“เหาะเกินลงกา” เห็นก็รู้ทันที่ว่าต้องมีที่มาจากวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ แต่มีความหายอย่างไร ใครสั่ง ใครเหาะนั้น คงต้องอ่านที่อาจารย์ล้อม เพ็งแก้ว ท่านอธิบายไว้เขียนดังนี้ Show สำนวนเหาะเกินลงกานั้นสะท้อนถึงความแพร่หลายวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ในสังคมไทย เป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่า เรื่องรามเกียรติ์นั้นมีอิทธิพลต่อศิลปวัฒนธรรมไทยมากที่สุดยิ่งกว่าวรรณคดีเรื่องใดๆ ชื่อต่างๆ ในเรื่องรามเกียรติ์ได้มาเป็นชื่อเมืองหลวง พระนามพระมหากษัตริย์ นามราชทินนามข้าราชการ และปรากฏอยู่ในรูปแบบศิลปะในสาขาประติมากรรม สถาปัตยกรรม มหรสพ เช่น โขน หนัง ละคร ฯลฯ บางส่วนก็นำมาใช้เป็นสำนวนที่ทำให้เกิดความชัดเจนในการสื่อสารและได้รับความนิยมแพร่หลาย ดังเช่นสำนวน “เหาะเกินลงกา” นี้ สำนวนนี้มีที่มาจากตอนที่พระรามมอบหมายให้หนุมานสืบข่าวและถวายแหวนแก่นางสีดาที่กรุงลงกา เมื่อไปพักไพร่พลที่เขาเหมติรัน ได้พบนกสัมพาที ช่วยแก้ไขให้มีขนดังเดิม นกสัมพาทีจึงให้หนุมานขึ้นขี่หลัง บินขึ้นสู่เวหา และเมื่อใกล้เมืองก็ชี้เขานินทกาลา ซึ่งเป็นเขากลางมืองให้เป็นที่หมาย หนุมานจึงเหาะตรงไป เลยไปถึงเขาโสฬสที่ปลายแดน ได้พบและลองเวทวิทยากับพระนารทฤาษี นี่คือที่มาของเหาะเกินลงกา เมื่อใช้เป็นสำนวนก็หมายถึง “หลงเพราะเชื่อความสามารถของตนเกินไป” สำหรับพระรามเมื่อหนุมานกลับมาทูลเรื่องราวที่ได้ถวายแหวนและทำอุบายเผากรุงลงกา พะรามก็ตำหนิว่า “ไม่ตามคำการให้เกินกู” จึงมีความหมายว่า “ทำนอกสั่ง” อีกอย่างหนึ่ง โคลงสุภาษิตปนระจำภาพในพระอุโบสถวัดพระแก้ว อธิบายสำนนวนนี้ไว้ดังนี้ “เหาะ รเห็จลิ่วล้ำ ลงกา เกิน กลับไปกลับมา ไป่รู้ ลง ถามนักสิทธา จึ่งทราบ ทางเฮย กา- รอะไรถามผู้ แน่แท้ทางดีฯ” ส่วนที่ว่าสำนวนเหาะเกินลงกาจะใช้เทียบกับสถานการณ์ในประเทศนี้ได้อย่างไร ตัวอย่างที่อาจารย์ล้อมท่านยกมานั้น สอดคล้องกับปีที่จัดพิมพ์หนังสือ ท่านผู้อ่านโปรดพิจารณาตามอัธยาศัย ต้องออกไปเดินป่าตามบัญชาของท้าวทศรถผู้เป็นพระราชบิดาเป็นเวลานาน ๑๔ ปี ได้รับความทุกข์เพราะต้องจากบ้านเมือง และพลัดพรากจากนางสีดาผู้เป็นชายา ต้องทำศึกกับทศกัณฐ์และพวกพ้องอย่างหนัก แต่ในที่สุดก็ชนะศึกและพานางสีดากลับ กรุงอโธยา เพื่อทำพิธีราชาภิเษกขึ้นเป็นกษัตริย์ครองเมืองสืบไป จองถนน สำนวนนี้หมายความว่า เตรียมแผนการรุกล้ำที่ของผู้อื่น หรือหมายถึง ทำวางโตเป็นใหญ่ คำว่า ” จอง ” หมายถึง ” ผูกสร้าง ” เพราะฉะนั้น จองถนนก็คือ สร้างถนน พระรามได้ยกไพร่พลลิงติดตามหานางสีดาไปถึงฝั่ง มหาสมุทรตรงข้ามกรุงลงกาอันเป็นบ้านเมืองของทศกัณฐ์ ที่ซึ่งทศกัณฐ์นำนางสีดาไปกักขังไว้ แต่พระรามข้ามไปไม่ได้ จึงเกณฑ์ไพร่พลลิงให้นำหินมาถมทะเล เพื่อทำเป็นถนนข้ามไปกรุงลงกา ต้องออกไปเดินป่าตามบัญชาของท้าวทศรถผู้เป็นพระราชบิดาเป็นเวลานาน ๑๔ ปี ได้รับความทุกข์เพราะต้องจากบ้านเมือง และพลัดพรากจากนางสีดาผู้เป็นชายา ต้องทำศึกกับทศกัณฐ์และพวกพ้องอย่างหนัก แต่ในที่สุดก็ชนะศึกและพานางสีดากลับ กรุงอโธยา เพื่อทำพิธีราชาภิเษกขึ้นเป็นกษัตริย์ครองเมืองสืบไป จองถนน สำนวนนี้หมายความว่า เตรียมแผนการรุกล้ำที่ของผู้อื่น หรือหมายถึง ทำวางโตเป็นใหญ่ คำว่า ” จอง ” หมายถึง ” ผูกสร้าง ” เพราะฉะนั้น จองถนนก็คือ สร้างถนน พระรามได้ยกไพร่พลลิงติดตามหานางสีดาไปถึงฝั่ง มหาสมุทรตรงข้ามกรุงลงกาอันเป็นบ้านเมืองของทศกัณฐ์ ที่ซึ่งทศกัณฐ์นำนางสีดาไปกักขังไว้ แต่พระรามข้ามไปไม่ได้ จึงเกณฑ์ไพร่พลลิงให้นำหินมาถมทะเล เพื่อทำเป็นถนนข้ามไปกรุงลงกา นไทยรู้ัเรื่อรามเียริ์ันมาแ่โบราาลแล้ว ้วยวามฮิอเรื่อนี้ นไทยในสมัย่อนึไ้ประิษ์ิ้นสำนวน่าโยยึที่มาาเรื่อรามเียริ์ วันนี้ เราะมานำเสนอสำนวนที่มีที่มาารามเียริ์ัน ะมีอะไรนั้น เราไปูพร้อมันเลยนะอรับ  หมายถึ : อรััีวิ ในปัุบันหมายถึ ้าน้อยอผู้าย ที่มา : ในรามเียริ์ มียัษ์สอนที่ถอหัวใออาร่าไ้ือ ทศั์และไมยราพ โยป๋าทศนำวใเ็บไว้ับฤษีโบุร ส่วนไมยราพนั้นนำไปเ็บไว้ในถ้ำบนยอเารีู ที่มา : ป๋าทศั์ ยัษ์ผู้สร้าฮาเร็มเอาไว้มามายไม่ว่าะ นาาลอัี นามโ นาปลา นา้า นาสนมพันน นาสนมสิบน หรือะเป็นนาสนมอีหมื่นๆ และเหล่านาฟ้าที่ลอบแปลเป็นเทวาไปั่มมาหมสวรร์็าม พาลีสอหน้า (พาลีหลายหน้า) หมายถึ : ลับลอ ไว้ใไม่ไ้ ที่มา : เมื่อรั้นพาลีและสุรีพสามารถยเาพระสุเมรุให้ลับมาั้รไ้อีรั้ พระอิศวร็มอบโบนัสพิเศษมามายแ่พาาาศ (พาลี) พลามอบอสมนาุ(ือนาารา)ไปให้สุรีพ แ่พระนาราย์ันท้วว่าเป็นารฝาปลาย่าไว้ลับแมว พาลีึให้สัาว่าถ้านเอานาาราไปเป็นเมีย อให้าย้วยศรอพระนาราย์ ึ่่อมาพาลี็เอานามาเป็นเมียในที่สุ หมายถึ : เทียบนเอับผู้ที่อยู่เหนือว่า ที่มา : ทรพีอยวัรอยเท้าอนับรอยเท้าอทรพาผู้เป็นพ่อว่าเท้าให่เท่าันหรือยั เมื่อให่เท่าแล้วทรพีึท้าทรพาวิ และ่าทรพาผู้เป็นพ่อายในที่สุ ที่มา : ื่อนี้มีที่มาาน้อวายทรพีนี้เอที่่าพ่อผู้ให้ำเนิ รั้น่าพ่อไ้็ลำพอใท้าไฝว้นนั้นนโน้นไปเรื่อยนมาไฝว้ับพาลีในที่สุ ทั้สอสู้ันอยู่ 7 วัน็ยัไม่ปราผลแพ้นะ พาลีึถามว่า “มีเทวาอยุ้มรออยู่หรืออย่าไร”(ริๆมี้า) แ่ทรพีลับบอว่า ูเ่เอ เทวาึไม่่วยปล่อยให้พาลี่าายในที่สุ พระรามเิน (อมพระราม) หมายถึ : ลำบารารำเป็นเวลานาน ที่มา : พระราม้อถูเนรเทศออไปเินป่าเป็นเวลา 14 ปีามพระบัาอปะป๊า ้อไ้รับวามทุ์าารพลัพรานาสีา ผู้เป็นายา และทำศึับทศั์นเิเป็นมหาาพย์บานะไทเรื่อรามเียริ์ึ้นมา ที่มา : พายัษ์สามนที่เป็นน้อายอป๋าทศ เรียามลำับ ือ ร ทูษ์ และ รีเศียร ึ่ทั้สามหลไปท้าไฝว้ับพระรามเพราะเื่อำยุอนาสำมนัานถู่าายไปหม ปล. ำว่า “ทูษ์” พ้อเสียับำว่า “ทู” ึมัะ่อสร้อยเป็น ทูรรีเศียรไป้วย สำนวนนี้ใ้มาั้แ่สมัยอยุธยา ัที่สมเ็เ้าพระยาศรีสุริยวศ์ ล่าวว่า “ารรับทูรรีเศียรเป็นประเพีมาแ่โบรา” หมายถึ : นอนันเลื่อลาไม่เป็นท่า ที่มา : าหนัให่อนพระยาทูษ์ พระยารออรบ ึ่ะเล่นันถึสอยาม (เที่ยืน) ว่าถึอนพี่รถูศรพระรามาย เมื่อถึอนนั้นนเิ็หยุเล่น ถึเวลาพั นูึเรียิปาว่า ล้มร ู่ับสำนวน ลิ้ทู ที่พาทูษ์ออรบแล้วถูศรพระรามาย หมายถึ : ร่าายให่โ ที่มา : ยัษ์ปัหลั่นเป็นยัษ์ร่าายให่โมาๆ มีหน้าที่เฝ้าสระโบรีามำสาปอพระอินทร์ เมื่อเห็นพี่เผือ มพูพานและอมานอนอยู่ริมสระ็ิะินลิ แ่อันื่นึ้นมาไล่ระทืบยัษ์ะ่อน ปัหลั่นอยอมแพ้และบอที่มาอนเิมว่าเป็นเทวาแ่ลัลอบั่มับนาเสรมาลา ึถูสาป ถ้าทหารออ์พระนาราย์เ้าลูบาย็ะพ้นำสาป อึเ้าลูบหลัให้ พ้นำสาปลับไปเป็นเทวาเหมือนเิม หมายถึ : ทำเินำสั่ ที่มา : เมื่อรั้นไอ้เผือ อ และมพูพานไปสืบหาที่ั้อเาะลา พาวานรทั้สามไ้พบนสัมพาที พานไ้พาทั้สามบินไปบอพิัอรุลาว่าอยู่รเานิลาลานะอย่าเือไปผิ านี้ถึราวพี่เผือไปเอ็ันเหาะเลยไปถึเาโสฬสเินเมือลาไปะนี้ หมายถึ : แย่ันไปแย่ันมา ที่มา : เมื่อรั้นพี่เผือเหาะมาถึรุลา ็ไ้เที่ยวามหานพบนาสีา ระทั่ันอาสาะพานาลับไปหาพระราม แ่นาสีาลับปิเสธเพราะว่าเห็นารระทำที่ไม่สมวร ูราวับนาเป็นหิที่ถูแย่ันไปแย่ันมา ะนั้นอเผือลับไปหาพระรามและให้ยทัพ้ามมาเาะลัาโยนาะอยท่าอยู่ ที่มา : อนเฮียเผือเผารุลานั้น ไฟที่หาันไม่ยอมับ ไม่ว่าะไปำผุำว่ายที่มหาสมุทรไฟมัน็อยู่นะิ พี่เผือึไปปรึษาพระฤษีนารทึ่พระฤษี็ไ้ให้ำอบว่าใ้น้ำบ่อน้อยึ่็ือน้ำลายอเอ็ับไฟิ หมายถึ : เรียมแผนารรุล้ำที่อนอื่น ทำวาโ ที่มา : เมื่อรั้นพระรามยไพร่พลามนาสีามาหยุอยู่ริมฝั่มหาสมุทร ะ้ามไปไ้้อเ์พลวานรเอาหินมาถมทำถนน้ามไปยัรุลา หมายถึ : เย่อหยิ่อหอ อวี ีนเสมอ ที่มา : เมื่อพระรามยอทัพมาถึเาะลาแล้ว ็ไ้ั้อเป็นทูไปเราับทศั์อให้ส่นาสีาลับืนมาให้พระราม เมื่อไปถึ อ็พหาอนนั่ให้สูเทียบทศั์่อนะอ่านราสารออไป ที่มา : อนที่พี่เผือไฝว้ับไมยราพอยู่นั้น ไม่มีใรแพ้ไม่มีใรนะน้อเอา้นาลมาฟานละสามที ในอนที่ไมยราพะฟาหนุมานนั้น พี่เผือ็ไ้เสฝุ่นผมาทาทั่วัวเพื่อป้อันรปะทะอไมยราพ หมายถึ : ไม่ล้าสู้เพราะสู้แล้วสู้ไ้ ที่มา : มาาอนที่เฮียุมถูพี่เผือัหูนไม่ล้าออมาเผิหน้าับพี่เผืออี หมายถึ : ีวา นอนวา วาั้น ทำนเป็นอุปสรรแ่ผู้อื่น ที่มา : มาาอนที่เฮียุมิแผนที่ะไปทำพิธีทน้ำให้เหือแห้เพื่อมิให้อทัพพระรามไ้อาบินน้ำ่อไป เมื่อพระรามทราบวามาาร์วิสยัษาึใ้ให้หนุมานไปปราบ หมายถึ : หมสิ้นทุสิ่ทุอย่า ที่มา : เมื่อราวป๊าทศออศึับพระรามเป็นรั้แรนั้น ป๊าไ้ัลูๆสิบนออเป็นอรถถึสิบอเพื่อป้อันอันราย เรียรวมๆันว่าุนสิบรถ แ่เมื่อรบันไปริๆแล้ว อีาุนสิบรถนี้แหละที่ถูทหารอพระราม่าายันหมนไม่เหลือัน หมายถึ : หายลับไม่พบันอี ที่มา : เมื่อรั้นยัษ์วนเียนะพ่ายแพ้็ไ้ใ้วิาำแลาย หนีเ้าไปในลีบเมในบัล หมายถึ : อบวาอำนา หรือ ่มู่ผู้อื่น ที่มา : มาาพิธีอัศวเมธออินเีย (รายละเอียูไ้าอนที่ 66 : พิธีอัศวเมธ พิธีประาศวามเป็นให่) โยในเรื่อรามเียริ์ะล่าวถึอนที่พระมุ พระลบลอยิศรที่พระเ้าาน้นรัให่ล้มลเิเสียัสนั่น พระรามไ้ยิน็เ้าใว่าะมีผู้มาแ่ฤทธิ์ึปล่อยม้าอุปารออไป โยแวนล่อพระราสาส์นไว้ที่อม้าว่า นี้เป็นอพระรามนะ๊ะ ถ้าใรพบ็บูาม้านะ แ่ถ้าใรบัอาึ้นี่ล่ะ็ พ่อะให้น(และลิ)ามับมาประหารเสีย หมายถึ : ินันไม่ล เ่เสมอัน ที่มา : มีล่าวถึหลายเรื่อ (สมุทรโษ รามเียริ์ ไยเษ์) แ่ะอล่าวเรื่อรามเียริ์แล้วัน เมื่อพระรามปะทะับลูๆอน ่าฝ่าย่ายิศรอบโ้ัน แ่็เอานะันไม่ไ้ พระมุึแผลศร้ำไปอีรั้ ลับลายเป็น้าวออไม้บูาพระราม พระรามเห็นอัศรรย์ึั้อธิษาน ถ้าเป็นหน่อเนื้อเื้อเียวันอให้ศรลายเป็นอาหาร ็เป็นไปั่ำอธิษาน สํานวนที่มาจากวรรณคดีเรื่อง รามเกียรติ์ คือสํานวนใดมีสำนวนไทยไม่น้อยเลยที่มีต้นกำเนิดมาจากวรรณคดี ดังเช่นสำนวนที่เราอาจจะได้ยินกันมาจนชินหูอย่าง 'ลูกทรพี' หรือ 'วัดรอยเท้า' สองสำนวนนี้มาจากวรรณคดีเอกของไทยเรื่อง รามเกียรติ์
สํานวนในข้อใดมีที่มาจากวรรณคดีกกขนาก, ศรปักอกเหมือนกกขนาก -- กระต่ายตื่นตูม -- กล่องดวงใจ -- กลิ้งฑูต -- กากี -- กาตาแววเห็นธนู -- กิ้งก่าได้ทอง -- กินจนพุงแตก, กินจนท้องแตกตาย -- กุมภกรรณทดน้ำ -- ขอมดำดิน -- ขึ้นต้นงิ้ว -- ขึ้นสวรรค์ทั้งเป็น --เข็นครกขึ้นภูเขา -- เขียวเหมือนพระอินทร์ -- จองถนน -- ใจเป็นแม่พระคงคา -- ชักแม่น้ำทั้งห้า -- ช้างงารี -- ...
งอมพระรามมาจากวรรณคดีเรื่องใดงอมพระราม มีความหมายว่า มีความทุกข์ยากลำบากเต็มที่ (หน้า 191) สำนวน นี้ มีที่มาจากวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอนที่พระรามต้องออกเดินทางรอนแรมไปในป่าถึง 14 ปี เพื่อ
สํานวนภาษาไทยมีอะไรบ้างรวม 30 สํานวนไทย พร้อมความหมาย ที่ใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน. สุกเอาเผากิน การทำงานหรือทำอะไรสักอย่างแบบลวกๆ ให้พอเสร็จสิ้นและผ่านพ้นไป. ผักชีโรยหน้า ... . งมเข็มในมหาสมุทร ... . หัวล้านนอกครู ... . ไม่เอาถ่าน ... . ช้าๆ ได้พร้าเล่มงาม ... . รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง ... . คนล้มอย่าข้าม. |
สํานวนที่มาจากวรรณคดี เรื่อง รามเกียรติ์
กระทู้ที่เกี่ยวข้อง
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.apacode Inc.
