ต วอย ามายเมบ ห องสม ดวชาเพ มเต ม

สรปุ สาระการเรียนรู้หลกั การใช้ภาษาไทย ๑ ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖ สานักงานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยุธยา เขต ๒ ชนิด และหน้าทีข่ องคา คานาม คือ คําท่ใี ช฾เรียกชือ่ คน สตั วแ สิ่งของ สถานท่ีและลักษณะกริ ยิ าอาการต฽าง ๆ แบ฽งออกเปนๅ ๕ ชนิด คอื ๑.คานามท่ัวไป หรือสามานยนาม (สา-มาน-ยะ-นาม) เปๅนคําทไ่ี มจ฽ าํ กดั เฉพาะเพยี งคนเดียว สิง่ เดียว เชน฽ สมดุ ดินสอ ปากกา ทหาร ตาํ รวจ บ฾าน เปนๅ ตน฾ ๒. คานามเฉพาะ หรือวิสามานยนาม (วิ-สา-มาน-ยะ-นาม)นามทีม่ เี ฉพาะเพียงคนเดยี วตวั เดยี ว สิ่งเดียว เช฽น สถานรี ถไฟหวั ลาํ โพง จงั หวัดพระนครศรีอยุธยา สนามบินดอนเมือง นางสาวดวงพร เปๅนต฾น ๓. นามหมวดหมู่ หรือ สมุหนาม (สะ-หมุ-หะ-นาม) เปๅนคาํ ท่ีแสดงหมวดหมข฽ู องคน สตั วแ ส่ิงของ เช฽น ฝูงนกกระจาบ โขลงชา฾ งปาุ คณะลกู เสือ เปนๅ ตน฾ ข้อสังเกต หากอยู฽หลงั คําบอกจํานวนนบั หรอื อย฽หู ลังคํานามท่วั ไปเรียกว฽า ลกั ษณนาม เช฽น ช฾างหลายโขลง โขลงในทน่ี ้ีเปนๅ ลักษณนาม นกเปดๅ นาํ้ หลายฝงู ฝงู เปๅนลักษณนาม ๔. นามบอกอาการ หรอื อาการนาม (อา-กาน-ระ-นาม) เปนๅ คาํ นามที่แสดงสงิ่ ทเ่ี ปๅนนามธรรม ไม฽มรี ปู ร฽างและแสดงความรส฾ู ึกทางจิตใจ จะมีคําว฽า การหรือความนาํ หน฾า เชน฽ ความเร็ว ความหวาน ความฝนใ ความทุกขแ การวิง่ การเดนิ เปๅนตน฾ ขอ้ สังเกต หากคาํ ว฽า การ หรือ ความ นําหนา฾ คาํ นาม ท่ัวไป ไม฽เปๅนอาการนาม แตจ฽ ะนับวา฽ เปๅนสามานยนาม เช฽น ความอาญา ความเพง฽ การประปา การเงนิ เปๅนตน฾ ๕. นามบอกลักษณะหรือ ลักษณนาม(ลกั –สะ-หนะ-นาม) เปๅนคํานามทบี่ อกลักษณะของคํานาม ท่อี ย฽ขู ฾างหน฾าเพื่อแสดงรูปลักษณะขนาดของคาํ นามนน้ั ให฾ชดั เจนยิ่งข้ึน เช฽น พระองคแ ใช฾กับ พระพทุ ธเจา฾ พระราชา เจ฾านายช้นั ผใ฾ู หญ฽ ปาก ใช฾กบั แห สวงิ เลม฽ ใชก฾ ับ หนงั สอื เกวียน ตะไบ สิว่ เข็มเยบ็ ผ฾า บาน ใช฾กับ ประตู หน฾าตา฽ ง กระจก กรอบรปู สาย ใชก฾ บั ถนน ทาง คลอง แม฽นํา้ หลงั ใช฾กบั บา฾ น ตึก อาคาร โกดัง คัน ใช฾กับ รม฽ ฉัตร ช฾อน ซอ ไถ รถ ธนู เปๅนตน฾ หน้าทข่ี องคานามในประโยค ๑. ทาํ หน฾าทเ่ี ปๅนประธานของประโยค เชน฽ มาลีมาโรงเรยี นแตเ฽ ชา฾ , ความซ่ือสัตยเ์ ปๅนคุณสมบัตขิ องคนดี ๒. ทาํ หน฾าทเี่ ปนๅ กรรมของประโยค เชน฽ มาลีมาโรงเรยี นแตเ฽ ชา฾ , น฾องพลอยทาํ แกงจืดเตา้ หหู้ มสู ับ ๓. ทาํ หนา฾ ทขี่ ยายกรรมของประโยค เช฽น ดลิ กชอบอ฽านหนังสอื การ์ตูน

๒ คาสรรพนาม คือ คาท่ใี ชเ้ รียกแทนชื่อ คน สตั ว์ สงิ่ ของเพอ่ื ไม่ต้องกล่าวคานน้ั ซ้าอีก เราจงึ ใช้ คาสรรพนามแทนคานาม คาสรรพนามมี ๖ ชนิด ดังน้ี ๑. บรุ ุษสรรพนาม (บุ-หรดุ -สบั -พะ-นาม) คือ คาทใี่ ช้แทนคานาม มี ๓ ประเภท คือ ๑.๑ สรรพนามบุรุษท่ี ๑ คือ ใชแ้ ทนชอ่ื ผู้พูด เช่น ฉนั ดิฉัน ผม กระผม ขา้ พเจ้า อาตมา เปน็ ตน้ ๑.๒ สรรพนามบุรุษที่๒ คือ ใชแ้ ทนชื่อผ้ฟู ัง เช่น เธอ คุณ ท่าน ใต้เท้า พระคุณเจา้ โยม เป็นตน้ ๑.๓ สรรพนามบรุ ุษท่ี ๓ คือ ใชแ้ ทนผ้ทู ่ีถูกกลา่ วถึง เช่น ท่าน เขา พระองค์ มนั เปน็ ต้น ๒. ปฤจฉาสรรพนาม (ปริด-ฉา-สบั -พะ-นาม) เปน็ สรรพนามที่ใช้แทนนาม และเป็นคาถาม เชน่ ใคร อะไร ท่ไี หน เป็นต้น ตวั อย่าง ใครตอ้ งการไปเทีย่ วกบั ฉนั บ้าง มีอะไรอยใู่ นตู้นี้ ๓. วิภาคสรรพนาม (วิ-พาก–สับ–พะ–นาม) เปน็ สรรพนามท่ใี ชแ้ ทนนามและแยกนามออกเปน็ สว่ นๆ ไดแ้ กค่ าวา่ ต่าง บ้าง กนั ตัวอย่าง เด็กบา้ งก็เดินบา้ งก็ว่ิงอยู่หนา้ โรงเรยี น นักมวยกาลังชกกนั ๔. อนิยมสรรพนาม (อะ–น–ิ ยม-สบั –พะ–นาม) เป็นสรรพนามที่ใช้แทนคานามบอกความไม่ เจาะจงวา่ เป็นนส้ี งิ่ นัน้ ได้แก่ คาว่า ใคร อะไร ใด ๆ ทีไ่ หน ไหน ตวั อย่าง ใครกเ็ คยทาผิดกันทงั้ น้ัน ใด ๆ ในโลกลว้ นอนิจจัง ๕. นยิ มสรรพนาม (นิ–ยม–สบั –พะ–นาม) เปน็ สรรพนามท่ีใชแ้ ทนนามและบอกความช้ซี ้า ระยะใกลห้ รือไกล ได้แก่ คาว่า นี่ น้ี นนั่ นั้น โน่น โน้น ตวั อย่าง น้ีของเธอ น้นั ของฉัน โน่นของเขา ขอ้ สงั เกต คาว่า น่ี น้ี นั่น นน้ั โนน่ โน้น เป็นนยิ มสรรพนาม จะต้องเป็นคาที่ใช้แทน คานามเท่านน้ั และไมไ่ ด้วางไว้หลังคานาม ถา้ หากวางไว้หลังคานาม คาดังกล่าวจะทาหน้าทีเ่ ป็นคาวเิ ศษณ์ เช่น ชน้ิ น้ีของเธอ หลงั นน้ั ของเธอ ๖. ประพนั ธสรรพนาม (ประ–พนั –ทะ–สับ–พะ–นาม) เปน็ สรรพนามที่ใชแ้ ทนนามขา้ งหนา้ และ ทาหน้าท่ีเป็นบทเชอื่ ม ไดแ้ ก่ คาวา่ ผู้ ท่ี ซึง่ อัน ตวั อยา่ ง ดอกไม้ทป่ี ลกู อยูร่ ิมรัว้ สวยมาก เขากนิ ขนมท่ีคุณแมซ่ ื้อมา คากริยา คือ คําที่บอกอาการ บอกสภาพของนาม หรอื สรรพนาม แบ฽งเปๅน ๔ ชนดิ ๑. คากรยิ าทไี่ ม่ต้องมกี รรม (อกรรมกริยา) คือ คาํ กริยาท่ีมีความหมายสมบูรณใแ นตวั เองไมต฽ อ฾ งมี กรรมก็ไดใ฾ จความ เช฽น ลมพดั แรง ภูเขาถลม่ เม่ือวานน้ีฝนตกหนกั มาก ๒. คากริยาท่มี ีกรรม (สกรรมกรยิ า) คือ คาํ กรยิ าทตี่ ฾องมีกรรมตามหลังจึงจะไดใ฾ จความสมบรู ณแ เชน฽ แมวกนิ ปลารามสรู ขวา้ งขวาน ยอดเล่านิทาน ๓. คากริยาต้องเตมิ เต็ม (วิกตรรถกริยา) คือ คํากรยิ าท่ตี ฾องมคี าํ นามหรอื คําสรรพนามมาทํา หน฾าท่ีเปๅนส฽วนเตมิ เต็มตามหลงั เสมอจงึ จะได฾ใจความสมบรู ณแ ได฾แกค฽ ําว฽า เปนๅ เหมือน คล฾าย คือ เทา฽ เช฽น เขาเปน็ ทหารฉันเหมือนแม฽แมวคลา้ ยเสอื ๔.คากรยิ าช่วย (กรยิ านุเคราะหแ) คือ คาํ กรยิ าที่ทาํ หน฾าทีช่ ฽วยกรยิ าสําคญั ในประโยคให฾ได฾ใจความ ชดั เจนย่ิงข้ึน ไดแ฾ ก฽คาํ วา฽ จะ เคย กําลงั ต฾อง อาจ ควร จง เชน฽ นอ฾ งกาลังนอนหลบั ฉนั เคยไปวัดพระแกว฾ นักเรียนต้องทําการบ฾าน

๓ คาวเิ ศษณ์ คือ คําทท่ี าํ หนา฾ ที่ขยายคาํ นาม คําสรรพนาม คํากริยาหรือคาํ วิเศษณแด฾วยกัน เพอ่ื ให฾ เนอื้ ความชดั เจนข้นึ คําวเิ ศษณแมกั จะอยห฽ู ลงั คาํ ท่ีนาํ มาขยาย แบง฽ เปๅน ๙ ชนดิ คือ ๑.คาวเิ ศษณ์บอกลกั ษณะ (ลักษณวเิ ศษณแ) ใช฾ขยายคาํ อ่ืนเพอ่ื บอกลักษณะตา฽ งๆ บอกชนิด ขนาด กลน่ิ เสียง รส ความรส฾ู ึก เช฽น ฉันมรี องเท฾าสีแดงวนั นี้อากาศร้อนจัง ดอกจาํ ปามกี ลิน่ หอม ๒.คาวเิ ศษณ์บอกเวลา (กาลวิเศษณ)แ ใชข฾ ยายคําอน่ื เพ่ือบอกเวลา เช฾า สาย บ฽าย เย็น อดีต ปจใ จุบนั อนาคต เชน฽ เขาจะมาหาฉนั ตอนบา่ ย นอ฾ งนอนตืน่ สายง฾าวเปนๅ อาวธุ โบราณ ๓.คาวิเศษณบ์ อกสถานที่ (สถานวเิ ศษณแ) ใชข฾ ยายคาํ อ่ืนเพ่ือบอกสถานท่ี บน ลา฽ ง ใต฾ เหนือ ไกล ใกล฾ เช฽น โรงเรียนของฉนั อยู฽ไกล เขาเปๅนคนใต้ ขับช฾าโปรดชดิ ซ้าย ๔.คาวเิ ศษณ์บอกปรมิ าณหรือจานวน (ประมานวเิ ศษณแ) ใช฾ขยายคาํ อื่นเพ่ือบอกจาํ นวนนับ หนงึ่ สอง สาม หรอื บอกปริมาณ มาก นอ฾ ย ท้ังหลาย ท้ังหมด เช฽น ฉนั มาทีน่ ่ีหลายครัง้ แลว฾ เขากินขา฾ วจุหนังสอื ท้งั หมดนีเ้ ปๅนของฉัน ๕.คาวิเศษณ์บอกความชเี้ ฉพาะ (นยิ มวเิ ศษณ)แ ใชข฾ ยายคําอน่ื เพอื่ บอกความชเ้ี ฉพาะลงไปวา฽ เปๅนสง่ิ นี้ สิ่งนนั้ น่ี นัน่ โนน฽ เฉพาะ จรงิ แน฽นอน เอง เช฽น ผมเองเปๅนคนพาเขาไป พร฽ุงนฉ้ี นั จะไปหาเธอแนน่ อน ชายคนนัน้ ตาบอด ขอ้ สังเกต คําวิเศษณบแ อกความชีเ้ ฉพาะจะอย฽ูหลังคําขยาย หากทาํ หนา฾ ทเ่ี ปๅนประธานหรือกรรมในประโยค น้ี ถือเปๅนสรรพนามชเี้ ฉพาะ เชน฽ บา฾ นนี้ผดี ุ (คาํ วิเศษณแบอกความชี้เฉพาะ) น่ีคือบา฾ นของฉนั (คาํ สรรพนามชเี้ ฉพาะ) ๖.คาวิเศษณ์บอกความไม่ชเ้ี ฉพาะ(อนยิ มวเิ ศษณแ) ใชข฾ ยายคําอน่ื โดยไมบ฽ อกกําหนดแน฽นอนลงไป วา฽ เมือ่ ไร อะไร ท่ีไหน ทาํ ไม อย฽างไร เชน฽ ฉันจาํ ไม฽ได฾ว฽าเขาเกิดวนั อะไร คนไหนขเ้ี กลียดก็จะลาํ บาก ทใี่ ดมรี กั ที่น่ันมีทุกขแ ขอ้ สังเกต คาํ วิเศษณบแ อกความไมช฽ ีเ้ ฉพาะจะอยูห฽ ลังคาํ ขยายเทา฽ น้นั หากทาํ หน฾าทีเ่ ปๅนประธานหรอื กรรม ในประโยค ถือวา฽ เปนๅ สรรพนามไม฽ข้เี ฉพาะ เช฽น เธอทําอะไรย฽อมรู฾อยู฽แก฽ใจ (คาํ วิเศษณแบอกความไมช฽ ี้ เฉพาะ) อะไรก็ไม฽สาํ คัญสาํ หรบั ฉันเทา฽ ลกู (คําสรรพนามไมช฽ ี้เฉพาะ) ๗.คาวิเศษณ์แสดงคาถาม(ปฤจฉาวิเศษณแ) ใช฾ขยายคาํ อื่นเพือ่ แสดงคําสงสัยหรือเปๅนคาํ ถามวา฽ ใคร ทาํ อะไร ทไี่ หน เมื่อไร อย฽างไร เช฽น คุณชอบดนตรีไทยประเภทใด นักเรียนคนไหนไม฽สง฽ รายงาน น฾องของคุณอายุเทา่ ไร ๘.คาวิเศษณ์แสดงคาขานรับ (ประติชญาวิเศษณ)แ ใช฾ขยายคําอื่นเพือ่ แสดงอาดารขานรับ จ฿ะ จ฾า คะ ค฽ะ ครับ เช฽น คุณคะเชญิ ทางนี้ค฽ะ ลูกจ๋ามาหาแม฽หน฽อยจ๊ะ ทา฽ นครบั ผมขอลาหยุด ๑ วนั ๙.คาวเิ ศษณ์แสดงคาปฏิเสธ (ประตเิ ษธวิเศษณแ) ใชข฾ ยายคําอื่นเพื่อแสดงความไมย฽ อมรับ เชน฽ ผมไม่ไปกบั คณุ เธออย่าพดู เรอ่ื งนีใ้ ห฾ใครฟงใ โรงเรยี นนี้ไม่ใช฽โรงเรียนเอกชน คาบุพบท คือ คําทีน่ าํ หน฾าคาํ นาม คาํ สรรพนาม คาํ กรยิ าหรอื คําวิเศษณเแ พ่อื แสดง ความสมั พนั ธแ ระหว฽างคาํ น้ันว฽าเกีย่ วข฾องสมั พนั ธแกนั อยา฽ งไรเพ่ือเช่ือมคาํ ขา฾ งหนา฾ และขยายคาํ ขา฾ งหน฾านนั้ ๆ เพื่อบอกสถานที่ บอกแสดงความเปนๅ เจ฾าของ บอกความเกย่ี วข฾องหรือบอกความประสงคแ บอกเวลา เชน฽ ใน ใกล฾ ไกล บน นอก ของ แหง฽ แก฽ แด฽ เพ่ือ ตอ฽ ด฾วย โดย ตาม ทงั้ สําหรบั ตง้ั แต฽ จน แต฽ เมอ่ื กระทง่ั เปนๅ ตน฾ คําบุพบทเปๅนคาํ ท่ีใช฾นําหน฾าคําอน่ื หรือประโยค ข฾อความเพ่ือให฾ใจความตอ฽ เน่ืองและ ชัดเจนย่งิ ขน้ึ

๔ ๑. คาํ บุพบทบอกสถานที่ คําที่มีคําวา฽ ใน บน ใต฾ ท่ี นอก ใกล฾ ไกล รมิ เปนๅ ตน฾ ตวั อยา่ ง หนงั สอื อยู฽ใต฾ต฾เู ขาวงิ่ ในอาคาร ๒. คาํ บุพบทบอกความเปๅนเจา฾ ของ คาํ ทมี่ ีคําว฽า แหง฽ ของ ตัวอย่าง เงินของฉนั หายสภากาชาดแห฽งประเทศไทย ๓. คาํ บพุ บทบอกความเก่ียวข฾องหรือบอกความประสงคแ คาํ ท่มี ีคาํ วา฽ แก฽ แด฽ เพ่ือ ต฽อ สาํ หรบั ด฾วย ท้งั โดย ตาม เปๅนตน฾ ตวั อยา่ ง ดอกไมด฾ อกนี้ขอมอบแด฽คณุ ฉันตั้งใจเรียนเพื่อใหไ฾ ด฾รบั ความรู฾ ๔. คาํ บพุ บทบอกเวลา คําที่มีคาํ วา฽ เมอื่ ตง้ั แต฽ จน กระทงั่ แต฽ เปๅนตน฾ ตัวอยา่ ง เขามาทาํ งานต้ังแตเ฽ ชา฾ เม่ือเช฾ารถตดิ มาก คาสันธาน (คาเช่อื ม) คือ คาํ ทใ่ี ชเ฾ ชื่อมถ฾อยคาํ หรือประโยคใหเ฾ กี่ยวเน่อื งกัน เพ่ือให฾เปนๅ เรื่อง เดยี วกนั คําสนั ธานมีความสาํ คัญเพราะช฽วยเชอ่ื มความใหต฾ ฽อเนือ่ งและสมบรู ณแช฽วยให฾ข฾อความ ไพเราะ สละสลวย ซง่ึ แบ฽งได฾ ดงั น้ี ๑. คาํ สันธานที่เช่ือมประโยคท่ีมีใจความคล฾อยตามกนั เชน฽ ก็ กับ และ ครัน้ ..ก็ เม่ือ..ก็ พอ..ก็ ตัวอยา่ ง ฉนั กบั เธอต฾องช฽วยกันทํางานนใี้ ห฾เสร็จ พอทําการบา฾ นเสรจ็ ก็ต฾องจดั ห฾องให฾เรียบรอ฾ ย ๒. คําสนั ธานทเี่ ชอ่ื มความขัดแย฾งกัน เชน฽ แต฽ แต฽ว฽า แต฽...ก็ กว฽า...ก็ ถึง...ก็ แม฾...ก็ เปๅนต฾น ตวั อยา่ ง ฉนั จะกนิ ข฾าวแต฽เขาจะกินขนม ถงึ เขาจะจน แต฽เขาก็มีความเอื้อเฟื็อเผือ่ แผ฽ ๓. คําสันธานทเ่ี ชือ่ มความใหเ฾ ลอื กอย฽างใดอย฽างหนง่ึ เช฽น หรอื มฉิ ะน้ัน หรือไม฽ก็ ไม฽...ก็ เปนๅ ตน฾ ตวั อยา่ ง เธอจะกินหรอื จะเลน฽ ไมเ฽ ขาก็เธอนั้นแหละต฾องไปชว฽ ยเพื่อนทําความสะอาดหอ฾ งเรยี น ๔. คาํ สนั ธานทเ่ี ช่อื มความท่ีมีใจความเปๅนเหตุเปนๅ ผล เชน฽ จงึ ดงั น้ัน ฉะนน้ั เหตเุ พราะ เหตุวา฽ เพราะฉะนนั้ .จงึ ฉะน้นั ...จึง เปๅนต฾น ตวั อย่าง เขาไม฽มาโรงเรยี นเพราะไมส฽ บาย เธอตัง้ ใจเรียนจงึ สอบได฾ท่ี ๑ ๕. คาํ สนั ธานทเ่ี ชื่อมความให฾สละสลวย เช฽น อยา฽ งไรกด็ ี อย฽างไรก็ตาม โดยเฉพาะอย฽างยิ่ง สดุ แต฽ว฽า เปๅนตน฾ ตวั อย่าง ฉนั ชอบเล้ยี งสัตวแโดยเฉพาะการเล้ยี งปลา อยา฽ งไรก็ดีทกุ คนควรหัน หนา฾ เขา฾ หากัน คาอทุ าน คอื คาํ ทใ่ี ช฾แสดงอารมณแ ความรู฾สกึ ของผ฾ูพดู มรี ะดับเสยี งผิดปกติไปจากคาํ พูดธรรมดา หรอื พูดเพอ่ื เสรมิ คาํ ให฾มีความหมายหนกั แนน฽ ยงิ่ ขึ้น ซง่ึ คําอุทานบอกอาการ ชว฽ ยให฾ผูฟ฾ ใงเข฾าใจและรับร฾ู ความรสู฾ ึกอารมณแของผ฾ูพดู แบ฽งออกเปๅน ๒ ชนดิ คอื ๑. คาอุทานบอกอาการ เปนๅ คําบอกอารมณแหรือบอกความรู฾สกึ โดยตรงและมักมีเครื่องหมาย อัศเจรียแ (!) กํากบั อยท฽ู ฾ายคํา ตัวอย่าง โอ฾โฮ! ทาํ ไมแพงจัง พุทโธ฽! นา฽ สงสารจรงิ ไชโย! ทีมเราชนะแล฾ว ๒.คาอุทานเสรมิ บท เปนๅ คาํ ทีไ่ มไ฽ ด฾บอกอารมณแและผู฾พูดก็ไม฽ประสงคแเนื้อความของคาํ ท่ีเสรมิ เข฾าไป ไม฽ใช฾เคร่ืองหมายอศั เจรียแ (!) กํากบั ตัวอยา่ ง หนังสือหนังหา ไปวดั ไปวา เสื้อแสง เปนๅ ต฾น

๕ คาราชาศพั ท์ คาราชาศพั ท์ คอื คําสภุ าพท่ีใชใ฾ ห฾เหมาะสมกับฐานะของบุคคลต฽างๆ คําราชาศัพทแเปๅนการกําหนด คําและภาษาทสี่ ะท฾อนใหเ฾ ห็นถึงวฒั นธรรมอันดีงามของไทย แมค฾ าํ ราชาศัพทแจะมโี อกาสใชใ฾ นชวี ิตนอ฾ ย แตเ฽ ปนๅ ส่งิ ทีแ่ สดงถึงความละเอียดอ฽อนของภาษาไทยท่ีมีคําหลายรปู หลายเสยี งในความหมายเดียวกันและ เปๅนลักษณะพิเศษของภาษาไทย โดยเฉพาะ ซึ่งใช฾กับบคุ คลกลุ฽มต฽าง ๆ ดังตอ฽ ไปนี้ ๑. พระบาทสมเดจ็ พระเจ฾าอยู฽หัว และสมเด็จพระนางเจ฾าพระบรมราชนิ นี าถ ๒. พระบรมวงศานุวงศแ ๓. พระภกิ ษุสงฆแ สามเณร ๔. ขุนนาง ขา฾ ราชการ ๕. สุภาพชน บุคคลในกล฽ุมท่ี ๑ และ ๒ จะใช฾ราชาศัพทแชุดเดียวกัน เช฽นเดียวกับบุคคลในกลุ฽มท่ี ๔ และ ๕ ก็ใช฾ คําราชาศัพทแในชุดเดียวกัน และเปๅนคําราชาศัพทแท่ีเราใช฾อยู฽เปๅนประจําในสังคมมนุษยแเราถือว฽าการให฾ เกยี รติแก฽บคุ คลท่เี ปๅนหวั หนา฾ ชุมชน หรอื ผทู฾ ชี่ มุ ชนเคารพนับถือนั้น เปๅนวฒั นธรรมอย฽างหน่งึ ของมนุษยชาติ ทุกชาติ ทุกภาษา ต฽างยกย฽องให฾เกียรติแก฽ผู฾เปๅนประมุขของชุมชนด฾วยกันท้ังส้ิน ดังนั้นแทบทุกชาติ ทุกภาษาจึงต฽างก็มี คาสุภาพ สําหรับใช฾กับประมุข หรือผ฾ูที่เขาเคารพนับถือ จะมากน฾อยย฽อมสุดแต฽ ขนบประเพณีของชาติและจิตใจของประชาชนในชาติว฽า มีความเคารพในผู฾เปๅนประมุขเพียงใด เมืองไทย เราก็มีพระมหากษัตริยแทรงเปๅนประมุขของชาติ และพระประมุขของเรา แต฽ละพระองคแทรงพระปรีชา สามารถ จึงทําให฾ประชาชนส฽วนใหญ฽มีความเคารพสักการะอย฽างสูงสุดและมีความจงรกภักดีอย฽างแนบ แน฽นตลอดมานบั ตัง้ แต฽โบราณกาลจนถึงปใจจุบัน ในแหล฽งอ฾างอิงบางฉบับได฾ให฾ข฾อสันนิษฐานไว฾ว฽า คนไทย เร่ิมใช฾คําราชาศัพทแในรัชสมัย พระธรรมราชาลิไท พระร฽วงองคแที่ ๕ แห฽งสุโขทัย เพราะศิลาจารึกต฽างใน แผ฽นดินนั้น รวมทั้งบทพระราชนิพนธแของท฽าน คือ ไตรภูมิพระร฽วง ปรากฏว฽ามีคําราชาศัพทแอย฽ูหลายคํา เช฽น ราชอาสนแ พระสหาย สมเดจ็ ราชกุมาร เสดจ็ บงั คม เสวยราชยแ ราชาภิเษก เปนๅ ตน฾ บางท฽านกล฽าวว฽า คําราชาศัพทแน้ันเร่ิมใช฾ใน สมัยกรุงศรีอยุธยา เพราะพระปฐมบรมกษัตริยแท่ีทรง สร฾างกรุงศรีอยุธยา ทรงนิยมเขมร ถึงกับเอาลัทธิและภาษาเขมรมาใช฾ เช฽น เอาคําว฽า \"สมเด็จ\" ซึ่งเขมรใช฾ เปๅนคํานําพระนามพระเจ฾าแผ฽นดินมาเปๅนคํานําพระนามของพระองคแ และใช฾ภาษาเขมรเปๅนราชาศัพทแ และจากหลักฐานท่ีพบข฾อความในศิลาจารึกวัดศรีชุม กล฽าวถึงเรื่องตั้งราชวงศแ และเมืองสุโขทัยตอนหน่ึง ความวา฽ \"พ฽อขุนผาเมืองจึงอภิเษกพ฽อขุนบางกลางหาวให฾เมืองสุโขไท\" คําว฽า\"อภิเษก\"นี้เปๅนภาษาสันสกฤต ไทยเรารับมาใช฾สําหรับพิธีการแต฽งต้ังตําแหน฽งชั้นสูง จึงอยู฽ในประเภทราชาศัพทแ และพิธีน้ีมีมาตั้งแต฽ ราชวงศสแ โุ ขทยั จงึ น฽าสงสยั วา฽ ในสมยั นั้นอาณาจักรสุโขทยั นี้ กค็ งจะมีการใช฾คาํ ราชาศพั ทบแ างคาํ กันแล฾ว คําราชาศัพทแมิได฾มีท่ีมาจากภาษาไทยภาษาเดียว ด฾วยว฽าการใช฾คําราชาศัพทแเปๅนการใช฾ด฾วยตั้งใจ จะทาํ ให฾เกดิ ความรสู฾ กึ ยกย฽อง เทิดทูน จึงได฾เจาะจงรับคําในภาษาต฽างๆ ที่มีความสัมพันธแใกล฾ชิดกับไทยมา ใชเ฾ ปๅนพิเศษ โดยเฉพาะภาษาที่นับถือกันว฽าเปๅนภาษาสูงและศักดิ์สิทธ์ิ คําราชาศัพทแส฽วนใหญ฽จึงมีที่มาจาก ภาษาต฽างประเทศมากมาย อย฽างไรก็ตามก็ยังมีคําราชาศัพทแจํานวนไม฽น฾อยที่ใช฾คําภาษาไทยแท฾ ซ่ึงเปๅน คําสามัญยกระดับข้ึนเปๅนคําราชาศัพทแ ดังน้ันจึงอาจกล฽าวได฾ว฽าคําราชาศัพทแน้ันมีท่ีมาจากท้ังภาษา ต฽างประเทศและภาษาไทยของเราเอง ดงั จะได฾พิจารณาต฽อไปนี้จากภาษาตา่ งประเทศ ตั้งแต฽สมยั โบราณมา คนไทยไดต฾ ิดต฽อกับคนต฽างชาติต฽างภาษามากมาย ในบรรดาภาษาทั้งหลาย เหลา฽ นนั้ มีบางภาษาที่เรายกย฽องกันวา฽ เปๅนภาษาสูงและศักดิ์สทิ ธ์ิ ซ่ึงก็ได฾แก฽ ภาษาเขมร บาลี และ สันสกฤต ภาษาอ่ืน ๆ ก็นาํ มาใช฾เปๅนคําราชาศพั ทแบา฾ งแตไ฽ ม฽มากและสังเกตได฾ชดั เจนเท฽า๓ ภาษาทกี่ ลา฽ วมา

๖ ประโยชน์ของการเรยี นรคู้ าราชาศัพท์ เพราะเหตุที่ว฽าสถาบันพระมหากษัตริยแเปๅนสถาบันท่ีสูงสุดของประเทศมาแต฽โบราณ พระเจ฾า แผ฽นดินทรงใกล฾ชิดกับประชาชนอย฽างแนบแน฽น คําราชาศัพทแเปๅนแบบอย฽างวัฒนธรรมอันดีในด฾านการใช฾ ภาษาไทยและการอ฽าน หรือศกึ ษาวรรณคดี การรบั สารจากสื่อมวลชน เหล฽าน้ีล฾วนมีคําราชาศัพทแเกี่ยวข฾อง อยด฽ู ฾วยเสมอ ดงั นนั้ การเรยี นรคู฾ าํ ราชาศพั ทแจึงเปๅนสง่ิ ทมี่ ปี ระโยชนทแ งั้ ทางตรงและทางออ฾ ม ดังนี้ ประโยชนท์ างตรง ๑. ประโยชนแจากการใช฾คําราชาศัพทแถูกต฾อง คือ ใช฾ถูกต฾องตามบุคคลท่ีใช฾ว฽าบุคคลใดควรใช฾คํา ราชาศพั ทขแ น้ั ไหน อย฽างไร ถูกต฾องตามโอกาส ถูกต฾องตามวิธีการใช฾ ใช฾ถูกต฾องตามแบบแผนที่นิยม ซึ่งต฾อง ใชท฾ งั้ ความร฾แู ละประสบการณเแ ปๅนดลุ ยพินิจให฾ถกู ต฾อง ๒. ประโยชนแจากการเข฾าใจท่ีถูกต฾อง ไม฽ว฽าจากการอ฽านหนังสือประเภทต฽างๆ เช฽น วรรณกรรม ทั่วไป วรรณคดี หนังสือพิมพแ ส่ิงพิมพแทั้งหลาย โทรทัศนแ วิทยุ ตลอดจนส่ิงบันเทิงทั้งหลาย มีภาพยนตรแ ละคร โขน ลเิ ก เปนๅ ต฾น เพราะการรับร฾ู รบั ฟงใ บางครงั้ ตอ฾ งมคี ําราชาศพั ทอแ ยู฽ดว฾ ย ประโยชน์โดยทางอ้อม ๑. ธํารงรกั ษาวฒั นธรรมอันดีงานของชาตไิ ว฾ คือ รกั ษาให฾คงอย฽ไู มเ฽ สอื่ มสญู ถอื เปๅนการธํารงรักษา วัฒนธรรมและความม่ันคงของประเทศชาติ ๒. เพิ่มความมเี สนห฽ แในตวั บุคคล คือ บุคคลผูร฾ ฾ูและใช฾คําราชาศพั ทแไดอ฾ ย฽างถูกตอ฾ ง เปๅนการแสดง ออกซงึ่ ความมีวัฒนธรรมอนั ดีงามทางภาษา คาราชาศัพท์สาหรับพระมหากษตั ริย์ และ พระบรมวงศานุวงศ์ลาดบั พระราชอิสริยศกั ดิ์พระ บรมราชวงศ์ ๑. พระบาทสมเด็จพระเจ฾าอย฽ูหวั , สมเดจ็ พระบรมราชนิ นี าถ ๒. สมเด็จพระบรมราชนิ ี , สมเด็จพระบรมราชชนนี , สมเด็จพระยุพราช , สมเดจ็ พระสยามบรมราชกุมารี ๓. สมเด็จเจา฾ ฟูา ๔. พระเจา฾ บรมวงศเแ ธอ พระองคแเจ฾า ๕. พระเจา฾ วรวงศเแ ธอ พระองคแเจา฾ ๖. พระวรวงศแเธอ พระองคแเจ฾า ๗. หม฽อมเจา฾ ราชาศพั ทส์ าหรับพระมหากษตั รยิ ์  คาํ นามท่ีเปนๅ ชื่อส่งิ ของสาํ คัญทค่ี วรยกย฽อง มคี าํ เตมิ หนา฾ ได฾แก฽ พระบรม มหาราช พระบรมมหา พระบรมราช พระบรม พระอัครราช พระอคั ร และพระมหา เช฽น พระบรมมหาราชวัง พระบรมมหาชนก พระบรมราชชนนี พระบรมราชวงศแ พระบรมอัฐิ พระบรมโอรสาธริ าช พระอัครชายา พระมหาปราสาท พระมหาเศวตฉตั ร เปนๅ ต฾น  คํานามเปๅนชอื่ สง่ิ สาํ คัญรองลงมา นาํ หน฾าด฾วยคํา“พระราช” เช฽น พระราชวงั พระราชวงศแ พระราชทรัพยแ พระราชลญั จกร เปนๅ ต฾น  คํานามเปนๅ ช่ือของส่งิ สามญั ท่ัวไปทีไ่ ม฽ถือวา฽ สาํ คญั ส฽วนใหญเ฽ ปๅนคาํ บาลีสนั สกฤต เขมรและคาํ ไทย เกา฽ แตบ฽ างคําก็เปๅนคาํ ไทยธรรมดานาํ หนา฾ ดว฾ ยคาํ “พระ” เช฽น พระกร พระบาทพระโรค พระฉาย พระแท฽น พระเคราะหแ เปๅนต฾น คํานามใดทเ่ี ปๅนคาํ ประสม มีคํา“พระ”ประกอบอยู฽แลว฾ ห฾ามใช฾คํา “พระ”นาํ หน฾า ซอ฾ นอีก เชน฽ พานพระศรี (พานหมาก) ขนั พระสาคร (ขันนาํ้ ) เปนๅ ตน฾

๗  คํานามทเ่ี ปนๅ ชื่อสิง่ ไม฽สําคญั และคํานนั้ มักเปๅนคาํ ไทย นําหน฾าดว฾ ยคําว฽า “ตน฾ ” เช฽น มา฾ ต฾น ชา฾ งต฾น เรือนต฾น และนําหนา฾ ด฾วย “หลวง” เช฽น ลูกหลวง หลานหลวง รถหลวง เรอื หลวง สวนหลวง สว฽ น “หลวง” ท่แี ปลวา฽ ใหญ฽ ไม฽จัดว฽าเปๅนราชาศัพทแ เชน฽ ภรรยาหลวง เขาหลวง ทะเลหลวง เปๅนต฾น นอกจากคําว฽า “ตน฾ ” และ “หลวง” ประกอบทา฾ ยคําแลว฾ บางคํายงั ประกอบคําอ่ืนๆ อกี เช฽น รถพระท่นี ั่ง เรือพระท่นี ่ัง รถทรง เรือทรง มา฾ ทรง ชา฾ งทรง นํ้าสรง ห฾องสรง ของเสวย โตะ฿ เสวย หอ฾ งบรรทม เปนๅ ตน฾ ศพั ทส์ าหรับเจ้านายหรอื พระบรมวงศานวุ งศ์ คอื ตงั้ แต่สมเดจ็ พระบรมราชินีลงไปถึงหม่อมเจา้  ใช฾พระราชนําหนา฾ เชน฽ พระราชเสาวนยี แ พระราชประวัติ พระราชดาํ รสั พระราชกุศล พระราโชวาท พระราโชบาย เปๅนตน฾  ใชพ฾ ระนาํ หน฾า เชน฽ พระเศยี ร พระองคแ พระหตั ถแ พระหทยั พระบาท เว฾นแตห฽ มอ฽ มเจา฾ ไม฽ใช฾ “พระ”นาํ หนา฾ ใช฾ว฽า เศียร องคแ หัตถแ หทยั บาท เปนๅ ตน฾  คาํ นามราชาศัพทสแ าํ หรับเจา฾ นายอยู฽ในตัว ไม฽ต฾องใชค฾ ํานําหน฾าหรอื คําต฽อทา฾ ย เชน฽ วงั ตาํ หนัก ดงั ท่กี ลา฽ วมาแลว฾ ข฾างต฾น คาราชาศัพทท์ คี่ วรทราบ คาราชาศัพท์ท่ีใช้เป็นคานาม คาสามญั คาราชาศัพท์ คาสามญั คาราชาศพั ท์ หัว(พระมหากษัตริยแ) พระเจ฾า หวั พระเศียร ผม(พระมหากษัตรยิ )แ เสน฾ พระเจา฾ ผม พระเกศา,พระเกศ,พระศก หนา฾ ผาก พระนลาฎ คว้ิ พระขนง ขนระหว฽างควิ พระอุณาโลม ดวงตา พระจักษุ,พระนัยนา,พระเนตร จมกู พระนาสา,พระนาสิก แกม฾ พระปราง ปาก พระโอษฐแ ฟนใ พระทนตแ ล้ิน พระชวิ หา คาง พระหนุ หู พระกรรณ คอ พระศอ ดวงตา พระเนตร หนวด พระมัสสุ บ฽า,ไหล฽ พระองั สา ต฾นแขน พระพาหา,พระพาหุ ปลายแขน พระกร มือ พระหัตถแ นิ้วมือ พระองคลุ ี เลบ็ พระนขา หอ฾ ง พระอุทร เอว พระกฤษฎี,บัน้ พระเอว ขา,ตกั พระเพลา แขง฾ พระชงฆแ เท฾า พระบาท ขน พระโลมา ปอด พระปใปผาสะ กระดูก พระอัฐิ

๘ หมวดขตั ตยิ ตระกูล คาสามญั คาราชาศพั ท์ คาสามัญ คาราชาศัพท์ ป,ูุ ตา พระอยั กา ย฽า,ยาย พระอัยยกิ า,พระอัยกี ลุง,อา(พี่-นอ฾ งชาย ของพ฽อ พระปิตลุ า ปูา,อา(พี่-นอ฾ งสาวของ พ฽อ) พระมาตจุ ฉา พ฽อ พระชนก,พระบิดา แม฽ พระชนนี,พระมารดา พช่ี าย พระเชษฐา,พระเชษฐภาตา น฾องสาว พระราชธดิ า,พระธิดา หลาน พระนัดดา แหลน พระปนดั ดา ลูกเขย พระชามาดา ลูกสะใภ฾ พระสณุ สิ า หมวดเครือ่ งใช้ คาสามญั คาราชาศัพท์ คาสามญั คาราชาศพั ท์ คาสามัญ คาราชาศพั ท์ ยา พระโอสถ แวน฽ ตา ฉลองพระเนตร หวี พระสาง กระจก พระฉาย น้ําหอม พระสคุ นธแ หมวก พระมาลา ต฾มุ หู พระกณุ ฑล แหวน พระธํามรงคแ รม฽ พระกลด ประตู พระทวาร หนา฾ ต฽าง พระบญั ชร อาวธุ พระแสง ฟกู พระบรรจถรณแ เตียงนอน พระแท฽นบรรทม ม฾งุ พระวิสูตร ผ฾าห฽มนอน ผ฾าคลมุ บรรทม ผ฾านงุ฽ พระภษู าทรง ผา฾ เชด็ หนา฾ ผ฾าซบั พระพักตรแ นา้ํ พระสุธารส เหลา฾ นํ้าจณั ฑแ ของกิน เคร่ือง ชอ฾ น พระหัตถแชอ฾ น ขา฾ ว พระกระยาเสวย หมาก พระศรี คาราชาศัพทท์ ใ่ี ชเ้ ปน็ คาสรรพนาม บุรษุ ท่ี 1 สรรพนาม ผูพ฾ ดู ผฟู฾ ใง ข฾าพระพุทธเจ฾า บุคคลทว่ั ไป พระมหากษัตรยิ แ,เจา฾ นายชัน้ สูง เกล฾ากระหม฽อมฉัน บคุ คลทว่ั ไป(หญิง) เจา฾ นายชนั้ รองลงมา เกล฾ากระหมอ฽ ม บคุ คลท่วั ไป(ชาย) เกล฾ากระผม บคุ คลทั่วไป คาราชาศพั ท์ทใี่ ช้เปน็ คาสรรพนาม บรุ ษุ ท่ี 2 สรรพนาม ผ฾ูพูด ผู฾ฟใง ใต฾ฝาุ ละอองธลุ ีพระบาท เจา฾ นายหรอื บุคคลท่ัวไป พระมหากษัตริยแ,พระบรมราชนิ นี าถ ใตฝ฾ าุ ละอองพระบาท เจ฾านายหรือบุคคลทั่วไป พระบรมโอรสาธริ าช,พระบรมราชกุมารี ใต฾ฝาุ พระบาท เจ฾านายหรือบคุ คลท่วั ไป เจา฾ นายชนั้ สูง ฝาุ พระบาท เจ฾านายทเี่ สมอกนั หรือผน฾ู ฾อย เจ฾านายช้นั หม฽อมเจา฾ ถงึ พระเจ฾าวรวงศแเธอ

๙ คาราชาศัพทท์ ี่ใช้เปน็ คาสรรพนาม บรุ ษุ ที่ 3 สรรพนาม ผูพ฾ ูด ใชก฾ ับ พระองคแ บคุ คลทว่ั ไป พระมหากษัตริยแ,เจ฾านายชั้นสงู ทา฽ น บคุ คลท่วั ไป เจ฾านาย คาขานรบั คํา ผ฾ูใช฾ ใชก฾ บั พระพุทธเจา฾ ขา฾ ขอรบั ใส฽เกล฾าใสก฽ ระหม฽อม ชาย พระมหากษัตริยแ เพคะใส฽เกล฾าใส฽กระหมอ฽ มหรอื เพคะ หญิง พะมหากษัตริยแ พระพุทธเจ฾าขา฾ ขอรับ,พระพุทธเจ฾าขา฾ ชาย เจ฾านายชน้ั สงู เพค฽ะกระหม฽อม หญิง เจ฾านายชัน้ สงู คาราชาศพั ท์ที่ใชเ้ ป็นคากรยิ า เปๅนคาํ แสดงอาการ แบ฽งเปๅน ๔ ชนิด  กรยิ าท่ีเปๅนราชาศัพทแในตวั เอง เช฽น ตรัส(พดู ) เสดจ็ (ไป) กร้ิว(โกรธ) ประชวร (ปุวย) ประสูติ(เกดิ ) ทลู (บอก) เสวย(กิน) ถวาย(ให฾) บรรทม(นอน) ประทับ(อย฽ู) โปรด(รัก,ชอบ) ทรงม฾า(ขี่ม฾า) ทรงดนตรี(เลน฽ ดนตรี)  ใช฾ทรงนาํ หน฾ากรยิ าธรรมดา เชน฽ ทรงฟใง ทรงยนื ทรงยินดี  หา฾ มใช฾ทรงนาํ หน฾ากรยิ าทม่ี ีนามราชาศัพทแ เชน฽ มีพระราชดําร(ิ หา฾ มใชท฾ รงมพี ระราชดาํ ริ) มีพระบรมราชโองการ (ห฾ามใชท฾ รงมีพระบรมราชโองการ)  ใช฾เสด็จนําหน฾ากรยิ าบางคํา เชน฽ เสด็จกลบั เสดจ็ ขนึ้ เสด็จลง คากรยิ าที่ประสมขึ้นใช้เป็นราชาศัพท์ตามลาดับชนั้ บคุ คล กริยา ราชาศพั ทแ ช้นั บุคคล เกิด พระราชสมภพ พระมหากษัตริยแ,พระบรมราชินี ประสูติ เจา฾ นาย ตาย สวรรคต พระมหากษัตริยแ,พระบรมราชินี ทวิ งคต พระยุพราชหรอื เทยี บเทา฽ ส้นิ พระชนมแ พระองคเแ จา฾ หรือเจ฾านายชั้นสู ถึงชีพิตกั ษยั ,สิ้นชีพิตักษัย หมอ฽ มเจา฾ ถงึ แก฽อสญั กรรม นายกรฐั มนตรี ถึงแก฽อนิจกรรม รัฐมนตรี

๑๐ คาข้ึนตน้ และคาลงท้ายในการกราบบังคมทูล กราบทูล และทูลด้วยวาจา ฐานนั ดรของผู้ฟงั คาขึ้นตน้ คาลงท้าย พระบาทสมเดจ็ พระเจา฾ อยหู฽ วั , ขอเดชะฝุาละอองธุลพี ระบาท ดว฾ ยเกลา฾ ด฾วยกระหม฽อมขอเดชะ สมเดจ็ พระบรมราชินนี าถ ปกเกลา฾ ปกกระหม฽อม สมเด็จพระบรมราชนิ ี , สมเดจ็ พระบรม ขอพระราชทานกราบบงั คมทูล ดว฾ ยเกล฾าด฾วยกระหม฽อม ควรมิควร ราชชนนี , สมเด็จพระยุพราช , ทราบฝุาละอองพระบาท แลว฾ แต฽จะทรงพิจารณาโปรดเกล฾า สมเด็จพระสยามบรมราชกุมารี โปรดกระหม฽อม สมเดจ็ เจ฾าฟูา ขอพระราชทานกราบทูล ควรมีควรแลว฾ แตจ฽ ะทรงพิจารณา ทราบฝาุ พระบาท โปรดเกลา฾ โปรดกระหม฽อม พระเจ฾าบรมวงศเแ ธอ พระองคแเจา฾ ขอประทานกราบทูลทราบฝุา ควรมีควรแล฾วแตจ฽ ะทรงพจิ ารณา พระบาท โปรดเกลา฾ โปรดกระหม฽อม พระเจ฾าวรวงศแเธอ พระองคแเจ฾า กราบทูลฝุาพระบาท ควรมีควรแล฾วแต฽จะโปรด พระวรวงศเแ ธอ พระองคเแ จา฾ หม฽อมเจา฾ ทูลฝุาพระบาททรงทราบ แล฾วแตจ฽ ะโปรด หลักเกณฑใ์ นการกราบบงั คมทูลพระเจ้าแผน่ ดิน ๑. ถา฾ ผร฾ู บั คาํ กราบบังคมทูลไมท฽ รงร฾ูจัก ควรแนะนาํ ตนเองวา฽ \"ขอเดชะฝาุ ละอองธุลีพระบาทปกเกลา฾ ปกกระหม฽อม ข฾าพระพุทธเจา฾ ...ชอ่ื ..ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาสกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบ ฝาุ ละอองธุลีพระบาท\" และลงท฾ายว฽า ด฾วยเกลา฾ ด฾วยกระหม฽อมขอเดชะ 2. ถ฾ากราบบังคมทลู ธรรมดา เชน฽ ทรงมีกระแสพระราชดํารสั ถามส฽าชอ่ื อะไร ก็กราบบงั คมทูลว฽า \"ข฾าพระพุทธเจ฾า...ช่อื ...พระพุทธเจ฾าข฾า\" 3. ถา฾ ตอ฾ งการกราบบังคมทูลถงึ ความสะดวกสบาย หรอื รอดอันตรายให฾ใช฾คําวา฽ \"เดชะพระบารมี ปกเกล฾าปกกระหม฽อม.......\" 4.ถ฾าจะกราบบังคมทูลถงึ สิง่ ท่ที ําผิดพลาดไม฽สมควรทําให฾ใชค฾ ํานํา \"พระราชอาญาไมพ฽ ฾นเกล฾า พ฾นกระหมอ฽ ม\" 5.ถา฾ จะกราบบงั คมทลู ขอพระราชทานพระมหากรุณาใชค฾ ําว฽า \"ขอพระบารมีปกเกล฾าปกกระหม฽อม\" 6.ถ฾าจะกราบบงั คมทลู ถึงของหยาบมิบงั ควร ใชค฾ ําว฽า \"ไม฽ควรจะกราบบังคมพระกรุณา\" 7.ถา฾ จะกราบบงั คมทลู เปๅนกลางๆ เพ่ือให฾ทรงเลือก ให฾ลงท฾ายวา฽ \"ควรมิควรประการใดสุดแล฾วแตจ฽ ะ ทรงพระกรุณาโปรดเกลา฾ โปรดกระหม฽อม\" 8.ถา฾ จะกราบบังคมทลู ถงึ ความคดิ เหน็ ของตนเองใช฾วา฽ \"เห็นดว฾ ยเกล฾าด฾วยกระหม฽อม\" 9.ถ฾ากราบบงั คมทลู ถงึ ส่ิงท่ีที่ทราบใชว฾ ฽า \"ทราบเกลา฾ ทราบกระหม฽อม\" 10.ถ฾าจะกราบบงั คมทูลถึงการทาํ ส่ิงใดส่ิงหน่ึงถวายใชค฾ าํ ว฽า \"สนองพระมหากรุณาธคิ ุณ\" 11.ถ฾าจะกลา฽ วขออภัยโทษ ควรกลา฽ วคําวา฽ \"เดชะพระอาญาไม฽พ฾นเกล฾า\" และลงท฾ายวา฽ ดว฾ ยเกลา฾ ด฾วยกระหม฽อม 12.การกลา฽ วถงึ ส่ิงที่ไดร฾ บั ความอนุเคราะหแ ใหใ฾ ช฾คําว฽า \"พระเดชพระคุณเปๅนลน฾ เกล฾าล฾นกระหมอ฽ ม\"

๑๑ สาหรับเจา้ นายตั้งแต่หม่อมเจ้าขึน้ ไป ๑. ในการกราบบังคมทลู ไม฽ต฾องใชค฾ ําขนึ้ ต฾นและลงทา฾ ย ถา฾ เปๅนพระยุพราช , พระราชินีแห฽งอดีต รชั กาลและสมเดจ็ เจ฾าฟาู ควรใชส฾ รรพนามแทนพระองคแทา฽ นว฽า \"ใต฾ฝาุ ละอองพระบาท\" ใชส฾ รรพนามแทน ตนเองว฽า \"ขา฾ พระพุทธเจ฾า\" และใช฾คํารับว฽า \"พระพทุ ธเจ฾าข฾า\" ๒. เจ฾านายช้นั รองลงมา ใชส฾ รรพนามแทนพระองคแวา฽ \"ใต฾ฝุาพระบาท\" ใชส฾ รรพนามแทนตนเองว฽า \"เกลา฾ กระหม฽อม\" ใชค฾ ํารับว฽า \"พระเจา฾ ข฾า\" เจ฾านายชน้ั สมเดจ็ พระยาและพระยาพานทอง ใชส฾ รรพนามของ ทา฽ นวา฽ \"ใตเ฾ ทา฾ กรุณา\" ใช฾สรรพนามของตนวา฽ \"เกลา฾ กระหมอ฽ ม\" ใชค฾ ํารับวา฽ \"ขอรับกระผม\" ๓. คําที่พระภิกษใุ ชเ฾ พด็ ทลู ตอ฽ พระเจ฾าแผ฽นดนิ แทนคาํ รบั ว฽า\"ถวายพระพร\"แทนตนเองวา฽ \"อาตมภาพ\" ใช฾สรรพนามของพระองคแว฽า \"มหาบพิตร\" วธิ ใี ช้คาประกอบหนา้ คาราชาศัพท์ ๑. พระบรมราช ใชป฾ ระกอบหน฾าคําเพื่อให฾เหน็ ว฽าสําคญั ยิ่ง ในกรณีท่ตี ฾องการเชดิ ชูพระราชอาํ นาจ ๒. พระบรม ใชป฾ ระกอบหน฾าคาํ เพื่อใหเ฾ ห็นว฽าสําคญั ย่ิง ในกรณีทตี่ ฾องการเชิดชูพระราชอิสรยิ ยศ 3. พระราช ใช฾ประกอบหนา฾ คําเพื่อใหเ฾ ห็นวา฽ สาํ คัญรองมาจาก พระบรม เพือ่ แสดงให฾เหน็ ว฽าเปนๅ สิ่ง เฉพาะขององคแพระเจา฾ แผ฽นดิน วธิ ใี ชค้ าประกอบหลังคาราชาศพั ท์ ๑. ทรง ใช฾ประกอบหลงั คํานาม เพอ่ื เปนๅ คํานามราชาศัพทแ ๒. ต฾น ใช฾ประกอบหลังคํานามสาํ คัญท่ัวไป เพ่อื ทําให฾เปนๅ คาํ นามราชาศพั ทแ มกั ใช฾กับสิง่ ทโ่ี ปรดเปๅน พิเศษ ๓. หลวง ใช฾ประกอบหลงั คํานามสามญั ท่ัวไป เพื่อใหเ฾ ปๅนนามราชาศพั ทแ ๔. พระที่นั่ง ใช฾ประกอบหลงั คาํ นามสามัญ เพื่อให฾เปๅนนามราชาศัพทแ มคี วามหมายวา฽ เปๅนที่ประทับ สว฽ นพระองคแ ราชาศัพทส์ าหรบั พระภกิ ษุสงฆ์ ไทยเรามีคําพูดที่ใช฾กับพระภิกษุโดยเฉพาะอย฽ูประเภทหนึ่งบางทีก็เปๅนคําท่ีพระภิกษุเปๅนผู฾ใช฾เอง ซึ่งคนไทยส฽วนใหญ฽จะรู฾จักกันหมดแล฾ว เช฽น คําว฽า อาตมาภาพ หรืออาตมา มีความหมายเท฽ากับ ฉัน บางคําก็ทั้งท฽านใช฾เองและเราใช฾กับท฽าน เช฽น คําว฽า ฉัน หมายถึง กิน เปๅนต฾น การพูดกับพระภิกษุต฾องมี สมั มาคารวะ สาํ รวม ไม฽ใชถ฾ อ฾ ยคําทีเ่ ปๅนไปในทํานองพูดเล฽นหรือพูดพล฽อยๆ ซึ่งจะเปๅนการขาดความเคารพ ไปสําหรับพระภิกษุ เราจําเปๅนต฾องทราบราชทินนาม เรียกว฽า พระภิกษุผู฾ทรงสมณศักดิ์ ของพระภิกษุ เรยี งลําดบั ได฾ดังนี้ เพือ่ ทจ่ี ะไดใ฾ ช฾ไดอ฾ ยา฽ งถกู ต฾อง ๑. สมเดจ็ พระสงั ฆราช ๒. สมเดจ็ พระราชาคณะหรอื ชั้นสุพรรณปใฎ คอื พระภิกษทุ ี่มีราชทนิ นามนําหน฾า คาํ ว฽า \"สมเดจ็ พระ\" ๓. พระราชาคณะช้ันรอง ๔. พระราชาคณะชนั้ ธรรม พระราชาคณะช้นั นีม้ ักมีคาํ ว฽า \"ธรรม\" นําหน฾า ๕. พระราชาคณะชั้นเทพ พระราชาคณะชนั้ นม้ี ักมคี ําว฽า \"เทพ\" นําหน฾า ๖. พระราชาคณะช้นั ราช พระราชาคณะชน้ั นม้ี ักมคี ําวา฽ \"ราช\" นาํ หน฾า ๗. พระราชาคณะชั้นสามัญ ๘. พระครสู ญั ญาบตั ร , พระครชู ั้นประทวน , พระครูฐานานุกรม ๙. พระเปรียญต้งั แต฽ ๓-๙

๑๒ การใช฾คําพดู กบั พระภิกษทุ รงสมณศักด์ิ ที่ผิดกันมากคือชั้นสมเด็จพระราชาคณะเห็นจะเปๅนเพราะมี คําว฽า\"สมเด็จ\"นําหน฾าจึงเข฾าใจว฽าต฾องใช฾คําราชาศัพทแซึ่งผิด ความจริงแล฾วพระภิกษุทรงสมณศักด์ิท่ีต฾องใช฾ ราชาศัพทแมีเฉพาะเพียงสมเด็จพระสังฆราชเท฽านั้น เว฾นแต฽พระภิกษุรูปนั้นๆ ท฽านจะมีฐานันดรศักด์ิทาง พระราชวงศแอยแู฽ ลว฾ . คาราชาศพั ท์ท่คี วรทราบ พระภกิ ษุทเ่ี ป็นพระราชวงศ์ ใช฾ราชาศัพทตแ ามลาํ ดับช้นั แห฽งพระราชวงศแ สําหรับสมเดจ็ พระสังฆราชเจา฾ (สมเด็จพระสงั ฆราชท่เี ปๅนพระราชวงศ)แ ใชด฾ ังนี้ คําขนึ้ ต฾น ใช฾ว฽า ขอประทานกราบทลู (กล฽าวพระนามเต็ม) สรรพนามแทนผู฾พูด ใชว฾ ฽า ขา฾ พระพทุ ธเจ฾า สรรพนามแทนพระองคแท฽าน ใช฾วา฽ ใต฾ฝาุ พระบาท คาํ ลงทา฾ ย ใช฾วา฽ ควรมคิ วรแล฾วแตจ฽ ะโปรดเกล฾าโปรดกระหมอ฽ ม สมเดจ็ พระสังฆราช ซง่ึ ดาํ รงตาํ แหนง฽ สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ใชร฾ าชาศพั ทแเสมอพระเจ฾าวรวงศเแ ธอ (ทีม่ ิได฾ทรงกรม) เชน฽ คาํ ขึ้นต฾น ใชว฾ า฽ กราบทูล (กลา฽ วพระนามเตม็ ) สรรพนามแทนผ฾ูพดู ใชว฾ า฽ เกล฾ากระหม฽อม (สําหรบั ชาย), เกล฾ากระหม฽อมฉัน(สาํ หรบั หญิง) สรรพนามแทนพระองคแทา฽ น ใชว฾ า฽ ฝาุ พระบาท คําลงทา฾ ย ใช฾วา฽ ควรมคิ วรแล฾วแต฽จะโปรด สรรพนามบุรษุ ที่ ๑ ทพี่ ระภกิ ษใุ ช้ คาํ ทีใ่ ช฾ โอกาสที่ใช฾ อาตมา พระภกิ ษุใชก฾ บั บุคคลธรรมดาทเี่ ปๅนผ฾ูใหญ฽หรือมีฐานะตาํ แหน฽งสงู ในโอกาสท่ีไม฽เปๅน ทางการ อาตมาภาพ พระภกิ ษใุ ช฾กบั พระราชวงศแต้ังแตห฽ มอ฽ มเจ฾าขน้ึ ไป และใช฾ในโอกาสทเ่ี ปนๅ ทางการ เชน฽ การแสดงพระธรรมเทศนา เกลา฾ กระผม พระภกิ ษุใชก฾ ับพระภิกษุที่เปๅนอุปใชฌายอแ าจารยแ หรือที่ดํารงสมณศกั ดส์ิ งู กว฽า ผม,กระผม พระภิกษุใช฾กบั พระภิกษุด฾วยกันโดยท่วั ๆ ไป สรรพนามบรุ ุษที่ ๒ ท่ีพระภกิ ษุใช้ คําทีใ่ ช฾ โอกาสท่ใี ช฾ มหาบพิตร พระเจ฾าแผน฽ ดิน บพติ ร พระราชวงศแ คณุ โยม บิดา, มารดา, ญาติผู฾ใหญ฽ หรือผ฾ทู อ่ี าวุโสสงู คณุ ,เธอ ใช฾กับบคุ คลทว่ั ไป

๑๓ สรรพนามบุรษุ ท่ี ๒ ท่ีฆราวาสใช้ คําท่ใี ช฾ โอกาสทใ่ี ช฾ พระคุณเจ฾า ฆราวาสใช฾กับสมเด็จพระราชาคณะ, รองสมเด็จพระราชาคณะ พระคณุ ท฽าน ฆราวาสใช฾กับพระราชาคณะชั้นรองลงมา ท฽าน ใชก฾ บั พระภกิ ษทุ ่วั ไป คาขานรบั ทีพ่ ระภิกษใุ ช้ คาํ ทใี่ ช฾ โอกาสที่ใช฾ ขอถวายพระพร พระราชวงศแ เจรญิ พร ฆราวาสทั่วไป ครบั ,ขอรบั ใช฾กบั พระภิกษุดว฾ ยกนั ศัพทส์ าหรบั พระภกิ ษทุ ีพ่ บบ่อย คาํ ทใี่ ช฾ โอกาสที่ใช฾ คาํ ทใ่ี ช฾ โอกาสทใ่ี ช฾ รูป ลักษณะนามสาํ หรบั พระภกิ ษุสงฆแ สรง อาบนํ้า อาราธนา ขอเชญิ มรณภาพ ตาย เจริญพระพทุ ธมนตแ สวดมนตแ ปลงผม โกนผม ภตั ตาหาร อาหาร กุฏิ เรือนพักในวดั ประเคน ยกของ(ดว฾ ยมือ)ให฾พระ จาํ พรรษา อยป฽ู ระจําวดั ฉัน กนิ อุปสมบท บวช (บวชเปนๅ พระภิกษุ) ถวาย มอบให฾ บรรพชา บวช (บวชเปนๅ สามเณร) เคร่อื งไทยธรรม ของถวายพระ, ของทําบญุ ต฽าง ๆ ลาสกิ ขา สึก อนุโมทนา ยินดดี ว฾ ย คลิ านเภสัช ยารักษาโรค อาสนะ, อาสนแสงฆแ ที่นั่ง ลขิ ิต จดหมาย ธรรมาสนแ ทแ่ี สดงธรรม ครองผา฾ แต฽งตวั เสนาสนะ สถานทท่ี ่ีภิกษุใช฾ ถวายอดเิ รก กล฽าวบทอวยพรพระมหากษัตริยแ จําวัด นอน บิณฑบาต รับของใส฽บาตร ปลงอาบตั ิ แจ฾งความผิดใหท฾ ราบ เผดยี งสงฆแ แจง฾ ใหส฾ งฆแทราบ ปจใ จัย เงิน สุผา฾ ซักผ฾า, ย฾อมผา฾ ทาํ วตั ร สวดมนตแ อาพาธ ปุวย

๑๔ คาราชาศัพท์หมวดร่างกาย ผม = พระเกศา ไหปลารา฾ = พระรากขวญั จกุ = พระโมฬี นม = พระถัน, พระเตา฾ หนา฾ ผาก = พระนลาฎ ท฾อง = พระอุทร ฟนใ = พระทนตแ เอว = บ้นั พระองคแ, พระกฤษฎี ลน้ิ = พระชวิ หา หลัง = พระขนอง นิ้วมอื = พระองคลุ ี บ฽า = พระอังสะ นว้ิ ชี้ = พระดรรชนี ขนระหวา฽ งค้ิว = พระอุณาโลม เงา = พระฉายา จอนหู = พระกรรเจยี ก ผิวหน฾า = พระราศี จมูก = พระนาสกิ ปอด = พระปใบผาสะ ปาก = พระโอษฐแ คาง = พระหนุ อก = พระอรุ ะ, พระทรวง หู = พระกรรณ รกั แร฾ = พระกัจฉะ ดวงหน฾า = พระพักตรแ สะดือ = พระนาภีอจุ จาระ = พระบังคนหนัก นาํ้ ตา = น้าํ พระเนตร ตน฾ ขา = พระอุรุ พระอสั สุชล หวั เข฽า = พระชานุ ต฾นแขน= พระพาหุ แข฾ง = พระชงฆแ ข฾อมือ = ขอ฾ พระหัตถแ ผวิ หนงั = พระฉวี ข฾อเท฾า = ขอ฾ พระบาท คิว้ = พระขนง ปสใ สาวะ = พระบงั คนเบา ลนิ้ ไก฽ = มูลพระชิวหา ไรฟใน = ไรพระทนตแ น้ิวกอ฾ ย= พระกนิษฐา คอ = พระศอ เนือ้ = พระมังสา ขน = พระโลมา เถ฾ากระดกู = พระอังคาร นํา้ ลาย = พระเขฬะ ตะโพก = พระโสณี เหงื่อ = พระเสโท คาราชาศัพทห์ มวดราชตระกูล ปู,ุ ตา = พระอยั กา ย฽า, ยาย = พระอัยยิกา, พระอัยกี ลุง (ฝาุ ยพ฽อ) = พระปติ ุลา ปาู = พระปติ ุจฉาพ฽อ = พระชนก พระบดิ า แม฽ = พระชนนี, พระมารด พีช่ าย = พระเชษฐา พ่สี าว = พระเชษฐภคินี ลกู สะใภ฾ = พระสุณสิ า น฾องชาย = พระอนุชา พ฽อผวั , พ฽อตา = พระสัสสรุ ะ ผัว = พระสวามี พี่เขย, นอ฾ งเขย = พระเทวนั ลกู เขย = พระชามาดา คาราชาศพั ท์หมวดเคร่อื งใช้ ม฽าน, ม฾งุ = พระวิสตู ร พระสูตร ประตู = พระทวาร ถาดนํ้าชา = ถาดพระสุธารส คนโทนาํ้ = พระสุวรรณภงิ คาร ของเสวย = เคร่ือง ชอ฾ น = ฉลองพระหัตถแช฾อน สอ฾ ม = ฉลองพระหตั ถสแ อ฾ ม ปๆิน = พระจฑุ ามณี เหล฾า = นาํ้ จัณฑแ เสอื้ = ฉลองพระองคแ รองท฾า = ฉลองพระบาท ปนื = พระแสงปนื ผา฾ เชด็ ตัว = ซับพระองคแ ผา฾ เชด็ หน฾า = ซบั พระพักตรแ กระจกสอ฽ ง = พระฉาย ท่นี อน = พระยภ่ี ู฽ กางเกง = พระสนบั เพลา พระที่ ( ราชวงศแ ) ไม฾เท฾า = ธารพระกร เตยี งนอน = พระแท฽นบรรทม นํา้ กิน = พระสุธารส ตุ฾มหู = พระกุณฑล พานหมาก = พานพระศรี นํ้าชา = พระสุธารสชา ผ฾าอาบน้ํา = พระภูษาชบุ สรง ข฾าว = พระกระยาเสวย( พระมหากษัตรยิ แ ) เข็มขัด = รัดพระองคแ , ผา฾ ชบุ สรง , ผ฾าสรง พระปใน็ เหนง฽ คาราชาศัพทห์ มวดอากัปกริ ิยา ทาเครื่องหอม = ทรงพระสําอาง ทักทายปราศรัย = พระราชปฏิสนั ถาร ถาม = พระราชปจุ ฉา ดู = ทอดพระเนตร ไปเท่ยี ว = เสดจ็ ประพาส จดหมาย = พระราชหัตถเลขา ไหว฾ = ถวายบงั คม แต฽งตัว = ทรงเคร่ือง อาบนาํ้ = สรงนา้ํ มีครรภแ = ทรงพระครรภแ หัวเราะ = ทรงพระสรวล ตดั สนิ = พระบรมราชวินิจฉยั

๑๕ ระดบั ภาษา ภาษาเปๅนเครื่องมือในการสือ่ สาร ความรู฾ ความคิด ความรส฾ู ึก ทัศนคติ แลว฾ ยังสร฾าง ความสมั พันธแระหว฽างมนุษยแด฾วยกนั ดงั น้นั ภาษาทีใ่ ชจ฾ งึ มีหลายระดับ ดงั นี้ ๑. แบ฽งเปๅน ๒ ระดบั คือ ภาษาท่ีเปๅนทางการ(ภาษาแบบแผน)และภาษาที่ไมเ฽ ปนๅ ทางการ (ภาษา ที่ไมเ฽ ปๅนแบบแผน) ๒. แบ฽งเปๅน ๓ ระดบั คือ ภาษาระดับพิธีการ ระดับกง่ึ พธิ กี าร และระดับไม฽เปๅนพธิ ีการ (ไม฽เปๅน แบบแผน) ๓. แบง฽ เปๅน ๕ ระดบั คอื ภาษาพิธีการ ระดบั ทางการ ระดบั ก่งึ ทางการ ระดบั สนทนาและระดับ กันเอง ลกั ษณะสาคญั ของภาษาแตล่ ะระดับ ๑. ภาษาระดับพิธีการ เปๅนภาษาที่ใช฾ในท่ีประชุมที่จัดเปๅนพิธีการ เช฽น ในการเปิดประชุมสภา การกล฽าวรายงานในพิธีมอบปริญญาบัตร การกล฽าวเปิดงานและปิดงานพิธีการ เปๅนต฾น ผ฾ูส฽งสารระดับน้ี ต฾องเปๅนบุคคลสําคัญหรือมีตําแหน฽งสูง ผ฾ูรับสารก็เปๅนบุคคลในระดับเดียวกัน หรือกล฽ุมชนส฽วนใหญ฽ หรือประชาชนทัง้ ประเทศ สารทกุ คนมีลักษณะเปๅนพธิ ีรีตองเปนๅ ทางการ เลอื กเฟูนแล฾วว฽าไพเราะเหมาะสม ผูก฾ ลา฽ วสารจงึ ต฾องเตรียมบทความนั้นมาอา฽ นต฽อหน฾าท่ีประชุม ๒. ภาษาระดับราชการ เม่ือผ฽านการประชมุ เปๅนพิธกี ารแล฾ว การประชมุ ต฽อมาใชภ฾ าษาระดับ ทางการ เช฽น การบรรยาย หรือการอภปิ รายในทีป่ ระชุม หนังสือที่ใชต฾ ิดต฽อทางราชการ หรอื วงกีธ่ รุ กจิ จะ ใช฾ภาษาระดับนี้ ภาษาทีใ่ ชต฾ รงไปตรงมามง฽ุ เข฾าสจู฽ ุดประสงคแท่ตี ฾องการโดยเร็ว อาจมศี ัพทแเทคนคิ หรือศัพทแ วชิ าการบา฾ ง แตไ฽ ม฽ใชค฾ ําฟมุ เฟือย เปนๅ ภาษาท่ีมีในแบบแผนในการใช฾ ๓.ภาษาระดบั ก่งึ ราชการ ภาษาระดบั นี้คล฾ายกบั ภาษาระดบั ทางการแตล฽ ดความเปๅนงานลงบา฾ ง เพื่อแสดงความใกล฾ชิดระหวา฽ งผ฾ูส฽งสาร กบั ผใู฾ ช฾สารใหก฾ ระชับมัน่ เชน฽ การประชุมกลุ฽ม การอภปิ รายกลม฽ุ การบรรยายในหอ฾ งเรยี น ข฽าว บทความในหนังสือพิมพแ ฯลฯ ๔. ภาษาระดบั สนทนา เปๅนภาษาที่ใชใ฾ นการสอนโตต฾ อบระหว฽างบุคคลหรอื กลุม฽ คนเพยี ง ๔-๕ คน ในสถานท่หี รือกาละทไ่ี มใ฽ ชส฽ ว฽ นตัว เชน฽ การเขียนจดหมายระหว฽างเพ่ือน การรายงานข฽าว และการเสนอ บทความบางเรื่อง ๕. ภาษาระดับกนั เอง เปๅนภาษาทใ่ี ช฾กันในครอบครัว เพือ่ นสนิท ซ่ึงพดู จากนั ในเรื่องใดก็ได฾ใช฾ใน การพดู เท฽านน้ั ไมน฽ ยิ มบันทึกเปๅนลายลกั ษณแอกั ษร อาจเปๅนคาํ คะนองท่ีใช฾กันเฉพาะกลุ฽มภาษาท฾องถ่ิน บุคคลท่ีใช฾ภาษาระดบั น้มี ีจํานวนน฾อย เราจะใชภ฾ าษาระดับใดนั้น ต฾องคํานึงถึงความเหมาะสมและ กาลเทศะดว฾ ย ปัจจัยทก่ี าหนดระดบั ภาษา ๑. โอกาสและสถานท่ี ปใจจยั ท่ที าํ ใหใ฾ ช฾ภาษาตา฽ งระดบั กนั อยู฽ที่โอกาสและสถานท่ี เช฽น ถ฾าส่อื สาร กับบคุ คลกลม฽ุ ใหญ฽ในท่ปี ระชุมกจ็ ะใช฾ภาษาระดับหนึ่ง ถา฾ พูดกนั ในตลาดรา฾ นค฾า ภาษาก็จะต฽างระดบั กนั ออกไป ๒. สมั พนั ธภาพระหวา฽ งบุคคล บคุ คลมีสัมพันธภาพหลายลักษณะ เชน฽ บุคคลที่ไม฽เคย รจ฾ู กั บคุ คล ท่ีเพงิ่ รจ฾ู ัก บคุ คลที่เปๅนเพ่ือนสนทิ น่กี ็เปนๅ ปจใ จยั ให฾ใช฾ภาษาต฽างระดบั กนั แต฽อย฽างไรกต็ ามต฾องยดึ หลัก พิจารณาโอกาสและสถานทดี่ ฾วย ๓. ลักษณะของเน้ือหา เน้อื หาย฽อมข้นึ อยก฽ู บั โอกาสไม฽นอ฾ ย เช฽น เนือ้ หาเก่ียวกับเรื่องสว฽ นตวั ก็ไม฽นาํ ไปใช฾กับภาษาระดบั พธิ ีการหรือทางการ

๑๖ ๔. สอื่ ทใ่ี ชใ฾ นการสง฽ สาร สื่อทใี่ ชก฾ ท็ าํ ให฾ภาษาเปลี่ยนระดับได฾ เช฽น จดหมายปิดผนึกกับ ไปรษณียบัตร ระดบั ภาษาที่ใช฾ตอ฾ งตรงกัน เมื่อพดู ด฾วยปากกบั พูดด฾วยเครือ่ งขยายเสยี งหรอื พูด ทางวิทยุ ทางโทรทศั นแ ระดบั ภาษาท่ใี ช฾ย฽อมแตกต฽างกัน ความแตกต่างของภาษาระดับตา่ ง ๆ ๑. การเรยี บเรียง ในภาษาระดบั พิธีการและระดับทางการมักจะมีการเตรยี มวาทนิพนธแไวล฾ ฽วงหนา฾ ดังนน้ั ผเ฾ู ขยี นตอ฾ งพิถพี ิถนั ขัดเกลาภาษาให฾ไพเราะมีความต฽อเนื่อง ไม฾สบั สนวกวน สว฽ นภาษาระดับกง่ึ กลาง ถา฾ เปนๅ การโตต฾ อบ ซกั ถาม อภปิ ราย ภาษาอาจไม฽เปนๅ ไปตามลําดบั ขาดระเบยี บเรื่อง สบั สนออกนอก ประเดน็ ไปบ฾าง แตถ฽ า฾ เปนๅ การเขยี นต฾องระมดั ระวงั เร่อื งการลาํ ดบั ข฾อความ และระเบยี บข฾อความเพ่ือให฾ ผู฾อ฽านเขา฾ ใจ ภาษาในระดับสนทนา และภาษาระดับกนั เองน้ันความเปนๅ ระเบยี บของภาษานจี้ ะลดน฾อยลง ๒. กลวธิ ีนาํ เสนอ ภาษาระดบั พธิ ีการและภาษาระดบั ทางการ การนาํ เสนอเปๅนไปอยา฽ งกลาง ๆ คอื เปนๅ การสง฽ สารไปยงั กลุม฽ บุคคลไมเ฽ จาะจง ผสู฾ ฽งสารก็เช฽นกัน ถา฾ เปนๅ หนังสือราชการหรือธุรกิจติดตอ฽ ระหวา฽ ง หน฽วยงาน มกั สื่อสารระหวา฽ งตําแหน฽งในนามของหน฽วยงานน้ัน ๆ ในระดบั กึง่ ราชการอาจปะปนกันทัง้ ความเปๅนกลาง และการแสดงความคนุ฾ เคยส฽วนระดบั สนทนา และระดับกนั เองนั้น ผ฾ูส฽งสารและผูร฾ บั สาร เกีย่ วขอ฾ งกนั โดยตรง ๓. การใช฾ถอ฾ ยคํา ๓.๑ สรรพนาม ภาษาทง้ั ๕ ระดบั จะใชส฾ รรพนามแตกต฽างกนั ไป เช฽น ข฾าพเจา฾ กระผม ดฉิ ัน ฉัน เรา หนู ท฽าน ทา฽ นทงั้ หลาย คุณ ฯลฯ ๓.๒ นาม คาํ สามานยนามทใี่ ช฾ในระดับสนทนา และกนั เองจะต฽างไปต฽างระดับทางการ เชน฽ ภาษาทางการและพธิ กี าร ระดบั สนทนา โรงภาพยนตรแ โรงหนัง ใบขบั ข่ี ใบอนญุ าตขบั รถยนตแ ใบรับรอง หนงั สอื รบั รอง บัสเลน แสตมป฼ ชอ฽ งเดินรถประจาํ ทาง ดวงตราไปรษณยี ากร ๓.๓ คํากริยา ต฾องสงั เกตความแตกตา฽ งกนั ในแต฽ระดับภาษา เชน฽ ระดบั ทางการขนึ้ ไป ระดับกึ่งทางการลงมา ฌาปนกิจศพ เผาศพ ส฽งหนงั สอื ไปตามลําดับขั้น แทงเรอ่ื ง ประทบั ตรา ตตี รา ๓.๔ คําวิเศษณแ คําวิเศษณแที่ใช฾ขยายคํากรยิ าหรอื ขยายวิเศษณแด฾วยกัน ใช฾มากในภาษาระดับ สนทนาและกนั เอง บางทีก็ใช฾ในระดบั กึ่งทางราชการแต฽ไมใ฽ ชใ฾ นระดับทางการเลย เชน฽ เปรีย้ วจดี๊ , เขียวออ๋ื , ขมปี้, ดงั เอย๊ี ด, อว฾ นฉุ, ยุ฽งจัง คาํ ครับ, ซิ, นะ, เถอะ ใชใ฾ นระดับสนทนากนั เองเทา฽ นนั้ คํา ยงั งัน้ ยงั ง้ี ยงั ไง ในระดบั ทางการตอ฾ งใชว฾ ฽า อย฽างน้ัน อย฽างน้ีอย฽างไร เปนๅ ตน฾ บพุ บท สนั ธาน และสรรพนามใช฾เชือ่ ม คาํ เหลา฽ นี้ไมท฽ ําใหภ฾ าษาต฽างระดับ การใชภ฾ าษาพูดทกุ ระดบั จะชว฽ ย ในการสอื่ สารประสบความสําเร็จ และบรรลุเปาู หมาย ตามท่ีผูส฾ ่อื สารต฾องการ

๑๗ คาภาษาต่างประเทศและภาษาถ่ิน คาภาษาตา่ งประเทศ สาเหตทุ น่ี ําภาษาต฽างประเทศมาใช฾ในภาษาไทย ๑. เนอื่ งจากคําในภาษาไทยมนี ฾อย จงึ มกี ารยมื คําในภาษาอืน่ มาใช฾เพ่ือให฾มคี ํามากข้ึน ๒. ศาสนาและวฒั นธรรมของต฽างชาตไิ ด฾เผยแพร฽เข฾ามาในประเทศไทย ทําใหเ฾ กิดการติดต฽อ สอ่ื สารและ รบั วฒั นธรรมทางภาษามาใช฾ ๓. ไทยติดต฽อกับต฽างชาตใิ นเรอื่ งการคา฾ ขาย การศึกษา การแลกเปลยี่ นความร฾ู คณะแพทยแและ ศิลปวัฒนธรรมทําใหเ฾ กดิ การเรยี นรู฾ภาษาต฽างประเทศ และนํามาใช฾ในภาษาไทย ๔. การสบื ทอดทางเชื้อชาติ ทาํ ใหอ฾ ิทธิพลของภาษาเข฾ามาปะปนการใช฾ภาษาในชีวิตประจําวนั ภาษาต่างประเทศท่ีนามาใช้ในภาษาไทย ได฾แก฽ ภาษาบาลี สนั สกฤต เขมร จนี องั กฤษและภาษาอืน่ ๆ ๑. ท่ีมาของคาภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทย สาเหตุที่ไทยนําคําบาลีสันสกฤตมาใช฾ใน ภาษาไทย เพราะอิทธิพลของศาสนาพุทธท่ีเผยแพร฽เข฾ามาในประเทศไทย เพราะคําสอนทางศาสนาและ บทสวดตา฽ ง ๆ ลว฾ นเปๅนคาํ บาลสี นั สกฤต ดงั น้ันในเมื่อไทยรับศาสนาพุทธเปๅนศาสนาประจําชาติไทย จึงได฾ นําคําในภาษาบาลีสันสกฤตมาใช฾ โดยตกแต฽งแปลงรูปคําให฾เหมาะสมสอดคล฾องกับคําในภาษาไทย ซึ่งส฽วนใหญ฽เปๅนคาทางศาสนา คาในหมวดราชาศัพท์ คานามท่ีเป็นช่ืออวัยวะร่างกาย ช่ือ เครอื่ งหมาย และโรคต่างๆ ตลอดจนนามธรรมที่เก่ยี วกบั ศาสนาและวทิ ยาการตา่ งๆ การสรา้ งคาในภาษาสันสกฤต ๑. การสมาส เชน฽ ศิลป + ศาสตรแ = ศลิ ปศาสตรแ มานุษย + วทิ ยา = มานษุ ยวทิ ยา ๒. การสนธิ เช฽น คณ + อาจารยแ = คณาจารยแ ภมู ิ + อินทรแ = ภูมนิ ทรแ ๓. การใช฾อุปสรรค คือ การเติมพยางคปแ ระกอบหนา฾ ศัพทแเปนๅ สว฽ นขยายของศพั ทแ ทาํ ให฾ ความหมายเปลี่ยนแปลงไป เชน฽ ว-ิ วเิ ทศ ส-ุ สภุ าษติ อป-อปั ลกั ษณแ อา-อารกั ษแ ลกั ษณะคาทีม่ าจากภาษาบาลี-สันสกฤต มีลักษณะดงั น้ี ๑. มีหลายพยางคแ เชน฽ มารดา พยายาม ภรรยา ๒. มที งั้ คาํ ที่ตัวสะกดตรงตามาตราและคําท่ตี วั สะกดไมต฽ รงตามมาตรา เช฽น อภิเษก ศึกษา บุตร อคั คี ๓. มักมตี ัวการันตแ เชน฽ อาทิตยแ จันทรแ อารมณแ ๔. มักประสมดว฾ ยอักษร ฆ ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ธ ภ ศ ษ ฤ เชน฽ ฤทัย เศรษฐี ภาพ ๕. ไมม฽ รี ูปวรรณยุกตแ และไม฽มีไม฾ไต฽ค฾ู ตัวอยา่ ง คําบาลีและสนั สกฤตในภาษาไทย เฉโก โทโส เดโช โมโห นานาจติ ตงั วาโย อาวโุ ส กมุ าร ทูต เศรษฐี ภิกษุ วัตถุ สัญญา สมาธิ ราตรี

๑๘ ธานี สติ ปญใ ญา กญั ญา กตัญโู วญิ โู โจร วานร สหาย กนก จรติ ประมาท บรุ ุษ ประโยชนแ ประวตั ิ ประโยค วาสนา สมร เศวต โศก เณร อภิปราย อดิเรก ณรงคแ อนาถ อปุ โลก อร รัด อภิรมยแ ฤทยั กานดา โบสถแ จรลี พนิ ิจ อกั โข อปุ ราช ฤกษแ พารา วินจิ อหิวาตแ อโหสิ โรยรา เกียรติ์ วเิ ชยี ร เบญจ เคราะหแ เยาวแ สรรพ กรณียแ ขัณฑแ อานนั ทแ โอษฐแ พกั ตรแ พุทโธ กระบี่ รจนา กติกา อธิษฐาน เจษฎา กัลปพฤกษแ ประจักษแ ยาจก เวทนา สมเพช อารมณแ อาวรณแ อุตริ สภุ าพชน กสิกรรม บรสิ ุทธิ์ รฐั บาล อนันตแ 2. ทีม่ าของคาภาษาเขมรในภาษาไทย เนอ่ื งจากภาษาไทยดัดแปลงมาจากภาษาเขมรเพราะ เขมรเคยเปๅนชาติท่ีร฽ุงเรืองและมีอํานาจในแหลมทองมาก฽อนที่ชาติไทยจะได฾อพยพลงมาอยู฽ เมื่อคนไทย อพยพสแู฽ หลมทอง จงึ อยใ฽ู นการปกครองของขอมและรบั อิทธิพลทางภาษาจากขอม ซ่ึงเช่ือกันว฽าเปๅนชาติ ที่เจริญกว฽า คําเขมรท่ีนํามาใช฾ในภาษาไทย โดยมากได฾เปล่ียนรูปและเสียงใหม฽ให฾สอดคล฾องกับเสียงที่ คนไทยเปล฽งได฾ถนัด ดังน้ัน คําบางคําที่นํามาใช฾จึงแตกต฽างจากเดิมมาก คําภาษาเขมรที่ไทยนํามาใช฾ใน ภาษาไทย ส฽วนใหญเ฽ ปๅนฺคาเกี่ยวกบั ศาสนา และพระมหากษัตริย์ในหมวดคาราชาศพั ท์ ลกั ษณะคาท่มี าจากภาษาเขมร มีลักษณะ ดังน้ี ๑. มกั เปนๅ คําท่ีใชต฾ วั ควบกลา้ํ เช฽น ปราบ ตรง เพลา ๒. มักเปๅนคําท่ใี ช฾อักษรนาํ เช฽น ขจี จมกู เฉลย ๓. สว฽ นใหญไ฽ มใ฽ ช฾รูปวรรณยกุ ตแ ๔. มักใช฾ตวั จ ร ล ญ ส สะกด เช฽น ทลู ขจร เจริญ ๕. คําสองพยางคแมกั ขน้ึ ต฾นดว฾ ยคาํ วา฽ กาํ คาํ จาํ ชาํ ดาํ ตํา ทาํ บงั บนั บํา เชน฽ กาํ เนดิ ดําริ ตาํ รวจ ตัวอย่าง คําภาษาเขมรในภาษาไทย กระบือ กังวล ขจร กําเนิด กระวี เขนย โขมด สกล เผอญิ สําราญ กระทรวง ตาํ รวจ กรวด กรม กระแส ประชวร เผด็จ กระฉดู ไผท ชะเอม กระจอก บรรทม ประจญ ประจญั เสวย

๑๙ ๓. ที่มาของคาภาษาจีนในภาษาไทย เดิมคนไทยอาศัยอย฽ูในดินแดนจีนตอนใต฾ ก฽อนอพยพมาสู฽ ดินแดนสุวรรณภูมิและเชื้อชาติไทยส฽วนหน่ึงก็เปๅนชาวจีน ภาษาจีนปะปนกับคําภาษาไทย ในการดาํ เนินชวี ติ ประจําวนั อนึง่ ภาษาจีนมีลกั ษณะและระเบียบคล฾ายคลึงกบั ภาษาไทย จงึ เปๅนภาษาอย฽ูใน ตระกูลเดียวกบั ภาษาไทย เรยี กว฽า “ไทยจีน” คําในภาษาจนี จงึ เหมือนกับภาษาไทยมากที่สุดจะแตกต฽างกัน ตรงท่ีการออกเสียงผดิ เพีย้ นไปบา฾ งเทา฽ น้นั คาํ ภาษาจนี ทไ่ี ทยนํามาใชส฾ ฽วนใหญ฽ คือ ชอ่ื อาหารและเครือ่ งใช้ ลักษณะคาท่ีมาจากภาษาจนี มลี ักษณะดังนี้ ๑. มักเปๅนคาํ พยางคแเดียว เชน฽ อว๊ั เก๊ยี ว เจง฿ เกงเ เจ฿า หวย ๒. มรี ปู วรรณยกุ ตแแ ละเสยี งวรรณยุกตแทําให฾คํามีความหมาย เชน฽ เจ๊ียะ บ฿วย เกี๊ยะ กงเ เกา฾ อ้ี ปุูงก๋ี ตวั อยา่ ง คาํ ภาษาจีนในภาษาไทย เกาลดั โกเ เตา฾ หู฾ ตนเุ อ้ังโล฽ แซ฽ ลูกเตเา บ฿วย ถัว ลงั ถึง หวย เก๊ียว ปุูงก๋ี เขยี ม เจย๋ี น เกีย๊ ว ตะหลวิ เถา฾ แก฽ จบั กงั เก฿ก โต฿ะ บะหมี่ เส่ยี ย่ีห฾อ หา฾ ง เกยี้ มไฉ฽ กเวยเต๋ยี ว ๔. ทม่ี าของคาทมี่ าจากภาษาอังกฤษในภาษาไทย ภาษาอังกฤษเปๅนภาษาท่ีเจริญและแพร฽หลาย ไปทัว่ โลกเพราะเปๅนภาษาทใ่ี ช฾สื่อสารเพอื่ ความสัมพันธแในการคา฾ ขาย การเผยแพร฽ศาสนาและการเผยแพร฽ วัฒนธรรมตะวันตกไปยังประเทศตา฽ งๆทั่วโลก ฉะนัน้ คําภาษาอังกฤษจึงแทรกซึมเข฾าไปในภาษาของชาติ ตา฽ งๆ รวมทงั้ ภาษาไทยด฾วย การทคี่ ําในภาษาองั กฤษเข฾ามาในภาษาไทยมสี าเหตุหลายประการคอื ๔.๑ เนื่องจากการค฾าขาย คือ ชนชาติที่ใช฾ภาษาอังกฤษเข฾ามาค฾าขายติดต฽อกับประเทศไทยจะ ขายสนิ ค฾าอะไรก็เรยี กสินค฾านนั้ เปนๅ ภาษาอังกฤษ ถ฾าสินค฾านน้ั เคยมีหรือคนไทยเคยรูจ฾ ักกจ็ ะใช฾คําไทย เช฽น ผ฾า ยา อาหาร ฯลฯ แต฽ถ฾าสินค฾าน้ันเปๅนของใหม฽ไม฽เคยปรากฏในเมืองไทยมาก฽อนก็คิดคํานั้นขึ้นใหม฽ เช฽น ปากกาหมึกซึม โรงสี พิมพแดีด เสื้อฝน จักรเย็บผ฾า รถยนตแ ถุงมือ เรือไฟ ถุงเท฾า คําบางคําที่ออก เสียงได฾ไม฽ขัดกับล้ินของคนไทยก็เรียกคําน้ันเลย ซ่ึงการออกเสียงอาจผิดเพ้ียนไปบ฾าง เช฽น มอเตอรแไซดแ อะลมู ิเนียม เชิ้ต ๔.๒ เพอื่ การศึกษา พระมหากษตั รยิ แไทยทรงเลง็ เหน็ วา฽ การติดต฽อกบั ชาติตะวันตก นอกจาก จะมที างค฾าขายและศาสนา การนาํ วิชาความรู฾เขา฾ มาสร฾างความเจรญิ รงุ฽ เรอื งให฾แกช฽ าตแิ ละประชาชนแลว฾ ยงั ทรงสนพระทยั การศกึ ษาภาษาอังกฤษ จึงทรงริเริ่มให฾มีการศกึ ษาภาษาองั กฤษในราชสํานักและ แพรห฽ ลายไปในหมู฽ราชการ และประชาชน มีการส฽งนักเรียนไทยไปศกึ ษาต฽อต฽างประเทศ ดังนั้นภาษาองั กฤษจึงเปนๅ ภาษาทส่ี องรองจากภาษาไทยต้งั แตน฽ ั้นมาจนถึงปใจจุบันนี้ คําอังกฤษ ท่นี าํ มาใชใ฾ นภาษาไทยสว฽ นมากเปๅนคานามทเ่ี ป็นช่อื ของวัตถุสิ่งของเป็นเครื่องใช้และวิทยาการสมยั ใหม่ ตลอดจนเครอื่ งมือทางการแพทย์

๒๐ ลกั ษณะคาทีม่ าจากภาษาองั กฤษ มีลกั ษณะดังน้ี ๑. นาํ เสยี งคําภาษาไทยมาใชใ฾ ห฾เข฾ากับภาษาองั กฤษ เชน฽ แปปฺ หมายถึง ท฽อนํา้ มาจากคําภาษาอังกฤษว฽า Pipe โทรศัพทแ หมายถึง เคร่ืองมือตดิ ต฽อกนั มาจากคําภาษาอังกฤษว฽า Telephone ๒. ใชท฾ ับศพั ทแคาํ ภาษาองั กฤษ เช฽น ฟุตบอล ไอศกรีม เชิ้ต โน฾ต ๓. สร฾างศัพทแบัญญัติเพอ่ื ใชแ฾ ทนคําภาษาอังกฤษ เชน฽ แสตมป฼ (stamp) ศพั ทแบญั ญัติ คือ ไปรษณียากร แบงกแ (bank) ศัพทแบญั ญตั ิ คือ ธนาคาร มนิ บิ สั (Mini - Bus) ศพั ทบแ ญั ญัติ คือ รถเมลแเล็ก ตัวอยา่ ง คาํ ภาษาองั กฤษในภาษาไทย เทคนคิ องั กฤษ กรัม วติ ามนิ โอโซน เลนสแ เบนซนิ ลินนิ เคมี การนั ตี อะลมู เิ นียม วัคซีน ไอศกรีม เซนติเมตร เมตร ฟตุ ฝรงั่ เศส ออกซเิ จน ไฟลแ อินเดีย ลกู แพรแ โน฾ต ปอนดแ ชอลแก เปอรแเซ็นตแ เช้ติ ฟตุ บอล เทนนสิ ช็อกโกแลต คอมพิวเตอรแ อินเตอรเแ น็ต ๕. ภาษาอ่ืน ๆ ที่นามาใช้ในประเทศไทย นอกจากภาษาบาลี - สันสกฤต ภาษาเขมร ภาษาจีนและภาษาอังกฤษแล฾ว ยังมีภาษาอื่น ๆ ท่ีนํามาใช฾ในประเทศไทยอีกเปๅนจํานวนมาก เพราะใน ปใจจุบันเปๅนยุคของข฾อมูลข฽าวสารที่เราสามารถติดต฽อกับประเทศอื่น ๆ ได฾ทั่วโลก แต฽ภาษาดังกล฽าวนี้จะ เข฾ามาในลักษณะของการสื่อสารเพื่อความเข฾าใจทางภาษาพูดมากกว฽า ไม฽มีการนํามาใช฾ในภาษาเขี ยน อยา฽ งเปๅนทางการ ดงั น้นั ในการนําคาํ ต฽างประเทศมาใช฾ในภาษาไทยจึงได฾ยึดหลักการออกเสียง อักขรวิธี และความหมาย ตลอดจนหลักการนําไปใช฾ตามพจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน ภาษาถ่นิ หรือ ภาษาไทยถ่นิ หมายถึง ภาษาทีใ่ ช฾พดู ตดิ ต฽อสอื่ สารตามทอ฾ งถิ่นต฽าง ๆ สือ่ ความหมาย เข฾าใจกนั ในทอ฾ งถิ่นนนั้ ๆ ซงึ่ แต฽ละถิ่นอาจพดู แตกต฽างกันไปจากภาษาไทยมาตรฐาน ท้งั ใน ด฾าน เสยี ง คาํ และการเรยี งคําบ฾าง แตค฽ วามหมายคงเดมิ ประเภทของภาษาถนิ่ แบ฽งออกเปๅน ๔ กล฽ุมใหญ฽ คือ ภาษาถ่ินกลาง ภาษาถิ่นเหนือ ภาษาถน่ิ อสี าน และภาษาถ่ินใต฾ ภาษาถิ่นกลาง นอกจากภาษาราชการของชาวกรุงเทพมหานครแลว฾ เรายงั สามารถได฾ยินสําเนียง ภาษาเหน฽อของคนจังหวดั นครปฐมและสพุ รรณบุรดี ฾วย ภาษาถ่ินเหนือ เปๅนภาษาที่มีสาํ เนยี งการออกเสยี งโดดเด฽นน฽ารกั ไม฽เหมือนใคร เชน฽ คาํ ว฽า ปวดต฾อง แปลวา฽ ปวดท฾อง , วันพ฽กู แปลวา฽ พร฽ุงน้ี , ต๋ีน หมายถึง เท฾า และมกั ลงทา฾ ยประโยคพูดอยา฽ ง ออ฽ นหวานดว฾ ยคําว฽า “เจา฾ ”

๒๑ ภาษาถิ่นอีสาน มักเปๅนคาํ หรือสาํ เนียงท่ีเราได฾ยินค฾นุ หู เชน฽ คําวา฽ ไปบ฽ แปลว฽า ไปหรอื เปลา฽ ช่วั โมง พดู วา฽ ซัวโมง , ขา฾ งแรม พูดวา฽ เดอื นด๋บั ภาษาถนิ่ ใต้ มักเปๅนคาํ พูดห฽วนๆส้ันๆ เชน฽ ตะกรา฾ พดู ว฽า กร฾า , กระเทย พดู ว฽า ทะ ถังน้ํา พูดว฽า ทงุ นํา้ , เมษายน พูดว฽า เมษรา , วนั พฤหสั บดี พดู ว฽า วนั หัด เปๅนตน฾ ตัวอยา่ ง คําภาษาถ่นิ มาตรฐาน ถน่ิ ใต้ อีสาน เหนอื พูด แหลง เว฾า อู฾ โมโห หวิบ สนุ โขด ทัพพี หวัก กะจอง ปาก ฝร่ัง ชมพ฽ู สดี า มอง/ดู แล เบิ่ง มะแก฾ว กะลา พรก กะโป฻ ผอ฽ พรอื ไปไส กะลง฾ สวสั ด/ี ทกั ทาย หรอ็ ย แซบ฽ อรอ฽ ย/อรอ฽ ยมาก น้าํ เตา฾ บกั อึ๊ สวัสดเี จ฾า ลอกอ บกั หงุ฽ ลาํ ฟกใ ทอง ยานดั บักนัด มะละกอ ชมพ฽ู บักสีดา บะนาํ้ แกว฾ ,ฟกใ แกว฾ สับปะรด นอ฾ ยหนา฽ บักเขียบ บะกลว฾ ยแต฾ด เกอื ก เกิบ บะขะนัด ฝร่ัง จงิ้ จก ขี้เก้ยี ม นอ฾ ยหนา฽ ไคร หวั สิงไค บะกว฾ ยกเา/บ฽ากลว฾ ย รองเท฾า บะแน,บะนอแน จิ้งจก ตะไคร฾ เกบิ จั๊กกิม้ จัก๊ ไค วลี วลี เปๅนกล฽ุมของคําทีย่ ังมีใจความไมส฽ มบูรณแ ในภาษาไทยแบ฽งลีออกเปนๅ ๗ ชนดิ การพิจารณา ว฽าเปนๅ วลีชนิดใดนั้นใหส฾ ังเกตคําทข่ี นึ้ ต฾นวลหี มายความวา฽ ข้ึนตน฾ วลดี ฾วยคําชนิดใดก็จะเปๅนวลชี นิดน้ัน ดังน้ี ๑. นามวลี (กล฽ุมคําที่ข้นึ ต฾นด฾วยคํานาม) เชน฽ โรงเรยี นตา฽ งจงั หวัดในประเทศไทย เส้ือผ฾าเก฽า ๆ ทไ่ี ม฽ใชแ฾ ล฾ว ๒. สรรพนามวลี(กล฽ุมคาํ ที่ข้ึนต฾นดว฾ ยคาํ สรรนาม) เช฽น เธอและเขา ท฽านผม฾ู ีเกียรตทิ เ่ี คารพทุกท฽าน ๓. กริยาวลี (กลม฽ุ คําทขี่ ้ึนต฾นด฾วยคาํ กรยิ า) เชน฽ มองอยา฽ งไมว฽ างสายตา ทําดว฾ ยความต้ังใจ ๔. วิเศษณว์ ลี (กลุม฽ คําที่ขน้ึ ต฾นด฾วยคาํ วเิ ศษณแ) เชน฽ หนาวเขา฾ ไปถึงในทรวง ช฾าไม฽ทันการ ๕. บพุ บทวลี (กลม฽ุ ท่ีข้นึ ตน฾ ดว฾ ยคําบุพบท) เชน฽ ในท฽ามกลางฝูงชน ของชนกล฽มุ น฾อย ๖. สนั ธานวลี (กลุม฽ คาํ ทีข่ ้ึนตน฾ ด฾วยคาํ สนั ธาน) เช฽น เพราะฉะนน้ั ......จึง ถงึ กระน้นั ....ก็ ๗. อุทานวลี (กลุ฽มคาํ ท่แี สดงอารมณแ ความรส฾ู กึ ของผ฾ูส฽งสาร) เช฽น อุย฿ ตาเถรอุแมเ฽ จา฾ โว฾ย

๒๒ ประโยค ประโยค เปๅนกลุ฽มคาํ ทน่ี าํ มาเรียงเปนๅ ข฾อความสอื่ ความหมายไดช฾ ดั เจน โดยทัว่ ไปแล฾ว องคปแ ระกอบท่สี าํ คญั ของประโยคประกอบไปดว฾ ย ภาคประธาน และภาคแสดง ถ฾าพจิ ารณาท่ีโครงสร฾าง ของประโยคเปนๅ เกณฑแเราจะแบง฽ ประโยคในภาษาไทยได฾ ๓ ชนิด ดังนี้ ประโยคความเดียว คอื ประโยคทีม่ ีใจความสําคัญเพียงใจความเดยี ว ซง่ึ ประโยคความเดียว มลี กั ษณะทีส่ ังเกตได฾ คือ ประโยคความเดยี วจะมีประธาน ๑ ตวั มกี ริยาเพียง ๑ ตวั ไม฽มีสันธาน เช฽น เปๅดว฽ายนา้ํ เดก็ เล฽นฟตุ บอล ปลากินมด ดอกไม฾บาน ยามเช฾า ฉันไปโรงเรียน รถแล฽นบนสะพาน ประโยคความรวม คอื ประโยคท่ีรวมตง้ั แต฽ ๒ ประโยคขนึ้ ไปรวมกนั เพ่ือทําให฾เน้ือความ มคี วามกระชับขึน้ เม่ือแยกประโยคออกกจ็ ะเปนๅ ประโยคท่ีมีความหมายบริบูรณทแ ุกประโยค ประโยค ความรวมมีลกั ษณะทีส่ งั เกตได฾ดงั น้ี 1.ประโยคความรวมจะมีประธาน ๑ ตัวหรือมากกวา฽ ๑ กไ็ ด฾ 2.ประโยคความรวมต฾องมีคาํ กริยามากกวา฽ ๑ ตวั 3.ประโยคความรวมต฾องมสี นั ธานเชอ่ื มประโยค เชน฽ “ฝนตกโปรยปรายและฟาู คะนองเปๅนระยะๆ” ประโยคน้เี ปนๅ ประโยคความรวมเพราะมีคําสันธาน รวมประโยคความเดยี ว ๒ ประโยคเขา฾ ไวด฾ ว฾ ยกนั คอื ฝนตกโปรยปรายและฟาู คะนองเปๅนระยะๆ ประโยคความรวมแบ฽งออกได฾เปนๅ ๔ ประเภท คือ 1. ประโยคความรวมท่ีมเี นื้อหาคลอ้ ยตามกนั ประโยคเหลา่ นี้จะใช้สันธาน และ กบั ทง้ั ..และ ครัน้ .....จงึ ท้งั ....และ....ก็ ครนั้ ......ก็ พอ.....ก็ เมื่อ......แล฾ว เชน฽ ทง้ั ฉนั และน฾องชอบรบั ประทาน อาหารไทย พอเขาไปถงึ งานอาหารก็หมดพอดี ฉนั และเพื่อนเปนๅ ตัวแทนของโรงเรียนไปตอบปใญหา 2. ประโยคความรวมทีม่ ีเน้ือความขัดแย้งกัน ประโยคเหล่าน้ีจะใช้สันธาน กว่า.....ก็ แต่ทวา่ แม.้ ....ก็ ถงึ ......ก็ ส่วน เช่น กวา่ ถ่วั จะสุกงาก็ไหม้ เขาไมข่ ยนั แต่อยากใหน้ ายจา้ งขน้ึ ค่าแรง ฉันอยากไปพบพวกเขาแต่ทว่าโอกาสไมอ่ านวย พอ่ ไปทางานส่วนแม่อยบู่ า้ น 3. ประโยคความรวมท่ีมีเน้ือความให้เลือกเอาอย่างใดอย่างหน่ึง ประโยคเหลา่ นีจ้ ะใช้สันธาน ไม่เช่นน้ัน หรอื หรือไม่ มิฉะนน้ั เชน่ เธอจะไปยุโรปหรอื เมืองจีน ทานขนมเสียให้หมดมฉิ ะนนั้ คน ทาจะเสียใจ ไม่เธอก็ฉันเปน็ คนเอาการบา้ นไปส่งอาจารย์ เด็ก ๆบางคนเล฽นทรายหรอื ไม฽กเ็ ดนิ เลน฽ ตาม ชายทะเล ๔. ประโยคความรวมที่มีเนอื้ ความเป็นเหตเุ ป็นผลกัน ประโยคเหลา่ นจี้ ะใช้สันธาน จงึ เพราะ....จงึ ดงั นนั้ ......จึง เชน่ เขาทาการบา้ นเสร็จแล้ว จึงไปอาบนา้ เพราะฝนตกหนกั ตลอดวัน น้าจงึ ทว่ มถนน มานพเป็นคนมนี า้ ใจเพอื่ นจึงชอบเขา ประโยคความซอ้ น เปๅนประโยคท่ปี ระกอบไปด฾วยประโยคหลัก ๑ ประโยคแล฾วมีประโยคยอ฽ ย ซ฾อนเพ่ือขยายส฽วนใดส฽วนหน่ึงในประโยคหลักใหม฾ ีความหมายชัดเจนยง่ิ ขนึ้ โดยทว่ั ไปแล฾วประโยคความ ซอ฾ นจะคาํ สันธานเชือ่ มระหว฽างประโยคหลกั กับประโยคย฽อยดังน้ี ท่ี ซ่ึง อัน เม่ือ จน เพราะ ตาม ว฽า ให฾ สําหรับ ของ เชน฽ คุณพอ฽ พาน฾องท่ีไมส฽ บายไปหาหมอ หล฽อนอดอาหารจนเปนๅ โรคกระเพาะ

๒๓ กลอนสุภาพ กลอนสภุ าพ มหี ลายชนิด มีช่ือเรียกตา฽ งๆกนั ถ฾าเรยี กชอื่ ตามจํานวนคําในวรรคก็มี เช฽น กลอน ๖ กลอน ๗ กลอน ๘ กลอน ๘ เปนๅ กลอนสุภาพทไี่ ดร฾ บั ความนิยมแตง฽ กันโดยทว่ั ไป ผ฾ูท่พี ัฒนากลอน ๘ ให฾ เปๅนทีน่ ยิ มแต฽งของกวใี นสมยั รัตนโกสินทรแจนถงึ ปใจจุบนั คือ พระสุนทรโวหาร หรือ สนุ ทรภู฽ กอ฽ นท่ีจะฝึก แตง฽ กลอนสุภาพ ควรมีความรู฾พื้นฐานต฽างๆ เพือ่ ให฾สามารถนาํ ไปใช฾แตง฽ กลอนอยา฽ งถกู ต฾องและไพเราะ คาท่ีควรรใู้ นการแต่งบทร้อยกรอง ๑. บท คอื คําประพันธแ ๑ ตอน ทม่ี อี งคแประกอบของฉันทลักษณแ (ขอ฾ บังคับของคาํ ประพันธ)แ ครบถ฾วน เช฽น กลอนสุภาพ ๑ บท จะมี ๔ วรรค ดงั น้ี แลว฾ สอนวา฽ อย฽าไว฾ใจมนษุ ยแ มันแสนสุดลกึ ลํา้ เหลอื กําหนด ถึงเถาวลั ยแพนั เก่ียวท่ีเลี้ยวลด ก็ไมค฽ ดเหมือนหนงึ่ ในนํ้าใจคน (พระอภัยมณี) ๒. บาท เปๅนสว฽ นหนง่ึ ของบท กลอนสุภาพ ๑ บาท มี ๒ วรรค ดงั น้ี ฝุายขุนชา฾ งหมางจิตใหค฾ ิดแค฾น ลกู ขนุ แผนมนั่ คงไมส฽ งสัย ( วรรคที่ ๑ ) ( วรรคท่ี ๒ ) ดังน้ันการแตง฽ กลอนสภุ าพให฾ครบ ๑ บท จะตอ฾ งประกอบไปด฾วย ๒ บาท หรอื ๔ วรรค ๓. วรรค คือ จํานวนคํา ๑ กล฽มุ ท่คี าํ ประพันธแแต฽ละประเภทกาํ หนดไว฾ กลอนสุภาพ ๑ วรรค จะมจี ํานวนคํา ๗ – ๙ คํา เชน฽ ถงึ บางพดู พูดดี เปนๅ ศรีศักด์ิ ( ๑ วรรค ในทน่ี ี้มี ๘ คํา ) ๔. คา คาํ ท่ีใช฾ในฉนั ทลกั ษณแ มีความหมายถึงเสยี งทีพ่ ูดออกมา การนบั คาํ ทางฉันทลักษณแ จึงต฽าง จากการนับคาํ ทางไวยากรณแ ตวั อยา่ งการนบั คาทางไวยากรณ์ มนษุ ยแ นบั เปๅน ๑ คาํ เนื่องจากมี ๑ ความหมาย กําหนด นับเปนๅ ๑ คํา เน่อื งจากมี ๑ ความหมาย เถาวัลยแ นบั เปนๅ ๑ คาํ เนื่องจากมี ๑ ความหมาย เมื่อนาํ คาํ เหล฽านีไ้ ปใชใ฾ นการแต฽งบทร฾อยกรอง จะเปลย่ี นเปนๅ การนับคําทางฉันทลกั ษณแ ซง่ึ เปๅน ข฾อบงั คับของการแตง฽ บทรอ฾ ยกรองทเ่ี ก่ยี วกบั จํานวนคํา เชน฽ แลว฾ สอนว฽า อยา฽ ไว฾ใจมนุษย์ (คาํ วา฽ มนษุ ย์ นบั เปๅน ๒ คํา อา฽ นว฽า มะ – นดุ เพ่ือให฾ครบ ๘ คาํ ) มนั แสนสุด ลึกลา้ํ เหลือกาหนด (คําวา฽ กาหนด นับเปๅน ๒ คํา) ถึงเถาวัลย์ พันเกี่ยว ทเ่ี ลยี้ วลด (คําว฽า เถาวลั ย์ นับเปๅน ๒ คํา) เปนๅ ตน฾ แต฽ในการแตง฽ บทร฾อยกรอง บางคร้งั อาจต฾องใชค฾ าํ มากขนึ้ การอา฽ นจึงต฾องอ฽านรวบคาํ จึงนับเพียง ๑ คาํ เชน฽ จนจวบจวน แจม฽ แจ฾งปจใ จุสมยั คําว฽า “ สมยั ” อ฽านรวบคํา จึงนับเปนๅ ๑ คาํ ดังนนั้ พึงระลึกเสมอวา฽ การนบั คําทางฉนั ทลักษณแ จะนับคําตามจาํ นวนคําท่บี งั คบั ในการแต฽งบทรอ฾ ยกรองแตล฽ ะชนดิ ซ่ึงจะถือ เสยี งดงั เด่นเป็นสาคัญ ๕. สมั ผสั คอื ลกั ษณะบงั คบั ให฾ใชค฾ าํ คลอ฾ งจองกัน เปนๅ ลักษณะที่สําคัญที่สุดในรอ฾ ยกรอง ทุกประเภท

๒๔ สมั ผัสทีน่ ิยมในภาษาไทยมี ๒ ชนิด คือ ๑. สัมผสั สระ ไดแ฾ ก฽ คําทมี่ เี สียงสระพ฾องกันตามมาตรา เช฽น ดี – ปีๆ – มี – สี่ // มา – นา – ยา – ล฾า // โต – โค – โซ฽ – โล฽ // ถ฾าเปๅนคําท่มี ีตัวสะกดกต็ ฾องเปๅนตวั สะกดในมาตราตัวสะกดแม฽เดียวกัน เชน฽ บาน – มาร – คลาน – ผลาญ // เรียว – เพรียว – เสียว – เปรี้ยว // แลว฾ – แคลว฾ – แถว – แมว // เปๅนตน฾ ๒. สมั ผสั อักษร ได฾แก฽ คําที่ใช฾พยัญชนะต฾นเสียงเดียวกัน อาจเปๅนตวั อกั ษรทเ่ี ปนๅ พยัญชนะ เดียวกนั หรอื พยัญชนะที่มเี สยี งสงู ต่ําเขา฾ ค฽ูกันได฾หรอื พยัญชนะควบชดุ เดยี วกนั ก็ได฾ เชน฽ สาย–ซาก–สุข– ศรี//กลับ – กลาย – ใกล฾ – กลัว // เปนๅ ต฾น ประเภทของสัมผัส สัมผัสท้ัง ๒ ชนิดดังกล฽าว ยังแบ฽งเปนๅ ๒ ประเภทอีก คือ ๑. สัมผัสนอก เปนๅ สัมผัสบงั คบั ไดแ฾ ก฽ คาํ สัมผสั ทีส่ ฽งและรบั กันนอกวรรค เชน฽ ในกลอน ๘ คาํ สดุ ทา฾ ยของวรรคแรกจะสมั ผัสกบั คาํ ที่ ๓ หรอื ๕ ของวรรคตอ฽ ไป สัมผสั นอก ใชเ฾ ฉพาะสัมผัสสระเท฽านนั้ เช฽น อนาถนง่ิ องิ เขนยคะนงึ หวน จนจวบจวนแจม฽ แจง฾ ปใจจสุ มยั ๒. สมั ผสั ใน เปๅนสมั ผสั ไม฽บังคับ มีคาํ สัมผสั คลอ฾ งจองกันอยภู฽ ายในวรรคเดียวกัน อาจเปๅนสมั ผัส สระ หรอื สัมผสั อกั ษรก็ไดแ฾ ล฾วแต฽ความเหมาะสม และความพอใจของผูป฾ ระพันธแ จะมหี รอื ไม฽มกี ็ได฾ สมั ผัส ในจะช฽วยให฾บทรอ฾ ยกรองมีความไพเราะขน้ึ เชน฽ แลว฾ ยอ่ ง เหยียบ เลยี บ เนนิ ลงเดินล฽าง ตามแถวทางหิมวาพฤกษาไสว คําวา฽ ย฽อง และ เหยยี บ เปๅนการสัมผสั อักษร ย เหยียบ และ เลียบ เปๅนการสัมผสั สระ เนนิ และ เดิน เปๅนการสมั ผสั สระ เปนๅ ต฾น ๖. เสียงวรรณยุกต์ ผ฾ูทีเ่ ริ่มฝกึ หดั แตบ฽ ทรอ฾ ยกรอง ควรมคี วามรูเ฾ กย่ี วกับเสยี งวรรณยุกตแ เนือ่ งจาก เสียงวรรณยกุ ตแทเ่ี หมาะสม จะชว฽ ยใหบ฾ ทร฾อยกรองมคี วามไพเราะ เสยี งวรรณยุกตแมี ๕ เสยี ง ไดแ฾ ก฽ เสียงสามัญ เสยี งเอก เสยี งโท เสียงตรี และ เสียงจตั วา ในการแตง฽ บทร฾อยกรอง ผู฾แต฽งจงึ ตอ฾ งคาํ นึงถงึ “ เสียง ” เปๅนสาํ คัญ คําทม่ี เี สียงสามัญ เช฽น กาปาจาํ โตเอยี ง (อักษรกลางคําเปๅน) คาํ คายโรงแลยาว (อกั ษรต่ําคําเปๅน) คาํ ทม่ี เี สยี งเอก เช฽น กว฽าแบ฽งอ฽าวเด฽น (อกั ษรกลางคาํ เปนๅ ) ปะบาดอดจดื (อักษรกลางคาํ ตาย) ขา฽ ส฽วนสี่ฉ่งิ (อกั ษรสงู คําเปนๅ ) สบิ โสดฉบั ถก (อักษรสงู คาํ ตาย) คาํ ที่มเี สียงโท เช฽น กม฾ จว฾ งอ฾อยดน้ิ (อกั ษรกลางคาํ เปๅน) คาํ่ ง฽ามแช฽มท฽าน (อักษรตา่ํ คาํ เปนๅ ) ค฽ะแซบเลือกแลบ (อักษรตาํ่ คําตาย) คาํ ทมี่ ีเสยี งตรี เชน฽ โอย฿ แก฿งป่ไา (อักษรกลางคาํ เปๅน) กก฿ ตก๊ิ จา฿ ก (อกั ษรกลางคําตาย) ค฾าแมว฾ ลุ฾น (อักษรตาํ่ คาํ เปๅน) มดรักและ (อักษรตาํ่ คําตาย) คาํ ท่มี ีเสียงจัตวา เชน฽ กวเ ยเตีย๋ วแปรนเ ออเ ย (อักษรกลางคําเปนๅ ) สายหวานสวยหิว(อักษรสงู คาํ เปๅน) ในทนี่ ไี้ ด฾ยกตัวอย฽างพอสงั เขป ครคู วรฝึกให฾นักเรียนร฾จู ักเทยี บเสียงใหค฾ ล฽อง เพ่ือนําไปส฽กู ารแต฽งกลอนให฾ ไพเราะต฽อไป เมอื่ เขา฾ ใจพน้ื ฐานด฾านตา฽ งๆ ของการแตง฽ บทร฾อยกรองแลว฾ ต฽อไปน้ี จะได฾เรียนร฾ลู ักษณะบงั คับของ กลอนสุภาพ ซึ่งจะขอยกตวั อย฽าง กลอนสภุ าพแตล฽ ะชนิด คือ กลอน ๖ กลอน๗ กลอน ๘ กอ฽ นดังนี้

๒๕ กลอน ๖ ลวิ่ ลว่ิ / ลอยลอ฽ ง / ท฾องฟา้ นภา / เปิดทาง / กวา฾ งใส ด้ันเมฆ / พ฽งุ สูง / กระไร หววิ ใจ / ไหวหวนั่ / พรนั่ เกรง นีใ่ คร / จะไป / ไหนกนั ไยฉัน / จงึ มา / นอนเขลง หรอื ใคร / ไว฾ศักดิ์ / นกั เลง ข฽มเหง / กันเล฽น / หรือไร กลอน ๗ เธอคือ / คนเก฽ง / และฉลาด เปรื่องปราด / รอบร฾ู / ไม฽อับเฉา จงึ ถกู / คัดเลอื ก / จากพวกเรา มาเขา฾ / รว฽ มคณะ / วิจยั ลุกข้ึน / มาเถดิ / เจา฾ เพ่ือนแก้ว ร฾ูแลว้ / เลิกงง / หรือสงสยั รว฽ มกนั / ท฽องฟูา / อนั กว฾างไกล มองเห็นไหม / ดาวเรียง / เคยี งราย กลอน ๘ ลูกขุนแผน / มนั่ คง / ไมส฽ งสยั ฝุายขนุ ชา฾ ง / หมางจติ / ให฾คดิ แคน้ เมือ่ กระนนั้ / เหมือนกู / ครั้นดูไป ก็กลับไพล่ / เหมอื นพ฽อ / อา฾ ยทรพี อีแม฽มนั / วนั ทอง / กส็ องจิต ชา฽ งประดษิ ฐแ / ช่อื ลกู / ให฾ถูกท่ี เรียกพ฽อพลาย / คลา฾ ยผวั / อีตัวดี ทกุ ราตรี / ตรกึ ตรา / จะฆา฽ ฟนใ การแต่งกลอน ๘ กลอนสภุ าพที่นิยมแตง฽ กัน คือ กลอน ๘ มีลกั ษณะบงั คับ ดงั นี้ ๑. บทหน่ึงมี ๔ วรรค วรรคละ ๗ – ๙ คํา ทน่ี ิยมกันคือ วรรคละ ๘ คํา วรรคท่ี ๑ เรยี กว฽า วรรค สดับ วรรคท่ี ๒ เรยี กวา฽ วรรครับ วรรคท่ี ๓ เรียกว฽า วรรครอง และ วรรคท่ี ๔ เรยี กว฽า วรรคส฽ง ๒. สัมผัสนอก ซึง่ เปๅนสัมผัสสระบงั คบั ดังนี้ ( วรรคสดับ ) ( วรรครบั ) ( วรรครอง ) ( วรรคสง฽ ) สมั ผสั ระหวา่ งบท

๒๖ การนาเสยี งวรรณยุกต์มาใชใ้ นการแต่งกลอน ๘ การแต฽งกลอนให฾ไพเราะจะต฾องคาํ นึงถึงเสยี ง วรรณยกุ ตแ ซ่งึ ความไพเราะจะอย฽ูทีเ่ สยี งทา฾ ยวรรคของแต฽ละวรรค โดยมขี ฾อสงั เกต และนาํ ไปใช฾ ดังน้ี คําสุดทา฾ ยของวรรคท่ี ๑ (วรรคสดบั ) ใช฾ไดท฾ ุกเสียงแต฽ไม฽นิยมเสียงสามัญ คาํ สดุ ทา฾ ยของวรรคท่ี ๒ (วรรครับ) นยิ มใช฾เสียงเอก โท หรอื จัตวา คาํ สุดท฾ายของวรรคที่ ๓ และ๔(วรรครอง และวรรคสง฽ )ใช฾เสยี งสามญั หรอื เสยี งตร(ี ใชเ฾ สยี งสามัญจะฟงใ ได฾ดกี ว฽า) ข้อเสนอแนะเพ่ิมเติม ในการแตง฽ คาํ ประพนั ธรแ อ฾ ยกรองทุกชนดิ นอกจากผแู฾ ต฽งต฾องเข฾าใจลกั ษณะบังคับดงั กล฽าวแลว฾ จะต฾องรู฾จักเลอื กใช฾คาํ ให฾หลากหลายเพื่อให฾เกดิ ความไพเราะและชว฽ ยในการรบั สง฽ สัมผสั หากใชค฾ าํ หน่งึ แลว฾ ไม฽อาจสมั ผัสกันได฾ก็ใช฾อีกคําหนึง่ ซึ่งมีความหมายเดยี วกนั เชน฽ ดอกไม฾ - ผกา บุปผา มาลี มาลา ผ฾ูหญิง - นงคราญ นงราม กลั ยา นารี บังอร ปุา - ดงไพร พนา พนาวนั ดงดอน โกรธ - ขัดเคอื ง โมโห โกรธา กรว้ิ นก - สกณุ า ปกใ ษา สกุณี กลอนสภุ าพแปดคําประจาํ บ฽อน อา฽ นสามตอนทุกวรรคประจักษแแ ถลง ตอนต฾นสาม ตอนสอง สองแสดง ตอนสามแจง฾ สามคาํ ครบจาํ นวน กาํ หนดบทระยะกะสมั ผัส ให฾ฟาดฟใด ซดั ความ ตามกระสวน วางจงั หวะ กะทํานอง ต฾องกระบวน จึงจะชวน ฟใงเสนาะ เพราะจบั ใจ ( หลวงธรรมาภมิ ณฑแ , ๒๕๑๔ : ๕๙ ) สานวน สภุ าษติ คาพังเพย สานวน หมายถงึ โวหาร ทาํ นองพูด ถ฾อยคาํ ที่เรยี บเรียง ถอ฾ ยคําทไี่ ม฽ถูกไวยากรณแ แต฽รบั ใชเ฾ ปนๅ ภาษาทถ่ี ูกตอ฾ ง การแสดงถ฾อยคําออกมาเปๅนข฾อความพเิ ศษ เฉพาะภาษาหนงึ่ ๆ สํานวนไทยจงึ หมายถึง ถ฾อยคําในภาษาไทยท่ีพดู จาส่ือสารกนั โดยมคี วามหมายเปๅนนัยกนิ ความกว฾างขวางหรอื ลึกซง้ึ มิใชแ฽ ปล ความหมายของคําตรงตัว เปๅนความหมายเชงิ อปุ มา เปรยี บเทียบ หมายรวมไปถึงคําคม สภุ าษติ คาํ พังเพย คาํ กลา฽ วและโวหารตา฽ ง ๆ ดว฾ ย (ประเทือง คลา฾ ยสบุ รรณ. 2554 : 1) ลักษณะสานวนไทย มีลักษณะ ดังน้ี (ประเทือง คล฾ายสุบรรณ. 2554 : 10-11) 1. มีความหมายโดยนัย คือ ความหมายไมต฽ รงตวั ตามความหมายโดยอรรถ พดู อย฽างหนึง่ มี ความหมายไปอีกอย฽างหนึง่ เช฽น กนิ ปูนร฾อนท฾อง (รสู฾ ึกเดือดร฾อนเพราะมีความผดิ อย฽ู) ขนทรายเขา฾ วัด (ร฽วมมือร฽วมใจกันทาํ บุญ) ฤษีเลย้ี งลงิ (เล้ยี งเด็กซุกซน) หมูไปไกม฽ า(แลกเปลี่ยนกัน)

๒๗ ๒. ใช฾ถอ฾ ยคํากินความมาก การใช฾ถอ฾ ยคาํ ในสํานวนส฽วนใหญ฽เข฾าลกั ษณะใช฾คาํ น฾อยกินความมาก เนอ้ื ความมีความหมายเดน฽ เชน฽ กอ฽ หวอด ขึน้ คาน ควํ่าบาตร ขม้นิ กบั ปูน คมในฝกใ ก้ิงกา฽ ได฾ทอง ใกล฾ เกลอื กินดา฽ ง เดด็ บัวไวใ฾ ย ซ่ึงล฾วนมคี วามหมายลึกซ้งึ อธิบายไดย฾ ืดยาว ส฽วนท่ีใชถ฾ ฾อยคําหลายคํา แต฽ละ คํากล็ ว฾ นมคี วามหมายและชว฽ ยใหไ฾ ด฾ความกระจ฽างชดั เจน ๓. ถอ฾ ยคาํ มีความไพเราะ การใชถ฾ ฾อยคําในสาํ นวนไทยมักใชถ฾ ฾อยคาํ สละสลวยมีสมั ผสั คล฾องจอง เน฾นการเล฽นเสยี งสัมผัสสระ สัมผัสอักษร ให฾เสียงกระทบกระทง่ั กันเกดิ ความไพเราะน฽าฟใง ทงั้ สัมผสั ภายในวรรคและระหว฽างวรรค มกี ารจัดจงั หวะคําหลายรปู แบบ เช฽น เปๅนกลม฽ุ คําซ฾อน 4 คํา อย฽าง กอ฽ กรรมทาํ เข็ญ ก฽อรา฽ งสร฾างตัว คผ฽ู ัวตวั เมีย คเู฽ รียงเคยี งหมอน คาํ ซ฾อน 6 คํา เช฽น ขงิ ก็ราขา฽ กแ็ รง ขกี้ ฾อนใหญใ฽ หเ฾ ด็กเห็น ยใุ หร฾ ําตาํ ใหร฾ วั่ ลกู เต็มบ฾าน หลานเต็มเมอื ง คาํ ซ฾อน 8 คาํ หรอื มากกว฽าบ฾าง เชน฽ ไก฽งามเพราะขนคนงามเพราะแตง฽ กินอย฽ูกับปากอยากอยู฽กับท฾อง กําแพงมีหูประตมู ตี า คบคนใหด฾ ูหน฾า ซ้อื ผา฾ ใหด฾ ูเน้ือ โคน฽ กล฾วยอย฽าไวห฾ น฽อ ฆา฽ พ฽ออยา฽ ไวล฾ ูก เอาลกู เขามาเล้ยี ง เอาเม่ียงเขามาอม เปๅนต฾น ลกั ษณะสมั ผัสคลอ฾ งจองเปนๅ ร฾อยกรองง฽าย ๆ หลายรูปแบบ มที ง้ั คล฾องจองกนั ในขอ฾ ความตอนเดยี ว เช฽น ตื่นก฽อนนอนหลัง ต฾อนรบั ขับสู฾ ผกู สมคั รรักใคร฽ โอภาปราศรยั และคลอ฾ งจองกันในข฾อความทีเ่ ปๅนสอง ตอนซงึ่ มีอย฽จู าํ นวนมากและในขอ฾ ความมากกวา฽ สองตอน เช฽น น้ํามาปลากนิ มด นํ้าลดมดกนิ ปลา เอาหูไปนา เอาตาไปไร฽ อยา฽ ไว฾ใจทาง อย฽าวางใจคน จะจนใจเอง หรือมเี มยี เด็กใช฾ควายเลก็ ไถนาดอน สอนคนแก฽ เปนๅ ตน฾ 4.มปี ระวัติทมี่ าของสํานวน ส฽วนใหญม฽ าจากการเปรยี บเทยี บกับปรากฏการณแธรรมชาติ ประเพณี ศาสนา นยิ าย นทิ าน กริ ยิ าอาการ ต฽าง ๆ และสว฽ นต฽าง ๆ ของร฽างกาย ตัวอยา฽ งเช฽น นํา้ มาปลา กินมดนาํ้ ลดมดกนิ ปลา ฝนตกไม฽ท่ัวฟูา กลบั หน฾ามือเปๅนหลังมือ นอนตาไม฽หลบั ใจดีสู฾เสือ กินไข฽ขวัญ ว฽าแตเ฽ ขาอเิ หนาเปนๅ เอง เปนๅ ต฾น สภุ าษิต หมายถึง คํากลา฽ วดี หรือคําพูดทเี่ ปๅนคติ เปนๅ ถ฾อยคําที่แสดงหลักความจริง มุง฽ แนะนํา สงั่ สอนหรือเตือนสติให฾คิด สุภาษติ ไทยสว฽ นใหญ฽มักได฾มาจากพระพุทธศาสนา คณุ ธรรม และหลกั ใน การดาํ เนินชวี ติ ของคนไทย (ประเทือง คล฾ายสบุ รรณ. 2554 : 2) เช฽น ตนเปๅนท่ีพงึ่ แหง฽ ตน ทาํ ดไี ดด฾ ี ทาํ ชั่วได฾ชัว่ ทใ่ี ดมรี ักทน่ี ่ันมีทุกขแ เอาใจเขามาใสใ฽ จเรา นา้ํ พ่ึงเรอื เสอื พึ่งปาุ นกน฾อยทํารงั แต฽พอตวั เม่อื น฾อยใหเ฾ รียนวิชา ให฾หาสินเม่ือใหญ฽ คาพังเพย เปๅนถอ฾ ยคาํ ที่กลา฽ วแสดงความเปๅนจริง ความคิดเหน็ หรือสภาพการณแใดสภาพหนงึ่ ไว฾ เปนๅ กลาง ๆ เพ่ือใหน฾ ําไปใชใ฾ ห฾เข฾ากับเร่ืองที่ต฾องการให฾ได฾ความดีขึน้ คาํ พงั เพยส฽วนมากมักมีลักษณะเปนๅ ขอ฾ คิด และมีความหมายลกึ ซึ้ง (ประเทือง คล฾ายสบุ รรณ. 2554 : 2-3) เชน฽ ขัดคอคนไมข฽ าว ข่ีช฾าง จบั ตั๊กแตน ตํานํา้ พริกละลายแมน฽ ํ้า มอื ไม฽พายเอาเทา฾ ราน้ํา ราํ ไมด฽ ี โทษปโีๆ ทษกลอง ปดิ ทองหลังพระ พบไม฾งามเมื่อยามขวานบิ่น บุญทาํ กรรมแตง฽

๒๘ บรรณานกุ รม กระทรวงศึกษาธกิ าร. (๒๕๕๐). หนงั สอื เรียนสาระการเรยี นรพู้ ื้นฐาน ชดุ ภาษาเพ่อื ชวี ติ ภาษาพาที. กรุงเทพฯ : สํานกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา. ณัฐิณา โตประเสริฐพงศ.แ (๒๕๓๗). คมู่ ือเตรยี มสอบ O–Net ภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพฯ : ไฮเอด็ พับลิชช่งิ . ________. (๒๕๓๗). หลักภาษาไทย การใช้ภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพมหานคร : ไฮเอ็ดพบั ลิชชิ่ง จํากดั . ทนิ รัตนแ จันทราภินันท.แ (๒๕๕๓). หลักภาษาไทย ช้ันประถมศึกษาปที ี่ ๖. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พิมพเแ ดอะบุคส.แ นฤกร รุจิเรข และคณะ. (๒๕๕๐). ชดุ กิจกรรมพัฒนาการคิดวิเคราะหเ์ สรมิ สร้างคุณธรรมจรยิ ธรรมและ ค่านิยมทด่ี งี าม ภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพฯ : พัฒนาคณุ ภาพวิชาการ. ประเทือง คล฾ายสุบรรณแ. (๒๕๕๔). สานวนไทย. พิมพแคร้ังท่ี ๔. นนทบุรี : เพม่ิ ทรัพยแการพิมพแ. ประสงคแ และ นันทพร พวงแก฾ว. (๒๕๓๐). ค่มู ือภาษาไทย ม.๓ ท.๓๐๕ - ท.๓๐๖ ภาคเรียนที่ ๑-๒. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พิมพปแ ระสานมติ ร. ปราณี แสงอากาศ และขวญั ใจ ถาวรประเสรฐิ . ตวิ เขม้ ภาษาไทย ม.๓. กรุงเทพฯ : มปท. ไพจิตรแ โชตนิ สิ ากรณ.แ (๒๕๔๓). การเปรยี บเทียบผลสัมฤทธิท์ างการเรยี นกอ่ นและหลังการใช้ ชุดการเรยี นด้วยตนเอง เร่ืองเสยี งสัมผสั กบั การแตง่ บทร้อยกรองของนกั เรยี น ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖. พระนครศรอี ยธุ ยา : โรงเรียนวดั บ฾านแพน“ศรรี ตั นานกุ ูล”. วัชรพงศแ โกมุทธรรมวิบลู ยแ และคณะ. (๒๕๕๐). คู่มอื เตรียมสอบภาษาไทย ป.๖ เขา้ ม.๑ และ NT. กรุงเทพฯ : สาํ นกั พมิ พแพัฒนาศกึ ษา. สามารถ พงศแไพบลู ยแ และคณะ. (๒๕๓๗). เฉลย – เกง็ ข้อสอบวัดผลสัมฤทธิท์ างการเรียน NT ป.๖ เข้า ม.๑. กรุงเทพฯ: ไฮเอด็ พบั ลิชชง่ิ . สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน. (๒๕๔๘). หนงั สือเรยี นสาระการเรียนรูพ้ ้ืนฐาน ชุดภาษาเพ่อื ชีวติ ภาษาพาที ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖. กรงุ เทพ ฯ : โรงพมิ พคแ รุ ุสภาลาดพรา฾ ว สุกญั ญา ศกั ด์ิประสทิ ธ์ิ และคณะ. (๒๕๔๒). หนังสอื แบบฝึกหัดภาษาไทย ทักษะสัมพนั ธ์ เล่ม ๒ ชัน้ ม.๒ ภาคเรยี นท่ี ๒ รหสั วิชา ท๒๐๔. มปท. สุภาพร มากแจง฾ . ( ๒๕๓๕ ). กวนี พิ นธ์ไทย ๑. พมิ พแคร้งั ที่ ๑. กรุงเทพ ฯ : โอ.เอส.พร้นิ ตงิ้ เฮา฾ ส.แ เสนียแ วลิ าวรรณ และคณะ. (๒๕๔๔). หนังสอื หลักการใช้ภาษาไทย กลุ่มการเรียนรู้ภาษาไทย ชว่ งช้ันท่ี ๓หลกั สตู รการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน ๒๕๔๔. กรงุ เทพ ฯ : วัฒนาพานิช. หลวงธรรมาภมิ ณฑ.แ (๒๕๑๔). ประชมุ ลานา. กรุงเทพ ฯ : โรงพมิ พสแ ํานักทําเนยี บนายกรัฐมนตร.ี www.siamtower.com www.thaigoodview.com www.kr.ac.th www.thaigoodview.com

๒๙ คณะทางาน คณะทป่ี รึกษา นายดาหริ งิมสนั เทียะ ผ้อู านวยการ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นายดเิ รก โรจน์ปาน รองผ้อู านวยการ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นายกนก คล้ายมุข ผอู้ านวยการกลุ่มนิเทศ ติดตาม และประเมนิ ผลการจดั การศกึ ษา ผ้เู รียบเรยี ง และจดั ทาเอกสาร คณะทางาน ระดับชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖ นางวนั ดี ภญิ ญมติ ร ครู โรงเรยี นวดั พระขาว นายไพจติ ร์ โชตินิสากรณ์ ครู โรงเรียนวัดบา้ นแพน “ศรีรัตนานกุ ลู ” นางยพุ ิน ลาภเวช ครู โรงเรยี นวัดตลาด นางน้าคา้ ง เหมอื นเพชร ครู โรงเรยี นวดั สนามไชย นางวยิ ะดา บุญประกอบ ครู โรงเรยี นวัดตะกู นางยพุ ยงค์ ศกั ดศิ์ รี ครู โรงเรียนวัดโบสถ์ นางปราณี กองจนิ ดา ครู โรงเรยี นวดั โคกตาพรหม นางรุ้งนภา กษิดศิ ครู โรงเรยี นวัดราษฎรบ์ ารุง นางชนดิ า ยนิ ดเี ขต ศึกษานิเทศก์ สพป. พระนครศรีอยธุ ยา เขต ๒ บรรณาธิการกจิ ครู โรงเรยี นวัดราษฎรศ์ รัทธาธรรม นายไพฑรู ย์ ฤทธกิ์ ระโทก ศึกษานิเทศก์ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นางชนดิ า ยนิ ดีเขต ขา้ ราชการบานาญ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นางสรุ ยี พ์ ร รกั ษาพร พมิ พ์ที่ : กลมุ่ นิเทศ ตดิ ตามและประเมินผลการจดั การศกึ ษา สพป.พระนครศรอี ยธุ ยา เขต ๒ พ.ศ. ๒๕๕๘

๓๐ เอกสารประกอบการนเิ ทศการศึกษา โครงการพัฒนาคณุ ภาพการเรยี นการสอนภาษาไทย สรปุ หลักการใช้ภาษาไทย ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ ๖ เอกสารอนั ดบั ท่ี ๒๑ / ๒๕๕๘ กลุม่ นิเทศ ตดิ ตาม และประเมินผลการจดั การศกึ ษา สานกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาพระนครศรีอยธุ ยา เขต ๒

๓๑ คานา เอกสาร สรุปสาระหลักการใช฾ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 ฉบับน้ี จัดทําข้ึนตามโครงการพัฒนา คุณภาพการเรียนการสอนภาษาไทย ท่ีมุ่งเน้น การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนภาษาไทยของ โรงเรียนในสังกัด สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยุธยา เขต ๒ เพ่ือให้ครูผ฾ูสอน ภาษาไทยได฾ใช้เปน็ คมู่ ือประกอบการจัดการเรียนการสอนหลักการใช฾ภาษาไทย ซึ่งมีสาระสาคัญตามสาระ การเรียนรู้ท่ีกาหนดในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 โดยม฽ุงให฾ครูผ฾ูสอน ภาษาไทยได฾ใช฾ในการประเมินผลความสามารถของนักเรียน เพื่อให฾ทราบผลการยกระดับผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรยี นด฾านการใช฾ภาษาไทยของนักเรยี นเปนๅ สําคญั สํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยุธยา เขต ๒ ขอขอบคุณ คณะผ฾ูจัดทําเอกสารฉบับน้ี และคณะกรรมการดําเนินงานโครงการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน ภาษาไทย ซ่ึงมีจุดหมายร฽วมกันในการส฽งเสริมให฾ครูผ฾ูสอนภาษาไทยมีคู฽มือการจัดการเรียนการสอนที่ มุ฽งยกระดับผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนภาษาไทย ดําเนินการจัดการเรียนการสอนอย฽างมีประสิทธิภาพ เกิดประสิทธิผลอันเปๅนการพัฒนาคุณภาพนักเรียนที่สอดคล฾องกับจุดเน฾นคุณภาพผ฾ูเรียนของสํานักงาน คณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน สาํ นักงานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศกึ ษาพระนครศรีอยธุ ยา เขต ๒

สารบญั ๓๒ ชนิดและหนา฾ ท่ขี องคํา...........................................................................……………………………………………. หน฾า คาํ นาม...............................................................................................…………………………………………… ๑ คาํ สรรพนาม......................................................................................…………………………………………… ๑ คํากริยา.............................................................................................…………………………………………… ๒ คาํ วเิ ศษณ.แ ...............................................................................……………………………………………………….. ๒ คําบพุ บท..................................................................................……………………………………………………….. ๓ คําสนั ธาน.................................................................................……………………………………………………….. ๓ คาํ อุทาน...................................................................................……………………………………………………….. ๔ คําราชาศัพท.แ .........................................................................................………………………………………… ๔ ๕ ระดบั ภาษา............................................................................................……………………………………………. คาํ ภาษาตา฽ งประเทศ..............................................................................……………………………………………. ๑๕ ภาษาถน่ิ .................................................................................................…………………………………………… ๑๗ วลี...........................................................................................................…………………………………………… ๒๐ ประโยค..................................................................................................…………………………………………… ๒๑ กลอนสภุ าพ............................................................................................…………………………………………… ๒๒ สาํ นวน สุภาษติ คาํ พงั เพย......................................................................…………………………………………… ๒๓ บรรณานกุ รม ๒๗ คณะทํางาน