บทละครเรื่องอิเหนาพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีที่มาจากนิทานอิงพงศาวดารชวา ซึ่งแพร่หลายเข้ามาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย ปรากฏเป็นบทนิพนธ์เรื่องอิเหนาเล็กของเจ้าฟ้ามงกุฏ และเรื่องอิเหนาใหญ่หรือดาหลังของเจ้าฟ้ากุณฑล พระธิดาในพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ถึงสมัยรัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งเป็นยุคฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรม พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงรวบรวมเรื่องอิเหนาเล็กสมัยอยุธยามาเรียบเรียงขึ้นใหม่เพื่อรักษาเป็นสมบัติของชาติ ทรงนำอิเหนาเล็กมาพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร Show บทละครเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 ฉบับที่มีอยู่ในปัจจุบันมีทั้งสิ้น 6 ตอน ดังนี้ 1. ตอนตั้งวงศ์เทวา จนถึงอิเหนาไปอยู่เมืองหมันหยาครั้งแรก 2. ตอนเข้าห้องจินตะหรา จนถึงอิเหนาตอบสารกุเรปันตัดอาลัยบุษบา 3. ตอนวิหยาสะกำเที่ยวป่า จนถึงท้าวหมันหยารับสารกุเรปัน 4. ตอนศึกกะหมังกุหนิง 5. ตอนเข้าเมืองมะละกา จนถึงอุณากรรณขึ้นเขาประจาหงัน 6. ตอนย่าหรันตกไปเมืองมะงาดา จนถึงระเด่นดะราหวันตามย่าหรันมาเมืองกาหลัง พุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช, พระบาทสมเด็จพระ. อิเหนา. กรุงเทพฯ : คลังวิทยา, 2516.
พระราชนิพนธ์ ร.๒พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงครองราชย์เป็นเวลา ๑๕ ปี ชั่วระยะเวลาที่พระองค์ครองราชย์อยู่นั้นนับว่าประเทศอยู่บนสถานภาพปกติสุข ว่างเว้นจากการสงคราม 
บทละครเรื่องอิเหนานับว่าเป็นประโยชน์ต่อวงการดนตรีไทยอย่างยิ่ง เพราะนักร้องและนักดนตรีไทยได้คัดเลือกเอาบทต่างๆ ในบทละครรำเรื่องนี้ไปใช้ในบทขับร้องเพลงกล่อมนารี เขมรฝีแก้วทางสักว่า เขมรราชบุรี แขกมอญ แขกอาหว้งครุ่นคิด ต้นบรเทศ ถอนสมอ ทยอยเขมร เทพไสยาสน์ เทพรัญจวน ธรณีร้องไห้ นางครวญ บังใบ บุหลันแปดบท ลมพัดชายเขา ล่องลม สาวน้อยเล่นน้ำ สี่บทและหกบท เป็นต้น ซึ่งแต่ละเพลงมีเนื้อร้องที่ไพเราะ เหมาะสมอย่างยิ่ง เช่น บทร้องเพลงธรณีร้องไห้เถา แล้วว่าอนิจจาความรัก พึ่งประจักษ์ดั่งสายน้ำไหล บทร้องเพลงใบบังเถา น้ำใสไหลเย็นเห็นตัวปลา แหวกว่ายปทุมมาอยู่ไหวไหว บทละครนอก คือละครที่ราษฎรเล่นกันในพื้นเมือง ตัวละครเป็นผู้ชายทั้งนั้น (ส่วนบทละครใน คือละครผู้หญิงของหลวงสำหรับเล่นกันในพระราชพิธี เล่นแต่เรื่องรามเกียรติ์ เรื่องอุณรุท เรื่องอิเหนา ๓ เรื่องเท่านั้น ) บางเรื่องเชื่อถือกันว่าเป็นเรื่องจริง ดังเช่นเรื่อง สังข์ทอง และเรื่องไกรทอง พระราชนิพนธ์บทละครนอก ได้แก่ เรื่องสังข์ทอง, เรื่องไชยเชษฐุ์, เรื่องไกรทอง, เรื่องมณีพิชัย, เรื่องคาวี, เรื่องสังข์ศิลป์ชัย ซึ่งทั้ง ๖ เรื่องไม่ปรากฏว่า จะทรงพระราชนิพนธ์เรื่องไหนก่อนเรื่องไหนทีหลังเรื่องสังข์ทอง ทรงพระราชนิพนธ์เป็นหนังสือ ๖ เล่ม สมุดไทย
เรื่อง ไชยเชษฐุ์ ทรงพระราชนิพนธ์ชั้นเดิม ๔ เล่ม สมุดไทยแล้วทรงแก้ไขตัดทอนอีกครั้งหนึ่งคงเป็นหนังสือ ๓ เล่ม สมุดไทย ด้วยเหตุนี้พระราชนิพนธ์เรื่องไชยเชษฐุ์จึงมี ๒ ความ แต่ละครมักเล่นตามความฉบับ ๓ เล่ม สมุดไทยที่ทรงแก้ไขใหม่
เรื่องไกรทอง ทรงพระราชนิพนธ์เป็นหนังสือ ๒ เล่ม สมุดไทย
เรื่องมณีพิชัย ทรงพระราชนิพนธ์เป็นหนังสือ ๑ เล่ม สมุดไทย
เรื่องคาวี ทรงพระราชนิพนธ์เป็นหนังสือ ๔ เล่ม สมุดไทย
เรื่องสังข์ศิลป์ชัย กล่าวกันว่าพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงแต่งถวายเมื่อยังดำรงพระยศเป็นพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เป็นแต่ทรงพระราชนิพนธ์แก้ไข เป็นหนังสือ ๒ เล่ม สมุดไทย
พระราชนิพนธ์บทละคร ต่างๆ ในรัชกาลที่ ๒
จากหนังสือ ประชุมบทกวีนิพนธ์ สมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ พระราชนิพนธ์ บทละครเรื่องอิเหนา
จากหนังสือ ภาษากวี โดย ประสิทธิ์ กาพย์กลอน เรื่องสังข์ทอง ความบางตอน กำเนิดพระสังข์
ฯ ๑๐ คำ ฯ คุกพาทย์ เรื่องไชยเชษฐุ์ ความบางตอน นางสุวิญชาถูกขับไล่
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา เรื่องไกรทอง ความบางตอน นางวิมาลาตามไกรทองมาจากถ้ำ
ฯ ๖ คำ ฯ เรื่องคาวี ความบางตอน ท้าวสันนุราชหานางผมหอม
ฯ ๖ คำ ฯ โอด เรื่องสังข์ศิลป์ชัย ความบางตอน สังข์ศิลป์ชัยตกเหว
ฯ ๖ คำ ฯ เพลง ข้อมูลจาก บทละครนอก พระราชนิพนธ์ ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย สำนักพิมพ์ ศิลปาบรรณาคารพิมพ์จำหน่าย พุทธศักราช ๒๕๔๕ โพสต์ที่ผ่านมา พระอัจฉริยภาพ รัชกาลที่ 1 ทรงพระราชนิพนธ์เรื่องรามเกียรติ์ขึ้นในโอกาสใดเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องรามเกียรติ์ขึ้น นอกจากเพื่อใช้เป็นบทละครสําหรับเล่นละครในแล้ว บทละครเรื่องรามเกียรติ์ยังน่าจะเป็นสัญลักษณ์ทางการเมือง “เรื่องพระราม” ในรัชกาลของพระองค์ด้วยเช่นเดียวกัน ดังที่ สมบัติ จันทรวงศ์ ได้เคยวิเคราะห์ไว้ว่า “…
รัชกาลใดที่ทรงพระราชนิพนธ์บทละคร 4 เรื่องบทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอนพระรามเดินดง เป็นพระบรมราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 4 เพื่อเล่นละครใน ผู้เขียน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
วรรณกรรมใดเกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ (ครองราชย์ พ.ศ. ๒๓๒๕ - ๒๓๕๒) ทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่อง รามเกียรติ์ขึ้นเพื่อใช้ในพิธีสมโภชพระนครใหม่ คือ กรุงรัตนโกสินทร์ ระหว่าง พ.ศ. ๒๓๒๘ - ๒๓๒๙ เนื้อเรื่องประกอบด้วยเรื่องราวน่ารู้ต่างๆ เริ่มด้วยหิรัญยักษ์ม้วนแผ่นดิน และกำเนิดตัว ละครสำคัญๆ ทั้งฝ่ายยักษ์ ลิง และ ...
รัชกาลที่ 1 ทรงใช้วรรณกรรมเรื่องใดในการปลุกใจเรื่องการศึกสงครามราชาธิราชยุทธนา แปลจากราชาธิราชฉบับภาษาพม่าโดย วิรัช นิยมธรรม (พ.ศ. 2552)
|
พระราชนิพนธ์ที่เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 1 มีเรื่องอะไรบ้าง
กระทู้ที่เกี่ยวข้อง
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.apacode Inc.
