สรปุ สาระการเรียนรู้หลกั การใช้ภาษาไทย ๑ ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖ สานักงานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยุธยา เขต ๒ ชนิด และหน้าทีข่ องคา คานาม คือ คําท่ใี ชเรียกชือ่ คน สตั วแ สิ่งของ สถานท่ีและลักษณะกริ ยิ าอาการตาง ๆ แบงออกเปนๅ ๕ ชนิด คอื ๑.คานามท่ัวไป หรือสามานยนาม (สา-มาน-ยะ-นาม) เปๅนคําทไ่ี มจ าํ กดั เฉพาะเพยี งคนเดียว สิง่ เดียว เชน สมดุ ดินสอ ปากกา ทหาร ตาํ รวจ บาน เปนๅ ตน ๒. คานามเฉพาะ หรือวิสามานยนาม (วิ-สา-มาน-ยะ-นาม)นามทีม่ เี ฉพาะเพียงคนเดยี วตวั เดยี ว สิ่งเดียว เชน สถานรี ถไฟหวั ลาํ โพง จงั หวัดพระนครศรีอยุธยา สนามบินดอนเมือง นางสาวดวงพร เปๅนตน ๓. นามหมวดหมู่ หรือ สมุหนาม (สะ-หมุ-หะ-นาม) เปๅนคาํ ท่ีแสดงหมวดหมขู องคน สตั วแ ส่ิงของ เชน ฝูงนกกระจาบ โขลงชา งปาุ คณะลกู เสือ เปนๅ ตน ข้อสังเกต หากอยูหลงั คําบอกจํานวนนบั หรอื อยหู ลังคํานามท่วั ไปเรียกวา ลกั ษณนาม เชน ชางหลายโขลง โขลงในทน่ี ้ีเปนๅ ลักษณนาม นกเปดๅ นาํ้ หลายฝงู ฝงู เปๅนลักษณนาม ๔. นามบอกอาการ หรอื อาการนาม (อา-กาน-ระ-นาม) เปนๅ คาํ นามที่แสดงสงิ่ ทเ่ี ปๅนนามธรรม ไมมรี ปู รางและแสดงความรสู ึกทางจิตใจ จะมีคําวา การหรือความนาํ หนา เชน ความเร็ว ความหวาน ความฝนใ ความทุกขแ การวิง่ การเดนิ เปๅนตน ขอ้ สังเกต หากคาํ วา การ หรือ ความ นําหนา คาํ นาม ท่ัวไป ไมเปๅนอาการนาม แตจ ะนับวา เปๅนสามานยนาม เชน ความอาญา ความเพง การประปา การเงนิ เปๅนตน ๕. นามบอกลักษณะหรือ ลักษณนาม(ลกั –สะ-หนะ-นาม) เปๅนคํานามทบี่ อกลักษณะของคํานาม ท่อี ยขู างหนาเพื่อแสดงรูปลักษณะขนาดของคาํ นามนน้ั ใหชดั เจนยิ่งข้ึน เชน พระองคแ ใชกับ พระพทุ ธเจา พระราชา เจานายช้นั ผใู หญ ปาก ใชกบั แห สวงิ เลม ใชก ับ หนงั สอื เกวียน ตะไบ สิว่ เข็มเยบ็ ผา บาน ใชกับ ประตู หนาตา ง กระจก กรอบรปู สาย ใชก บั ถนน ทาง คลอง แมนํา้ หลงั ใชกบั บา น ตึก อาคาร โกดัง คัน ใชกับ รม ฉัตร ชอน ซอ ไถ รถ ธนู เปๅนตน หน้าทข่ี องคานามในประโยค ๑. ทาํ หนาทเ่ี ปๅนประธานของประโยค เชน มาลีมาโรงเรยี นแตเ ชา , ความซ่ือสัตยเ์ ปๅนคุณสมบัตขิ องคนดี ๒. ทาํ หนาทเี่ ปนๅ กรรมของประโยค เชน มาลีมาโรงเรยี นแตเ ชา , นองพลอยทาํ แกงจืดเตา้ หหู้ มสู ับ ๓. ทาํ หนา ทขี่ ยายกรรมของประโยค เชน ดลิ กชอบอานหนังสอื การ์ตูน ๒ คาสรรพนาม คือ คาท่ใี ชเ้ รียกแทนชื่อ คน สตั ว์ สงิ่ ของเพอ่ื ไม่ต้องกล่าวคานน้ั ซ้าอีก เราจงึ ใช้ คาสรรพนามแทนคานาม คาสรรพนามมี ๖ ชนิด ดังน้ี ๑. บรุ ุษสรรพนาม (บุ-หรดุ -สบั -พะ-นาม) คือ คาทใี่ ช้แทนคานาม มี ๓ ประเภท คือ ๑.๑ สรรพนามบุรุษท่ี ๑ คือ ใชแ้ ทนชอ่ื ผู้พูด เช่น ฉนั ดิฉัน ผม กระผม ขา้ พเจ้า อาตมา เปน็ ตน้ ๑.๒ สรรพนามบุรุษที่๒ คือ ใชแ้ ทนชื่อผ้ฟู ัง เช่น เธอ คุณ ท่าน ใต้เท้า พระคุณเจา้ โยม เป็นตน้ ๑.๓ สรรพนามบรุ ุษท่ี ๓ คือ ใชแ้ ทนผ้ทู ่ีถูกกลา่ วถึง เช่น ท่าน เขา พระองค์ มนั เปน็ ต้น ๒. ปฤจฉาสรรพนาม (ปริด-ฉา-สบั -พะ-นาม) เปน็ สรรพนามที่ใช้แทนนาม และเป็นคาถาม เชน่ ใคร อะไร ท่ไี หน เป็นต้น ตวั อย่าง ใครตอ้ งการไปเทีย่ วกบั ฉนั บ้าง มีอะไรอยใู่ นตู้นี้ ๓. วิภาคสรรพนาม (วิ-พาก–สับ–พะ–นาม) เปน็ สรรพนามท่ใี ชแ้ ทนนามและแยกนามออกเปน็ สว่ นๆ ไดแ้ กค่ าวา่ ต่าง บ้าง กนั ตัวอย่าง เด็กบา้ งก็เดินบา้ งก็ว่ิงอยู่หนา้ โรงเรยี น นักมวยกาลังชกกนั ๔. อนิยมสรรพนาม (อะ–น–ิ ยม-สบั –พะ–นาม) เป็นสรรพนามที่ใช้แทนคานามบอกความไม่ เจาะจงวา่ เป็นนส้ี งิ่ นัน้ ได้แก่ คาว่า ใคร อะไร ใด ๆ ทีไ่ หน ไหน ตวั อย่าง ใครกเ็ คยทาผิดกันทงั้ น้ัน ใด ๆ ในโลกลว้ นอนิจจัง ๕. นยิ มสรรพนาม (นิ–ยม–สบั –พะ–นาม) เปน็ สรรพนามท่ีใชแ้ ทนนามและบอกความช้ซี ้า ระยะใกลห้ รือไกล ได้แก่ คาว่า นี่ น้ี นนั่ นั้น โน่น โน้น ตวั อย่าง น้ีของเธอ น้นั ของฉัน โน่นของเขา ขอ้ สงั เกต คาว่า น่ี น้ี นั่น นน้ั โนน่ โน้น เป็นนยิ มสรรพนาม จะต้องเป็นคาที่ใช้แทน คานามเท่านน้ั และไมไ่ ด้วางไว้หลังคานาม ถา้ หากวางไว้หลังคานาม คาดังกล่าวจะทาหน้าทีเ่ ป็นคาวเิ ศษณ์ เช่น ชน้ิ น้ีของเธอ หลงั นน้ั ของเธอ ๖. ประพนั ธสรรพนาม (ประ–พนั –ทะ–สับ–พะ–นาม) เปน็ สรรพนามที่ใชแ้ ทนนามขา้ งหนา้ และ ทาหน้าท่ีเป็นบทเชอื่ ม ไดแ้ ก่ คาวา่ ผู้ ท่ี ซึง่ อัน ตวั อยา่ ง ดอกไม้ทป่ี ลกู อยูร่ ิมรัว้ สวยมาก เขากนิ ขนมท่ีคุณแมซ่ ื้อมา คากริยา คือ คําที่บอกอาการ บอกสภาพของนาม หรอื สรรพนาม แบงเปๅน ๔ ชนดิ ๑. คากรยิ าทไี่ ม่ต้องมกี รรม (อกรรมกริยา) คือ คาํ กริยาท่ีมีความหมายสมบูรณใแ นตวั เองไมต อ งมี กรรมก็ไดใ จความ เชน ลมพดั แรง ภูเขาถลม่ เม่ือวานน้ีฝนตกหนกั มาก ๒. คากริยาท่มี ีกรรม (สกรรมกรยิ า) คือ คาํ กรยิ าทตี่ องมีกรรมตามหลังจึงจะไดใ จความสมบรู ณแ เชน แมวกนิ ปลารามสรู ขวา้ งขวาน ยอดเล่านิทาน ๓. คากริยาต้องเตมิ เต็ม (วิกตรรถกริยา) คือ คํากรยิ าท่ตี องมคี าํ นามหรอื คําสรรพนามมาทํา หนาท่ีเปๅนสวนเตมิ เต็มตามหลงั เสมอจงึ จะไดใจความสมบรู ณแ ไดแกค ําวา เปนๅ เหมือน คลาย คือ เทา เชน เขาเปน็ ทหารฉันเหมือนแมแมวคลา้ ยเสอื ๔.คากรยิ าช่วย (กรยิ านุเคราะหแ) คือ คาํ กรยิ าที่ทาํ หนาทีช่ วยกรยิ าสําคญั ในประโยคใหไดใจความ ชดั เจนย่ิงข้ึน ไดแ กคาํ วา จะ เคย กําลงั ตอง อาจ ควร จง เชน นอ งกาลังนอนหลบั ฉนั เคยไปวัดพระแกว นักเรียนต้องทําการบาน ๓ คาวเิ ศษณ์ คือ คําทท่ี าํ หนา ที่ขยายคาํ นาม คําสรรพนาม คํากริยาหรือคาํ วิเศษณแดวยกัน เพอ่ื ให เนอื้ ความชดั เจนข้นึ คําวเิ ศษณแมกั จะอยหู ลงั คาํ ท่ีนาํ มาขยาย แบง เปๅน ๙ ชนดิ คือ ๑.คาวเิ ศษณ์บอกลกั ษณะ (ลักษณวเิ ศษณแ) ใชขยายคาํ อ่ืนเพอ่ื บอกลักษณะตา งๆ บอกชนิด ขนาด กลน่ิ เสียง รส ความรสู ึก เชน ฉันมรี องเทาสีแดงวนั นี้อากาศร้อนจัง ดอกจาํ ปามกี ลิน่ หอม ๒.คาวเิ ศษณ์บอกเวลา (กาลวิเศษณ)แ ใชข ยายคําอน่ื เพ่ือบอกเวลา เชา สาย บาย เย็น อดีต ปจใ จุบนั อนาคต เชน เขาจะมาหาฉนั ตอนบา่ ย นอ งนอนตืน่ สายงาวเปนๅ อาวธุ โบราณ ๓.คาวิเศษณบ์ อกสถานที่ (สถานวเิ ศษณแ) ใชข ยายคาํ อ่ืนเพ่ือบอกสถานท่ี บน ลา ง ใต เหนือ ไกล ใกล เชน โรงเรียนของฉนั อยูไกล เขาเปๅนคนใต้ ขับชาโปรดชดิ ซ้าย ๔.คาวเิ ศษณ์บอกปรมิ าณหรือจานวน (ประมานวเิ ศษณแ) ใชขยายคาํ อื่นเพ่ือบอกจาํ นวนนับ หนงึ่ สอง สาม หรอื บอกปริมาณ มาก นอ ย ท้ังหลาย ท้ังหมด เชน ฉนั มาทีน่ ่ีหลายครัง้ แลว เขากินขา วจุหนังสอื ท้งั หมดนีเ้ ปๅนของฉัน ๕.คาวิเศษณ์บอกความชเี้ ฉพาะ (นยิ มวเิ ศษณ)แ ใชข ยายคําอน่ื เพอื่ บอกความชเ้ี ฉพาะลงไปวา เปๅนสง่ิ นี้ สิ่งนนั้ น่ี นัน่ โนน เฉพาะ จรงิ แนนอน เอง เชน ผมเองเปๅนคนพาเขาไป พรุงนฉ้ี นั จะไปหาเธอแนน่ อน ชายคนนัน้ ตาบอด ขอ้ สังเกต คําวิเศษณบแ อกความชีเ้ ฉพาะจะอยูหลังคําขยาย หากทาํ หนา ทเ่ี ปๅนประธานหรือกรรมในประโยค น้ี ถือเปๅนสรรพนามชเี้ ฉพาะ เชน บา นนี้ผดี ุ (คาํ วิเศษณแบอกความชี้เฉพาะ) น่ีคือบา นของฉนั (คาํ สรรพนามชเี้ ฉพาะ) ๖.คาวิเศษณ์บอกความไม่ชเ้ี ฉพาะ(อนยิ มวเิ ศษณแ) ใชข ยายคําอน่ื โดยไมบ อกกําหนดแนนอนลงไป วา เมือ่ ไร อะไร ท่ีไหน ทาํ ไม อยางไร เชน ฉันจาํ ไมไดวาเขาเกิดวนั อะไร คนไหนขเ้ี กลียดก็จะลาํ บาก ทใี่ ดมรี กั ที่น่ันมีทุกขแ ขอ้ สังเกต คาํ วิเศษณบแ อกความไมช ีเ้ ฉพาะจะอยูห ลังคาํ ขยายเทา น้นั หากทาํ หนาทีเ่ ปๅนประธานหรอื กรรม ในประโยค ถือวา เปนๅ สรรพนามไมข้เี ฉพาะ เชน เธอทําอะไรยอมรูอยูแกใจ (คาํ วิเศษณแบอกความไมช ี้ เฉพาะ) อะไรก็ไมสาํ คัญสาํ หรบั ฉันเทา ลกู (คําสรรพนามไมช ี้เฉพาะ) ๗.คาวิเศษณ์แสดงคาถาม(ปฤจฉาวิเศษณแ) ใชขยายคาํ อื่นเพือ่ แสดงคําสงสัยหรือเปๅนคาํ ถามวา ใคร ทาํ อะไร ทไี่ หน เมื่อไร อยางไร เชน คุณชอบดนตรีไทยประเภทใด นักเรียนคนไหนไมสง รายงาน นองของคุณอายุเทา่ ไร ๘.คาวิเศษณ์แสดงคาขานรับ (ประติชญาวิเศษณ)แ ใชขยายคําอื่นเพือ่ แสดงอาดารขานรับ จ฿ะ จา คะ คะ ครับ เชน คุณคะเชญิ ทางนี้คะ ลูกจ๋ามาหาแมหนอยจ๊ะ ทา นครบั ผมขอลาหยุด ๑ วนั ๙.คาวเิ ศษณ์แสดงคาปฏิเสธ (ประตเิ ษธวิเศษณแ) ใชข ยายคําอื่นเพื่อแสดงความไมย อมรับ เชน ผมไม่ไปกบั คณุ เธออย่าพดู เรอ่ื งนีใ้ หใครฟงใ โรงเรยี นนี้ไม่ใชโรงเรียนเอกชน คาบุพบท คือ คําทีน่ าํ หนาคาํ นาม คาํ สรรพนาม คาํ กรยิ าหรอื คําวิเศษณเแ พ่อื แสดง ความสมั พนั ธแ ระหวางคาํ น้ันวาเกีย่ วของสมั พนั ธแกนั อยา งไรเพ่ือเช่ือมคาํ ขา งหนา และขยายคาํ ขา งหนานนั้ ๆ เพื่อบอกสถานที่ บอกแสดงความเปนๅ เจาของ บอกความเกย่ี วของหรือบอกความประสงคแ บอกเวลา เชน ใน ใกล ไกล บน นอก ของ แหง แก แด เพ่ือ ตอ ดวย โดย ตาม ทงั้ สําหรบั ตง้ั แต จน แต เมอ่ื กระทง่ั เปนๅ ตน คําบุพบทเปๅนคาํ ท่ีใชนําหนาคําอน่ื หรือประโยค ขอความเพ่ือใหใจความตอ เน่ืองและ ชัดเจนย่งิ ขน้ึ ๔ ๑. คาํ บุพบทบอกสถานที่ คําที่มีคําวา ใน บน ใต ท่ี นอก ใกล ไกล รมิ เปนๅ ตน ตวั อยา่ ง หนงั สอื อยูใตตเู ขาวงิ่ ในอาคาร ๒. คาํ บุพบทบอกความเปๅนเจา ของ คาํ ทมี่ ีคําวา แหง ของ ตัวอย่าง เงินของฉนั หายสภากาชาดแหงประเทศไทย ๓. คาํ บพุ บทบอกความเก่ียวของหรือบอกความประสงคแ คาํ ท่มี ีคาํ วา แก แด เพ่ือ ตอ สาํ หรบั ดวย ท้งั โดย ตาม เปๅนตน ตวั อยา่ ง ดอกไมด อกนี้ขอมอบแดคณุ ฉันตั้งใจเรียนเพื่อใหไ ดรบั ความรู ๔. คาํ บพุ บทบอกเวลา คําที่มีคาํ วา เมอื่ ตง้ั แต จน กระทงั่ แต เปๅนตน ตัวอยา่ ง เขามาทาํ งานต้ังแตเ ชา เม่ือเชารถตดิ มาก คาสันธาน (คาเช่อื ม) คือ คาํ ทใ่ี ชเ ชื่อมถอยคาํ หรือประโยคใหเ กี่ยวเน่อื งกัน เพ่ือใหเปนๅ เรื่อง เดยี วกนั คําสนั ธานมีความสาํ คัญเพราะชวยเชอ่ื มความใหต อเนือ่ งและสมบรู ณแชวยใหขอความ ไพเราะ สละสลวย ซง่ึ แบงได ดงั น้ี ๑. คาํ สันธานที่เช่ือมประโยคท่ีมีใจความคลอยตามกนั เชน ก็ กับ และ ครัน้ ..ก็ เม่ือ..ก็ พอ..ก็ ตัวอยา่ ง ฉนั กบั เธอตองชวยกันทํางานนใี้ หเสร็จ พอทําการบา นเสรจ็ ก็ตองจดั หองใหเรียบรอ ย ๒. คําสนั ธานทเี่ ชอ่ื มความขัดแยงกัน เชน แต แตวา แต...ก็ กวา...ก็ ถึง...ก็ แม...ก็ เปๅนตน ตวั อยา่ ง ฉนั จะกนิ ขาวแตเขาจะกินขนม ถงึ เขาจะจน แตเขาก็มีความเอื้อเฟื็อเผือ่ แผ ๓. คําสันธานทเ่ี ชือ่ มความใหเ ลอื กอยางใดอยางหนง่ึ เชน หรอื มฉิ ะน้ัน หรือไมก็ ไม...ก็ เปนๅ ตน ตวั อยา่ ง เธอจะกินหรอื จะเลน ไมเ ขาก็เธอนั้นแหละตองไปชว ยเพื่อนทําความสะอาดหอ งเรยี น ๔. คาํ สนั ธานทเ่ี ช่อื มความท่ีมีใจความเปๅนเหตุเปนๅ ผล เชน จงึ ดงั น้ัน ฉะนน้ั เหตเุ พราะ เหตุวา เพราะฉะนนั้ .จงึ ฉะน้นั ...จึง เปๅนตน ตวั อย่าง เขาไมมาโรงเรยี นเพราะไมส บาย เธอตัง้ ใจเรียนจงึ สอบไดท่ี ๑ ๕. คาํ สนั ธานทเ่ี ชื่อมความใหสละสลวย เชน อยา งไรกด็ ี อยางไรก็ตาม โดยเฉพาะอยางยิ่ง สดุ แตวา เปๅนตน ตวั อย่าง ฉนั ชอบเล้ยี งสัตวแโดยเฉพาะการเล้ยี งปลา อยา งไรก็ดีทกุ คนควรหัน หนา เขา หากัน คาอทุ าน คอื คาํ ทใ่ี ชแสดงอารมณแ ความรูสกึ ของผูพดู มรี ะดับเสยี งผิดปกติไปจากคาํ พูดธรรมดา หรอื พูดเพอ่ื เสรมิ คาํ ใหมีความหมายหนกั แนน ยงิ่ ขึ้น ซง่ึ คําอุทานบอกอาการ ชว ยใหผูฟ ใงเขาใจและรับรู ความรสู ึกอารมณแของผูพดู แบงออกเปๅน ๒ ชนดิ คอื ๑. คาอุทานบอกอาการ เปนๅ คําบอกอารมณแหรือบอกความรูสกึ โดยตรงและมักมีเครื่องหมาย อัศเจรียแ (!) กํากบั อยทู ายคํา ตัวอย่าง โอโฮ! ทาํ ไมแพงจัง พุทโธ! นา สงสารจรงิ ไชโย! ทีมเราชนะแลว ๒.คาอุทานเสรมิ บท เปนๅ คาํ ทีไ่ มไ ดบอกอารมณแและผูพูดก็ไมประสงคแเนื้อความของคาํ ท่ีเสรมิ เขาไป ไมใชเคร่ืองหมายอศั เจรียแ (!) กํากบั ตัวอยา่ ง หนังสือหนังหา ไปวดั ไปวา เสื้อแสง เปนๅ ตน ๕ คาราชาศพั ท์ คาราชาศพั ท์ คอื คําสภุ าพท่ีใชใ หเหมาะสมกับฐานะของบุคคลตางๆ คําราชาศัพทแเปๅนการกําหนด คําและภาษาทสี่ ะทอนใหเ ห็นถึงวฒั นธรรมอันดีงามของไทย แมค าํ ราชาศัพทแจะมโี อกาสใชใ นชวี ิตนอ ย แตเ ปนๅ ส่งิ ทีแ่ สดงถึงความละเอียดออนของภาษาไทยท่ีมีคําหลายรปู หลายเสยี งในความหมายเดียวกันและ เปๅนลักษณะพิเศษของภาษาไทย โดยเฉพาะ ซึ่งใชกับบคุ คลกลุมตาง ๆ ดังตอ ไปนี้ ๑. พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหัว และสมเด็จพระนางเจาพระบรมราชนิ นี าถ ๒. พระบรมวงศานุวงศแ ๓. พระภกิ ษุสงฆแ สามเณร ๔. ขุนนาง ขา ราชการ ๕. สุภาพชน บุคคลในกลุมท่ี ๑ และ ๒ จะใชราชาศัพทแชุดเดียวกัน เชนเดียวกับบุคคลในกลุมท่ี ๔ และ ๕ ก็ใช คําราชาศัพทแในชุดเดียวกัน และเปๅนคําราชาศัพทแท่ีเราใชอยูเปๅนประจําในสังคมมนุษยแเราถือวาการให เกยี รติแกบคุ คลท่เี ปๅนหวั หนา ชุมชน หรอื ผทู ชี่ มุ ชนเคารพนับถือนั้น เปๅนวฒั นธรรมอยางหน่งึ ของมนุษยชาติ ทุกชาติ ทุกภาษา ตางยกยองใหเกียรติแกผูเปๅนประมุขของชุมชนดวยกันท้ังส้ิน ดังนั้นแทบทุกชาติ ทุกภาษาจึงตางก็มี คาสุภาพ สําหรับใชกับประมุข หรือผูที่เขาเคารพนับถือ จะมากนอยยอมสุดแต ขนบประเพณีของชาติและจิตใจของประชาชนในชาติวา มีความเคารพในผูเปๅนประมุขเพียงใด เมืองไทย เราก็มีพระมหากษัตริยแทรงเปๅนประมุขของชาติ และพระประมุขของเรา แตละพระองคแทรงพระปรีชา สามารถ จึงทําใหประชาชนสวนใหญมีความเคารพสักการะอยางสูงสุดและมีความจงรกภักดีอยางแนบ แนนตลอดมานบั ตัง้ แตโบราณกาลจนถึงปใจจุบัน ในแหลงอางอิงบางฉบับไดใหขอสันนิษฐานไววา คนไทย เร่ิมใชคําราชาศัพทแในรัชสมัย พระธรรมราชาลิไท พระรวงองคแที่ ๕ แหงสุโขทัย เพราะศิลาจารึกตางใน แผนดินนั้น รวมทั้งบทพระราชนิพนธแของทาน คือ ไตรภูมิพระรวง ปรากฏวามีคําราชาศัพทแอยูหลายคํา เชน ราชอาสนแ พระสหาย สมเดจ็ ราชกุมาร เสดจ็ บงั คม เสวยราชยแ ราชาภิเษก เปนๅ ตน บางทานกลาววา คําราชาศัพทแน้ันเร่ิมใชใน สมัยกรุงศรีอยุธยา เพราะพระปฐมบรมกษัตริยแท่ีทรง สรางกรุงศรีอยุธยา ทรงนิยมเขมร ถึงกับเอาลัทธิและภาษาเขมรมาใช เชน เอาคําวา \"สมเด็จ\" ซึ่งเขมรใช เปๅนคํานําพระนามพระเจาแผนดินมาเปๅนคํานําพระนามของพระองคแ และใชภาษาเขมรเปๅนราชาศัพทแ และจากหลักฐานท่ีพบขอความในศิลาจารึกวัดศรีชุม กลาวถึงเรื่องตั้งราชวงศแ และเมืองสุโขทัยตอนหน่ึง ความวา \"พอขุนผาเมืองจึงอภิเษกพอขุนบางกลางหาวใหเมืองสุโขไท\" คําวา\"อภิเษก\"นี้เปๅนภาษาสันสกฤต ไทยเรารับมาใชสําหรับพิธีการแตงต้ังตําแหนงชั้นสูง จึงอยูในประเภทราชาศัพทแ และพิธีน้ีมีมาตั้งแต ราชวงศสแ โุ ขทยั จงึ นาสงสยั วา ในสมยั นั้นอาณาจักรสุโขทยั นี้ กค็ งจะมีการใชคาํ ราชาศพั ทบแ างคาํ กันแลว คําราชาศัพทแมิไดมีท่ีมาจากภาษาไทยภาษาเดียว ดวยวาการใชคําราชาศัพทแเปๅนการใชดวยตั้งใจ จะทาํ ใหเกดิ ความรสู กึ ยกยอง เทิดทูน จึงไดเจาะจงรับคําในภาษาตางๆ ที่มีความสัมพันธแใกลชิดกับไทยมา ใชเ ปๅนพิเศษ โดยเฉพาะภาษาที่นับถือกันวาเปๅนภาษาสูงและศักดิ์สิทธ์ิ คําราชาศัพทแสวนใหญจึงมีที่มาจาก ภาษาตางประเทศมากมาย อยางไรก็ตามก็ยังมีคําราชาศัพทแจํานวนไมนอยที่ใชคําภาษาไทยแท ซ่ึงเปๅน คําสามัญยกระดับข้ึนเปๅนคําราชาศัพทแ ดังน้ันจึงอาจกลาวไดวาคําราชาศัพทแน้ันมีท่ีมาจากท้ังภาษา ตางประเทศและภาษาไทยของเราเอง ดงั จะไดพิจารณาตอไปนี้จากภาษาตา่ งประเทศ ตั้งแตสมยั โบราณมา คนไทยไดต ิดตอกับคนตางชาติตางภาษามากมาย ในบรรดาภาษาทั้งหลาย เหลา นนั้ มีบางภาษาที่เรายกยองกันวา เปๅนภาษาสูงและศักดิ์สทิ ธ์ิ ซ่ึงก็ไดแก ภาษาเขมร บาลี และ สันสกฤต ภาษาอ่ืน ๆ ก็นาํ มาใชเปๅนคําราชาศพั ทแบา งแตไ มมากและสังเกตไดชดั เจนเทา๓ ภาษาทกี่ ลา วมา ๖ ประโยชน์ของการเรยี นรคู้ าราชาศัพท์ เพราะเหตุที่วาสถาบันพระมหากษัตริยแเปๅนสถาบันท่ีสูงสุดของประเทศมาแตโบราณ พระเจา แผนดินทรงใกลชิดกับประชาชนอยางแนบแนน คําราชาศัพทแเปๅนแบบอยางวัฒนธรรมอันดีในดานการใช ภาษาไทยและการอาน หรือศกึ ษาวรรณคดี การรบั สารจากสื่อมวลชน เหลาน้ีลวนมีคําราชาศัพทแเกี่ยวของ อยดู วยเสมอ ดงั นนั้ การเรยี นรคู าํ ราชาศพั ทแจึงเปๅนสง่ิ ทมี่ ปี ระโยชนทแ งั้ ทางตรงและทางออ ม ดังนี้ ประโยชนท์ างตรง ๑. ประโยชนแจากการใชคําราชาศัพทแถูกตอง คือ ใชถูกตองตามบุคคลท่ีใชวาบุคคลใดควรใชคํา ราชาศพั ทขแ น้ั ไหน อยางไร ถูกตองตามโอกาส ถูกตองตามวิธีการใช ใชถูกตองตามแบบแผนที่นิยม ซึ่งตอง ใชท งั้ ความรแู ละประสบการณเแ ปๅนดลุ ยพินิจใหถกู ตอง ๒. ประโยชนแจากการเขาใจท่ีถูกตอง ไมวาจากการอานหนังสือประเภทตางๆ เชน วรรณกรรม ทั่วไป วรรณคดี หนังสือพิมพแ ส่ิงพิมพแทั้งหลาย โทรทัศนแ วิทยุ ตลอดจนส่ิงบันเทิงทั้งหลาย มีภาพยนตรแ ละคร โขน ลเิ ก เปนๅ ตน เพราะการรับรู รบั ฟงใ บางครงั้ ตอ งมคี ําราชาศพั ทอแ ยูดว ย ประโยชน์โดยทางอ้อม ๑. ธํารงรกั ษาวฒั นธรรมอันดีงานของชาตไิ ว คือ รกั ษาใหคงอยไู มเ สอื่ มสญู ถอื เปๅนการธํารงรักษา วัฒนธรรมและความม่ันคงของประเทศชาติ ๒. เพิ่มความมเี สนห แในตวั บุคคล คือ บุคคลผูร ูและใชคําราชาศพั ทแไดอ ยางถูกตอ ง เปๅนการแสดง ออกซงึ่ ความมีวัฒนธรรมอนั ดีงามทางภาษา คาราชาศัพท์สาหรับพระมหากษตั ริย์ และ พระบรมวงศานุวงศ์ลาดบั พระราชอิสริยศกั ดิ์พระ บรมราชวงศ์ ๑. พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหวั , สมเดจ็ พระบรมราชนิ นี าถ ๒. สมเด็จพระบรมราชนิ ี , สมเด็จพระบรมราชชนนี , สมเด็จพระยุพราช , สมเดจ็ พระสยามบรมราชกุมารี ๓. สมเด็จเจา ฟูา ๔. พระเจา บรมวงศเแ ธอ พระองคแเจา ๕. พระเจา วรวงศเแ ธอ พระองคแเจา ๖. พระวรวงศแเธอ พระองคแเจา ๗. หมอมเจา ราชาศพั ทส์ าหรับพระมหากษตั รยิ ์ คาํ นามท่ีเปนๅ ชื่อส่งิ ของสาํ คัญทค่ี วรยกยอง มคี าํ เตมิ หนา ไดแก พระบรม มหาราช พระบรมมหา พระบรมราช พระบรม พระอัครราช พระอคั ร และพระมหา เชน พระบรมมหาราชวัง พระบรมมหาชนก พระบรมราชชนนี พระบรมราชวงศแ พระบรมอัฐิ พระบรมโอรสาธริ าช พระอัครชายา พระมหาปราสาท พระมหาเศวตฉตั ร เปนๅ ตน คํานามเปๅนชอื่ สง่ิ สาํ คัญรองลงมา นาํ หนาดวยคํา“พระราช” เชน พระราชวงั พระราชวงศแ พระราชทรัพยแ พระราชลญั จกร เปนๅ ตน คํานามเปนๅ ช่ือของส่งิ สามญั ท่ัวไปทีไ่ มถือวา สาํ คญั สวนใหญเ ปๅนคาํ บาลีสนั สกฤต เขมรและคาํ ไทย เกา แตบ างคําก็เปๅนคาํ ไทยธรรมดานาํ หนา ดว ยคาํ “พระ” เชน พระกร พระบาทพระโรค พระฉาย พระแทน พระเคราะหแ เปๅนตน คํานามใดทเ่ี ปๅนคาํ ประสม มีคํา“พระ”ประกอบอยูแลว หามใชคํา “พระ”นาํ หนา ซอ นอีก เชน พานพระศรี (พานหมาก) ขนั พระสาคร (ขันนาํ้ ) เปนๅ ตน ๗ คํานามทเ่ี ปนๅ ชื่อสิง่ ไมสําคญั และคํานนั้ มักเปๅนคาํ ไทย นําหนาดว ยคําวา “ตน ” เชน มา ตน ชา งตน เรือนตน และนําหนา ดวย “หลวง” เชน ลูกหลวง หลานหลวง รถหลวง เรอื หลวง สวนหลวง สว น “หลวง” ท่แี ปลวา ใหญ ไมจัดวาเปๅนราชาศัพทแ เชน ภรรยาหลวง เขาหลวง ทะเลหลวง เปๅนตน นอกจากคําวา “ตน ” และ “หลวง” ประกอบทา ยคําแลว บางคํายงั ประกอบคําอ่ืนๆ อกี เชน รถพระท่นี ั่ง เรือพระท่นี ่ัง รถทรง เรือทรง มา ทรง ชา งทรง นํ้าสรง หองสรง ของเสวย โตะ฿ เสวย หอ งบรรทม เปนๅ ตน ศพั ทส์ าหรับเจ้านายหรอื พระบรมวงศานวุ งศ์ คอื ตงั้ แต่สมเดจ็ พระบรมราชินีลงไปถึงหม่อมเจา้ ใชพระราชนําหนา เชน พระราชเสาวนยี แ พระราชประวัติ พระราชดาํ รสั พระราชกุศล พระราโชวาท พระราโชบาย เปๅนตน ใชพ ระนาํ หนา เชน พระเศยี ร พระองคแ พระหตั ถแ พระหทยั พระบาท เวนแตห มอ มเจา ไมใช “พระ”นาํ หนา ใชวา เศียร องคแ หัตถแ หทยั บาท เปนๅ ตน คาํ นามราชาศัพทสแ าํ หรับเจา นายอยูในตัว ไมตองใชค ํานําหนาหรอื คําตอทา ย เชน วงั ตาํ หนัก ดงั ท่กี ลา วมาแลว ขางตน คาราชาศัพทท์ คี่ วรทราบ คาราชาศัพท์ท่ีใช้เป็นคานาม คาสามญั คาราชาศัพท์ คาสามญั คาราชาศพั ท์ หัว(พระมหากษัตริยแ) พระเจา หวั พระเศียร ผม(พระมหากษัตรยิ )แ เสน พระเจา ผม พระเกศา,พระเกศ,พระศก หนา ผาก พระนลาฎ คว้ิ พระขนง ขนระหวางควิ พระอุณาโลม ดวงตา พระจักษุ,พระนัยนา,พระเนตร จมกู พระนาสา,พระนาสิก แกม พระปราง ปาก พระโอษฐแ ฟนใ พระทนตแ ล้ิน พระชวิ หา คาง พระหนุ หู พระกรรณ คอ พระศอ ดวงตา พระเนตร หนวด พระมัสสุ บา,ไหล พระองั สา ตนแขน พระพาหา,พระพาหุ ปลายแขน พระกร มือ พระหัตถแ นิ้วมือ พระองคลุ ี เลบ็ พระนขา หอ ง พระอุทร เอว พระกฤษฎี,บัน้ พระเอว ขา,ตกั พระเพลา แขง พระชงฆแ เทา พระบาท ขน พระโลมา ปอด พระปใปผาสะ กระดูก พระอัฐิ ๘ หมวดขตั ตยิ ตระกูล คาสามญั คาราชาศพั ท์ คาสามัญ คาราชาศัพท์ ป,ูุ ตา พระอยั กา ยา,ยาย พระอัยยกิ า,พระอัยกี ลุง,อา(พี่-นอ งชาย ของพอ พระปิตลุ า ปูา,อา(พี่-นอ งสาวของ พอ) พระมาตจุ ฉา พอ พระชนก,พระบิดา แม พระชนนี,พระมารดา พช่ี าย พระเชษฐา,พระเชษฐภาตา นองสาว พระราชธดิ า,พระธิดา หลาน พระนัดดา แหลน พระปนดั ดา ลูกเขย พระชามาดา ลูกสะใภ พระสณุ สิ า หมวดเครือ่ งใช้ คาสามญั คาราชาศัพท์ คาสามญั คาราชาศพั ท์ คาสามัญ คาราชาศพั ท์ ยา พระโอสถ แวน ตา ฉลองพระเนตร หวี พระสาง กระจก พระฉาย น้ําหอม พระสคุ นธแ หมวก พระมาลา ตมุ หู พระกณุ ฑล แหวน พระธํามรงคแ รม พระกลด ประตู พระทวาร หนา ตาง พระบญั ชร อาวธุ พระแสง ฟกู พระบรรจถรณแ เตียงนอน พระแทนบรรทม มงุ พระวิสูตร ผาหมนอน ผาคลมุ บรรทม ผานงุ พระภษู าทรง ผา เชด็ หนา ผาซบั พระพักตรแ นา้ํ พระสุธารส เหลา นํ้าจณั ฑแ ของกิน เคร่ือง ชอ น พระหัตถแชอ น ขา ว พระกระยาเสวย หมาก พระศรี คาราชาศัพทท์ ใ่ี ชเ้ ปน็ คาสรรพนาม บุรษุ ท่ี 1 สรรพนาม ผูพ ดู ผฟู ใง ขาพระพุทธเจา บุคคลทว่ั ไป พระมหากษัตรยิ แ,เจา นายชัน้ สูง เกลากระหมอมฉัน บคุ คลทว่ั ไป(หญิง) เจา นายชนั้ รองลงมา เกลากระหมอ ม บคุ คลท่วั ไป(ชาย) เกลากระผม บคุ คลทั่วไป คาราชาศพั ท์ทใี่ ช้เปน็ คาสรรพนาม บรุ ษุ ท่ี 2 สรรพนาม ผูพูด ผูฟใง ใตฝาุ ละอองธลุ ีพระบาท เจา นายหรอื บุคคลท่ัวไป พระมหากษัตริยแ,พระบรมราชนิ นี าถ ใตฝ าุ ละอองพระบาท เจานายหรือบุคคลทั่วไป พระบรมโอรสาธริ าช,พระบรมราชกุมารี ใตฝาุ พระบาท เจานายหรือบคุ คลท่วั ไป เจา นายชนั้ สูง ฝาุ พระบาท เจานายทเี่ สมอกนั หรือผนู อย เจานายช้นั หมอมเจา ถงึ พระเจาวรวงศแเธอ ๙ คาราชาศัพทท์ ี่ใช้เปน็ คาสรรพนาม บรุ ษุ ที่ 3 สรรพนาม ผูพ ูด ใชก ับ พระองคแ บคุ คลทว่ั ไป พระมหากษัตริยแ,เจานายชั้นสงู ทา น บคุ คลท่วั ไป เจานาย คาขานรบั คํา ผูใช ใชก บั พระพุทธเจา ขา ขอรบั ใสเกลาใสก ระหมอม ชาย พระมหากษัตริยแ เพคะใสเกลาใสกระหมอ มหรอื เพคะ หญิง พะมหากษัตริยแ พระพุทธเจาขา ขอรับ,พระพุทธเจาขา ชาย เจานายชน้ั สงู เพคะกระหมอม หญิง เจานายชัน้ สงู คาราชาศพั ท์ที่ใชเ้ ป็นคากรยิ า เปๅนคาํ แสดงอาการ แบงเปๅน ๔ ชนิด กรยิ าท่ีเปๅนราชาศัพทแในตวั เอง เชน ตรัส(พดู ) เสดจ็ (ไป) กร้ิว(โกรธ) ประชวร (ปุวย) ประสูติ(เกดิ ) ทลู (บอก) เสวย(กิน) ถวาย(ให) บรรทม(นอน) ประทับ(อยู) โปรด(รัก,ชอบ) ทรงมา(ขี่มา) ทรงดนตรี(เลน ดนตรี) ใชทรงนาํ หนากรยิ าธรรมดา เชน ทรงฟใง ทรงยนื ทรงยินดี หา มใชทรงนาํ หนากรยิ าทม่ี ีนามราชาศัพทแ เชน มีพระราชดําร(ิ หา มใชท รงมพี ระราชดาํ ริ) มีพระบรมราชโองการ (หามใชท รงมีพระบรมราชโองการ) ใชเสด็จนําหนากรยิ าบางคํา เชน เสด็จกลบั เสดจ็ ขนึ้ เสด็จลง คากรยิ าที่ประสมขึ้นใช้เป็นราชาศัพท์ตามลาดับชนั้ บคุ คล กริยา ราชาศพั ทแ ช้นั บุคคล เกิด พระราชสมภพ พระมหากษัตริยแ,พระบรมราชินี ประสูติ เจา นาย ตาย สวรรคต พระมหากษัตริยแ,พระบรมราชินี ทวิ งคต พระยุพราชหรอื เทยี บเทา ส้นิ พระชนมแ พระองคเแ จา หรือเจานายชั้นสู ถึงชีพิตกั ษยั ,สิ้นชีพิตักษัย หมอ มเจา ถงึ แกอสญั กรรม นายกรฐั มนตรี ถึงแกอนิจกรรม รัฐมนตรี ๑๐ คาข้ึนตน้ และคาลงท้ายในการกราบบังคมทูล กราบทูล และทูลด้วยวาจา ฐานนั ดรของผู้ฟงั คาขึ้นตน้ คาลงท้าย พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั , ขอเดชะฝุาละอองธุลพี ระบาท ดว ยเกลา ดวยกระหมอมขอเดชะ สมเดจ็ พระบรมราชินนี าถ ปกเกลา ปกกระหมอม สมเด็จพระบรมราชนิ ี , สมเดจ็ พระบรม ขอพระราชทานกราบบงั คมทูล ดว ยเกลาดวยกระหมอม ควรมิควร ราชชนนี , สมเด็จพระยุพราช , ทราบฝุาละอองพระบาท แลว แตจะทรงพิจารณาโปรดเกลา สมเด็จพระสยามบรมราชกุมารี โปรดกระหมอม สมเดจ็ เจาฟูา ขอพระราชทานกราบทูล ควรมีควรแลว แตจ ะทรงพิจารณา ทราบฝาุ พระบาท โปรดเกลา โปรดกระหมอม พระเจาบรมวงศเแ ธอ พระองคแเจา ขอประทานกราบทูลทราบฝุา ควรมีควรแลวแตจ ะทรงพจิ ารณา พระบาท โปรดเกลา โปรดกระหมอม พระเจาวรวงศแเธอ พระองคแเจา กราบทูลฝุาพระบาท ควรมีควรแลวแตจะโปรด พระวรวงศเแ ธอ พระองคเแ จา หมอมเจา ทูลฝุาพระบาททรงทราบ แลวแตจ ะโปรด หลักเกณฑใ์ นการกราบบงั คมทูลพระเจ้าแผน่ ดิน ๑. ถา ผรู บั คาํ กราบบังคมทูลไมท รงรูจัก ควรแนะนาํ ตนเองวา \"ขอเดชะฝาุ ละอองธุลีพระบาทปกเกลา ปกกระหมอม ขาพระพุทธเจา ...ชอ่ื ..ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาสกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบ ฝาุ ละอองธุลีพระบาท\" และลงทายวา ดวยเกลา ดวยกระหมอมขอเดชะ 2. ถากราบบังคมทลู ธรรมดา เชน ทรงมีกระแสพระราชดํารสั ถามสาชอ่ื อะไร ก็กราบบงั คมทูลวา \"ขาพระพุทธเจา...ช่อื ...พระพุทธเจาขา\" 3. ถา ตอ งการกราบบังคมทูลถงึ ความสะดวกสบาย หรอื รอดอันตรายใหใชคําวา \"เดชะพระบารมี ปกเกลาปกกระหมอม.......\" 4.ถาจะกราบบังคมทูลถงึ สิง่ ท่ที ําผิดพลาดไมสมควรทําใหใชค ํานํา \"พระราชอาญาไมพ นเกลา พนกระหมอ ม\" 5.ถา จะกราบบงั คมทลู ขอพระราชทานพระมหากรุณาใชค ําวา \"ขอพระบารมีปกเกลาปกกระหมอม\" 6.ถาจะกราบบงั คมทลู ถึงของหยาบมิบงั ควร ใชค ําวา \"ไมควรจะกราบบังคมพระกรุณา\" 7.ถา จะกราบบงั คมทลู เปๅนกลางๆ เพ่ือใหทรงเลือก ใหลงทายวา \"ควรมิควรประการใดสุดแลวแตจ ะ ทรงพระกรุณาโปรดเกลา โปรดกระหมอม\" 8.ถา จะกราบบังคมทลู ถงึ ความคดิ เหน็ ของตนเองใชวา \"เห็นดว ยเกลาดวยกระหมอม\" 9.ถากราบบงั คมทลู ถงึ ส่ิงท่ีที่ทราบใชว า \"ทราบเกลา ทราบกระหมอม\" 10.ถาจะกราบบงั คมทูลถึงการทาํ ส่ิงใดส่ิงหน่ึงถวายใชค าํ วา \"สนองพระมหากรุณาธคิ ุณ\" 11.ถาจะกลา วขออภัยโทษ ควรกลา วคําวา \"เดชะพระอาญาไมพนเกลา\" และลงทายวา ดว ยเกลา ดวยกระหมอม 12.การกลา วถงึ ส่ิงที่ไดร บั ความอนุเคราะหแ ใหใ ชคําวา \"พระเดชพระคุณเปๅนลน เกลาลนกระหมอ ม\" ๑๑ สาหรับเจา้ นายตั้งแต่หม่อมเจ้าขึน้ ไป ๑. ในการกราบบังคมทลู ไมตองใชค ําขนึ้ ตนและลงทา ย ถา เปๅนพระยุพราช , พระราชินีแหงอดีต รชั กาลและสมเดจ็ เจาฟาู ควรใชส รรพนามแทนพระองคแทา นวา \"ใตฝาุ ละอองพระบาท\" ใชส รรพนามแทน ตนเองวา \"ขา พระพุทธเจา\" และใชคํารับวา \"พระพทุ ธเจาขา\" ๒. เจานายช้นั รองลงมา ใชส รรพนามแทนพระองคแวา \"ใตฝุาพระบาท\" ใชส รรพนามแทนตนเองวา \"เกลา กระหมอม\" ใชค ํารับวา \"พระเจา ขา\" เจานายชน้ั สมเดจ็ พระยาและพระยาพานทอง ใชส รรพนามของ ทา นวา \"ใตเ ทา กรุณา\" ใชสรรพนามของตนวา \"เกลา กระหมอ ม\" ใชค ํารับวา \"ขอรับกระผม\" ๓. คําที่พระภิกษใุ ชเ พด็ ทลู ตอ พระเจาแผนดนิ แทนคาํ รบั วา\"ถวายพระพร\"แทนตนเองวา \"อาตมภาพ\" ใชสรรพนามของพระองคแวา \"มหาบพิตร\" วธิ ใี ช้คาประกอบหนา้ คาราชาศัพท์ ๑. พระบรมราช ใชป ระกอบหนาคําเพื่อใหเหน็ วาสําคญั ยิ่ง ในกรณีท่ตี องการเชดิ ชูพระราชอาํ นาจ ๒. พระบรม ใชป ระกอบหนาคาํ เพื่อใหเ ห็นวาสําคญั ย่ิง ในกรณีทตี่ องการเชิดชูพระราชอิสรยิ ยศ 3. พระราช ใชประกอบหนา คําเพื่อใหเ ห็นวา สาํ คัญรองมาจาก พระบรม เพือ่ แสดงใหเหน็ วาเปนๅ สิ่ง เฉพาะขององคแพระเจา แผนดิน วธิ ใี ชค้ าประกอบหลังคาราชาศพั ท์ ๑. ทรง ใชประกอบหลงั คํานาม เพอ่ื เปนๅ คํานามราชาศัพทแ ๒. ตน ใชประกอบหลังคํานามสาํ คัญท่ัวไป เพ่อื ทําใหเปนๅ คาํ นามราชาศพั ทแ มกั ใชกับสิง่ ทโ่ี ปรดเปๅน พิเศษ ๓. หลวง ใชประกอบหลงั คํานามสามญั ท่ัวไป เพื่อใหเ ปๅนนามราชาศพั ทแ ๔. พระที่นั่ง ใชประกอบหลงั คาํ นามสามัญ เพื่อใหเปๅนนามราชาศัพทแ มคี วามหมายวา เปๅนที่ประทับ สว นพระองคแ ราชาศัพทส์ าหรบั พระภกิ ษุสงฆ์ ไทยเรามีคําพูดที่ใชกับพระภิกษุโดยเฉพาะอยูประเภทหนึ่งบางทีก็เปๅนคําท่ีพระภิกษุเปๅนผูใชเอง ซึ่งคนไทยสวนใหญจะรูจักกันหมดแลว เชน คําวา อาตมาภาพ หรืออาตมา มีความหมายเทากับ ฉัน บางคําก็ทั้งทานใชเองและเราใชกับทาน เชน คําวา ฉัน หมายถึง กิน เปๅนตน การพูดกับพระภิกษุตองมี สมั มาคารวะ สาํ รวม ไมใชถ อ ยคําทีเ่ ปๅนไปในทํานองพูดเลนหรือพูดพลอยๆ ซึ่งจะเปๅนการขาดความเคารพ ไปสําหรับพระภิกษุ เราจําเปๅนตองทราบราชทินนาม เรียกวา พระภิกษุผูทรงสมณศักดิ์ ของพระภิกษุ เรยี งลําดบั ไดดังนี้ เพือ่ ทจ่ี ะไดใ ชไดอ ยา งถกู ตอง ๑. สมเดจ็ พระสงั ฆราช ๒. สมเดจ็ พระราชาคณะหรอื ชั้นสุพรรณปใฎ คอื พระภิกษทุ ี่มีราชทนิ นามนําหนา คาํ วา \"สมเดจ็ พระ\" ๓. พระราชาคณะช้ันรอง ๔. พระราชาคณะชนั้ ธรรม พระราชาคณะช้นั นีม้ ักมีคาํ วา \"ธรรม\" นําหนา ๕. พระราชาคณะชั้นเทพ พระราชาคณะชนั้ นม้ี ักมคี ําวา \"เทพ\" นําหนา ๖. พระราชาคณะช้นั ราช พระราชาคณะชน้ั นม้ี ักมคี ําวา \"ราช\" นาํ หนา ๗. พระราชาคณะชั้นสามัญ ๘. พระครสู ญั ญาบตั ร , พระครชู ั้นประทวน , พระครูฐานานุกรม ๙. พระเปรียญต้งั แต ๓-๙ ๑๒ การใชคําพดู กบั พระภิกษทุ รงสมณศักด์ิ ที่ผิดกันมากคือชั้นสมเด็จพระราชาคณะเห็นจะเปๅนเพราะมี คําวา\"สมเด็จ\"นําหนาจึงเขาใจวาตองใชคําราชาศัพทแซึ่งผิด ความจริงแลวพระภิกษุทรงสมณศักด์ิท่ีตองใช ราชาศัพทแมีเฉพาะเพียงสมเด็จพระสังฆราชเทานั้น เวนแตพระภิกษุรูปนั้นๆ ทานจะมีฐานันดรศักด์ิทาง พระราชวงศแอยแู ลว . คาราชาศพั ท์ท่คี วรทราบ พระภกิ ษุทเ่ี ป็นพระราชวงศ์ ใชราชาศัพทตแ ามลาํ ดับช้นั แหงพระราชวงศแ สําหรับสมเดจ็ พระสังฆราชเจา (สมเด็จพระสงั ฆราชท่เี ปๅนพระราชวงศ)แ ใชด ังนี้ คําขนึ้ ตน ใชวา ขอประทานกราบทลู (กลาวพระนามเต็ม) สรรพนามแทนผูพูด ใชว า ขา พระพทุ ธเจา สรรพนามแทนพระองคแทาน ใชวา ใตฝาุ พระบาท คาํ ลงทา ย ใชวา ควรมคิ วรแลวแตจ ะโปรดเกลาโปรดกระหมอ ม สมเดจ็ พระสังฆราช ซง่ึ ดาํ รงตาํ แหนง สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก ใชร าชาศพั ทแเสมอพระเจาวรวงศเแ ธอ (ทีม่ ิไดทรงกรม) เชน คาํ ขึ้นตน ใชว า กราบทูล (กลา วพระนามเตม็ ) สรรพนามแทนผูพดู ใชว า เกลากระหมอม (สําหรบั ชาย), เกลากระหมอมฉัน(สาํ หรบั หญิง) สรรพนามแทนพระองคแทา น ใชว า ฝาุ พระบาท คําลงทา ย ใชวา ควรมคิ วรแลวแตจะโปรด สรรพนามบุรษุ ที่ ๑ ทพี่ ระภกิ ษใุ ช้ คาํ ทีใ่ ช โอกาสที่ใช อาตมา พระภกิ ษุใชก บั บุคคลธรรมดาทเี่ ปๅนผูใหญหรือมีฐานะตาํ แหนงสงู ในโอกาสท่ีไมเปๅน ทางการ อาตมาภาพ พระภกิ ษใุ ชกบั พระราชวงศแต้ังแตห มอ มเจาขน้ึ ไป และใชในโอกาสทเ่ี ปนๅ ทางการ เชน การแสดงพระธรรมเทศนา เกลา กระผม พระภกิ ษุใชก ับพระภิกษุที่เปๅนอุปใชฌายอแ าจารยแ หรือที่ดํารงสมณศกั ดส์ิ งู กวา ผม,กระผม พระภิกษุใชกบั พระภิกษุดวยกันโดยท่วั ๆ ไป สรรพนามบรุ ุษที่ ๒ ท่ีพระภกิ ษุใช้ คําทีใ่ ช โอกาสท่ใี ช มหาบพิตร พระเจาแผน ดิน บพติ ร พระราชวงศแ คณุ โยม บิดา, มารดา, ญาติผูใหญ หรือผทู อ่ี าวุโสสงู คณุ ,เธอ ใชกับบคุ คลทว่ั ไป ๑๓ สรรพนามบุรษุ ท่ี ๒ ท่ีฆราวาสใช้ คําท่ใี ช โอกาสทใ่ี ช พระคุณเจา ฆราวาสใชกับสมเด็จพระราชาคณะ, รองสมเด็จพระราชาคณะ พระคณุ ทาน ฆราวาสใชกับพระราชาคณะชั้นรองลงมา ทาน ใชก บั พระภกิ ษทุ ่วั ไป คาขานรบั ทีพ่ ระภิกษใุ ช้ คาํ ทใี่ ช โอกาสที่ใช ขอถวายพระพร พระราชวงศแ เจรญิ พร ฆราวาสทั่วไป ครบั ,ขอรบั ใชกบั พระภิกษุดว ยกนั ศัพทส์ าหรบั พระภกิ ษทุ ีพ่ บบ่อย คาํ ทใี่ ช โอกาสที่ใช คาํ ทใ่ี ช โอกาสทใ่ี ช รูป ลักษณะนามสาํ หรบั พระภกิ ษุสงฆแ สรง อาบนํ้า อาราธนา ขอเชญิ มรณภาพ ตาย เจริญพระพทุ ธมนตแ สวดมนตแ ปลงผม โกนผม ภตั ตาหาร อาหาร กุฏิ เรือนพักในวดั ประเคน ยกของ(ดว ยมือ)ใหพระ จาํ พรรษา อยปู ระจําวดั ฉัน กนิ อุปสมบท บวช (บวชเปนๅ พระภิกษุ) ถวาย มอบให บรรพชา บวช (บวชเปนๅ สามเณร) เคร่อื งไทยธรรม ของถวายพระ, ของทําบญุ ตาง ๆ ลาสกิ ขา สึก อนุโมทนา ยินดดี ว ย คลิ านเภสัช ยารักษาโรค อาสนะ, อาสนแสงฆแ ที่นั่ง ลขิ ิต จดหมาย ธรรมาสนแ ทแ่ี สดงธรรม ครองผา แตงตวั เสนาสนะ สถานทท่ี ่ีภิกษุใช ถวายอดเิ รก กลาวบทอวยพรพระมหากษัตริยแ จําวัด นอน บิณฑบาต รับของใสบาตร ปลงอาบตั ิ แจงความผิดใหท ราบ เผดยี งสงฆแ แจง ใหส งฆแทราบ ปจใ จัย เงิน สุผา ซักผา, ยอมผา ทาํ วตั ร สวดมนตแ อาพาธ ปุวย ๑๔ คาราชาศัพท์หมวดร่างกาย ผม = พระเกศา ไหปลารา = พระรากขวญั จกุ = พระโมฬี นม = พระถัน, พระเตา หนา ผาก = พระนลาฎ ทอง = พระอุทร ฟนใ = พระทนตแ เอว = บ้นั พระองคแ, พระกฤษฎี ลน้ิ = พระชวิ หา หลัง = พระขนอง นิ้วมอื = พระองคลุ ี บา = พระอังสะ นว้ิ ชี้ = พระดรรชนี ขนระหวา งค้ิว = พระอุณาโลม เงา = พระฉายา จอนหู = พระกรรเจยี ก ผิวหนา = พระราศี จมูก = พระนาสกิ ปอด = พระปใบผาสะ ปาก = พระโอษฐแ คาง = พระหนุ อก = พระอรุ ะ, พระทรวง หู = พระกรรณ รกั แร = พระกัจฉะ ดวงหนา = พระพักตรแ สะดือ = พระนาภีอจุ จาระ = พระบังคนหนัก นาํ้ ตา = น้าํ พระเนตร ตน ขา = พระอุรุ พระอสั สุชล หวั เขา = พระชานุ ตนแขน= พระพาหุ แขง = พระชงฆแ ขอมือ = ขอ พระหัตถแ ผวิ หนงั = พระฉวี ขอเทา = ขอ พระบาท คิว้ = พระขนง ปสใ สาวะ = พระบงั คนเบา ลนิ้ ไก = มูลพระชิวหา ไรฟใน = ไรพระทนตแ น้ิวกอ ย= พระกนิษฐา คอ = พระศอ เนือ้ = พระมังสา ขน = พระโลมา เถากระดกู = พระอังคาร นํา้ ลาย = พระเขฬะ ตะโพก = พระโสณี เหงื่อ = พระเสโท คาราชาศัพทห์ มวดราชตระกูล ปู,ุ ตา = พระอยั กา ยา, ยาย = พระอัยยิกา, พระอัยกี ลุง (ฝาุ ยพอ) = พระปติ ุลา ปาู = พระปติ ุจฉาพอ = พระชนก พระบดิ า แม = พระชนนี, พระมารด พีช่ าย = พระเชษฐา พ่สี าว = พระเชษฐภคินี ลกู สะใภ = พระสุณสิ า นองชาย = พระอนุชา พอผวั , พอตา = พระสัสสรุ ะ ผัว = พระสวามี พี่เขย, นอ งเขย = พระเทวนั ลกู เขย = พระชามาดา คาราชาศพั ท์หมวดเคร่อื งใช้ มาน, มงุ = พระวิสตู ร พระสูตร ประตู = พระทวาร ถาดนํ้าชา = ถาดพระสุธารส คนโทนาํ้ = พระสุวรรณภงิ คาร ของเสวย = เคร่ือง ชอ น = ฉลองพระหัตถแชอน สอ ม = ฉลองพระหตั ถสแ อ ม ปๆิน = พระจฑุ ามณี เหลา = นาํ้ จัณฑแ เสอื้ = ฉลองพระองคแ รองทา = ฉลองพระบาท ปนื = พระแสงปนื ผา เชด็ ตัว = ซับพระองคแ ผา เชด็ หนา = ซบั พระพักตรแ กระจกสอ ง = พระฉาย ท่นี อน = พระยภ่ี ู กางเกง = พระสนบั เพลา พระที่ ( ราชวงศแ ) ไมเทา = ธารพระกร เตยี งนอน = พระแทนบรรทม นํา้ กิน = พระสุธารส ตุมหู = พระกุณฑล พานหมาก = พานพระศรี นํ้าชา = พระสุธารสชา ผาอาบน้ํา = พระภูษาชบุ สรง ขาว = พระกระยาเสวย( พระมหากษัตรยิ แ ) เข็มขัด = รัดพระองคแ , ผา ชบุ สรง , ผาสรง พระปใน็ เหนง คาราชาศัพทห์ มวดอากัปกริ ิยา ทาเครื่องหอม = ทรงพระสําอาง ทักทายปราศรัย = พระราชปฏิสนั ถาร ถาม = พระราชปจุ ฉา ดู = ทอดพระเนตร ไปเท่ยี ว = เสดจ็ ประพาส จดหมาย = พระราชหัตถเลขา ไหว = ถวายบงั คม แตงตัว = ทรงเคร่ือง อาบนาํ้ = สรงนา้ํ มีครรภแ = ทรงพระครรภแ หัวเราะ = ทรงพระสรวล ตดั สนิ = พระบรมราชวินิจฉยั ๑๕ ระดบั ภาษา ภาษาเปๅนเครื่องมือในการสือ่ สาร ความรู ความคิด ความรสู ึก ทัศนคติ แลว ยังสราง ความสมั พันธแระหวางมนุษยแดวยกนั ดงั น้นั ภาษาทีใ่ ชจ งึ มีหลายระดับ ดงั นี้ ๑. แบงเปๅน ๒ ระดบั คือ ภาษาท่ีเปๅนทางการ(ภาษาแบบแผน)และภาษาที่ไมเ ปนๅ ทางการ (ภาษา ที่ไมเ ปๅนแบบแผน) ๒. แบงเปๅน ๓ ระดบั คือ ภาษาระดับพิธีการ ระดับกง่ึ พธิ กี าร และระดับไมเปๅนพธิ ีการ (ไมเปๅน แบบแผน) ๓. แบง เปๅน ๕ ระดบั คอื ภาษาพิธีการ ระดบั ทางการ ระดบั ก่งึ ทางการ ระดบั สนทนาและระดับ กันเอง ลกั ษณะสาคญั ของภาษาแตล่ ะระดับ ๑. ภาษาระดับพิธีการ เปๅนภาษาที่ใชในท่ีประชุมที่จัดเปๅนพิธีการ เชน ในการเปิดประชุมสภา การกลาวรายงานในพิธีมอบปริญญาบัตร การกลาวเปิดงานและปิดงานพิธีการ เปๅนตน ผูสงสารระดับน้ี ตองเปๅนบุคคลสําคัญหรือมีตําแหนงสูง ผูรับสารก็เปๅนบุคคลในระดับเดียวกัน หรือกลุมชนสวนใหญ หรือประชาชนทัง้ ประเทศ สารทกุ คนมีลักษณะเปๅนพธิ ีรีตองเปนๅ ทางการ เลอื กเฟูนแลววาไพเราะเหมาะสม ผูก ลา วสารจงึ ตองเตรียมบทความนั้นมาอา นตอหนาท่ีประชุม ๒. ภาษาระดับราชการ เม่ือผานการประชมุ เปๅนพิธกี ารแลว การประชมุ ตอมาใชภ าษาระดับ ทางการ เชน การบรรยาย หรือการอภปิ รายในทีป่ ระชุม หนังสือที่ใชต ิดตอทางราชการ หรอื วงกีธ่ รุ กจิ จะ ใชภาษาระดับนี้ ภาษาทีใ่ ชต รงไปตรงมามงุ เขาสจู ุดประสงคแท่ตี องการโดยเร็ว อาจมศี ัพทแเทคนคิ หรือศัพทแ วชิ าการบา ง แตไ มใชค ําฟมุ เฟือย เปนๅ ภาษาท่ีมีในแบบแผนในการใช ๓.ภาษาระดบั ก่งึ ราชการ ภาษาระดบั นี้คลายกบั ภาษาระดบั ทางการแตล ดความเปๅนงานลงบา ง เพื่อแสดงความใกลชิดระหวา งผูสงสาร กบั ผใู ชสารใหก ระชับมัน่ เชน การประชุมกลุม การอภปิ รายกลมุ การบรรยายในหอ งเรยี น ขาว บทความในหนังสือพิมพแ ฯลฯ ๔. ภาษาระดบั สนทนา เปๅนภาษาที่ใชใ นการสอนโตต อบระหวางบุคคลหรอื กลุม คนเพยี ง ๔-๕ คน ในสถานท่หี รือกาละทไ่ี มใ ชส ว นตัว เชน การเขียนจดหมายระหวางเพ่ือน การรายงานขาว และการเสนอ บทความบางเรื่อง ๕. ภาษาระดับกนั เอง เปๅนภาษาทใ่ี ชกันในครอบครัว เพือ่ นสนิท ซ่ึงพดู จากนั ในเรื่องใดก็ไดใชใน การพดู เทานน้ั ไมน ยิ มบันทึกเปๅนลายลกั ษณแอกั ษร อาจเปๅนคาํ คะนองท่ีใชกันเฉพาะกลุมภาษาทองถ่ิน บุคคลท่ีใชภาษาระดบั น้มี ีจํานวนนอย เราจะใชภ าษาระดับใดนั้น ตองคํานึงถึงความเหมาะสมและ กาลเทศะดว ย ปัจจัยทก่ี าหนดระดบั ภาษา ๑. โอกาสและสถานท่ี ปใจจยั ท่ที าํ ใหใ ชภาษาตา งระดบั กนั อยูที่โอกาสและสถานท่ี เชน ถาส่อื สาร กับบคุ คลกลมุ ใหญในท่ปี ระชุมกจ็ ะใชภาษาระดับหนึ่ง ถา พูดกนั ในตลาดรา นคา ภาษาก็จะตางระดบั กนั ออกไป ๒. สมั พนั ธภาพระหวา งบุคคล บคุ คลมีสัมพันธภาพหลายลักษณะ เชน บุคคลที่ไมเคย รจู กั บคุ คล ท่ีเพงิ่ รจู ัก บคุ คลที่เปๅนเพ่ือนสนทิ น่กี ็เปนๅ ปจใ จยั ใหใชภาษาตางระดบั กนั แตอยางไรกต็ ามตองยดึ หลัก พิจารณาโอกาสและสถานทดี่ วย ๓. ลักษณะของเน้ือหา เน้อื หายอมข้นึ อยกู บั โอกาสไมนอ ย เชน เนือ้ หาเก่ียวกับเรื่องสว นตวั ก็ไมนาํ ไปใชกับภาษาระดบั พธิ ีการหรือทางการ ๑๖ ๔. สอื่ ทใ่ี ชใ นการสง สาร สื่อทใี่ ชก ท็ าํ ใหภาษาเปลี่ยนระดับได เชน จดหมายปิดผนึกกับ ไปรษณียบัตร ระดบั ภาษาที่ใชตอ งตรงกัน เมื่อพดู ดวยปากกบั พูดดวยเครือ่ งขยายเสยี งหรอื พูด ทางวิทยุ ทางโทรทศั นแ ระดบั ภาษาท่ใี ชยอมแตกตางกัน ความแตกต่างของภาษาระดับตา่ ง ๆ ๑. การเรยี บเรียง ในภาษาระดบั พิธีการและระดับทางการมักจะมีการเตรยี มวาทนิพนธแไวล วงหนา ดังนน้ั ผเู ขยี นตอ งพิถพี ิถนั ขัดเกลาภาษาใหไพเราะมีความตอเนื่อง ไมสบั สนวกวน สว นภาษาระดับกง่ึ กลาง ถา เปนๅ การโตต อบ ซกั ถาม อภปิ ราย ภาษาอาจไมเปนๅ ไปตามลําดบั ขาดระเบยี บเรื่อง สบั สนออกนอก ประเดน็ ไปบาง แตถ า เปนๅ การเขยี นตองระมดั ระวงั เร่อื งการลาํ ดบั ขอความ และระเบยี บขอความเพ่ือให ผูอานเขา ใจ ภาษาในระดับสนทนา และภาษาระดับกนั เองน้ันความเปนๅ ระเบยี บของภาษานจี้ ะลดนอยลง ๒. กลวธิ ีนาํ เสนอ ภาษาระดบั พธิ ีการและภาษาระดบั ทางการ การนาํ เสนอเปๅนไปอยา งกลาง ๆ คอื เปนๅ การสง สารไปยงั กลุม บุคคลไมเ จาะจง ผสู งสารก็เชนกัน ถา เปนๅ หนังสือราชการหรือธุรกิจติดตอ ระหวา ง หนวยงาน มกั สื่อสารระหวา งตําแหนงในนามของหนวยงานน้ัน ๆ ในระดบั กึง่ ราชการอาจปะปนกันทัง้ ความเปๅนกลาง และการแสดงความคนุ เคยสวนระดบั สนทนา และระดับกนั เองนั้น ผูสงสารและผูร บั สาร เกีย่ วขอ งกนั โดยตรง ๓. การใชถอ ยคํา ๓.๑ สรรพนาม ภาษาทง้ั ๕ ระดบั จะใชส รรพนามแตกตางกนั ไป เชน ขาพเจา กระผม ดฉิ ัน ฉัน เรา หนู ทาน ทา นทงั้ หลาย คุณ ฯลฯ ๓.๒ นาม คาํ สามานยนามทใี่ ชในระดับสนทนา และกนั เองจะตางไปตางระดับทางการ เชน ภาษาทางการและพธิ กี าร ระดบั สนทนา โรงภาพยนตรแ โรงหนัง ใบขบั ข่ี ใบอนญุ าตขบั รถยนตแ ใบรับรอง หนงั สอื รบั รอง บัสเลน แสตมป ชอ งเดินรถประจาํ ทาง ดวงตราไปรษณยี ากร ๓.๓ คํากริยา ตองสงั เกตความแตกตา งกนั ในแตระดับภาษา เชน ระดบั ทางการขนึ้ ไป ระดับกึ่งทางการลงมา ฌาปนกิจศพ เผาศพ สงหนงั สอื ไปตามลําดับขั้น แทงเรอ่ื ง ประทบั ตรา ตตี รา ๓.๔ คําวิเศษณแ คําวิเศษณแที่ใชขยายคํากรยิ าหรอื ขยายวิเศษณแดวยกัน ใชมากในภาษาระดับ สนทนาและกนั เอง บางทีก็ใชในระดบั กึ่งทางราชการแตไมใ ชใ นระดับทางการเลย เชน เปรีย้ วจดี๊ , เขียวออ๋ื , ขมปี้, ดงั เอย๊ี ด, อว นฉุ, ยุงจัง คาํ ครับ, ซิ, นะ, เถอะ ใชใ นระดับสนทนากนั เองเทา นนั้ คํา ยงั งัน้ ยงั ง้ี ยงั ไง ในระดบั ทางการตอ งใชว า อยางน้ัน อยางน้ีอยางไร เปนๅ ตน บพุ บท สนั ธาน และสรรพนามใชเชือ่ ม คาํ เหลา นี้ไมท ําใหภ าษาตางระดับ การใชภ าษาพูดทกุ ระดบั จะชว ย ในการสอื่ สารประสบความสําเร็จ และบรรลุเปาู หมาย ตามท่ีผูส ่อื สารตองการ ๑๗ คาภาษาต่างประเทศและภาษาถ่ิน คาภาษาตา่ งประเทศ สาเหตทุ น่ี ําภาษาตางประเทศมาใชในภาษาไทย ๑. เนอื่ งจากคําในภาษาไทยมนี อย จงึ มกี ารยมื คําในภาษาอืน่ มาใชเพ่ือใหมคี ํามากข้ึน ๒. ศาสนาและวฒั นธรรมของตางชาตไิ ดเผยแพรเขามาในประเทศไทย ทําใหเ กิดการติดตอ สอ่ื สารและ รบั วฒั นธรรมทางภาษามาใช ๓. ไทยติดตอกับตางชาตใิ นเรอื่ งการคา ขาย การศึกษา การแลกเปลยี่ นความรู คณะแพทยแและ ศิลปวัฒนธรรมทําใหเ กดิ การเรยี นรูภาษาตางประเทศ และนํามาใชในภาษาไทย ๔. การสบื ทอดทางเชื้อชาติ ทาํ ใหอ ิทธิพลของภาษาเขามาปะปนการใชภาษาในชีวิตประจําวนั ภาษาต่างประเทศท่ีนามาใช้ในภาษาไทย ไดแก ภาษาบาลี สนั สกฤต เขมร จนี องั กฤษและภาษาอืน่ ๆ ๑. ท่ีมาของคาภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทย สาเหตุที่ไทยนําคําบาลีสันสกฤตมาใชใน ภาษาไทย เพราะอิทธิพลของศาสนาพุทธท่ีเผยแพรเขามาในประเทศไทย เพราะคําสอนทางศาสนาและ บทสวดตา ง ๆ ลว นเปๅนคาํ บาลสี นั สกฤต ดงั น้ันในเมื่อไทยรับศาสนาพุทธเปๅนศาสนาประจําชาติไทย จึงได นําคําในภาษาบาลีสันสกฤตมาใช โดยตกแตงแปลงรูปคําใหเหมาะสมสอดคลองกับคําในภาษาไทย ซึ่งสวนใหญเปๅนคาทางศาสนา คาในหมวดราชาศัพท์ คานามท่ีเป็นช่ืออวัยวะร่างกาย ช่ือ เครอื่ งหมาย และโรคต่างๆ ตลอดจนนามธรรมที่เก่ยี วกบั ศาสนาและวทิ ยาการตา่ งๆ การสรา้ งคาในภาษาสันสกฤต ๑. การสมาส เชน ศิลป + ศาสตรแ = ศลิ ปศาสตรแ มานุษย + วทิ ยา = มานษุ ยวทิ ยา ๒. การสนธิ เชน คณ + อาจารยแ = คณาจารยแ ภมู ิ + อินทรแ = ภูมนิ ทรแ ๓. การใชอุปสรรค คือ การเติมพยางคปแ ระกอบหนา ศัพทแเปนๅ สว นขยายของศพั ทแ ทาํ ให ความหมายเปลี่ยนแปลงไป เชน ว-ิ วเิ ทศ ส-ุ สภุ าษติ อป-อปั ลกั ษณแ อา-อารกั ษแ ลกั ษณะคาทีม่ าจากภาษาบาลี-สันสกฤต มีลักษณะดงั น้ี ๑. มีหลายพยางคแ เชน มารดา พยายาม ภรรยา ๒. มที งั้ คาํ ที่ตัวสะกดตรงตามาตราและคําท่ตี วั สะกดไมต รงตามมาตรา เชน อภิเษก ศึกษา บุตร อคั คี ๓. มักมตี ัวการันตแ เชน อาทิตยแ จันทรแ อารมณแ ๔. มักประสมดว ยอักษร ฆ ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ธ ภ ศ ษ ฤ เชน ฤทัย เศรษฐี ภาพ ๕. ไมม รี ูปวรรณยุกตแ และไมมีไมไตคู ตัวอยา่ ง คําบาลีและสนั สกฤตในภาษาไทย เฉโก โทโส เดโช โมโห นานาจติ ตงั วาโย อาวโุ ส กมุ าร ทูต เศรษฐี ภิกษุ วัตถุ สัญญา สมาธิ ราตรี ๑๘ ธานี สติ ปญใ ญา กญั ญา กตัญโู วญิ โู โจร วานร สหาย กนก จรติ ประมาท บรุ ุษ ประโยชนแ ประวตั ิ ประโยค วาสนา สมร เศวต โศก เณร อภิปราย อดิเรก ณรงคแ อนาถ อปุ โลก อร รัด อภิรมยแ ฤทยั กานดา โบสถแ จรลี พนิ ิจ อกั โข อปุ ราช ฤกษแ พารา วินจิ อหิวาตแ อโหสิ โรยรา เกียรติ์ วเิ ชยี ร เบญจ เคราะหแ เยาวแ สรรพ กรณียแ ขัณฑแ อานนั ทแ โอษฐแ พกั ตรแ พุทโธ กระบี่ รจนา กติกา อธิษฐาน เจษฎา กัลปพฤกษแ ประจักษแ ยาจก เวทนา สมเพช อารมณแ อาวรณแ อุตริ สภุ าพชน กสิกรรม บรสิ ุทธิ์ รฐั บาล อนันตแ 2. ทีม่ าของคาภาษาเขมรในภาษาไทย เนอ่ื งจากภาษาไทยดัดแปลงมาจากภาษาเขมรเพราะ เขมรเคยเปๅนชาติท่ีรุงเรืองและมีอํานาจในแหลมทองมากอนที่ชาติไทยจะไดอพยพลงมาอยู เมื่อคนไทย อพยพสแู หลมทอง จงึ อยใู นการปกครองของขอมและรบั อิทธิพลทางภาษาจากขอม ซ่ึงเช่ือกันวาเปๅนชาติ ที่เจริญกวา คําเขมรท่ีนํามาใชในภาษาไทย โดยมากไดเปล่ียนรูปและเสียงใหมใหสอดคลองกับเสียงที่ คนไทยเปลงไดถนัด ดังน้ัน คําบางคําที่นํามาใชจึงแตกตางจากเดิมมาก คําภาษาเขมรที่ไทยนํามาใชใน ภาษาไทย สวนใหญเ ปๅนฺคาเกี่ยวกบั ศาสนา และพระมหากษัตริย์ในหมวดคาราชาศพั ท์ ลกั ษณะคาท่มี าจากภาษาเขมร มีลักษณะ ดังน้ี ๑. มกั เปนๅ คําท่ีใชต วั ควบกลา้ํ เชน ปราบ ตรง เพลา ๒. มักเปๅนคําท่ใี ชอักษรนาํ เชน ขจี จมกู เฉลย ๓. สว นใหญไ มใ ชรูปวรรณยกุ ตแ ๔. มักใชตวั จ ร ล ญ ส สะกด เชน ทลู ขจร เจริญ ๕. คําสองพยางคแมกั ขน้ึ ตนดว ยคาํ วา กาํ คาํ จาํ ชาํ ดาํ ตํา ทาํ บงั บนั บํา เชน กาํ เนดิ ดําริ ตาํ รวจ ตัวอย่าง คําภาษาเขมรในภาษาไทย กระบือ กังวล ขจร กําเนิด กระวี เขนย โขมด สกล เผอญิ สําราญ กระทรวง ตาํ รวจ กรวด กรม กระแส ประชวร เผด็จ กระฉดู ไผท ชะเอม กระจอก บรรทม ประจญ ประจญั เสวย ๑๙ ๓. ที่มาของคาภาษาจีนในภาษาไทย เดิมคนไทยอาศัยอยูในดินแดนจีนตอนใต กอนอพยพมาสู ดินแดนสุวรรณภูมิและเชื้อชาติไทยสวนหน่ึงก็เปๅนชาวจีน ภาษาจีนปะปนกับคําภาษาไทย ในการดาํ เนินชวี ติ ประจําวนั อนึง่ ภาษาจีนมีลกั ษณะและระเบียบคลายคลึงกบั ภาษาไทย จงึ เปๅนภาษาอยูใน ตระกูลเดียวกบั ภาษาไทย เรยี กวา “ไทยจีน” คําในภาษาจนี จงึ เหมือนกับภาษาไทยมากที่สุดจะแตกตางกัน ตรงท่ีการออกเสียงผดิ เพีย้ นไปบา งเทา น้นั คาํ ภาษาจนี ทไ่ี ทยนํามาใชส วนใหญ คือ ชอ่ื อาหารและเครือ่ งใช้ ลักษณะคาท่ีมาจากภาษาจนี มลี ักษณะดังนี้ ๑. มักเปๅนคาํ พยางคแเดียว เชน อว๊ั เก๊ยี ว เจง฿ เกงเ เจ฿า หวย ๒. มรี ปู วรรณยกุ ตแแ ละเสยี งวรรณยุกตแทําใหคํามีความหมาย เชน เจ๊ียะ บ฿วย เกี๊ยะ กงเ เกา อ้ี ปุูงก๋ี ตวั อยา่ ง คาํ ภาษาจีนในภาษาไทย เกาลดั โกเ เตา หู ตนเุ อ้ังโล แซ ลูกเตเา บ฿วย ถัว ลงั ถึง หวย เก๊ียว ปุูงก๋ี เขยี ม เจย๋ี น เกีย๊ ว ตะหลวิ เถา แก จบั กงั เก฿ก โต฿ะ บะหมี่ เส่ยี ย่ีหอ หา ง เกยี้ มไฉ กเวยเต๋ยี ว ๔. ทม่ี าของคาทมี่ าจากภาษาอังกฤษในภาษาไทย ภาษาอังกฤษเปๅนภาษาท่ีเจริญและแพรหลาย ไปทัว่ โลกเพราะเปๅนภาษาทใ่ี ชสื่อสารเพอื่ ความสัมพันธแในการคา ขาย การเผยแพรศาสนาและการเผยแพร วัฒนธรรมตะวันตกไปยังประเทศตา งๆทั่วโลก ฉะนัน้ คําภาษาอังกฤษจึงแทรกซึมเขาไปในภาษาของชาติ ตา งๆ รวมทงั้ ภาษาไทยดวย การทคี่ ําในภาษาองั กฤษเขามาในภาษาไทยมสี าเหตุหลายประการคอื ๔.๑ เนื่องจากการคาขาย คือ ชนชาติที่ใชภาษาอังกฤษเขามาคาขายติดตอกับประเทศไทยจะ ขายสนิ คาอะไรก็เรยี กสินคานนั้ เปนๅ ภาษาอังกฤษ ถาสินคานน้ั เคยมีหรือคนไทยเคยรูจ ักกจ็ ะใชคําไทย เชน ผา ยา อาหาร ฯลฯ แตถาสินคาน้ันเปๅนของใหมไมเคยปรากฏในเมืองไทยมากอนก็คิดคํานั้นขึ้นใหม เชน ปากกาหมึกซึม โรงสี พิมพแดีด เสื้อฝน จักรเย็บผา รถยนตแ ถุงมือ เรือไฟ ถุงเทา คําบางคําที่ออก เสียงไดไมขัดกับล้ินของคนไทยก็เรียกคําน้ันเลย ซ่ึงการออกเสียงอาจผิดเพ้ียนไปบาง เชน มอเตอรแไซดแ อะลมู ิเนียม เชิ้ต ๔.๒ เพอื่ การศึกษา พระมหากษตั รยิ แไทยทรงเลง็ เหน็ วา การติดตอกบั ชาติตะวันตก นอกจาก จะมที างคาขายและศาสนา การนาํ วิชาความรูเขา มาสรางความเจรญิ รงุ เรอื งใหแกช าตแิ ละประชาชนแลว ยงั ทรงสนพระทยั การศกึ ษาภาษาอังกฤษ จึงทรงริเริ่มใหมีการศกึ ษาภาษาองั กฤษในราชสํานักและ แพรห ลายไปในหมูราชการ และประชาชน มีการสงนักเรียนไทยไปศกึ ษาตอตางประเทศ ดังนั้นภาษาองั กฤษจึงเปนๅ ภาษาทส่ี องรองจากภาษาไทยต้งั แตน ั้นมาจนถึงปใจจุบันนี้ คําอังกฤษ ท่นี าํ มาใชใ นภาษาไทยสว นมากเปๅนคานามทเ่ี ป็นช่อื ของวัตถุสิ่งของเป็นเครื่องใช้และวิทยาการสมยั ใหม่ ตลอดจนเครอื่ งมือทางการแพทย์ ๒๐ ลกั ษณะคาทีม่ าจากภาษาองั กฤษ มีลกั ษณะดังน้ี ๑. นาํ เสยี งคําภาษาไทยมาใชใ หเขากับภาษาองั กฤษ เชน แปปฺ หมายถึง ทอนํา้ มาจากคําภาษาอังกฤษวา Pipe โทรศัพทแ หมายถึง เคร่ืองมือตดิ ตอกนั มาจากคําภาษาอังกฤษวา Telephone ๒. ใชท ับศพั ทแคาํ ภาษาองั กฤษ เชน ฟุตบอล ไอศกรีม เชิ้ต โนต ๓. สรางศัพทแบัญญัติเพอ่ื ใชแ ทนคําภาษาอังกฤษ เชน แสตมป (stamp) ศพั ทแบญั ญัติ คือ ไปรษณียากร แบงกแ (bank) ศัพทแบญั ญตั ิ คือ ธนาคาร มนิ บิ สั (Mini - Bus) ศพั ทบแ ญั ญัติ คือ รถเมลแเล็ก ตัวอยา่ ง คาํ ภาษาองั กฤษในภาษาไทย เทคนคิ องั กฤษ กรัม วติ ามนิ โอโซน เลนสแ เบนซนิ ลินนิ เคมี การนั ตี อะลมู เิ นียม วัคซีน ไอศกรีม เซนติเมตร เมตร ฟตุ ฝรงั่ เศส ออกซเิ จน ไฟลแ อินเดีย ลกู แพรแ โนต ปอนดแ ชอลแก เปอรแเซ็นตแ เช้ติ ฟตุ บอล เทนนสิ ช็อกโกแลต คอมพิวเตอรแ อินเตอรเแ น็ต ๕. ภาษาอ่ืน ๆ ที่นามาใช้ในประเทศไทย นอกจากภาษาบาลี - สันสกฤต ภาษาเขมร ภาษาจีนและภาษาอังกฤษแลว ยังมีภาษาอื่น ๆ ท่ีนํามาใชในประเทศไทยอีกเปๅนจํานวนมาก เพราะใน ปใจจุบันเปๅนยุคของขอมูลขาวสารที่เราสามารถติดตอกับประเทศอื่น ๆ ไดทั่วโลก แตภาษาดังกลาวนี้จะ เขามาในลักษณะของการสื่อสารเพื่อความเขาใจทางภาษาพูดมากกวา ไมมีการนํามาใชในภาษาเขี ยน อยา งเปๅนทางการ ดงั น้นั ในการนําคาํ ตางประเทศมาใชในภาษาไทยจึงไดยึดหลักการออกเสียง อักขรวิธี และความหมาย ตลอดจนหลักการนําไปใชตามพจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน ภาษาถ่นิ หรือ ภาษาไทยถ่นิ หมายถึง ภาษาทีใ่ ชพดู ตดิ ตอสอื่ สารตามทอ งถิ่นตาง ๆ สือ่ ความหมาย เขาใจกนั ในทอ งถิ่นนนั้ ๆ ซงึ่ แตละถิ่นอาจพดู แตกตางกันไปจากภาษาไทยมาตรฐาน ท้งั ใน ดาน เสยี ง คาํ และการเรยี งคําบาง แตค วามหมายคงเดมิ ประเภทของภาษาถนิ่ แบงออกเปๅน ๔ กลุมใหญ คือ ภาษาถ่ินกลาง ภาษาถิ่นเหนือ ภาษาถน่ิ อสี าน และภาษาถ่ินใต ภาษาถิ่นกลาง นอกจากภาษาราชการของชาวกรุงเทพมหานครแลว เรายงั สามารถไดยินสําเนียง ภาษาเหนอของคนจังหวดั นครปฐมและสพุ รรณบุรดี วย ภาษาถ่ินเหนือ เปๅนภาษาที่มีสาํ เนยี งการออกเสยี งโดดเดนนารกั ไมเหมือนใคร เชน คาํ วา ปวดตอง แปลวา ปวดทอง , วันพกู แปลวา พรุงน้ี , ต๋ีน หมายถึง เทา และมกั ลงทา ยประโยคพูดอยา ง ออ นหวานดว ยคําวา “เจา ” ๒๑ ภาษาถิ่นอีสาน มักเปๅนคาํ หรือสาํ เนียงท่ีเราไดยินคนุ หู เชน คําวา ไปบ แปลวา ไปหรอื เปลา ช่วั โมง พดู วา ซัวโมง , ขา งแรม พูดวา เดอื นด๋บั ภาษาถนิ่ ใต้ มักเปๅนคาํ พูดหวนๆส้ันๆ เชน ตะกรา พดู วา กรา , กระเทย พดู วา ทะ ถังน้ํา พูดวา ทงุ นํา้ , เมษายน พูดวา เมษรา , วนั พฤหสั บดี พดู วา วนั หัด เปๅนตน ตัวอยา่ ง คําภาษาถ่นิ มาตรฐาน ถน่ิ ใต้ อีสาน เหนอื พูด แหลง เวา อู โมโห หวิบ สนุ โขด ทัพพี หวัก กะจอง ปาก ฝร่ัง ชมพู สดี า มอง/ดู แล เบิ่ง มะแกว กะลา พรก กะโป ผอ พรอื ไปไส กะลง สวสั ด/ี ทกั ทาย หรอ็ ย แซบ อรอ ย/อรอ ยมาก น้าํ เตา บกั อึ๊ สวัสดเี จา ลอกอ บกั หงุ ลาํ ฟกใ ทอง ยานดั บักนัด มะละกอ ชมพู บักสีดา บะนาํ้ แกว ,ฟกใ แกว สับปะรด นอ ยหนา บักเขียบ บะกลว ยแตด เกอื ก เกิบ บะขะนัด ฝร่ัง จงิ้ จก ขี้เก้ยี ม นอ ยหนา ไคร หวั สิงไค บะกว ยกเา/บากลว ย รองเทา บะแน,บะนอแน จิ้งจก ตะไคร เกบิ จั๊กกิม้ จัก๊ ไค วลี วลี เปๅนกลุมของคําทีย่ ังมีใจความไมส มบูรณแ ในภาษาไทยแบงลีออกเปนๅ ๗ ชนดิ การพิจารณา วาเปนๅ วลีชนิดใดนั้นใหส ังเกตคําทข่ี นึ้ ตนวลหี มายความวา ข้ึนตน วลดี วยคําชนิดใดก็จะเปๅนวลชี นิดน้ัน ดังน้ี ๑. นามวลี (กลุมคําที่ข้นึ ตนดวยคํานาม) เชน โรงเรยี นตา งจงั หวัดในประเทศไทย เส้ือผาเกา ๆ ทไ่ี มใชแ ลว ๒. สรรพนามวลี(กลุมคาํ ที่ข้ึนตนดว ยคาํ สรรนาม) เชน เธอและเขา ทานผมู ีเกียรตทิ เ่ี คารพทุกทาน ๓. กริยาวลี (กลมุ คําทขี่ ้ึนตนดวยคาํ กรยิ า) เชน มองอยา งไมว างสายตา ทําดว ยความต้ังใจ ๔. วิเศษณว์ ลี (กลุม คําที่ขน้ึ ตนดวยคาํ วเิ ศษณแ) เชน หนาวเขา ไปถึงในทรวง ชาไมทันการ ๕. บพุ บทวลี (กลมุ ท่ีข้นึ ตน ดว ยคําบุพบท) เชน ในทามกลางฝูงชน ของชนกลมุ นอย ๖. สนั ธานวลี (กลุม คาํ ทีข่ ้ึนตน ดวยคาํ สนั ธาน) เชน เพราะฉะนน้ั ......จึง ถงึ กระน้นั ....ก็ ๗. อุทานวลี (กลุมคาํ ท่แี สดงอารมณแ ความรสู กึ ของผูสงสาร) เชน อุย฿ ตาเถรอุแมเ จา โวย ๒๒ ประโยค ประโยค เปๅนกลุมคาํ ทน่ี าํ มาเรียงเปนๅ ขอความสอื่ ความหมายไดช ดั เจน โดยทัว่ ไปแลว องคปแ ระกอบท่สี าํ คญั ของประโยคประกอบไปดว ย ภาคประธาน และภาคแสดง ถาพจิ ารณาท่ีโครงสราง ของประโยคเปนๅ เกณฑแเราจะแบง ประโยคในภาษาไทยได ๓ ชนิด ดังนี้ ประโยคความเดียว คอื ประโยคทีม่ ีใจความสําคัญเพียงใจความเดยี ว ซง่ึ ประโยคความเดียว มลี กั ษณะทีส่ ังเกตได คือ ประโยคความเดยี วจะมีประธาน ๑ ตวั มกี ริยาเพียง ๑ ตวั ไมมีสันธาน เชน เปๅดวายนา้ํ เดก็ เลนฟตุ บอล ปลากินมด ดอกไมบาน ยามเชา ฉันไปโรงเรียน รถแลนบนสะพาน ประโยคความรวม คอื ประโยคท่ีรวมตง้ั แต ๒ ประโยคขนึ้ ไปรวมกนั เพ่ือทําใหเน้ือความ มคี วามกระชับขึน้ เม่ือแยกประโยคออกกจ็ ะเปนๅ ประโยคท่ีมีความหมายบริบูรณทแ ุกประโยค ประโยค ความรวมมีลกั ษณะทีส่ งั เกตไดดงั น้ี 1.ประโยคความรวมจะมีประธาน ๑ ตัวหรือมากกวา ๑ กไ็ ด 2.ประโยคความรวมตองมีคาํ กริยามากกวา ๑ ตวั 3.ประโยคความรวมตองมสี นั ธานเชอ่ื มประโยค เชน “ฝนตกโปรยปรายและฟาู คะนองเปๅนระยะๆ” ประโยคน้เี ปนๅ ประโยคความรวมเพราะมีคําสันธาน รวมประโยคความเดยี ว ๒ ประโยคเขา ไวด ว ยกนั คอื ฝนตกโปรยปรายและฟาู คะนองเปๅนระยะๆ ประโยคความรวมแบงออกไดเปนๅ ๔ ประเภท คือ 1. ประโยคความรวมท่ีมเี นื้อหาคลอ้ ยตามกนั ประโยคเหลา่ นี้จะใช้สันธาน และ กบั ทง้ั ..และ ครัน้ .....จงึ ท้งั ....และ....ก็ ครนั้ ......ก็ พอ.....ก็ เมื่อ......แลว เชน ทง้ั ฉนั และนองชอบรบั ประทาน อาหารไทย พอเขาไปถงึ งานอาหารก็หมดพอดี ฉนั และเพื่อนเปนๅ ตัวแทนของโรงเรียนไปตอบปใญหา 2. ประโยคความรวมทีม่ ีเน้ือความขัดแย้งกัน ประโยคเหล่าน้ีจะใช้สันธาน กว่า.....ก็ แต่ทวา่ แม.้ ....ก็ ถงึ ......ก็ ส่วน เช่น กวา่ ถ่วั จะสุกงาก็ไหม้ เขาไมข่ ยนั แต่อยากใหน้ ายจา้ งขน้ึ ค่าแรง ฉันอยากไปพบพวกเขาแต่ทว่าโอกาสไมอ่ านวย พอ่ ไปทางานส่วนแม่อยบู่ า้ น 3. ประโยคความรวมท่ีมีเน้ือความให้เลือกเอาอย่างใดอย่างหน่ึง ประโยคเหลา่ นีจ้ ะใช้สันธาน ไม่เช่นน้ัน หรอื หรือไม่ มิฉะนน้ั เชน่ เธอจะไปยุโรปหรอื เมืองจีน ทานขนมเสียให้หมดมฉิ ะนนั้ คน ทาจะเสียใจ ไม่เธอก็ฉันเปน็ คนเอาการบา้ นไปส่งอาจารย์ เด็ก ๆบางคนเลนทรายหรอื ไมกเ็ ดนิ เลน ตาม ชายทะเล ๔. ประโยคความรวมที่มีเนอื้ ความเป็นเหตเุ ป็นผลกัน ประโยคเหลา่ นจี้ ะใช้สันธาน จงึ เพราะ....จงึ ดงั นนั้ ......จึง เชน่ เขาทาการบา้ นเสร็จแล้ว จึงไปอาบนา้ เพราะฝนตกหนกั ตลอดวัน น้าจงึ ทว่ มถนน มานพเป็นคนมนี า้ ใจเพอื่ นจึงชอบเขา ประโยคความซอ้ น เปๅนประโยคท่ปี ระกอบไปดวยประโยคหลัก ๑ ประโยคแลวมีประโยคยอ ย ซอนเพ่ือขยายสวนใดสวนหน่ึงในประโยคหลักใหม ีความหมายชัดเจนยง่ิ ขนึ้ โดยทว่ั ไปแลวประโยคความ ซอ นจะคาํ สันธานเชือ่ มระหวางประโยคหลกั กับประโยคยอยดังน้ี ท่ี ซ่ึง อัน เม่ือ จน เพราะ ตาม วา ให สําหรับ ของ เชน คุณพอ พานองท่ีไมส บายไปหาหมอ หลอนอดอาหารจนเปนๅ โรคกระเพาะ ๒๓ กลอนสุภาพ กลอนสภุ าพ มหี ลายชนิด มีช่ือเรียกตา งๆกนั ถาเรยี กชอื่ ตามจํานวนคําในวรรคก็มี เชน กลอน ๖ กลอน ๗ กลอน ๘ กลอน ๘ เปนๅ กลอนสุภาพทไี่ ดร บั ความนิยมแตง กันโดยทว่ั ไป ผูท่พี ัฒนากลอน ๘ ให เปๅนทีน่ ยิ มแตงของกวใี นสมยั รัตนโกสินทรแจนถงึ ปใจจุบนั คือ พระสุนทรโวหาร หรือ สนุ ทรภู กอ นท่ีจะฝึก แตง กลอนสุภาพ ควรมีความรูพื้นฐานตางๆ เพือ่ ใหสามารถนาํ ไปใชแตง กลอนอยา งถกู ตองและไพเราะ คาท่ีควรรใู้ นการแต่งบทร้อยกรอง ๑. บท คอื คําประพันธแ ๑ ตอน ทม่ี อี งคแประกอบของฉันทลักษณแ (ขอ บังคับของคาํ ประพันธ)แ ครบถวน เชน กลอนสุภาพ ๑ บท จะมี ๔ วรรค ดงั น้ี แลว สอนวา อยาไวใจมนษุ ยแ มันแสนสุดลกึ ลํา้ เหลอื กําหนด ถึงเถาวลั ยแพนั เก่ียวท่ีเลี้ยวลด ก็ไมค ดเหมือนหนงึ่ ในนํ้าใจคน (พระอภัยมณี) ๒. บาท เปๅนสว นหนง่ึ ของบท กลอนสุภาพ ๑ บาท มี ๒ วรรค ดงั น้ี ฝุายขุนชา งหมางจิตใหค ิดแคน ลกู ขนุ แผนมนั่ คงไมส งสัย ( วรรคที่ ๑ ) ( วรรคท่ี ๒ ) ดังน้ันการแตง กลอนสภุ าพใหครบ ๑ บท จะตอ งประกอบไปดวย ๒ บาท หรอื ๔ วรรค ๓. วรรค คือ จํานวนคํา ๑ กลมุ ท่คี าํ ประพันธแแตละประเภทกาํ หนดไว กลอนสุภาพ ๑ วรรค จะมจี ํานวนคํา ๗ – ๙ คํา เชน ถงึ บางพดู พูดดี เปนๅ ศรีศักด์ิ ( ๑ วรรค ในทน่ี ี้มี ๘ คํา ) ๔. คา คาํ ท่ีใชในฉนั ทลกั ษณแ มีความหมายถึงเสยี งทีพ่ ูดออกมา การนบั คาํ ทางฉันทลักษณแ จึงตาง จากการนับคาํ ทางไวยากรณแ ตวั อยา่ งการนบั คาทางไวยากรณ์ มนษุ ยแ นบั เปๅน ๑ คาํ เนื่องจากมี ๑ ความหมาย กําหนด นับเปนๅ ๑ คํา เน่อื งจากมี ๑ ความหมาย เถาวัลยแ นบั เปนๅ ๑ คาํ เนื่องจากมี ๑ ความหมาย เมื่อนาํ คาํ เหลานีไ้ ปใชใ นการแตงบทรอยกรอง จะเปลย่ี นเปนๅ การนับคําทางฉันทลกั ษณแ ซง่ึ เปๅน ขอบงั คับของการแตง บทรอ ยกรองทเ่ี ก่ยี วกบั จํานวนคํา เชน แลว สอนวา อยา ไวใจมนุษย์ (คาํ วา มนษุ ย์ นบั เปๅน ๒ คํา อา นวา มะ – นดุ เพ่ือใหครบ ๘ คาํ ) มนั แสนสุด ลึกลา้ํ เหลือกาหนด (คําวา กาหนด นับเปๅน ๒ คํา) ถึงเถาวัลย์ พันเกี่ยว ทเ่ี ลยี้ วลด (คําวา เถาวลั ย์ นับเปๅน ๒ คํา) เปนๅ ตน แตในการแตง บทรอยกรอง บางคร้งั อาจตองใชค าํ มากขนึ้ การอา นจึงตองอานรวบคาํ จึงนับเพียง ๑ คาํ เชน จนจวบจวน แจม แจงปจใ จุสมยั คําวา “ สมยั ” อานรวบคํา จึงนับเปนๅ ๑ คาํ ดังนนั้ พึงระลึกเสมอวา การนบั คําทางฉนั ทลักษณแ จะนับคําตามจาํ นวนคําท่บี งั คบั ในการแตงบทรอ ยกรองแตล ะชนดิ ซ่ึงจะถือ เสยี งดงั เด่นเป็นสาคัญ ๕. สมั ผสั คอื ลกั ษณะบงั คบั ใหใชค าํ คลอ งจองกัน เปนๅ ลักษณะที่สําคัญที่สุดในรอ ยกรอง ทุกประเภท ๒๔ สมั ผัสทีน่ ิยมในภาษาไทยมี ๒ ชนิด คือ ๑. สัมผสั สระ ไดแ ก คําทมี่ เี สียงสระพองกันตามมาตรา เชน ดี – ปีๆ – มี – สี่ // มา – นา – ยา – ลา // โต – โค – โซ – โล // ถาเปๅนคําท่มี ีตัวสะกดกต็ องเปๅนตวั สะกดในมาตราตัวสะกดแมเดียวกัน เชน บาน – มาร – คลาน – ผลาญ // เรียว – เพรียว – เสียว – เปรี้ยว // แลว – แคลว – แถว – แมว // เปๅนตน ๒. สมั ผสั อักษร ไดแก คําที่ใชพยัญชนะตนเสียงเดียวกัน อาจเปๅนตวั อกั ษรทเ่ี ปนๅ พยัญชนะ เดียวกนั หรอื พยัญชนะที่มเี สยี งสงู ต่ําเขา คูกันไดหรอื พยัญชนะควบชดุ เดยี วกนั ก็ได เชน สาย–ซาก–สุข– ศรี//กลับ – กลาย – ใกล – กลัว // เปนๅ ตน ประเภทของสัมผัส สัมผัสท้ัง ๒ ชนิดดังกลาว ยังแบงเปนๅ ๒ ประเภทอีก คือ ๑. สัมผัสนอก เปนๅ สัมผัสบงั คบั ไดแ ก คาํ สัมผสั ทีส่ งและรบั กันนอกวรรค เชน ในกลอน ๘ คาํ สดุ ทา ยของวรรคแรกจะสมั ผัสกบั คาํ ที่ ๓ หรอื ๕ ของวรรคตอ ไป สัมผสั นอก ใชเ ฉพาะสัมผัสสระเทานนั้ เชน อนาถนง่ิ องิ เขนยคะนงึ หวน จนจวบจวนแจม แจง ปใจจสุ มยั ๒. สมั ผสั ใน เปๅนสมั ผสั ไมบังคับ มีคาํ สัมผสั คลอ งจองกันอยภู ายในวรรคเดียวกัน อาจเปๅนสมั ผัส สระ หรอื สัมผสั อกั ษรก็ไดแ ลวแตความเหมาะสม และความพอใจของผูป ระพันธแ จะมหี รอื ไมมกี ็ได สมั ผัส ในจะชวยใหบทรอ ยกรองมีความไพเราะขน้ึ เชน แลว ยอ่ ง เหยียบ เลยี บ เนนิ ลงเดินลาง ตามแถวทางหิมวาพฤกษาไสว คําวา ยอง และ เหยยี บ เปๅนการสัมผสั อักษร ย เหยียบ และ เลียบ เปๅนการสัมผสั สระ เนนิ และ เดิน เปๅนการสมั ผสั สระ เปนๅ ตน ๖. เสียงวรรณยุกต์ ผูทีเ่ ริ่มฝกึ หดั แตบ ทรอ ยกรอง ควรมคี วามรูเ กย่ี วกับเสยี งวรรณยุกตแ เนือ่ งจาก เสียงวรรณยกุ ตแทเ่ี หมาะสม จะชว ยใหบ ทรอยกรองมคี วามไพเราะ เสยี งวรรณยุกตแมี ๕ เสยี ง ไดแ ก เสียงสามัญ เสยี งเอก เสยี งโท เสียงตรี และ เสียงจตั วา ในการแตง บทรอยกรอง ผูแตงจงึ ตอ งคาํ นึงถงึ “ เสียง ” เปๅนสาํ คัญ คําทม่ี เี สียงสามัญ เชน กาปาจาํ โตเอยี ง (อักษรกลางคําเปๅน) คาํ คายโรงแลยาว (อกั ษรต่ําคําเปๅน) คาํ ทม่ี เี สยี งเอก เชน กวาแบงอาวเดน (อกั ษรกลางคาํ เปนๅ ) ปะบาดอดจดื (อักษรกลางคาํ ตาย) ขา สวนสี่ฉ่งิ (อกั ษรสงู คําเปนๅ ) สบิ โสดฉบั ถก (อักษรสงู คาํ ตาย) คาํ ที่มเี สียงโท เชน กม จว งออยดน้ิ (อกั ษรกลางคาํ เปๅน) คาํ่ งามแชมทาน (อักษรตา่ํ คาํ เปนๅ ) คะแซบเลือกแลบ (อักษรตาํ่ คําตาย) คาํ ทมี่ ีเสยี งตรี เชน โอย฿ แก฿งป่ไา (อักษรกลางคาํ เปๅน) กก฿ ตก๊ิ จา฿ ก (อกั ษรกลางคําตาย) คาแมว ลุน (อักษรตาํ่ คาํ เปๅน) มดรักและ (อักษรตาํ่ คําตาย) คาํ ท่มี ีเสียงจัตวา เชน กวเ ยเตีย๋ วแปรนเ ออเ ย (อักษรกลางคําเปนๅ ) สายหวานสวยหิว(อักษรสงู คาํ เปๅน) ในทนี่ ไี้ ดยกตัวอยางพอสงั เขป ครคู วรฝึกใหนักเรียนรจู ักเทยี บเสียงใหค ลอง เพ่ือนําไปสกู ารแตงกลอนให ไพเราะตอไป เมอื่ เขา ใจพน้ื ฐานดานตา งๆ ของการแตง บทรอยกรองแลว ตอไปน้ี จะไดเรียนรลู ักษณะบงั คับของ กลอนสุภาพ ซึ่งจะขอยกตวั อยาง กลอนสภุ าพแตล ะชนิด คือ กลอน ๖ กลอน๗ กลอน ๘ กอ นดังนี้ ๒๕ กลอน ๖ ลวิ่ ลว่ิ / ลอยลอ ง / ทองฟา้ นภา / เปิดทาง / กวา งใส ด้ันเมฆ / พงุ สูง / กระไร หววิ ใจ / ไหวหวนั่ / พรนั่ เกรง นีใ่ คร / จะไป / ไหนกนั ไยฉัน / จงึ มา / นอนเขลง หรอื ใคร / ไวศักดิ์ / นกั เลง ขมเหง / กันเลน / หรือไร กลอน ๗ เธอคือ / คนเกง / และฉลาด เปรื่องปราด / รอบรู / ไมอับเฉา จงึ ถกู / คัดเลอื ก / จากพวกเรา มาเขา / รว มคณะ / วิจยั ลุกข้ึน / มาเถดิ / เจา เพ่ือนแก้ว รูแลว้ / เลิกงง / หรือสงสยั รว มกนั / ทองฟูา / อนั กวางไกล มองเห็นไหม / ดาวเรียง / เคยี งราย กลอน ๘ ลูกขุนแผน / มนั่ คง / ไมส งสยั ฝุายขนุ ชา ง / หมางจติ / ใหคดิ แคน้ เมือ่ กระนนั้ / เหมือนกู / ครั้นดูไป ก็กลับไพล่ / เหมอื นพอ / อา ยทรพี อีแมมนั / วนั ทอง / กส็ องจิต ชา งประดษิ ฐแ / ช่อื ลกู / ใหถูกท่ี เรียกพอพลาย / คลา ยผวั / อีตัวดี ทกุ ราตรี / ตรกึ ตรา / จะฆา ฟนใ การแต่งกลอน ๘ กลอนสภุ าพที่นิยมแตง กัน คือ กลอน ๘ มีลกั ษณะบงั คับ ดงั นี้ ๑. บทหน่ึงมี ๔ วรรค วรรคละ ๗ – ๙ คํา ทน่ี ิยมกันคือ วรรคละ ๘ คํา วรรคท่ี ๑ เรยี กวา วรรค สดับ วรรคท่ี ๒ เรยี กวา วรรครับ วรรคท่ี ๓ เรียกวา วรรครอง และ วรรคท่ี ๔ เรยี กวา วรรคสง ๒. สัมผัสนอก ซึง่ เปๅนสัมผัสสระบงั คบั ดังนี้ ( วรรคสดับ ) ( วรรครบั ) ( วรรครอง ) ( วรรคสง ) สมั ผสั ระหวา่ งบท ๒๖ การนาเสยี งวรรณยุกต์มาใชใ้ นการแต่งกลอน ๘ การแตงกลอนใหไพเราะจะตองคาํ นึงถึงเสยี ง วรรณยกุ ตแ ซ่งึ ความไพเราะจะอยูทีเ่ สยี งทา ยวรรคของแตละวรรค โดยมขี อสงั เกต และนาํ ไปใช ดังน้ี คําสุดทา ยของวรรคท่ี ๑ (วรรคสดบั ) ใชไดท ุกเสียงแตไมนิยมเสียงสามัญ คาํ สดุ ทา ยของวรรคท่ี ๒ (วรรครับ) นยิ มใชเสียงเอก โท หรอื จัตวา คาํ สุดทายของวรรคที่ ๓ และ๔(วรรครอง และวรรคสง )ใชเสยี งสามญั หรอื เสยี งตร(ี ใชเ สยี งสามัญจะฟงใ ไดดกี วา) ข้อเสนอแนะเพ่ิมเติม ในการแตง คาํ ประพนั ธรแ อ ยกรองทุกชนดิ นอกจากผแู ตงตองเขาใจลกั ษณะบังคับดงั กลาวแลว จะตองรูจักเลอื กใชคาํ ใหหลากหลายเพื่อใหเกดิ ความไพเราะและชว ยในการรบั สง สัมผสั หากใชค าํ หน่งึ แลว ไมอาจสมั ผัสกันไดก็ใชอีกคําหนึง่ ซึ่งมีความหมายเดยี วกนั เชน ดอกไม - ผกา บุปผา มาลี มาลา ผูหญิง - นงคราญ นงราม กลั ยา นารี บังอร ปุา - ดงไพร พนา พนาวนั ดงดอน โกรธ - ขัดเคอื ง โมโห โกรธา กรว้ิ นก - สกณุ า ปกใ ษา สกุณี กลอนสภุ าพแปดคําประจาํ บอน อา นสามตอนทุกวรรคประจักษแแ ถลง ตอนตนสาม ตอนสอง สองแสดง ตอนสามแจง สามคาํ ครบจาํ นวน กาํ หนดบทระยะกะสมั ผัส ใหฟาดฟใด ซดั ความ ตามกระสวน วางจงั หวะ กะทํานอง ตองกระบวน จึงจะชวน ฟใงเสนาะ เพราะจบั ใจ ( หลวงธรรมาภมิ ณฑแ , ๒๕๑๔ : ๕๙ ) สานวน สภุ าษติ คาพังเพย สานวน หมายถงึ โวหาร ทาํ นองพูด ถอยคาํ ที่เรยี บเรียง ถอ ยคําทไี่ มถูกไวยากรณแ แตรบั ใชเ ปนๅ ภาษาทถ่ี ูกตอ ง การแสดงถอยคําออกมาเปๅนขอความพเิ ศษ เฉพาะภาษาหนงึ่ ๆ สํานวนไทยจงึ หมายถึง ถอยคําในภาษาไทยท่ีพดู จาส่ือสารกนั โดยมคี วามหมายเปๅนนัยกนิ ความกวางขวางหรอื ลึกซง้ึ มิใชแ ปล ความหมายของคําตรงตัว เปๅนความหมายเชงิ อปุ มา เปรยี บเทียบ หมายรวมไปถึงคําคม สภุ าษติ คาํ พังเพย คาํ กลา วและโวหารตา ง ๆ ดว ย (ประเทือง คลา ยสบุ รรณ. 2554 : 1) ลักษณะสานวนไทย มีลักษณะ ดังน้ี (ประเทือง คลายสุบรรณ. 2554 : 10-11) 1. มีความหมายโดยนัย คือ ความหมายไมต รงตวั ตามความหมายโดยอรรถ พดู อยางหนึง่ มี ความหมายไปอีกอยางหนึง่ เชน กนิ ปูนรอนทอง (รสู ึกเดือดรอนเพราะมีความผดิ อยู) ขนทรายเขา วัด (รวมมือรวมใจกันทาํ บุญ) ฤษีเลย้ี งลงิ (เล้ยี งเด็กซุกซน) หมูไปไกม า(แลกเปลี่ยนกัน) ๒๗ ๒. ใชถอ ยคํากินความมาก การใชถอ ยคาํ ในสํานวนสวนใหญเขาลกั ษณะใชคาํ นอยกินความมาก เนอ้ื ความมีความหมายเดน เชน กอ หวอด ขึน้ คาน ควํ่าบาตร ขม้นิ กบั ปูน คมในฝกใ ก้ิงกา ไดทอง ใกล เกลอื กินดา ง เดด็ บัวไวใ ย ซ่ึงลวนมคี วามหมายลึกซ้งึ อธิบายไดย ืดยาว สวนท่ีใชถ อยคําหลายคํา แตละ คํากล็ ว นมคี วามหมายและชว ยใหไ ดความกระจางชดั เจน ๓. ถอ ยคาํ มีความไพเราะ การใชถ อยคําในสาํ นวนไทยมักใชถ อยคาํ สละสลวยมีสมั ผสั คลองจอง เนนการเลนเสยี งสัมผัสสระ สัมผัสอักษร ใหเสียงกระทบกระทง่ั กันเกดิ ความไพเราะนาฟใง ทงั้ สัมผสั ภายในวรรคและระหวางวรรค มกี ารจัดจงั หวะคําหลายรปู แบบ เชน เปๅนกลมุ คําซอน 4 คํา อยาง กอ กรรมทาํ เข็ญ กอรา งสรางตัว คผู ัวตวั เมีย คเู รียงเคยี งหมอน คาํ ซอน 6 คํา เชน ขงิ ก็ราขา กแ็ รง ขกี้ อนใหญใ หเ ด็กเห็น ยใุ หร ําตาํ ใหร วั่ ลกู เต็มบาน หลานเต็มเมอื ง คาํ ซอน 8 คาํ หรอื มากกวาบาง เชน ไกงามเพราะขนคนงามเพราะแตง กินอยูกับปากอยากอยูกับทอง กําแพงมีหูประตมู ตี า คบคนใหด ูหนา ซ้อื ผา ใหด ูเน้ือ โคน กลวยอยาไวห นอ ฆา พออยา ไวล ูก เอาลกู เขามาเล้ยี ง เอาเม่ียงเขามาอม เปๅนตน ลกั ษณะสมั ผัสคลอ งจองเปนๅ รอยกรองงาย ๆ หลายรูปแบบ มที ง้ั คลองจองกนั ในขอ ความตอนเดยี ว เชน ตื่นกอนนอนหลัง ตอนรบั ขับสู ผกู สมคั รรักใคร โอภาปราศรยั และคลอ งจองกันในขอความทีเ่ ปๅนสอง ตอนซงึ่ มีอยจู าํ นวนมากและในขอ ความมากกวา สองตอน เชน น้ํามาปลากนิ มด นํ้าลดมดกนิ ปลา เอาหูไปนา เอาตาไปไร อยา ไวใจทาง อยาวางใจคน จะจนใจเอง หรือมเี มยี เด็กใชควายเลก็ ไถนาดอน สอนคนแก เปนๅ ตน 4.มปี ระวัติทมี่ าของสํานวน สวนใหญม าจากการเปรยี บเทยี บกับปรากฏการณแธรรมชาติ ประเพณี ศาสนา นยิ าย นทิ าน กริ ยิ าอาการ ตาง ๆ และสว นตาง ๆ ของรางกาย ตัวอยา งเชน นํา้ มาปลา กินมดนาํ้ ลดมดกนิ ปลา ฝนตกไมท่ัวฟูา กลบั หนามือเปๅนหลังมือ นอนตาไมหลบั ใจดีสูเสือ กินไขขวัญ วาแตเ ขาอเิ หนาเปนๅ เอง เปนๅ ตน สภุ าษิต หมายถึง คํากลา วดี หรือคําพูดทเี่ ปๅนคติ เปนๅ ถอยคําที่แสดงหลักความจริง มุง แนะนํา สงั่ สอนหรือเตือนสติใหคิด สุภาษติ ไทยสว นใหญมักไดมาจากพระพุทธศาสนา คณุ ธรรม และหลกั ใน การดาํ เนินชวี ติ ของคนไทย (ประเทือง คลายสบุ รรณ. 2554 : 2) เชน ตนเปๅนท่ีพงึ่ แหง ตน ทาํ ดไี ดด ี ทาํ ชั่วไดชัว่ ทใ่ี ดมรี ักทน่ี ่ันมีทุกขแ เอาใจเขามาใสใ จเรา นา้ํ พ่ึงเรอื เสอื พึ่งปาุ นกนอยทํารงั แตพอตวั เม่อื นอยใหเ รียนวิชา ใหหาสินเม่ือใหญ คาพังเพย เปๅนถอ ยคาํ ที่กลา วแสดงความเปๅนจริง ความคิดเหน็ หรือสภาพการณแใดสภาพหนงึ่ ไว เปนๅ กลาง ๆ เพ่ือใหน ําไปใชใ หเขากับเร่ืองที่ตองการใหไดความดีขึน้ คาํ พงั เพยสวนมากมักมีลักษณะเปนๅ ขอ คิด และมีความหมายลกึ ซึ้ง (ประเทือง คลายสบุ รรณ. 2554 : 2-3) เชน ขัดคอคนไมข าว ข่ีชาง จบั ตั๊กแตน ตํานํา้ พริกละลายแมน ํ้า มอื ไมพายเอาเทา ราน้ํา ราํ ไมด ี โทษปโีๆ ทษกลอง ปดิ ทองหลังพระ พบไมงามเมื่อยามขวานบิ่น บุญทาํ กรรมแตง ๒๘ บรรณานกุ รม กระทรวงศึกษาธกิ าร. (๒๕๕๐). หนงั สอื เรียนสาระการเรยี นรพู้ ื้นฐาน ชดุ ภาษาเพ่อื ชวี ติ ภาษาพาที. กรุงเทพฯ : สํานกั วชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา. ณัฐิณา โตประเสริฐพงศ.แ (๒๕๓๗). คมู่ ือเตรยี มสอบ O–Net ภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพฯ : ไฮเอด็ พับลิชช่งิ . ________. (๒๕๓๗). หลักภาษาไทย การใช้ภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพมหานคร : ไฮเอ็ดพบั ลิชชิ่ง จํากดั . ทนิ รัตนแ จันทราภินันท.แ (๒๕๕๓). หลักภาษาไทย ช้ันประถมศึกษาปที ี่ ๖. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พิมพเแ ดอะบุคส.แ นฤกร รุจิเรข และคณะ. (๒๕๕๐). ชดุ กิจกรรมพัฒนาการคิดวิเคราะหเ์ สรมิ สร้างคุณธรรมจรยิ ธรรมและ ค่านิยมทด่ี งี าม ภาษาไทย ป.๖. กรุงเทพฯ : พัฒนาคณุ ภาพวิชาการ. ประเทือง คลายสุบรรณแ. (๒๕๕๔). สานวนไทย. พิมพแคร้ังท่ี ๔. นนทบุรี : เพม่ิ ทรัพยแการพิมพแ. ประสงคแ และ นันทพร พวงแกว. (๒๕๓๐). ค่มู ือภาษาไทย ม.๓ ท.๓๐๕ - ท.๓๐๖ ภาคเรียนที่ ๑-๒. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พิมพปแ ระสานมติ ร. ปราณี แสงอากาศ และขวญั ใจ ถาวรประเสรฐิ . ตวิ เขม้ ภาษาไทย ม.๓. กรุงเทพฯ : มปท. ไพจิตรแ โชตนิ สิ ากรณ.แ (๒๕๔๓). การเปรยี บเทียบผลสัมฤทธิท์ างการเรยี นกอ่ นและหลังการใช้ ชุดการเรยี นด้วยตนเอง เร่ืองเสยี งสัมผสั กบั การแตง่ บทร้อยกรองของนกั เรยี น ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖. พระนครศรอี ยธุ ยา : โรงเรียนวดั บานแพน“ศรรี ตั นานกุ ูล”. วัชรพงศแ โกมุทธรรมวิบลู ยแ และคณะ. (๒๕๕๐). คู่มอื เตรียมสอบภาษาไทย ป.๖ เขา้ ม.๑ และ NT. กรุงเทพฯ : สาํ นกั พมิ พแพัฒนาศกึ ษา. สามารถ พงศแไพบลู ยแ และคณะ. (๒๕๓๗). เฉลย – เกง็ ข้อสอบวัดผลสัมฤทธิท์ างการเรียน NT ป.๖ เข้า ม.๑. กรุงเทพฯ: ไฮเอด็ พบั ลิชชง่ิ . สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน. (๒๕๔๘). หนงั สือเรยี นสาระการเรียนรูพ้ ้ืนฐาน ชุดภาษาเพ่อื ชีวติ ภาษาพาที ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖. กรงุ เทพ ฯ : โรงพมิ พคแ รุ ุสภาลาดพรา ว สุกญั ญา ศกั ด์ิประสทิ ธ์ิ และคณะ. (๒๕๔๒). หนังสอื แบบฝึกหัดภาษาไทย ทักษะสัมพนั ธ์ เล่ม ๒ ชัน้ ม.๒ ภาคเรยี นท่ี ๒ รหสั วิชา ท๒๐๔. มปท. สุภาพร มากแจง . ( ๒๕๓๕ ). กวนี พิ นธ์ไทย ๑. พมิ พแคร้งั ที่ ๑. กรุงเทพ ฯ : โอ.เอส.พร้นิ ตงิ้ เฮา ส.แ เสนียแ วลิ าวรรณ และคณะ. (๒๕๔๔). หนังสอื หลักการใช้ภาษาไทย กลุ่มการเรียนรู้ภาษาไทย ชว่ งช้ันท่ี ๓หลกั สตู รการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน ๒๕๔๔. กรงุ เทพ ฯ : วัฒนาพานิช. หลวงธรรมาภมิ ณฑ.แ (๒๕๑๔). ประชมุ ลานา. กรุงเทพ ฯ : โรงพมิ พสแ ํานักทําเนยี บนายกรัฐมนตร.ี www.siamtower.com www.thaigoodview.com www.kr.ac.th www.thaigoodview.com ๒๙ คณะทางาน คณะทป่ี รึกษา นายดาหริ งิมสนั เทียะ ผ้อู านวยการ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นายดเิ รก โรจน์ปาน รองผ้อู านวยการ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นายกนก คล้ายมุข ผอู้ านวยการกลุ่มนิเทศ ติดตาม และประเมนิ ผลการจดั การศกึ ษา ผ้เู รียบเรยี ง และจดั ทาเอกสาร คณะทางาน ระดับชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี ๖ นางวนั ดี ภญิ ญมติ ร ครู โรงเรยี นวดั พระขาว นายไพจติ ร์ โชตินิสากรณ์ ครู โรงเรียนวัดบา้ นแพน “ศรีรัตนานกุ ลู ” นางยพุ ิน ลาภเวช ครู โรงเรยี นวัดตลาด นางน้าคา้ ง เหมอื นเพชร ครู โรงเรยี นวดั สนามไชย นางวยิ ะดา บุญประกอบ ครู โรงเรยี นวัดตะกู นางยพุ ยงค์ ศกั ดศิ์ รี ครู โรงเรียนวัดโบสถ์ นางปราณี กองจนิ ดา ครู โรงเรยี นวดั โคกตาพรหม นางรุ้งนภา กษิดศิ ครู โรงเรยี นวัดราษฎรบ์ ารุง นางชนดิ า ยนิ ดเี ขต ศึกษานิเทศก์ สพป. พระนครศรีอยธุ ยา เขต ๒ บรรณาธิการกจิ ครู โรงเรยี นวัดราษฎรศ์ รัทธาธรรม นายไพฑรู ย์ ฤทธกิ์ ระโทก ศึกษานิเทศก์ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นางชนดิ า ยนิ ดีเขต ขา้ ราชการบานาญ สพป. พระนครศรอี ยุธยา เขต ๒ นางสรุ ยี พ์ ร รกั ษาพร พมิ พ์ที่ : กลมุ่ นิเทศ ตดิ ตามและประเมินผลการจดั การศกึ ษา สพป.พระนครศรอี ยธุ ยา เขต ๒ พ.ศ. ๒๕๕๘ ๓๐ เอกสารประกอบการนเิ ทศการศึกษา โครงการพัฒนาคณุ ภาพการเรยี นการสอนภาษาไทย สรปุ หลักการใช้ภาษาไทย ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ ๖ เอกสารอนั ดบั ท่ี ๒๑ / ๒๕๕๘ กลุม่ นิเทศ ตดิ ตาม และประเมินผลการจดั การศกึ ษา สานกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศึกษาประถมศกึ ษาพระนครศรีอยธุ ยา เขต ๒ ๓๑ คานา เอกสาร สรุปสาระหลักการใชภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 ฉบับน้ี จัดทําข้ึนตามโครงการพัฒนา คุณภาพการเรียนการสอนภาษาไทย ท่ีมุ่งเน้น การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนภาษาไทยของ โรงเรียนในสังกัด สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยุธยา เขต ๒ เพ่ือให้ครูผูสอน ภาษาไทยไดใช้เปน็ คมู่ ือประกอบการจัดการเรียนการสอนหลักการใชภาษาไทย ซึ่งมีสาระสาคัญตามสาระ การเรียนรู้ท่ีกาหนดในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 โดยมุงใหครูผูสอน ภาษาไทยไดใชในการประเมินผลความสามารถของนักเรียน เพื่อใหทราบผลการยกระดับผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรยี นดานการใชภาษาไทยของนักเรยี นเปนๅ สําคญั สํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยุธยา เขต ๒ ขอขอบคุณ คณะผูจัดทําเอกสารฉบับน้ี และคณะกรรมการดําเนินงานโครงการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน ภาษาไทย ซ่ึงมีจุดหมายรวมกันในการสงเสริมใหครูผูสอนภาษาไทยมีคูมือการจัดการเรียนการสอนที่ มุงยกระดับผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนภาษาไทย ดําเนินการจัดการเรียนการสอนอยางมีประสิทธิภาพ เกิดประสิทธิผลอันเปๅนการพัฒนาคุณภาพนักเรียนที่สอดคลองกับจุดเนนคุณภาพผูเรียนของสํานักงาน คณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน สาํ นักงานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศกึ ษาพระนครศรีอยธุ ยา เขต ๒ สารบญั ๓๒ ชนิดและหนา ท่ขี องคํา...........................................................................……………………………………………. หนา คาํ นาม...............................................................................................…………………………………………… ๑ คาํ สรรพนาม......................................................................................…………………………………………… ๑ คํากริยา.............................................................................................…………………………………………… ๒ คาํ วเิ ศษณ.แ ...............................................................................……………………………………………………….. ๒ คําบพุ บท..................................................................................……………………………………………………….. ๓ คําสนั ธาน.................................................................................……………………………………………………….. ๓ คาํ อุทาน...................................................................................……………………………………………………….. ๔ คําราชาศัพท.แ .........................................................................................………………………………………… ๔ ๕ ระดบั ภาษา............................................................................................……………………………………………. คาํ ภาษาตา งประเทศ..............................................................................……………………………………………. ๑๕ ภาษาถน่ิ .................................................................................................…………………………………………… ๑๗ วลี...........................................................................................................…………………………………………… ๒๐ ประโยค..................................................................................................…………………………………………… ๒๑ กลอนสภุ าพ............................................................................................…………………………………………… ๒๒ สาํ นวน สุภาษติ คาํ พงั เพย......................................................................…………………………………………… ๒๓ บรรณานกุ รม ๒๗ คณะทํางาน |