พุทธคุณข้อใดจัดอยู่ในพระปัญญาคุณ

พระพุทธเจ้านั้น พระองค์เป็นผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐเป็นอันมาก ยากที่จักพรรณนาให้สิ้นสุดได้โดยง่าย แต่เมื่อประมวลกล่าวเฉพาะพระคุณที่เป็นใหญ่เป็นประธานแห่งพระคุณทั้งปวง พระคุณอันยิ่งใหญ่นั้นมี ๓ ประการ คือ

๑. พระปัญญาธิคุณ คือ พระพุทธองค์ทรงมีพระปัญญารอบรู้ถึงความจริงแห่งสิ่งทั้งหลายทั้งปวง ความเป็นจริงของสิ่งเหล่านั้นว่าเป็นอย่างไร ก็ทรงทราบชัดถึงความจริงเหล่านั้น และนำความจริงเหล่านั้นมาเปิดเผยชี้แจงแสดงแก่โลก ตามพื้นเพแห่งอัธยาศัยของบุคคลเหล่านั้น

๒. พระบริสุทธิคุณ คือ พระพุทธองค์ทรงมีพระทัยบริสุทธิ์ สะอาดหมดจด จากอาสวะกิเลสเครื่องเศร้าหมองทั้งหลาย ไม่มีความขุ่นมัวเศร้าหมองภายในพระทัยทรงดำรงอยู่อย่างคงที่ ไม่แปรผัน ท่ามกลางอารมณ์ที่กระแทกกระทั้นจากภายนอก ไม่ว่าจะดีหรือร้ายแต่พระทัยของพระพุทธเจ้าก็บริสุทธิ์อยู่มั่นคงอยู่อย่างนั้นไม่แปรผัน

๓. พระมหากรุณาธิคุณ คือ ทรงกอปรด้วยความกรุณาต่อสรรพสัตว์ทั้งหลาย ไม่ทรงเลือกชาติชั้นวรรณะแต่ประการใด แม้แต่ในศีลของพระองค์ก็ทรงบัญญัติให้คนงดเว้นไม่ทำสิ่งมีชีวิตให้ตกล่วงไป และทรงแนะให้แผ่เมตตาจิตต่อสรรพสัตว์ทั้งหลาย เพื่อให้อยู่ร่วมกันได้อย่างปกติสุข อันเป็นเป้าหมายของการดำรงชีวิตของสรรพสัตว์ทั้งหลาย

ซึ่งเมื่อกล่าวโดยนัยที่รู้กันแพร่หลายทั่วไปแล้ว พระคุณของพระพุทธเจ้า ก็สรุปรวมลงไว้ที่นวหรคุณทั้ง ๙ ประการ อย่างที่สวดสรรเสริญว่า

"แม้เพราะอย่างนี้ อย่างนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้า เป็นพระอรหันต์ ดับเพลิงกิเลส เพลิงทุกข์สิ้นเชิง ตรัสรู้ชอบได้โดยพระองค์เอง ทรงถึงพร้อมด้วยวิชชา คือ ความรู้ และจรณะ คือ ความประพฤติ เป็นผู้เสด็จไปแล้วด้วยดี เป็นผู้รู้โลกอย่างแจ่มแจ้ง เป็นผู้สามารถฝึกบุรุษที่สมควรฝึกได้อย่างไม่มีใครยิ่งกว่า เป็นครูผู้สอนของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบานด้วยธรรม เป็นผู้มีความจำเริญ จำแนกธรรมสั่งสอนสัตว์ ดังนี้..."

ที่มา : อธิบายหลักธรรมตามหมวด จาก นวโกวาท (ขุ.ขุ.๒๕/๑) : พระเทพดิลก (ระแบบ ฐิตญาโณ); วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร และ ภาพจาก http://mukzaza1234.blogspot.com/2016/08/blog-post_63.html

3. ทรงปัญญาล้ำเลิศในการสอน วิธีการสั่งสอนของพระองค์ได้แสดงให้เห็นว่าทรงมีพระปัญญาล้ำเลิศจริง ได้แก่ การเตรียมการสอน ซึ่งเป็นหลักการอันสำคัญยิ่งในการสอนทั่วไป เป็นหลักที่ทันสมัย แม้ในปัจจุบันก็ยังถือว่าเป็นเรื่องสำคัญในการสอน พระองค์จะทรงเตรียมการล่วงหน้าก่อนที่จะสอนบุคคลต่างๆ ได้อย่างเหมาะสม ตัวอย่างเช่น เมื่อทรงสอนพระองคุลิมาล พระองค์ต้องแสดงฤทธิ์ให้พระองคุลิมาลเกิดความอัศจรรย์ใจมีความสนใจเสียก่อน แล้วจึงสอนด้วยิวธีที่แยบคาย เป็นต้น นอกจากนี้ในเรื่องการเตรียมผู้เรียนหรือผู้ฟังคำสอนให้พร้อมที่จะรับคำสอนด้วย อนุปพพิกถา คือ การสอนจากง่ายไปหายากเป็นขั้นๆ ไป เมื่อผู้เรียนพร้อมดีแล้วจึงทรงสอนธรรมในขั้นสูงต่อไป นอกจากนี้ พระองค์ยังใช้วิธีสอนที่เหมาะสมกับพื้นฐานของผู้รับคำสอนด้วย ตัวอย่างเช่น ทรงสอนเด็กที่กำลังซุกซนไล่ตีงู

(เกร็ดความรู้เรื่องไทยศึกษา) พุทธคุณ พุทธคุณ คือ คุณความดีของพระพุทธเจ้าที่เกิดจาการพัฒนาชีวิตด้วยการบำเพ็ญบารมี...

Posted by สถาบันไทยศึกษา จุฬาฯ Institute Of Thai Studies, Chulalongkorn university on Friday, February 5, 2021

ในพระคุณ 3 นี้ ข้อที่เป็นหลักและกล่าวถึงทั่วไปในคัมภีร์ต่าง ๆ มี 2 คือ ปัญญา และกรุณา ส่วนวิสุทธิ เป็นพระคุณเนื่องอยู่ในพระปัญญาอยู่แล้ว เพราะเป็นผลเกิดเองจากการตรัสรู้ คัมภีร์ทั้งหลายจึงไม่แยกไว้เป็นข้อหนึ่งต่างหาก

�. �� 繾��ѹ��

�. ��ھط� ��ͧ�ªͺ

�. �ԪڪҨó��ڻ�� ֧��Ԫ��Шó�

�. �ؤ� �ʴ�仴��

�. �š�Է� �繼��š

�. ͹صڵ�� ʷ��ö� ��öս֡��֡��觡��

�. ʵڶ� ��ҹ� ��ʴҢͧ�Ǵ��

�. �ط�� 繼��ԡ�ҹ��

�. �� 繼��⪤

�ط��س��

�. ��лѭ�Ҥس ��Фس��;�лѭ��
�. ��С�سҤس ��Фس��;��ҡ�س�

�ط��س��ҡѹ㹻��