นายอดุล ดือราแม โรงเรียนคณะราษฎรบารงุ จังหวัดยะลา นายอดุล ดือราแม โรงเรียนคณะราษฎรบารงุ จังหวัดยะลา ก คำนำ เอกสารประกอบการเรยี น รายวชิ า วทิ ยาศาสตร์โลกและอวกาศ เร่อื ง ดาวฤกษแ์ ละ ผจู้ ัดทาเป็นอยา่ งย่ิงวา่ เอกสารประกอบการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง ดาวฤกษแ์ ละระบบ อดลุ ดอื ราแม สำรบญั ข คานา หน้า สำรบญั ค . หน้า 1
เอกสารประกอบการเรียน รายวชิ า วิทยาศาสตรโ์ ลกและอวกาศ 1 รหสั วิชา ว33194 1. คาแนะนาสาหรับครู 2 เอกสารประกอบการเรียน รายวชิ า วทิ ยาศาสตร์โลกและอวกาศ 1 รหัสวชิ า ว33194 กอ่ นการจัดการเรยี นการสอน ครูผู้สอนควรดาเนนิ การ ดงั นี้ 3 เอกสารประกอบการเรยี น รายวชิ า
วิทยาศาสตรโ์ ลกและอวกาศ 1 รหัสวิชา ว33194 1. อา่ นคาชี้แจงและคาแนะนาในการใช้เอกสารประกอบการเรยี นใหเ้ ข้าใจก่อนทากิจกรรม 2. ศึกษาจดุ ประสงคก์ ารเรียนรูแ้ ละข้นั ตอนการใชเ้ อกสารประกอบการเรียน
รายวิชา 3. ทาแบบทดสอบกอ่ นเรียนลงในกระดาษคาตอบ ตรวจคาตอบจากเฉลยแบบทดสอบ 4. ทาใบกจิ กรรม และศึกษาใบความรู้ 4 ข้ันท่ี 1 ข้ันตรวจสอบความรู้เดมิ (Elicitation Phase) ขัน้ ที่ 4 ข้นั อธบิ าย (Explanation Phase) 5 อา่ นคาชแี้ จง 6 เอกสารประกอบการเรียน เร่อื ง ดาวฤกษแ์ ละระบะสุรยิ ะ มาตรฐานการเรยี นรู้/ ตัวชี้วัด มาตรฐาน ว 3.1 เขา้ ใจองค์ประกอบ ลักษณะ กระบวนการเกดิ และวิวฒั นาการของเอกภพ ว 3.1 ม.6/9 อธิบายโครงสรา้ งของดวงอาทิตย์ การเกิดลมสรุ ิยะ พายุสุรยิ ะ และสบื คน้ สาระสาคญั ดวงอาทิตย์มีโครงสรา้ งภายในเป็นแกน่ เขตการแผร่ ังสี และเขตการพาความร้อน 7 จุดประสงค์การเรียนรู้ ด้านความรู้ (K) ดา้ นทกั ษะกระบวนการ (P) ได้ ดา้ นคณุ ลกั
ษณะอันพงึ ประสงค์ (A) 8 แบบทดสอบกอ่ นเรียน เอกสารประกอบการเรียน เรอื่ ง ดาวฤกษแ์ ละระบะสรุ ิยะ คาช้ีแจง ให้นกั เรยี นทาเครอื่ งหมายกากบาท () ลงในช่องตัวอักษร ก ข ค หรือ ง ที่ถูกต้องท่ีสดุ 1. ขอ้ ใดกล่าวถึงโครงสรา้ งดวงอาทติ ย์ได้ถูกต้อง 2. บรเิ วณใดทส่ี ามารถมองเห็นได้ดว้ ยตามเปลา่ เม่ือมองผ่านแผน่ กรองแสงสรุ ิยะ 3. บรรยากาศของดวงอาทติ ยช์ นั้ ใด มองเหน็ เป็นวงสขี าวเม่อื เกิดสุริยปุ ราคาเต็มดวง 9 4. ขอ้ ใดของดวงอาทติ ย์ที่เป็นแหลง่ กาเนิดระบดิ นิวเคลยี ร์ฟวิ ชนั่ 5. การลกุ จ้าบนดวงอาทิตย์ ทาใหเ้ กิดสิ่งใด 6. จุดมืดของดวงอาทิตย์สามารถพบในโรงสรา้ งชั้นใดของดวงอาทิตย์ 7. ขอ้ ใดไมใ่ ช่สาเหตขุ องการเกิดพายสุ ุรยิ ะ 8. เพราะเหตุใดโลกของเราจึงไม่ค่อยไดร้ ับผลกระทบจากพายุสรุ ิยะ 10 9. ข้อใดที่เกดิ จากลมสรุ ยิ ะ 10. ข้อใดเปน็ ผลกระทบของพายสุ รุ ิยะท่ีมตี ่อโลก 1. ลมสุรยิ ะ 3. การส่ือสารโดยวิทยคุ ลื่นสน้ั ตดิ ขดั 2. แสงเหนอื – แสงใต้ 4. เกดิ ความรอ้ นจานวนมาก ก. ข้อ 1 และ 2 ข. ข้อ 2 และ 3 ค. ข้อ 3 และ 4 ง. ข้อ 4 และ 1 11 กระดาษคาตอบแบบทดสอบกอ่ นเรยี น ชื่อ – สกุล ชน้ั เลขท่ี . ข้อท่ี ตวั เลอื ก
1. เกณฑก์ ารให้คะแนน 3. ผลการประเมนิ ผา่ น คะแนนเต็ม 10 คะแนน ลงช่อื ผูป้ ระเมนิ 12 คาช้แี จง - ให้นักเรียนตอบคาถามจากใบคาถาม เร่อื ง โครงสรา้ ง 13 คาชแี้ จง ให้นักเรียนตอบคาถามต่อไปน้ี 1. จากรปู พน้ื ผวิ ของดวงอาทิตย์มีการเปล่ยี นแปลงหรือไม่ อย่างไร 14 คาชแี้ จง - ให้นักเรยี นทากจิ กรรมท่ี 1 โครงสรา้ งดวงอาทติ ย์ 15 จุดประสงค์การเรยี นรู้ วัสดุ – อปุ กรณ์ วิธีทา 16 แผนภาพโครงสร้างดวงอาทิตย์ คอโรนา เขตการแผร่ ังสี โครโมสเฟียร์ 17 คาช้ีแจง - ให้นักเรยี นทากิจกรรมท่ี 2 สบื คน้ ขอ้ มูลโครงสรา้ งและ - ใหศ้ ึกษาใบความรู้ที่ 1 โครงสรา้ งและปรากฎการณ์บนดวง 18 จดุ
ประสงค์การเรียนรู้ วัสดุ – อปุ กรณ์ วธิ ที า อินเตอรเ์ น็ต เปน็ ต้น หวั ข้อโครงสร้างและปรากฎการณ์บนดวงอาทิตย์ 19 โครงสร้างดวงอาทิตย์ ภาพที่ 1 โครงสรา้ งภายนและบรรยกาศของดวงอาทิตย์ 20 ดวงอาทิตยป์ ระกอบดว้ ยโครงสร้างใหญ่ 2 ส่วน เรามาดูกนั นะครับ วา่ ประกอบไปด้วยอะไรบา้ ง ดวงอาทติ ย์ ประกอบด้วยโครงสรา้ งใหญ่ 2 ส่วน คือ โครงสรา้ งภายในดวงอาทิตย์ และ 1. โครงสร้างของดวงอาทิตย์ ประกอบไปด้วย 3 ส่วน คอื ประมาณ 15 ลา้ นเคลวิน มคี วามหนาแนน่ สงู และมอี ุณหภูมสิ ูงมากพอท่ี 1.2 เขตการแผ่รงั สี
(radiation zone) เป็นชนั้ ที่ถัดจาก 2. ชั้นบรรยากาศของดวงอาทิตย์ ประกอบไปดว้ ย 3 สว่ น คอื ของดวงอาทิตย์ มีอุณหภูมปิ ระมาณ 5,800 เคลวนิ หนาประมาณ 400 กิโลเมตร ประกอบดว้ ยแก๊ส 2.2 ชัน้ โครโมสเฟียร์ (chromosphere) หรือทรงกลมสี เป็นชนั้ บรรยากาศท่ี 21 2.3 คอโรนา (corona) เป็นช้นั ภาพที่ 2 โครานาขณะเกดิ สุริยุปราคาเตม็ ดวง ดวงอาทติ ย์ปลดปล่อยพลังงานใน รปู คล่ืนแมเ่ หล็กไฟฟ้า และอนุภาคพลังงานสงู ซึ่งทาให้เกดิ ปรากฎการณ์ต่าง ๆ ทส่ี ่งผลตอ่ การ ดารงชีวิตของสิ่งมีชีวติ บนโลก โดยปรากฎการณ์ บนดวงอาทิตย์ท่ีสาคญั คือ จุดมดื ดวงอาทิตย์ ลมสรุ ิยะและพายุสุรยิ ะ 1. จดุ มืดดวงอาทิตย์ เม่ือสังเกตดวง อาทิตย์ด้วยกล้องโทรทรรศน์ทต่ี ิดต้งั แผน่ กรองแสง สุริยะ จะมองเหน็ เฉพาะช้ันโฟโตสเฟยี ร์ เน่ืองจาก เป็นชัน้ บรรยากาสทปี่ ลอ่ ยคลื่นแสงในชว่ งทสี่ ามารถ มองเห็นได้ นอกจากน้ียังอาจมองเหน็ จุดสีคล้าบน ภาพที่ 3 จุดมืดดวงอาทติ ย์ จดุ มดื ดวงอาทิตยจ์ ะมอี ุณหภูฒปิ ระมาณ 4,300 เคลวนิ ในขณะท่ีอุณหภูมผิ ิวของดวงอาทิตยม์ ี ค่าประมาณ 5,800 เคลวิน ดงั นน้ั จงึ เกดิ การแผ่รังสีน้อยกว่า ทาใหส้ งั เกตเหน็ ว่ามีสคี ลา้ กว่าบริเวณ ข้างเคยี งจดุ มืดดวงอาทิตยเ์ กิดเปน็ กลมุ่ โดยจานวนจดุ มืดจะเปลี่ยนเปน็ คาบท่คี ่อนขา้ งสมา่ เสมอประมาณ 11 ปี เรยี กว่า วฎั จักรมืด (sunspot cycle) เมือ่ เกิดจดุ มดื มักจะเกิด เปลวสุริยะ (prominence) การลกุ จ้า (solar flare) และพายสุ ุริยะ (solar storm) 22 2. ลมสริยะและพายุสุริยะ โลกได้รบั พลงั งานจากดวงอาทติ ย์ในรูปของคล่ืนแมเ่ หล็กไฟฟา้ ลมสรุ ยิ ะท่ีมีความเร็วมากกวา่ 1,000 กิโลเมตรต่อวินาทจี ะเรยี กว่า พายสุ ุริยะ เกิดขน้ึ
จาก ภาพท่ี 4 ทอ้ งฟ้าขณะเกดิ แสงเหนอื 23 สาเหตุการเกดิ ของพายสุ ุริยะ จาแนกการเกิดได้เป็น 4 รูปแบบ ดงั น้ี ภาพท่ี 5 ลมสรุ ยิ ะ 2. เปลวสรุ ิยะ (solar flare) เกิดจากการระเบิดอยา่ งรุนแรงท่ีเกิดขึ้นทช่ี น้ั โครโมสเฟยี ร์ 3. การปลดปล่อยก้อนมวลสารจากโคโรนา (Coronal mass ejection, CME) มัก 24 ภาพที่ 6 เปลวสรุ ิยะ 4.1 เกดิ พร้อมกบั เปลวสุริยะ ภาพท่ี 7 อนภุ าคพลงั งานสูงจากดวงอาทติ ย์ 25 คาชแี้ จง - ให้นกั เรยี นทากจิ กรรมท่ี 3 โครงสรา้ งและปรากฎการณ์ 26 จุดประสงค์การเรียนรู้ วสั ดุ –
อุปกรณ์ วิธีทา ของดวงอาทติ ยล์ งในตารางที่กาหนดให้ แผนภาพโครงสรา้ งดวงอาทิตย์ 27 แกน่ คอโรนา เขตการแผร่ งั สี โครโมสเฟยี ร์ ตารางโครงสรา้ งส่วนตา่ ง ๆ ของดวงอาทติ ย์ ก. แกน่ 28 บนั ทกึ ผลการทากจิ กรรม 29 คาถามทา้ ยกจิ กรรม 30 คาชี้แจง - ใหน้ กั เรียนทากิจกรรมท่ี 4 ผลของลมสรุ ิยะและพายุ - ให้นกั เรยี นศกึ ษาใบความรู้ท่ี 2 ผลของลมสรุ ิยะและพายุ 31 จุดประสงค์การเรียนรู้ อธิบายผลของลมสรุ ยิ ะและพายุสรุ ิยะที่มีต่อโลก วสั ดุ – อปุ กรณ์ วิธที า อินเตอรเ์ น็ต เปน็ ต้น หวั ขอ้ ผลของลมสรุ ยิ ะและพายสุ รุ ิยะที่มีต่อโลก แผนผงั สรุปองค์ความรู้ โดยนาแผนผังมโนทัศน์ของสมาชิกกลมุ่ แตล่ ะคน มาสรปุ เป็นแผนผงั มโนทัศน์ 4. นาเสนอผลงานกลุ่มหน้าชั้นเรยี น 3 กลุ่ม (โดยจับฉลาก) นักเรยี นอีก 3 กลมุ่ ใหซ้ กั ถาม 32 บนั ทกึ ผลการทากจิ กรรม 33 อนภุ าคความเรว็ สงู จากดวงอาทติ ย์อาจส่งผลกระทบต่อโครงสรา้ ง DNA ภายในร่างกายของ พายสุ ุริยะเป็นปรากฏการณ์ท่ีเกดิ จากการท่ผี วิ ดวงอาทิตย์ระเบิดขน้ึ มา เรยี กว่า
"การระเบดิ ความรนุ แรงของพายุสรุ ยิ ะ
สามารถทาไดโ้ ดยตรวจสอบจดุ มืดดวงอาทิตย์ เน่ืองจากจุดดา 34 1. จดุ ดับบนดวงอาทติ ย์ (Sunspot) ซึง่ เป็นบรเิ วณผิวดวงอาทติ ยท์ ี่มีอุณหภมู ิต่ากวา่ 2. สภาวะของอวกาศระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ปรวนแปร ในกรณมี ีพายสุ ุริยะทร่ี นุ แรง 3. เกดิ ข้นึ เมอ่ื กลุม่ ก๊าซรอ้ นหลดุ ลอยมาถึงโลก ถือไดว้ า่ เปน็ เหตุการณ์ทีร่ นุ แรงท่สี ดุ เมื่อ ภาพท่ี 8 ผลกระทบทางสภาพอากาศในอวกาศ 35 องค์การนาซา่ แห่งสหรัฐอเมริกา ระบุวา่ ทุก ๆ 11 ปี ขวั้ แม่เหล็กของดวงอาทติ ยจ์ ะกลบั หัว 1. ระดบั รนุ แรงท่ีสดุ (X-Class) ทาให้คล่ืนวิทยสุ ื่อสารลม้ เหลวทัง้ โลกเป็นเวลานาน อุปกรณ์ 2. ระดบั ปานกลาง (m-class) เป็นอาการเดยี วกบั ขอ้ แรกแต่เกิดแบบชั่วคราว นกั 3. ระดับอ่อน (c-class) ไม่มีผลอะไรเลย 36 คาชี้แจง - ใหน้ ักเรยี นทาใบงานที่ 1 – 3 เรอ่ื ง โครงสรา้ งและ 37 คาชแี้ จง ให้นกั เรียนอธิบายโครงสรา้ งของดวงอาทติ ยใ์ ห้สอดคล้องกบั แผนภาพที่กาหนดให้ ก. 38 เกณฑ์การให้คะแนน 1. เกณฑ์การให้คะแนน (ข้อละ 2 คะแนน) ระดบั คะแนน รายการ 2. เกณฑก์ ารประเมนิ ระดับคะแนน รายการ แปลความหมาย คะแนนเต็ม 11 คะแนน ได้คะแนน คะแนน หมายเหตุ ผ่านเกณฑร์ ้อยละ 80 ของคะแนนเต็ม (ต้องได้คะแนน 8 คะแนนขน้ึ ไป) 3. ผลการประเมนิ ผา่ น ลงช่ือ ผู้ประเมนิ 39 คาช้แี จง ใหน้ กั เรียนจบั คู่ข้อความกบั ตวั อักษรใหม้ คี วามสัมพนั ธก์ ัน 1. พบปรากฎการณ์แสงเหนือใต้ ก. คอโรนา 2. โครงสร้างภายในของดวงอาทติ ย์ ข. ลมสรุ ยิ ะ 3. เกดิ ข้นึ เม่ือเกดิ การลุกจ้าบนดวงอาทติ ย์ ค. 5,800 เคลวิน 4. โลกของเราไดร้ ับพลังงานจากดวงอาทิตย์ ง. ชั้นโฟโตสเฟียร์ 5. บริเวณของดวงอาทติ ยท์ ่ีมีอุณหภูมสิ งู ที่สดุ จ. แกน่ ดวงอาทติ ย์ 6. อณุ หภูมพิ ืน้ ผวิ ของดวงอาทติ ยโ์ ดยประมาณ ฉ. แถบขว้ั โลกเหนือและขั้วโลกใต้ 7. ชนั้ บรรยากาศท่อี ยู่บรเิ วณนอกสุดของดวงอาทติ ย์ ช. พลังงานแสงและพลังงานความ 8. กระบวนการถา่ ยโอนความรอ้ นภายในดวงอาทิตย์ ร้อน 9. นอกจากแสงแลว้ ยังมีส่งิ ท่ีดวงอาทิตยป์ ลดปล่อย ซ. การแผ่รังสีความร้อน และการ มายงั โลก พาความร้อน 10. ชน้ั บรรยากาศทส่ี ามารถมองเห็นได้เมื่อมองผ่าน ฌ. พลงั งานความร้อน และ แผน่ กรองแสงสรุ ิยะ อนุภาคโปรตอน ญ. แก่น เขตการแผร่ งั สี และ เขตการพาความร้อน 40 เกณฑ์การให้คะแนน 1. เกณฑ์การให้คะแนน (ข้อละ 1 คะแนน) ระดับคะแนน รายการ 1 จับค่คู วามสมั พันธ์ไดถ้ ูกต้อง 0 จบั คู่ความสัมพนั ธไ์ ด้ไมถ่ ูกต้องหรอื ไมต่ อบ 2. เกณฑก์ ารประเมิน ระดบั คะแนน รายการ
แปลความหมาย คะแนนเต็ม 10 คะแนน ได้คะแนน คะแนน หมายเหตุ ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80 ของคะแนนเต็ม (ต้องได้คะแนน 8 คะแนนข้นึ ไป) 3. ผลการประเมนิ ผ่าน ลงชอ่ื ผ้ปู ระเมิน 41 คาชี้แจง ใหน้ ักเรยี นตอบคาถามให้ถูกต้อง 42 เกณฑ์การใหค้ ะแนน 1. เกณฑ์การให้คะแนน (ข้อละ 2 คะแนน) ระดับคะแนน รายการ 2. เกณฑ์การประเมิน ระดบั คะแนน รายการ
แปลความหมาย คะแนนเต็ม 20 คะแนน ได้คะแนน คะแนน หมายเหตุ ผา่ นเกณฑ์ร้อยละ 80 ของคะแนนเตม็ (ต้องได้คะแนน 10 คะแนนขึน้ ไป) 3. ผลการประเมิน ผา่ น ลงชือ่ ผู้ประเมนิ 43 คาช้ีแจง - ใหน้ กั เรยี นทากจิ กรรมที่ 5 ผลกระทบจากลมสรุ ยิ ะและ - ทาแบบทดสอบหลังเรียน 44 จุดประสงค์การเรยี นรู้ วสั ดุ – อปุ กรณ์ วิธีทา สรุ ยิ ะท่ีมีต่อสิง่ มีชวี ติ บนโลก แลว้ เสนอแนะเพ่ิมเติม ร่วมกันอภปิ ราย และปรับปรงุ แก้ไขเพื่อใหผ้ ลงานสมบูรณ์ |