ศิลปกรรมของทุกๆ ชาติ ย่อมมีระยะเวลาที่มีอยู่ช่วงหนึ่งที่การทำนุบำรุงศิลปย่อมเจริญถึงขีดสูงสุด ศิลปะของไทยก็เช่นเดียวกัน เรามีศิลปสมัยต่างๆ โดยการเรียกนามราชธานีที่เกิดพร้อมกับศิลปนั้นๆ เช่น ศิลปแบบเชียงแสน ศิลปะแบบสุโขทัย ฯลฯ ศิลปไทยที่ล่วงมาแล้วหลายสมัยเราต่างก็จัดกันว่าศิลปในสมัยสุโขทัยเป็นศิลปที่มีความเจริญงอกงามทั้งด้านความคิดสร้างสรรค์ การตกแต่งต่างๆ อย่างมีหลักเกณฑ์ จัดเป็นยุคทองของศิลปไทยในอดีตที่ผ่านมา ถึงแม้เราจะมีศิลปสมัยสุโขทัยที่เจริญสูงสุดแล้ว เรายังมีศิลปอีกสมัยหนึ่งที่สืบต่อกันมาคือ ศิลปอยุธยาซึ่งเริ่มต้นแต่ปี พ.ศ. ๑๘๙๓ ถึงปี พ.ศ. ๒๓๑๐ ในระยะเวลาประมาณ ๔๑๗ ปีนี้ กรุงศรีอยุธยาซึ่งเป็นราชธานี มีราชวงศ์ต่างๆ และพระมหากษัตริย์ที่สืบสันตติวงศ์ตามลำดับ โดยต่างได้ทำนุบำรุงพุทธศาสนาควบคู่กันไปกับศิลป ซึ่งเราอาจจะกล่าวได้ว่าศิลปที่สร้างสรรค์ขึ้นนั้นเป็นการรับใช้สังคมและศาสนา ศิลปสมัยอยุธยาเป็นศิลปที่รวมรับเอาแบบอย่างของศิลปที่ใกล้เคียงมาเป็นศิลปที่เกิดใหม่ คือศิลปสมัยอยุธยา ประติมากรรม ประณีตศิลป์ รวมทั้งวัฒนธรรมต่างๆ Show  วัดส้ม มีพระปรางค์เป็นประธานของวัด ท่านผู้รู้ท่านได้แบ่งระยะเวลาของศิลปสมัยอยุธยาไว้เป็น ๔ ระยะ โดยแบ่งระยะเวลารัชกาลต่างๆ เป็นหลักดังนี้ คือ ยุคที่ ๑ ตั้งแต่รัชกาลพระเจ้าอู่ทอง ถึงรัชกาลพระบรมไตรโลกนาถ ยุคที่ ๒ ตั้งแต่รัชกาลพระบรมไตรโลกนาถ ถึงรัชกาลพระเจ้าทรงธรรม ยุคที่ ๓ ตั้งแต่รัชกาลพระเจ้าปราสาททอง ถึงรัชกาลพระเจ้าท้ายสระ ยุคที่ ๔ ตั้งแต่รัชกาลพระเจ้าบรมโกศ จนถึงเสียกรุงศรีอยุธยาปี พ.ศ. ๒๓๑๐ เราจึงนำเอาหลักเกณฑ์นี้มากล่าวถึงศิลปกรรมสมัยอยุธยา โดยการแบ่งดังนี้ ศิลปอยุธยายุคที่ ๑ วัดพระราม มีพระปรางค์เป็น หลักประธานของวัด การก่อสร้างที่เป็นรูปทรงอาคาร นิยมสร้างแบบทึบๆ ไม่มีหน้าต่าง แต่จะเจาะช่องแสงเป็นแบบซี่กรง ที่ทำเช่น นี้อาจจะเป็นเพราะการก่อผนังไม่มีการแบ่งเป็นระยะ ใช้วิธีก่ออิฐรวดเดียวจากพื้นถึงสุดชายคาไม่มีการวางคาน เหนือช่องหน้าต่างจึงพังได้ง่าย ฉะนั้นช่องหน้าต่างจึงต้องทำแบบลูกกรง วัดพุทไธสวรรค์ สมเด็จพระเจ้าอู่ทอง จิตรกรรม จิตรกรรมอยุธยาตอนต้นเราจัดว่าเป็นอิทธิพลของศิลปสมัยลพบุรี เพราะการจัดภาพองค์ประกอบพระเรียงแถวอยู่ในซุ้มเรือนแก้วแ บบซ้ำๆ องค์พระเขียนเส้นแบบที่เป็นรูปประติมากรรมมากกว่าที่จะเป็นเส้นแบบสีที่ใช้ระบายโครงภาพเป็นลักษณะสีที่ดูแล้วจะเห็นว่า เกือบจ ะเป็นสีที่อยู่ในวรรณะเดียวกัน คืออาจจะเป็นสีแดง น้ำตาล และน้ำตาลอ่อน สีเหล่านี้ในบางครั้งก็ระบายแบบมีระยะอ่อนแก่ ซึ่งภาพเหล่านี้เป็น ภาพที่เขียนซ้ำ เมื่อดูแล้วจะรู้สึกว่ามีความซ้ำซ้อนทำให้น่าเบื่อ เพราะเส้นที่เขียนก็ไม่มีอิสระในท่าที แต่อยู่ในกรอบบังคับที่จัดเป็นระเบียบอย่างไม่มีความคล่องตัว เครื่องทองในกรุพระปรางค์วัดราชบูรณะ จัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเจ้าสามพระยา วัดพระศรีสรรเพชญ ศิลปอยุธยายุคที่ ๒ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เคยประทับที่พิษณุโลกเมื่อยังเป็นพระยุพราช ต่อมาได้ย้ายราชธานีไปอยู่พิษณุโลก ทรงใกล้ชิดกับประเพณีต่างๆ ทางสุโขทัย อิทธิพลของสุโขทัยจึงเริ่มแพร่หลายมายังกรุงศรีอยุธยา เช่น คติการสร้างวัดไว้ในเขตพระราชวัง การก่อสร้างสถาปัตยกรรมก็เริ่มนิ ยมแบบสุโขทัย คือการสร้างเจดีย์ทรงกลมที่เราเรียกกันว่า เจดีย์แบบทรงลังกา ถึงแม้ว่าในระยะต้นๆ ยังนิยมสร้างเจดีย์ประธานของวัดเป็นแบบปรางค์ เช่น ปรางค์ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พิษณุโลก โดยการเปลี่ยนแบบของ เจดีย์ในวัดมหาธาตุ เจดีย์ทรงดอกบัวแบบสุโขทัย แต่ก็มีเพียงองค์เดียวเท่านั้น ในสมัยนี้การสร้างเจดีย์ทรงกลมแบบทรงลังกาถ้า ดูเผินๆ แล้วจะเห็นว่า มีลักษณะเหมือนกับเจดีย์ทรงกลมสมัยสุโขทัย แต่ถ้าพิจารณาแล้วจะเห็นว่า มีความแตกต่างกันจนเราสามารถแยกสมัยได้ เช่น ตอนยุคที่ต่อจากบัลลังก์ เจดีย์สมัยสุโขทัยไม่นิยมมีฐานรองรับเสาที่เราเรียกว่า เสาหาร แต่เจดีย์สมัยอยุธยานิยมมีเสาหารและตอนฐานที่ต่อกับองค์พระระฆังกลมจะมีชั้นรับซึ่ งเราเรียกกันว่าชั้นมาลัย ซึ่งชั้นมาลัยเถาของเจดีย์สมัยสุโขทัยสร้างคล้ายๆ ฝาหม้อดิน ซ้อนกันสามชั้น จึงเรียกว่า บัวฝาละมี ส่วนเจดีย์ทรงกลมของอยุธยายุคที่สอง นิยมสร้างเป็นวงกลมแบบเส้นลวดคล้ายกับการสวมกำไลสามอัน จึงเรียกว่า มาลัยเถา การสร้างอาคารยังมีลักษณะทึบแบบสมัยแรก การใส่หน้าต่างยังไม่มี ด้านข้างของอาคารยังมีปีกของหลังคาชั้นสุดท้ายคลุม มีเสารองรับ ที่เรียกกันว่าพะไล เสาที่เกี่ยวกับอาคารสถาปัตยกรรมเป็นเสาแบบเสากลม บัวหัวเสาเป็นแบบบัวกลุ่ม เช่นวิหารหลวงที่วัดพระศรีสรรเพชญ และมีการสร้างเจดีย์รายโดยรอบ วัดพระศรีส รรเพชญมีวิหารเล็กๆ อยู่ทางด้านหน้าเจดีย์ และวิหารเหล่านี้คงสร้างเป็นระยะสืบต่อมา เจดีย์ที่เราจัดเป็นสถาปัตยกรรมยุคหรือระยะที่สอง ได้แก่ เจดีย์วัดวังชัย เจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคล และเจดีย์วัดวรเชษฐาราม เจดีย์เห ล่านี้ ฐานตอนรับองค์ระฆังเป็นแบบแปดเหลี่ยม นับว่าเป็นสถาปัตยกรรมยุคที่สองอย่างแท้จริง เจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคล เจดีย์วัดสมณโกษฐาราม เจดีย์ย่อเหลี่ยมไม้สิบสอง งานประณีตศิลปที่เกี่ยวกับตู้โต๊ะ เราไม่พบตัวอย่าง แต่พบพระราชยานชนิดพระราชยานกงอยู่ในพิพิธภัณฑส ถานแห่งชาติพระนคร แต่เราไม่สามารถกำหนดอายุได้แน่นอน ถึงแม้ว่าลายกนกต่างๆ จะมีส่วนคล้ายกับลายที่ฐานพระพุทธรูปชนิดขาโต๊ะของอยุธยายุคที่สองก็ตาม บานประตูจำไม้หลัก จากเจดีย์สามองค์ จากวัดพระศรีส รรเพชญ เป็นรูปเทวดายืนแท่นถือพระขรรค์ ผ้าทรงเป็นชนิดจีบหน้าแบบสุโขทัย ไม่มีสนับเพลาแบบอยุธยาตอนยุคที่สาม มงกุฎที่ทรงเป็นแบบทรงเทริด ยอดมงกุฎเป็นแบบก้นหอยสามยอดแหลม ลายที่ประกอบสินเธาว์ คือเส้นขอบรัศมีรอบเศียรเป็นลายดอกแบบธรรมชาติ แบบวัดนางพญาที่เมืองศรีสัชนาลัย ประณีตศิลป ที่เป็นเครื่องเงินเครื่องทอง เราไม่พบหลักฐานที่แน่นอนว่าจะมีลักษณะเช่นไร แต่ในสมัยอยุธยา ยุคที่สอง ไทยอยุธยาได้ติดต่อสัมพันธภาพกับจีน ความนิยมศิลปแบบจีนก็เริ่มหลั่งไหลเข้าไทย เช่น พวกถ้วยชามต่างๆแต่เดิมเราใช้พวกสังคโลกที่ผลิตในไทย แต่คงเป็นเพราะความหนาความไม่ประณีตเท่ากับเครื่องถ้วย จีนที่บางเบากว่าของไทย ดังนั้นเครื่องถ้วยชามของจีนจึงหลั่งไหลเข้าไทยเป็นเครื่องถ้วยแบบลายครามและลายสีแต่ลายสีมีน้อยมา ซึ่งในขณะนั้นประเทศจีนปกครองโดยราชวงศ์เหม็ง (พ.ศ. ๑๙๑๑-๒๑๘๗) เป็นการเริ่มต้น สั่งสินค้าจากประเทศจีนเข้าประเทศไทยจึงทำให้พบถ้วยชามสมัยราชวงศ์เหม็งในประเทศไทยอย่างมากมายจนทุกวันนี้ เจดีย์ย่อเหลี่ยมไม้สิบสองในวัดมหาธาตุ เจดีย์ย่อเหลี่ยมไม้สิบสอง ศิลปกรรมอยุธยายุคที่ ๓ ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นระยะเวลาที่ไทยได้ติดต่อกับยุโรป วิทยาการต่างๆ จึงหลั่งไหลเข้าสู่อยุธยา ทั้งศิลป วัฒนธรรม ศาสนา การ ก่อสร้างต่างๆ เช่น การสร้างตึก โบสถ์ วิหาร มีการเจาะหน้าต่าง มีการนำเอาแท่งหินทำคานเหนือหน้าต่าง แบ่งเบาการรับน้ำหนักของผนัง การเจาะหน้ าต่างมีทั้งแบบสี่เหลี่ยมและแบบโค้งแหลม แบบโกธิคหรือแบบที่เรียกในภาษายุโรปว่า Pointed Arch คือการทำให้โค้งอยู่ได้โดยการกดน้ำหนักด้วย อิฐรูปลิ่มห้าก้อนตอนกลางของโค้งแหลม การสร้างกำแพงเมืองป้อมปราการประตูต่างๆ เป็นแบบซุ้มโค้งแหลม เช่น ประตูเมือง และประตูพระราชวังน ารายณ์มหาราชนิเวศน์ที่ลพบุรี มีการก่อสร้างผสมผสานระหว่างศิลปะไทยและยุโรป เป็นต้นว่า พระที่นั่งดุสิตสวรรค์ธัญญมหาปราสาท พระที่นั่งสุธาส วรรค์อันเป็นที่ประทับแบบตึกสองชั้น เริ่มมีในประเทศไทย การสร้างอาคารแบบมีชั้นลด เช่น ตึกตำหนักเย็น หรือพระที่นั่งไกรสรสีหราชกลางทุ่งทะเ ลชุบศรที่ลพบุรี โดยทางด้านมีท้องพระโรง มุขเด็จแบบสีหบุญชร ส่วนในเป็นห้องแบบพระวิมานที่บรรทมแบบไทย การตกแต่งแบบมีฐานสิงห์สมมุติ แบบแข้งสิงห์ น่องสิงห์ นมสิงห์ ก็เกิดขึ้นในสมัยนี้ เช่น ฐานตู้พระธรรมต่างๆ แบบตู้ฐานสิงห์ แบบที่พบที่วัดเซิงหวาย หรือตู้ที่เขียนลายเป็นรูปคนเปอ ร์เซีย หรือคนทางยุโรป ซึ่งเราเชื่อกันว่า เป็นรูปพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ และกษัตริย์โอรังเซ็ปแห่งเปอร์เซีย ฐานตู้ก็ทำเป็นแบบสิงห์สมมุติและยังมีฐานสิง ห์อีกแบบหนึ่งที่เรียกว่า สิงห์หย่ง ทำไมเรียก สิงห์หย่ง เพราะมีแต่แข้งสิงห์ ท้องสิงห์ นมสิงห์ แต่ไม่มีฐานหน้ากระดานรองรับ เช่น ฐานสีหบัญชร และบานพระบัญชรที่พระที่นั่งดุสิตสวรรค์ธัญญมหาปราสาทที่ลพบุรี เป็นต้น งานประติมากรรม ศิลปอยุธยายุคที่สาม ยังเป็นข้อถกเถียงยังไม่เป็นที่ยุติเพราะแต่เดิมเชื่อกันว่า พระหินทรายเป็นของสมัยอยุธยาชั้นหลัง แต่ต่อมา ได้มีผู้ค้านว่าพระหินทรายเก่ากว่าสมัยอยุธยา แต่พระประธานที่วัดไชยวัฒนารามเป็นพระหินทรายแดง มีลักษณะแตกต่างกับพระที่กล่าวกันว่าเก่ากว่า สมัยอยุธยา ส่วนพระพุทธรูปที่หล่อด้วยโลหะคงมีลักษณะตามแบบศิลปอยุธยายุคที่สอง แต่เปลี่ยนเครื่องทรงแบบทรงมงกุฎ ไม่นิยมมีจอนหู คือกนก ข้างหู แต่นิยมทำแบบหูมนุษย์มีความยาว ใส่ตุ้มหู เป็นตุ้มปลายแหลมจรดพระพาหาทั้งสองข้าง เครื่องทรงมีมากขึ้น ห้อยกนกทางด้านหน้า สวมฉลอง พระบาทเชิงงอน และเป็นต้นแบบที่ให้แก่ศิลปสมัยที่สี่ของอยุธยา อันเป็นการตกแต่งอย่างรกรุงรัง จนบางครั้งดูแล้วเกิดความเบื่อหน่ายเป็นอย่างยิ่ง งานประณีตศิลป ของศิลปอยุธยายุคนี้ โดยเฉพาะงานแกะไม้ที่วัดใหญ่สุวรรณราม เพชรบุรี คือ บานประตู ลายที่แกะ แกะเป็นลายก้านขดช่อหางโต หรือลายแกะไม้ที่บานประตูพระวิหารน้อย วัดหน้าพระเมรุ อยุธยา ฐานตอนล่างแกะลายเป็นลายฐานสิงห์สมมุติลายเป็นก้านขดเคล้าภาพ ส่วนบนเป็นวิ มาน ส่วนบนสุดเป็นลายเปลว ลายที่แกะเป็นระเบียบเช่นเดียวกับลายบานประตูศาลาการเปรียญวัดใหญ่สุวรรณาราม เพชรบุรี เรากำหนดอายุว่าอยู่ระ ยะนี้ ตามประวัติว่าศาลาการเปรียญน้ำพระเจ้าเสือถวายแด่สมเด็จสังฆราชแตงโม ซึ่งชาติภูมิของท่านเป็นชาวเพชรบุรี และที่ศาลาการเปรียญนี้ยังมีธรร มาสน์เทศน์ทรงเก่าชั้นหลังคาซ้อนสี่ชั้นรวมทั้งองค์ระฆัง ฐานโปร่ง แบบที่เรียกว่าฐานล่องถุน และธรรมาสน์สวดรับเทศน์ ปัจจุบันอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร ก็ได้นำไปจากวัดนี้ ซึ่งเป็นงานแสดงถึงประณีตศิลปในยุคนี้ได้เป็นอย่างดี งานจิตรกรรมงานจิตรกรรมของศิลปอยุธยายุคที่สามนี้นับได้ว่าเป็นการริเริ่มเขียนภาพหลายๆ สีพื้นของ ภาพเริ่มระบายเป็นโครงสีน้ำตาลอ่อน เริ่มนำเอาสีเขียว สีม่วง และสีฟ้าเข้ามาใช้ในงานจิตรกรรม เช่น ภาพเขียนที่ตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ วัดพุทไธสวรรย์ การจัดแบ่งภาพออกเป็นสัดส่วนนั้น ศิลปิน สามารถจัดได้เป็นอย่างดี โดยการใช้ภาพภูเขา ต้นไม้ เราจะเห็นได้ว่า การเขียนภาพเทวดาในสมัยนี้ ภาพเทวดาจะเริ่มนุ่งกางเกงแบบสนับเพลา ผ้านุ่งยกสูงขึ้น เริ่มมีภาพลายแฉกต่างๆ แบบสินเธาว์ เช่น ภาพเ ทวดาที่วัดใหญ่สุวรรณาราม เพชรบุรี และวัดช่องนนทรี พระนคร เป็นต้น ศิลปะยุคที่ ๔ งานประณีตศิลปในยุคนี้มีอย่างมากมาย แต่ได้ถูกทำลายย่อยยับไ ปพร้อมกับกรุงศรีอยุธยา เมื่อ ปี พ.ศ. ๒๓๑๐ งาน แกะไม้ที่สำคัญๆ เช่น ครุฑโขนเรือที่ตั้งแสดงที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเจ้าสามพระยา ซึ่งเป็นระยะเวลาสมัยพระ เจ้าบรมโกศทรงปรับปรุงระเบีย บประเพณีต่างๆ หรือหน้าบันโบสถ์วัดหน้าพระเมรุ เป็นภาพนารายณ์ทรงครุฑ ภาพครุฑ ภาพเทวดา แบบลวดลายไม่เก่าถึงบานประตูที่ได้จากวัดพระศรีสรรเพชญ จากความแตกต่างอาจจะเป็นของ ที่สร้างขึ้นใหม่คราวปฏิสังขรณ์ในสมัยพระเจ้าบรมโกศ ส่วนธรรมาสน์ และธรรมมาสน์สวดรับเทศน์ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุพิษณุโลก เป็นของที่สร้างในสมัยนี้ ธรรมาสน์เทศน์สร้างแบบฐานสูง ยอดแหลมส่วนฐานเป็นแบบ ฐานชนิดมีครุฑ และสิงห์แบกรับ แตกต่างกับธรรมาสน์ที่วัดใหญ่สุวรรณารามเพชรบุรี ซึ่งเป็นแบบที่เก่ากว่าธรรมาสน์ที่พิษณุโลกนี้ ได้เริ่มลงตัวในรูปร่าง และมาหยุดอยู่กับที่ในเรื่องการวางลักษณะการตกแต่งในสมัยรัตนโก สินทร์ตอนต้นเป็นที่สุด ส่วนธรรมาสน์สวดรับเทศน์ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุมีมุขและยอดแบบปราสาท ส่วนที่วัดใหญ่สุวรรณาราม เพชรบุรีไม่มียอด มีความแตกต่างกันอย่างเห็นชัด แต่ความประสงค์และประโยชน์ใช้สอยมาจากความคิดเช่นเดียวกันแสดงถึงสกุล ช่าง และการพัฒนาการวางลายตลอดจนรูปแบบได้อย่างดี รูปสลักเสี้ยวกางคือ รูปเทวดาเฝ้าประตูของไทยแต่สร้างเป็นรูปแบบจีนตามคติจีน โดยท่วง ท่าทีต่างๆ เชื่อว่ามีมาแต่ยุคก่อนๆ แต่เท่าที่พบบานประตูที่นำมาจากวัดหันตรา อยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติเจ้าสามพระยา หรือภาพเสี้ยวกางที่ฐาน ธรรมาสน์ที่นำมาจากวัดค้างคาว นนทบุรี เป็นภาพเสี้ยวกางถือกั้นหยั่นแบบจีน กั้นหยั่นคือมีดสั้นมีสองคมคดไปคดมา ก็เป็นศิลปะที่เกิดในสมัยนี้ โดย เปรียบเทียบจากรูปทรงมงกุฎการแต่งกายเป็นแบบสุดท้ายที่สุดของเครื่องแต่งกาย การเขียนภาพตู้ลายรดน้ำเป็นภาพเสี้ยวกาง ลายที่ประกอบภาพเสี้ย วกางประกอบด้วยลายกนกก็เป็นของเกิดขึ้นในสมัยนี้ จะเห็นจากตู้บางใบที่ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ ณ หอสมุดแห่งชาติท่าวาสุกรี พระนคร ฐานตอนแรก ทำเป็นฐานสิงห์ เหนือฐานสิงห์ทำเป็นฐานโปร่ง ได้เปลี่ยนนำลูกแก้วคือเส้นคั่นมา ใส่แทน ซึ่งเป็นความนิยมในสมัยนี้ที่เรียกว่า ฐานสิงห์แบบบัวลูกแก้ว เช่น การซ่อมแปลงฐานซุ้มหน้าต่างวัดกุฏีดาว ซึ่งสร้างในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ (วัดกุฏีดาวตั้งอยู่นอกเกาะเมืองอยุธยา มีทางแยกเข้าวัดจากถนนที่ เข้าสู่อยุธยาด้านขวามือ) งานจิตรกรรม คงมีมากแต่สูญหายไปพร้อมกับการเสียกรุง เราพบตัวอย่างงานจิตรกรรมตามหนังสือสวดพระ มาลัย แต่ก็มีเป็นส่วนน้อย งานเขียนที่ผนังโบสถ์ พบที่วัดเกาะแก้วสุทธาราม เพชรบุรี วัดปราสาท นนทบุรี เฉพาะที่วัดเกาะแก้วมีเขียนบอกไว้ว่า เขียนปี พ.ศ. ๒๒๗๗ การเขียนเป็นภาพพุทธประวัติ แบ่งจังหวะภาพเท่ากัน เป็นการแบ่งแบบซ้ำๆ งานศิลป ที่ขึ้นชื่อของอยุธยาอีกแบบหนึ่งคือ งานประดับมุก เช่น ประตูหน้าต่างภาชนะใช้สอย เช่น เตียบ ตะลุ่ม พานแว่นฟ้า ฯลฯ ถ้าประดับมุกกับกระจก เรียกว่า มุกแกมเบื้อ (เบื้อเป็นกระจกสีขาว) ส่วนการประดับกระจกสีลายละเอียด เรียกว่า ตะลุ่มประดับกระจก ถ้าเขียนสีเรียกว่า ลายกำมะลอ ซึ่งมีความหมายว่าไม่ถาวร เป็นการชั่ว คราว แต่ความจริงแล้วลายกำมะลอก็เป็นการเขียนที่ทนทาน แต่เป็นการเขียนผสมรักตามกรรมวิธีแบบญี่ปุ่น ซึ่งเราถือว่าเป็นงานชั้นรองจากงานประดับมุก ลายมุกที่มีชื่อเสียงของไทยปัจจุบันเป็นสมบัติที่เหลือจากอยุธยาทั้งสิ้น เช่น บานประตูที่พระพุทธชินราช พิษณุโลก ลายมุกประตูพระพุทธบาท สระบุรี บางบาน ลายมุกยอดและห อมณเฑียรธรรม ในวัดพระศรีรัตนศาสดารามที่กรุงเทพฯ จะเห็นได้ว่า การผูกลายมีสองแบบ คือ แบบวงกลมมีกนกข้างภายในวงกลมเป็นลายก้านขด ภายในวงขดเป็นรูปสัตว์ต่างๆ และอีก แบบเป็นลายก้านวางลายเป็นอิสระมากกว่าแบบวงกลมที่เป็นจังหวะตายตัว งานศิลปเครื่องถม สมัยอยุธยาจัดเป็นเลิศในขบวนลาย ถึงแม้ว่าขึ้นรูปหุ่นจะไม่ดีงามเท่ากับของสมัยกรุงเทพฯ ตอนต้นก็ตาม งานเครื่องถมสมัยอยุธ ยาตอนปลายเราหาแหล่งผลิตไม่ได้แน่นอนว่าอยู่ ณ แห่งใด แต่การขึ้นรูปของขันต่างๆ ที่ใช้ล้างหน้า หรือใส่บาตร เป็นแบบพื้นๆ ที่ช่างสามารถทำได้ทุ กคนถ้าเป็นช่างเงิน ลายที่สลักและดุนเป็นลายที่ประกอบด้วยก้านขดช่อหางโต มีภาพเทวดา ครุฑ และสัตว์ประกอบ มีทั้งถมดำ ถมทาทองที่ลายเรียก ว่า ถมทอง ถมที่ทาทองบางแห่งที่ลาย เรียกว่า ถมตะทอง นับเป็นศิลปยอดเยี่ยมอย่างหนึ่งของศิลปสมัยอยุธยา งานศิลปอีกอย่างหนึ่ง คือ ถ้วยชามสีที่เรียกว่า เบญจรงค์ คือ ประกอบด้วยสีดำ แดง เหลือง เขียว ขาว งานถ้วยชามเหล่านี้เป็นของจีน ทำจากประเทศจีน ไทยสั่งให้ตัวอย่างแบบของลาย รูปทรงต่างๆ เพื่อมาสนองประโยชน์ตลาดไทยที่อยุธยา หรือบางแบบจีนก็ผลิตขึ้นเองไทยไม่ต้องสั่ง แต่ก็นำมาขายใน ตลาดอยุธยา ชามเบญจรงค์สมัยอยุธยา คือ เป็นของที่สั่งในยุคที่สี่นี้ที่รู้จักกันดี คือ ชามเทพพนมนรสิงห์ พื้นดำ ภายในชามเคลือบสีเขียว ตัดลายขอ บชามภายในด้วยลายเชิง ลายประกอบด้านนอกเป็นลายเปลว ลายก้นขด ลายช่องกระจกคือลายคล้ายดอกสี่กลีบ ภายในเป็นลายหน้าสิงห์กินนรรำ ครุฑ ยักษ์ กินรี ลิง ลายหน้าสิงห์ก้านแย่ง ลายพื้นระบายสีขาว ถ้วยชามเบญจรงค์เหล่านี้ใช่จะมีแต่ถ้วยชามมีไปสารพัด แม้แต่จานชาม จานเชิง โถต่างๆ ตลอ ดจนโถเครื่องแป้ง ที่เราเรียกว่า ชุดเครื่องสำอาง ลายก็มีมากจนรวบรวมไม่หมด เพราะเป็นระยะเวลายาวนาน จนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ก็สั่งจากจีน บา งแบบก็เขียนแต่พอเป็นลาย แต่ที่เชื่อว่าเป็นของหลวงสั่ง ก็ได้แก่ชามที่มีพื้นเขียวอยู่ภายในเพื่อให้ดูแตกต่างกับของชาวบ้านก็เป็นได้ หรือลายดอกไม้ นก ฯลฯ มีพื้นเป็นสีทอง หรือตัดเส้นสีทอง จนแม้ในปัจจุบันเราก็ยังไม่สามารถจะแยกออกเป็นสมัยใด เพราะลายเหมือนกัน เช่น โถ และชามบางแบบ ซึ่งมีมากจนเราจำแนกไม่ได้ว่าเป็นของสมัยอยุธยาหรือรัตน โกสินทร์ ศิลปะอยุธยาไม่ได้เสื่อมไปไหน แต่สูญสิ้นไปมากต่อมากกับการถูกทำลายตอนกรุงแตก เมื่อ พ.ศ. ๒๓๑๐ ที่เหลือให้เราได้ชื่นชมเป็นเพียงน้อยนิดแล ะกำลังจะหมดไปตามกาลเวลา หรือจากความรู้และความไม่รู้ หรือจากความจงใจหรือไม่ตั้งใจจากผู้ที่เกี่ยวข้องแวดล้อม ก็เป็นไปตามวัฏจักร สิ่งที่เหลืออยู่ก็เป็นความภูมิใจอย่างหนึ่งของเราผู้ที่รักศิลปและชื่นชอบศิลปสมัยอยุธยา ภูมิปัญญาไทยในสมัยอยุธยามีความสําคัญอย่างไรภูมิปัญญาและวัฒนธรรมสมัยอยุธยา เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นถึงทักษะ ในการแก้ไขปัญหาการดารงชีวิตของชาวอยุธยาโดยภูมิปัญญามีคุณค่า และความสาคัญต่อสังคมสมัยอยุธยาและสมัยปัจจุบันหลายด้าน เช่น ภูมิปัญญาช่วยสร้างชาติให้มีความมั่นคง เป็นบ่อเกิดความรัก ความสามัคคีของคนในชาติสร้างความภูมิใจ และศักดิ์ศรีเกียรติภูมิให้แก่ คนไทย
ภูมิปัญญาด้านศิลปกรรมสมัยอยุธยาส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับข้อใดงานศิลปกรรมส่วนใหญ่ในสมัยอยุธยาเกี่ยวข้องกับเรื่องอะไร
ความงามของธรรมชาติ ความเป็นอยู่ของประชาชน ความศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา ความเป็นอยู่ของเจ้านายและขุนนาง
ภูมิปัญญาสมัยกรุงศรีอยุธยามีอะไรบ้างภูมิปัญญาไทยสมัยอยุธยา (ภูมิปัญญาด้านศิลปกรรม (ปราสาทหินเมืองต่ำ,…. ภูมิปัญญาการต่อเรือ ติดต่อกับชุมชนอื่นๆโดยใช้พาหนะขนส่ง เรือแจว ... . ภูมิปัญญาการขุดคลอง คลองที่ขุดขึ้นในสมัยอยุธยา คลองที่ขุดสมัยรัตนโกสินทร์ ... . ภูมิปัญญาด้านศิลปกรรม ปราสาทหินเมืองต่ำ วัดพระแก้ว ... . ภูมิปัญญาด้านวรรณกรรม มหาชาติคำหลวง. ข้อใดเป็นภูมิปัญญาทางด้านการค้าในสมัยอยุธยาการค้าในสมัยอยุธยาค่อนข้างเสรี คือ ติดต่อกันในอยุธยาโดยตรงไม่ต้องผ่านองค์กรของรัฐหรือเอกชนไทยที่มีทุนก็จะสามารถค้าสำเภาได้ มีการเก็บภาษีเต็มเม็ดเต็มหน่วย มีการตั้งพระคลังสินค้าเป็นหน่วยงานรับผิดชอบดำเนินการเกี่ยวกับการค้ากับต่างประเทศในลักษณะผูกขาด และพระคลังสินค้ามีอำนาจผูกขาดโดยสมบูรณ์
|
ภูมิปัญญาสมัยอยุธยาด้านศิลปกรรม
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.apacode Inc.
