การสร ปบททดสอบ มอเตอร ไฟฟ าและการควบค ม รห ส 3104-0005

หนวยท

1

มอเตอร ไฟฟากระแสสลับ

1

เฟส

หัวขอเร อง

1.1 สปลตเฟสมอเตอร 1.2 คาปาซเตอรมอเตอร

สาระสาคัญ

เคร องใชไฟฟาหรอเคร องมอกลขนาดเลกท ตองการการพลังงานกลหรอการทางานท ตอง มการเคล อนไหว (หมน) ลวนแลวแต ใชมอเตอรไฟฟา เปนตัวเปล ยนพลังงานไฟฟาเปนพลังงานกล ทั งส น มอเตอรไฟฟากระแสสลับ 1 เฟสจงถอไดว าเปนหัวใจของเคร องใชไฟฟาและเคร องมอกล ขนาดเลกประเภทท ตองการพลังงานกลในการขับเคล อน

สมรรถนะรายวชา

1. แสดงความรเก  ยวก ับมอเตอรไฟฟากระแสสลับ 1 เฟส 2. ปฏบัตงานทดลองเพ ออธบายถงการตรวจสอบส วนประกอบของมอเตอรไฟฟา กระแสสลับ 1 เฟส 3. นอมนาหลักปรัชญาของเศรษฐก จพอเพยงไปใชในการปฏบัตงาน

วัตถ ประสงคเชงพฤตกรรม

1. บอกชนดโครงสรางและส วนประกอบของสปลตเฟสมอเตอรได 2. อธบายหลักการทางานของสปลตเฟสมอเตอรได 3. อธบายการต อวงจรมอเตอรเพ อใชงานสปลตเฟสมอเตอรได 4. อธบายการต อวงจรมอเตอรเพ อใชงานคาปาซเตอรมอเตอรได 5. ตรวจสอบมอเตอรไฟฟากระแสสลับ 1 เฟสได 6. มคณธรรมจรยธรรม แสดงเจตคตและพฤตกรรมลักษณะนสัยในการปฏบัตงานดวย ความรับผดชอบ ซ อสัตย ใฝร มความคดรเร มสรางสรรค ละเอยด รอบคอบ ปลอดภัย และทางาน ร วมก ับผอ นได

หน วยท  1 มอเตอรไฟฟากระแสสลับ 1 เฟส

2

บทนา

มอเตอรไฟฟากระแสสลับ 1 เฟส มหลายชนดส วนใหญ เปนมอเตอรไฟฟาขนาดเลก โดยขนาดไม เก น 10 แรงมา เช น รพัลชั นมอเตอร (Repulsion-type motor) ยนเวอรแซลมอเตอร (Universal motor) เชดเดดโพลมอเตอร (Shaded-pole motor) เปนตน แต ท มขนาดใหญ และใชงานโดยทั วไป คอ สปลตเฟสมอเตอร ซ งมความจาเปนตองศกษาและใหความสาคัญในการควบคม

1.1 สปลตเฟสมอเตอร

(Split phase motor)

สปลตเฟสมอเตอร เปนมอเตอรไฟฟากระแสสลับ 1 เฟส ชนดเหน ยวนา (Induction Motor)

ใชเปนตนก าลังสาหรับเคร องใชไฟฟาทั วไป เช น เคร องซักผา ปั มน าขนาดเลก เคร องปั มลม สว านแบบตั งโตะ เคร องขดมะพราว เปนตน ถามคาปาซเตอรต อร วมดวยเรยกว า “คาปาซเตอรมอเตอร”

ก. คาปาซเตอรมอเตอร ข. มอเตอรปั มน า ข. มอเตอรปั มลม ภาพท  1.1 ตัวอย างการนาสปลตเฟสมอเตอรไปเปนตนก าลัง

1.1.1 โครงสราง

โครงสรางของสปลตเฟสมอเตอร ดังแสดงภาพท  1.2

ภาพท  1.2 ส วนประกอบของสปลตเฟสมอเตอร

พัดลม รเตอรชนดกรงกระรอก สวตชแรงเหว ยงสวนท เคล อนท  ขดลวดสเตเตอร โครง ฝาครอบหัวทาย ตลับล กปน สวตชแรงเหว ยงสวนท อย  กับท  สายไฟตอวงจร แผนปาย

หน วยท  1 มอเตอรไฟฟากระแสสลับ 1 เฟส

3

1. สวนท อย  กับท 

(Stator) (1) โครง (Frame)

เปนช นส วนหลักของมอเตอรช นส วนอ น ๆ จะยดตดก ับโครงทั งส น ทาจากเหลกหล อ หรอเหลกข นรป แผ นปายบอกคณสมบัตของมอเตอรจะตดไวท โครงดวย

(2) แกนเหลก แกนเหลกเซาะเปนร อง (Slots) สาหรับฝังขดลวดสนามแม เหลก แกนเหลกเปนเหลกอ อนบาง (Laminated Sheet Steel) เคลอบฉนวนอัดซอนก ัน

(3) ขดลวดสนามแม เหลก

(Windings) เปนขดลวดทองแดงม2 ชด คอ ขดลวดช วย (Auxiliary Windings) และขดลวดหลัก (Main Windings)

(4) ฝาครอบ (End Plate) ยดปดโครงและยดตลับลกปน

(5) ตลับลกปนหรอบช (Bearings or Bush) เปนอปกรณเช อมต อระหว างส วนท เคล อนท และส วนท อย ก ับท เขาดวยก ัน

(6) สวตชแรงเหว ยงหนศนย (Centrifugal Switch) เปนสวตชท อาศัยแรงเหว ยงหน ศนยกลางใหหนาสัมผัสตัดวงจร ถาเปนคาปาซเตอรรันมอเตอร จะไม มสวตชแรงเหว ยงหนศนย

ก. ส วนของหนาสัมผัสยดตดก ับฝาครอบ ข. ส วนของหนาแปลนดันหนาสัมผัสยดตดก ับโรเตอร ภาพท  1.3 ส วนประกอบของสวตชแรงเหว ยงหนศนย (7) พัดลมระบายความรอน เปาลมเยนมายังตัวมอเตอรเพ อระบายความรอนมฝาครอบ ปองก ันอันตรายครอบปดใบพัดลมไว

2. สวนท เคล อนท 

(Rotor)

ส วนท เคล อนท  หรอโรเตอร เปนส วนท หมนเพ อขับโหลดให หมนตามโรเตอรของสปลตเฟสมอเตอรเปนชนดกรงกระรอก (Squirrel Cage)

หนาสัมผัส ขั วตอสาย ขั วตอสาย หนาแปลนดันหนาสัมผัส