หลักการสำคัญ Show 1. การมีส่วนร่วมของชุมชน ชุมชนเป็นเจ้าของ ชุมชนเป็นผู้รับประโยชน์ วัตถุประสงค์ 1. เพื่อให้ผู้นำชุมชน กลุ่ม/องค์กรชุมชน เครือข่ายองค์กรชุมชนและชุมชน ใช้เป็นเครื่องมือสร้างกระบวนการเรียนรู้และพัฒนาตนเองไปสู่ความเข้มแข็ง 2.เพื่อให้ภาคีการพัฒนาใช้เป็นเครื่องมือเชื่อมประสานการทำงานการพัฒนาศักยภาพชุมชนโดยมีชุมชนเป็นศูนย์กลาง ลักษณะมาตรฐาน ลักษณะมาตรฐานงานชุมชน ทั้ง 4 ประเภท ประกอบด้วย “ด้าน” กับ”องค์ประกอบที่แสดงถึงคุณลักษณะที่ดีซึ่งสะท้อนภาวะผู้นำของผู้นำชุมชน และตัวชี้วัดความเข้มแข็งของกลุ่ม/องค์กรชุมชน เครือข่ายองค์กรชมชน และชุมชน ซึ่งประเภทมาตรฐานงานชุมชน ทั้ง 4 ประเภท มีดังนี้
1) ด้านการบริหารตนเอง มี 4 องค์ประกอบคือ 1.1 บุคลิกภาพดี 1.2 ความรู้ ความสามารถ 1.3 คุณธรรม ศีลธรรมและจริยธรรม 1.4 วินัยในตนเอง 2) ด้านการบริหารสังคม มี 4 องค์ประกอบคือ 2.1 มนุษย์สัมพันธ์ 2.2 ความเป็นประชาธิปไตย 2.3 การประสานงานที่ดี 2.4 การเป็นที่ปรึกษาที่ดี 3) ด้านการบริหารงาน มี 7 องค์ประกอบคือ 3.1 การวางแผน 3.2 การแก้ไขปัญหา 3.3 การบริหารงบประมาณ การเงิน บัญชี 3.4 การพัฒนางานอย่างต่อเนื่อง 3.5 การควบคุมและประเมินผล 3.6 การสร้างและการพัฒนาทีม 3.7 ความรับผิดชอบต่องาน 1) ด้านโครงสร้างและกระบวนการทำงาน กลุ่ม/องค์กรชุมชนที่ดำเนินงานได้อย่างมีมาตรฐานควรจะมีโครงสร้างและกระบวนการทำงานที่แสดงถึงการบริหารจัดการอย่างเป็นระบบเพื่อเกื้อหนุนให้เกิดการมีส่วนร่วมของสมาชิกในการขับเคลื่อนการดำเนินงานของกลุ่ม/องค์กรชุมชนให้ไปสู่ผลสำเร็จตามวัตถุประสงค์ของการจัดตั้ง มี 4 องค์ประกอบคือ 1.1 คณะกรรมการ 1.2 ระเบียบข้อตกลง 1.3 สมาชิก 1.4 สถานที่ทำงานกลุ่ม 1.5 กระบวนการทำงาน 2) ด้านการบริหารเงินทุนและทรัพยากร กลุ่ม/องค์กรชุมชนที่ดำเนินการได้อย่างมีมาตรฐานควรจะมีการบริหารเงินทุนและทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ คุ้มค่า และโปร่งใส สำหรับด้านนี้แบ่งเป็น 3 องค์ประกอบคือ 2.1 การจัดหาเงินทุนและทรัพยากร 2.3 การควบคุมการใช้ประโยชน์จากเงินทุนและทรัพยากร 3) ด้านการพัฒนาขีดความสามารถขององค์กร กลุ่ม/องค์กรชุมชนที่ดำเนินการได้อย่างมีมาตรฐานควรจะมีการเสริมสร้างการเรียนรู้เพื่อพัฒนากลุ่ม/องค์กรชุมชนอย่างต่อเนื่องและเชื่อมโยงกับกลุ่ม/องค์กรอื่นๆ ซึ่งด้านนี้แบ่งเป็น 3 องค์ประกอบคือ 3.1 การพัฒนาการเรียนรู้ 3.2 การพัฒนาทุนทางสังคม 3.3 การเชื่อมโยงกับกลุ่ม/องค์กร 4) ด้านผลประโยชน์ต่อสมาชิกและชุมชน กลุ่ม/องค์กรชุมชนทีดำเนินการได้อย่างมีมาตรฐานควรจะมีการแบ่งปันผลประโยชน์ต่อสมาชิกและชุมชนอย่างทั่งถึงเป็นธรรม และตอบสนองความต้องการตามระเบียบที่เห็นพ้องต้องกันของสมาชิก ซึ่งด้านนี้แบ่งเป็น ๓ องค์ประกอบคือ 4.1 การดำเนินงานเพื่อแก้ไขปัญหาของสมาชิก 4.2 การแบ่งปันผลประโยชน์ต่อสมาชิก 4.3 การจัดสวัสดิการต่อสมาชิกและชุมชน ประเภทที่ 3 มาตรฐานเครือข่ายองค์กรชุมชน ประกอบด้วยลักษณะความเข้มแข็ง 4 ด้าน 17 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ด้านโครงสร้างและกระบวนการทำงาน คุณลักษณะสำคัญของโครงสร้างและกระบวนการทำงานคือ มีการแบ่งบทบาทหน้าที่ที่ชัดเจน มีกระบวนการทำงานที่เชื่อมโยงไปสู่ภารกิจ และเป้าประสงค์ขององค์กรสมาชิก เนื่องจากคุณลักษณะข้างต้น จะช่วยขับเคลื่อนเครือข่ายไปสู่ผลสำเร็จร่วมกันได้ในที่สุด ซึ่งด้านนี้แบ่งเป็น 3 องค์ประกอบ คือ 1.1 องค์กรสมาชิก 1.2 คณะกรรมการ/แกนนำ 1.3 การบริหารจัดการ 2) ด้านการบริหารงบประมาณและทรัพยากร มีการบริหารงบประมาณและทรัพยากร ทั้งที่เป็นความรู้และบุคลากร โดยยึด ๔ หลักการสำคัญ กล่าวคือ โปร่งใส ตรวจสอบได้ มีวินัยในการหาและจัดสรรรายจ่ายให้สอดคล้องกับรายได้ มีประสิทธิภาพและตอบสนองต่อความต้องการขององค์กรสมาชิกสำหรับด้านนี้แบ่งเป็น 5 องค์ประกอบคือ 2.1 โปร่งใส ตรวจสอบได้ 2.2 ความมีวินัยทางการบริหารเงินทุน 2.3 ความมีประสิทธิภาพในการบริหารเงินทุน 2.4 การบริหารภูมิปัญญา/ฐานความรู้ 2.5 การบริหารทรัพยากรบุคคล 3) ด้านการพัฒนาขีดความสามารถของเครือข่าย มีกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เพื่อสั่งสมองค์ความรู้ร่วมกันอย่างต่อเนื่อง สามารถนำบทเรียนที่ได้มาใช้พัฒนาขีดความสามารถภายในองค์กรสมาชิกหรือเชื่อมโยงขยายผลไปสู่เครือข่ายอื่น อีกทั้งสามารถใช้บทเรียนความรู้ที่ได้มีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายสาธารณะขององค์กรภาครัฐ ซึ่งด้านนี้แบ่งเป็น 4 องค์ประกอบคือ 3.1 การพัฒนาการเรียนรู้ 3.2 การนำความรู้สู่นโยบายสาธารณะ 3.3 การขยายเครือข่าย 3.4 การเชื่อมโยงการทำงานเครือข่าย 4) ด้านผลประโยชน์ต่อสมาชิก/ชุมชน มีการจัดสรรผลประโยชน์ตามวัตถุประสงค์การจัดตั้งเครือข่ายให้แก่องค์กรสมาชิกอย่างทั่วถึง เป็นธรรม การรวมตัวเป็นเครือข่ายส่งผลให้เกิดการผนึกพลังในการพิทักษ์ต่อรองผลประโยชน์ขององค์กรสมาชิกอย่างสร้างสรรค์จนนำไปสู่บรรยากาศการทำงานที่แบ่งปันแก่ส่วนรวมเกื้อกูลและไว้วางใจกันระหว่างองค์กรสมาชิก โดยด้านนี้แบ่งเป็น 5 องค์ประกอบคือ 4.1 การจัดสรรผลประโยชน์ 4.2 การแลกเปลี่ยนปัจจัยการผลิตระหว่างกัน 4.3 การมีพลังต่อรอง 4.4 การเกื้อหนุนประโยชน์ต่อชุมชน 4.5 การจัดสวัสดิการต่อสมาชิก ประเภทที่ 4 มาตรฐานชุมชน ประกอบด้วย ลักษณะความเข้มแข็ง 7 ด้าน 21 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ด้านเศรษฐกิจชุมชน มี 3 องค์ประกอบ คือ 1.1 ครัวเรือนสามารถพึ่งตนเองได้ 1.2 การส่งเสริมอาชีพที่ตอบสนองความต้องการของชุมชน 1.3 การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนตามความเหมาะสมของชุมชน 2) ด้านการจัดการทรัพยากรในชุมชน มี 3 องค์ประกอบ คือ 2.1 การบริหารทรัพยากรธรรมชาติอย่างเหมาะสม 2.2 การเสริมสร้างสภาพแวดล้อมชุมชนที่ดี 2.3 ระบบโครงสร้างพื้นฐานเพียงพอต่อความต้องการ 3) ด้านสุขภาพอนามัย มี 4 องค์ประกอบ คือ 3.1 ระบบโครงสร้างพื้นฐานเพื่อสุขภาพจากการมีส่วนร่วมของชุมชน 3.2 การจัดการเพื่อสร้างเสริมสุขภาพ 3.3 การป้องกันโรคประจำถิ่น (โรคติดต่อและไม่ติดต่อ) 3.4 ความสามารถในการดูแลและจัดการด้านสุขภาพได้ด้วยตนเอง 4) ด้านศาสนา วัฒนธรรมและประเพณี มี 3 องค์ประกอบ คือ 4.1 การนับถือศาสนาเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ 4.2 การมีวิถีชีวิตแบ่งปันเอื้ออาทร 4.3 การอนุรักษ์สืบสานวัฒนธรรมประเพณีของชุมชน 5) ด้านการพัฒนาคนในชุมชน มี 2 องค์ประกอบ คือ 5.1 การจัดการความรู้ของชุมชน 5.2 การพัฒนาผู้นำ/สมาชิกในชุมชน 6) ด้านการบริหารจัดการชุมชน มี 4 องค์ประกอบ คือ 6.1 การจัดการระบบฐานข้อมูลในชุมชน 6.2 การจัดทำแผนชุมชน 6.3 การจัดสวัสดิการภายในชุมชน 6.4 การเสริมสร้างการเมืองการปกครองตามระบบประชาธิปไตย 7) ด้านความมั่นคงปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน มี 2 องค์ประกอบ คือ 7.1 การป้องกันรักษาความมั่นคงปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน 7.2 การป้องกันภัยธรรมชาติโดยชุมชน
จังหวัดสามารถกำหนดรูปแบบการบริหารจัดการระบบ
มชช.ที่เรียกว่า “คณะกรรมการระบบมาตรฐานงานชุมชนจังหวัด” และ “คณะกรรมการระบบมาตรฐานงานชุมชนอำเภอ”ได้ตามความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่ เช่น อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันมีผู้นำผ่านการเรียนรู้ ระบบ มชช. มากกว่า 10,000 คน ทั่วประเทศ ที่สามารถเป็นพี่เลี้ยง ที่ปรึกษา หรือเข้ามาเป็นกลไกการบริหารจัดการระบบ มชช. ขั้นตอนการดำเนินงาน มชช. – ขั้นการเตรียมการ ประกอบด้วย การเตรียมข้อมูล/เนื้อหา เตรียมตนเอง เตรียมทีมงาน เตรียมงาน หลัก 4ป ของการพัฒนาชุมชน ป แรก คือข้อใดกรมการพัฒนาชุมชนไดประยุกตหลักการดําเนินงานพัฒนาโดยทั่วไปขางตนใหเจาหนาที่พัฒนา ชุมชนยึดถือและนําไปเปนหลักปฏิบัติ 4 ประการ เรียกวา หลัก 4 ป. คือ ประชาชน ประชาธิปไตย ประสานงาน และประหยัด
แนวคิดในการพัฒนาชุมชนมีอะไรบ้างสามารถสรุปรูปแบบการพัฒนาชุมชนเพื่อพึ่งพาตนเองอย่างยั่งยืน ได้เป็น 6 ขั้นตอนดังนี้ 1) สร้าง ความสัมพันธ์กับชุมชน 2) ทัศนศึกษาดูงานหมู่บ้านต้นแบบ 3) ศึกษาสภาพปัจจุบันปัญหาและความต้องการของ ชุมชน 4) ร่วมกันวิเคราะห์ความต้องการ และเลือกกิจกรรมที่จะนาไปปฏิบัติที่เหมาะสม 5) ลงมือปฏิบัติและ 6) คืน ความรู้สู่ชุมชน
ชุมชนที่ดีต้องมีอะไรบ้าง"เมืองน่าอยู่และชุมชนน่าอยู่" หมายความว่า ชุมชนที่อยู่อาศัย ทั้งในเขตเมืองและ ชนบทที่มีสภาพแวดล้อม และคุณภาพชีวิตที่ดี มีสังคมที่เอื้ออาทร มีชุมชนเข้มแข็ง มีความ สะดวกสบาย ปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน มีระบบเศรษฐกิจดีมั่นคง มีวัฒนธรรมและจิต วิญญาณที่เป็นเอกลักษณ์ของเมืองและชุมชน
ความสําคัญของชุมชน มีอะไรบ้างชุมชน เป็นรูปแบบของการเกาะเกี่ยวสัมพันธ์กันของมนุษย์ ซึ่งไม่จำกัดว่าจะต้องอยู่ร่วมกันในอาณาบริเวณหนึ่งเท่านั้น ชุมชนได้รับความสนใจว่าเป็นพลังในการขับเคลื่อนที่จะไปสู่การมีชีวิตที่ดีร่วมกัน ซึ่งอาจมีในหลายรูปแบบ อาทิ : ชุมชนหมู่บ้าน ซึ่งเป็นชุมชนตามพื้นที่การปกครอง, ชุมชนที่มีขอบเขตกว้างขวาง ซึ่งได้แก่ ชุมชนของผู้ที่มี ...
|