ประวัติศาสตร์ Show พระบรมมหาราชวังเป็นพระราชนิเวศน์แห่งแรกในกรุงเทพมหานคร สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ในปี พ.ศ. 2325 มูลเหตุแห่งการสร้างเกิดขึ้นเนื่องจาก ทรงเห็นว่ากรุงธนบุรี มีชัยภูมิไม่เหมาะสมเพราะมีลำน้ำผ่านกลางเมือง เรียกว่าเมืองอกแตก เมืองลักษณะนี้ข้าศึกสามารถรุกรานได้ง่าย สาเหตุอีกประการหนึ่งเนื่องจาก พระราชวังกรุงธนบุรี มีวัดขนาบ 2 ด้าน คือวัดแจ้ง (วัดอรุณราชวราราม) และวัดท้ายตลาด (วัดโมลีโลกยาราม) ทำให้ไม่สามารถขยายพระราชวังให้ยิ่งใหญ่เหมือนพระราชวังเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาได้ พระบรมมหาราชวังเป็นพระราชนิเวศน์แห่งแรกในกรุงเทพมหานคร ราชธานีหรือเมืองหลวงใหม่ที่สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 ในปี พ.ศ. 2325  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก จึงโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายเมืองหลวงจากกรุงธนบุรี ซึ่งอยู่ฝากฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยามายังฝั่งตะวันออก ซึ่งสถานที่แห่งนี้เดิมเป็นที่อยู่ของเหล่าบรรดาชาวจีนภายใต้การดูแลของพระยาราชาเศรษฐี จึงโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายชาวจีนเหล่านี้ไปตั้งหลักแหล่งใหม่ ณ บริเวณที่สวนตั้งแต่คลองวัดสามปลื้ม (วัดจักรวรรดิ์ ฯ) ถึงคลองวัดสามเพ็ง (วัดสัมพันธวงศ์) ปัจจุบันคือเยาวราช โดยโปรดเกล้าฯ ให้พระยาธรรมาธิกรณ์และพระยาวิจิตรนาวี เป็นแม่กองในการก่อสร้างพระบรมมหาราชวัง และในวันที่ 13 มิถุนายน 2325 เวลา 6 นาฬิกา 24 นาที อันเป็นมงคลฤกษ์ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารคจากพระราชวังกรุงธนบุรี ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยามายังพระบรมมหาราชวัง ทรงประกอบพระราชพิธีปราบดาภิเษก และเฉลิมพระราชมณเฑียร พระบรมมหาราชวังเมื่อแรกสร้างมีเนื้อที่ 132 ไร่ แต่ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงเห็นว่าเขตพระราชฐานชั้นใน ซึ่งเป็นที่ประทับสำหรับพระมเหสี พระราชเทวี เจ้าจอมและเจ้านายฝ่ายในมีความคับแคบ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ขยายเนื้อที่ด้านทิศใต้ออกไปทางถนนท้ายวัง เพิ่มขึ้นอีก 20 ไร่ 2 งาน รวมมีเนื้อที่ทั้งสิ้น 152 ไร่ 2 งาน โดยแบ่งเขตออกเป็น 3 ส่วน คือ • เขตพระราชฐานชั้นนอก • เขตพระราชฐานชั้นกลาง • เขตพระราชฐานชั้นใน ล้อมด้วยกำแพงก่ออิฐถือปูนประกอบด้วยประตูและป้อมปราการ ดังนี้ 1. ประตูวิมานเทเวศร์ 2. ประตูวิเศษไชยศรี 3. ประตูมณีนพรัตน์ 4. ประตูสวัสดิโสภา 5. ประตูเทวาพิทักษ์ 6. ประตูศักดิ์ไชยสิทธิ์ 7. ประตูวิจิตรบรรจง 8. ประตูอนงคารักษ์ 9. ประตูพิทักษ์บวร 10. ประตูสุนทรทิศา 11. ประตูเทวาภิรมย์ 12. ประตูอุดมสุดารักษ์ ป้อมปราการ มีทั้งหมด 17 ป้อม คือ 1. ป้อมอินทรรังสรรค์ 2. ป้อมขันธ์เขื่อนเพชร 3. ป้อมเผด็จดัสกร 4. ป้อมสัญจรใจวิง 5. ป้อมสิงขรขันธ์ 6. ป้อมขยันยิ่งยุทธ 7. ป้อมฤทธิรุทธ์โรมรัน 8. ป้อมอนันตคีรี 9. ป้อมมณีปราการ 10. ป้อมพิศาลสีมา 11. ป้อมภูผาสุทัศน์ 12. ป้อมสัตตบรรพต 13. ป้อมโสฬสลีลา 14. ป้อมมหาโลหะ 15. ป้อมทัศนานิกร 16. ป้อมพรหมอำนวยศิลป์ 17. ป้อมอินทร์อำนวยศร สถาปัตยกรรม พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระที่นั่งมูลสถานบรมอาสน์ พระที่นั่งสมมติเทวราชอุปบัติ พระที่นั่งอาภรณ์ภิโมกข์ปราสาท พิพิธภัณฑ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ศาลาเครื่องราชอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ A วัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือวัดพระแก้ว เป็น พระอุโบสถ พระอุโบสถเป็นอาคารทรงไทยก่ออิฐถือปูน เป็นศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย ฐานพระอุโบสถหย่อนท้องช้างเป็นเส้นโค้ง หลังคาทรงไทย 4 ชั้นลด หน้าบันจำหลักลายรูปนารายณ์ทรงครุฑยุดนาค ล้อมรอบด้วยลาย เสานางเรียงโดยรอบ มีจำนวน 48 ต้น เป็นเสาย่อมุม ไม้สิบสอง ปิดทองประดับกระจก ผนังพระอุโบสถด้านนอกประดับลายทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ปิดทองประดับกระจก ซุ้มพระทวารและพระบัญชรเป็นซุ้มปูนปั้นทรงมณฑป ที่ฐานปัทม์โดยรอบตกแต่งด้วยรูปครุฑยุดนาค หล่อด้วยสำริดปิดทอง มีจำนวน 112 รูป ที่บันไดทางขึ้นพระอุโบสถตั้งแต่งด้วยสิงห์สำริดศิลปะแบบเขมร รวม 6 คู่ สิงห์คู่กลางด้านหน้าพระอุโบสถนำมาจากเมืองบันทายมาศ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ส่วนอีก 5 คู่ที่เหลือเป็นสิงห์จำลองจากคู่กลาง บานพระทวารและพระบัญชรประดับมุกฝีมือช่างในสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 พระอุโบสถ พระอุโบสถเป็นอาคารทรงไทยก่ออิฐถือปูน เป็นศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย ฐานพระอุโบสถหย่อนท้องช้างเป็นเส้นโค้ง หลังคาทรงไทย 4 ชั้นลด หน้าบันจำหลักลายรูปนารายณ์ทรงครุฑยุดนาค ล้อมรอบด้วยลาย เสานางเรียงโดยรอบ มีจำนวน 48 ต้น เป็นเสาย่อมุม ไม้สิบสอง ปิดทองประดับกระจก ผนังพระอุโบสถด้านนอกประดับลายทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ปิดทองประดับกระจก ซุ้มพระทวารและพระบัญชรเป็นซุ้มปูนปั้นทรงมณฑป ที่ฐานปัทม์โดยรอบตกแต่งด้วยรูปครุฑยุดนาค หล่อด้วยสำริดปิดทอง มีจำนวน 112 รูป ที่บันไดทางขึ้นพระอุโบสถตั้งแต่งด้วยสิงห์สำริดศิลปะแบบเขมร รวม 6 คู่ สิงห์คู่กลางด้านหน้าพระอุโบสถนำมาจากเมืองบันทายมาศ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ส่วนอีก 5 คู่ที่เหลือเป็นสิงห์จำลองจากคู่กลาง บานพระทวารและพระบัญชรประดับมุกฝีมือช่างในสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 ฝาผนังด้านในทั้ง 4 ด้าน มีจิตรกรรมฝาผนังเขียนขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ผนังหุ้มกลองด้านหน้าพระแก้วมรกตเป็นภาพมารผจญ ผนังหุ้มกลองด้านหลังเป็นภาพไตรภูมิ ผนังด้านข้างเป็นภาพพระปฐมสมโพธิกถาและชาดก รวมทั้งภาพกระบวนพยุหยาตราทางชลมารคและทางสถลมารค จิตรกรรมฝาผนังเขียนขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 1 และ 3 ผนังหุ้มกลองด้านหลังเป็นภาพไตรภูมิ ผนังด้านข้างเป็นภาพพระปฐมสมโพธิกถาและชาดก รวมทั้งภาพกระบวนพยุหยาตราทางชลมารคและทางสถลมารค
จิตรกรรมฝาผนังเขียนขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 1 และ 3 B พระแก้วมรกตและพระพุทธรูปอื่นๆ พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือพระแก้วมรกต พระแก้วมรกตมีพระพุทธ ภายในพระอุโบสถจะเห็นบุษบกทองคำเหนือฐานชุกชี ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือ ต่อมาในสมัยพระเจ้าติโลกราช โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระแก้วมรกตมาประดิษฐานที่วัดเจดีย์หลวง เมืองเชียงใหม่ รวมเป็นเวลา 84 ปี วันแรม 1 ค่ำ เดือน 4 เพื่อทรงเครื่องสำหรับฤดูร้อน วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 เพื่อทรงเครื่องสำหรับฤดูฝน วันแรม 1 ค่ำ เดือน 12 เพื่อทรงเครื่องสำหรับฤดูหนาว บริเวณฐานชุกชียังประดิษฐานพระพุทธรูปทรงเครื่อง ปางห้ามสมุทร อีก 10 องค์ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างเพื่ออุทิศถวายเป็นพระราชกุศลแด่เจ้านายฝ่ายหน้าและฝ่ายใน ด้านหน้าฐานชุกชีมีพระพุทธรูปสำคัญอีกองค์หนึ่ง คือ พระสัมพุทธพรรณี ห่มจีวรเฉียงมีริ้ว ประทับนั่งปางสมาธิ สร้างขึ้นโดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งยังทรงผนวชและจำพรรษาอยู่ที่วัดราชาธิวาส พระพุทธรูปองค์นี้มีพุทธลักษณะที่แตกต่างจากพระพุทธรูปองค์อื่นๆ คือ ไม่มีพระเกตุมาลา พระรัศมีเป็นเปลวไฟ มี 3 องค์ คือ สีทองสำหรับฤดูร้อน สีน้ำเงินสำหรับฤดูฝน และสีหยาดน้ำค้าง (แก้วใส) สำหรับฤดูหนาว โดยจะเปลี่ยนคราวเดียวกับพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร C ยักษ์ทวารบาล บริเวณพระทวารพระระเบียงด้านในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ตั้งแต่งยักษ์ทวารบาล การก่ออิฐถือปูน ทาสีและประดับกระเบื้องเคลือบ มีขนาดสูง 6 เมตร รวมจำนวน 6 คู่ สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ยักษ์ทวารบาลเหล่านี้เป็นตัวละครสำคัญในวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ประติมากรรมฤาษี เป็นรูปปั้นหล่อด้วยสำริด ที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างประดิษฐาน เพื่อระลึกถึงการแพทย์แผนโบราณ ด้านหน้าของฤาษี ตั้งแท่นวางหินบดยา ซึ่งคนในสมัยก่อนจะมีการนำสมุนไพรมาบดที่นี่ โดยเชื่อว่าจะทำให้สมุนไพรนั้น มีสรรพคุณมากขึ้น ประติมากรรมฤาษี เป็นรูปปั้นหล่อด้วยสำริด ที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างประดิษฐาน เพื่อระลึกถึงการแพทย์แผนโบราณ ด้านหน้าของฤาษี ตั้งแท่นวางหินบดยา ซึ่งคนในสมัยก่อนจะมีการนำสมุนไพรมาบดที่นี่ โดยเชื่อว่าจะทำให้สมุนไพรนั้น มีสรรพคุณมากขึ้น หอพระราชกรมานุสรและ หอพระทั้ง 2 หลังนี้ สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นสถาปัตยกรรมทรงไทย
ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ เหมือนกัน D พระศรีรัตนเจดีย์ พระศรีรัตนเจดีย์เป็นเจดีย์ทรงลังกา
ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นในปี พระมณฑป เมื่อแรกสร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก บริเวณที่ตั้งพระมณฑปนี้เป็นสระน้ำขนาดใหญ่ และมีหอพระมณเฑียรธรรมสร้างด้วยไม้ตั้งอยู่กลางสระน้ำ ในครั้งนั้นโปรดเกล้าฯ ให้ทำการสังคายนาพระไตรปิฎกฉบับทองใหญ่ขึ้นที่วัดสลัก (ปัจจุบันคือวัดมหาธาตุ) เมื่อสังคายนาเสร็จเรียบร้อยในปี พ.ศ. 2332 ก็มีการแห่แหนนำพระไตรปิฎกมาประดิษฐานภายในหอพระมณเฑียรธรรม และโปรดฯ ให้มีการเฉลิมฉลองสมโภช เวลากลางคืนมีการจุดดอกไม้ไฟ ปรากฏว่าดอกไม้ไฟได้ตกต้องหลังคาหอพระมณเฑียรธรรมทำให้เกิดไฟไหม้ แต่สามารถขนย้ายพระไตรปิฎกออกมาได้ทัน ต่อมาจึงโปรดฯ ให้ถมสระน้ำและก่อฐานสร้างพระมณฑปองค์นี้ขึ้นแทน พระมณฑปนี้สร้างขึ้นแบบสถาปัตยกรรมทรงไทย เลียนแบบพระมณฑปที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาทในจังหวัดสระบุรี ภายในตั้งตู้ไม้ประดับมุกประดิษฐานพระไตรปิฎกฉบับทองใหญ่ ผนังด้านนอกทำลายเทพพนมทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ปิดทองประดับกระจก มีบันไดทางขึ้น 4 ด้าน รวมบันไดทำรูปนาค 5 เศียร มีใบหน้ามนุษย์ บานพระทวารทั้ง 4 ด้านประดับมุก ฐานพระมณฑปบริเวณหน้าพระทวารตั้งแต่งรูปยักษ์ทวารบาล ด้านละ 1 คู่ และบริเวณมุมทั้ง 4 ก่อแท่นเพื่อประดิษฐานพระพุทธรูปศิลาทำด้วยหินอัคนี ซึ่งรัฐบาลชวาได้ทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งเสด็จประพาสชวาในปีพุทธศักราช 2414 แต่พระพุทธรูปที่ประดิษฐานในปัจจุบันเป็นองค์จำลอง สำหรับองค์จริงนำไปประดิษฐานที่พิพิธภัณฑ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระมณฑป
เมื่อแรกสร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า พระบุษบก
ลานฐานไพทีบริเวณมุมพระมณฑปทั้ง 4 มุม ตั้งแต่ง พระบุษบกองค์ที่ 1 (ด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือ) ประดิษฐานพระราชสัญลักษณ์ประจำพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 - รัชกาลที่ 3 พระบุษบกองค์ที่ 2 (ด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้) ประดิษฐานพระราชลัญจกรประจำพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 พระบุษบกองค์ที่ 3 (ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้) ประดิษฐานพระราชลัญจกรประจำพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 พระบุษบกองค์ที่ 4 (ด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ) ประดิษฐานพระราชลัญจกรประจำพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 - รัชกาลที่ 9 พระบุษบกองค์ที่ 1 - 3 สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สำหรับองค์ที่ 4 สร้างใน E ปราสาทพระเทพบิดร เป็นสถาปัตยกรรมจัตุรมุขทรงไทย หลังคายกยอดปราสาทแบบปรางค์
สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ. 2399 เมื่อแรกสร้างทรงพระราชทานนามว่า “พระพุทธปรางค์ปราสาท” โดยมีพระราชประสงค์จะอัญเชิญพระแก้วมรกตจากพระอุโบสถมาประดิษฐานไว้ที่หอพระนี้ แต่เมื่อสร้างเสร็จสมบูรณ์แล้ว ปรากฎว่ามีขนาดเล็กเกินไป ไม่เหมาะที่จะใช้เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีทางศาสนา ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญเจดีย์กาไหล่ทองขนาดเล็ก จากสวนศิวาลัยภายมาประดิษฐานไว้ภายใน แต่ในปี
พ.ศ. 2446 ได้เกิดเหตุไฟฟ้าลัดวงจรทำให้เพลิงไหม้ที่หลังคาปราสาท การซ่อมแซมได้ดำเนินมาและแล้วเสร็จในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทั้งโปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระบรมรูปหล่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 5 จากพระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท มาประดิษฐานภายในโถงกลางปราสาท พร้อมทั้งอัญเชิญพระเทพบิดรจากพระวิหารยอดมาประดิษฐานที่ซุ้มจรนำ นครวัดจำลอง พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้พระสามภพพ่ายถ่ายแบบมาจากนครวัด เมืองเสียมเรียบ ประเทศกัมพูชา แต่การก่อสร้างนครวัดจำลองยังไม่แล้วเสร็จก็สิ้นรัชสมัยไปเสียก่อน ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้หม่อมเจ้าประวิช ชุมสาย ดำเนินการสร้างต่อจนเสร็จสมบูรณ์ นครวัดจำลอง พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ พระอัษฎามหาเจดีย์ สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เป็นเจดีย์ทรงปรางค์ รวมทั้งสิ้น 8 องค์ สร้างขึ้นเพื่อถวายเป็น 1. พระสัมมาสัมพุทธเจดีย์ สีขาว หมายถึง พระสัมมาสัมพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน 2. พระสัทธรรมปริยัติวรามหาเจดีย์ สีขาบ หมายถึง พระธรรม 3. พระอริยสงฆ์สาวกมหาเจดีย์ สีชมพู มายถึง พระภิกษุสงฆ์ 4. พระอริยสาวกภิกษุณีสังฆมหาเจดีย์ สีเขียว หมายถึง พระภิกษุณี 5. พระปัจเจกโพธิสัมพุทธมหาเจดีย์ สีม่วง หมายถึง พระปัจเจกพุทธเจ้า 6. พระบรมจักรวรรดิราชามหาเจดีย์ สีฟ้า หมายถึง พระมหาจักรพรรดิ 7. พระโพธิสัตว์กฤษฎามหาเจดีย์ สีแดง หมายถึง พระโพธิสัตว์ 8. พระศรีอริยเมตยมหาเจดีย์ สีเหลือง หมายถึง พระศรีอริยเมตไตรย F หอพระนาก
หอพระนากองค์เดิมมีขนาดเล็กกว่าที่เห็นในปัจจุบัน สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก สำหรับเป็นที่ประดิษฐานพระนาก พระพุทธรูปที่โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญมาจากกรุงศรีอยุธยา ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้า พระวิหารยอด แต่เดิมเป็นพระวิหารขาว สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เพื่อประดิษฐานพระเทพบิดร (เทวรูปพระเจ้าอู่ทองที่ชำรุดเนื่องจากสงครามเมื่อคราวเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2310 ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญมาจากซุ้มจรนำพระปรางค์วัดพุทไธสวรรย์ กรุงศรีอยุธยา และโปรดเกล้าฯ ให้ยุบหล่อใหม่เป็นพระพุทธรูป) ต่อมาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้รื้อและสร้างขึ้นใหม่ โดยมีเครื่องยอดหลังคาทรงมงกุฎประดับกระเบื้องเคลือบสีต่างๆ เป็นลายดอกไม้ บานประตูพระวิหารยอดเป็นบานประดับมุก ฝีมือช่างสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ นำมาจากพระวิหารวัดพระพุทธไสยาสน์ จ.อ่างทอง และพระราชทานนามว่าหอพระนี้ว่า “พระเศวตกุฎาคารวิหารยอด” เพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปต่างๆ หนึ่งในจำนวนนั้นคือพระนาก ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระเทพบิดร ไปประดิษฐานภายในมุขด้านทิศตะวันตกของปราสาทพระเทพบิดร และเปลี่ยนชื่อจากพระเศวตกุฎาคารวิหารยอดมาเป็น “พระวิหารยอด” พระวิหารยอด แต่เดิมเป็นพระวิหารขาว
สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เพื่อประดิษฐานพระเทพบิดร (เทวรูปพระเจ้าอู่ทองที่ชำรุดเนื่องจากสงครามเมื่อคราว หอพระมณเฑียรธรรม เมื่อครั้งที่หอพระมณเฑียรธรรมองค์เดิมถูกไฟไหม้ G หอพระคันธารราษฎร์ เป็นสถาปัตยกรรมทรงไทยขนาดเล็ก ทรงตรีมุข มุขด้านหน้ายาวกว่ามุขด้านข้าง หลังคาแบ่งเป็น 2 ตอน ตอนหน้าเป็นหลังคาจั่วมุงกระเบื้องดินเผา ตอนหลังเป็นหลังคายอดปรางค์ประดับกระเบื้องถ้วย ภายในประดิษฐานพระคันธารราษฎร์ ซึ่งเป็นพระพุทธรูปปางขอฝน พระหัตถ์ขวากวักเรียกเมล็ดฝน พระหัตถ์ซ้ายรองรับเมล็ดฝน พระพุทธรูปองค์นี้ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าฯ ให้หล่อขึ้นในปี พ.ศ. 2326
ปัจจุบันจะอัญเชิญพระพุทธรูปองค์นี้ประทับเหนือพระธรรมาสน์ศิลาในพระอุโบสถ เพื่อการพระราชพิธีพืชมงคล ภายในหอพระมีจิตรกรรมฝาผนังเล่าเรื่องเกี่ยวกับฝนชนิดต่างๆ เช่น ฝนโบกขรภัจน์ และฝนรัตนชาติ เป็นต้น บานพระทวารและพระบัญชรเป็นไม้จำหลักลายที่แสดงให้เห็นถึงความอุดมสมบูรณ์
หอระฆัง เมื่อแรกสร้างวัดพระแก้ว หอระฆังที่สร้างในสมัยพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก สร้างด้วยเครื่องไม้ ต่อมาได้ชำรุดไปตามกาลเวลา หอระฆังที่เห็นในปัจจุบันสร้างขึ้นใหม่ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเจ้าอยู่หัว เป็นสถาปัตยกรรมไทยทรงมณฑป ก่ออิฐถือปูนประดับกระเบื้องถ้วยและกระเบื้องดินเผา หอระฆัง เมื่อแรกสร้างวัดพระแก้ว หอระฆังที่สร้างในสมัยพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก สร้างด้วยเครื่องไม้ ต่อมาได้ชำรุดไปตามกาลเวลา หอระฆังที่เห็นในปัจจุบันสร้างขึ้นใหม่ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเจ้าอยู่หัว เป็นสถาปัตยกรรมไทยทรงมณฑป ก่ออิฐถือปูนประดับกระเบื้องถ้วยและกระเบื้องดินเผา H พระระเบียงและจิตรกรรม พระระเบียงจะล้อมรอบปูชนียสถานทั้งหมดของวัดไว้ภายในยกเว้นพระปรางค์ 6 องค์ ซึ่งในอดีตพระปรางค์ทั้ง I หมู่พระมหามณเฑียร หมู่พระมหามณเฑียรสร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ในปี พ.ศ. 2325 เป็นหมู่พระที่นั่งประกอบด้วยพระที่นั่งและหอติดต่อกัน 7 องค์ คือ 1. พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหสูรยพิมาน 2. พระที่นั่งไพศาลทักษิณ 3. พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน 4. หอพระสุราลัยพิมาน 5. หอพระธาตุมณเฑียร 6. พระที่นั่งเทพสถานพิลาศ (พระปรัศว์ขวา) 7. พระที่นั่งเทพอาสน์พิไล (พระปรัศว์ซ้าย) J หอศาสตราคม แต่เดิมเป็นพระที่นั่งโถงเปิดโล่ง สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้รื้อและสร้างขึ้นใหม่ เป็นหอพระทรงไทย ก่ออิฐถือปูน ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ หน้าบันเป็นรูปเทวดาถือพระขรรค์ บานประตูหน้าต่างเขียนรูปธวัชชัยประจำพระคชาธาร
และพระแสงราชศัสตราวุธ จึงพระราชทานนามพระที่นั่งองค์นี้ว่า “หอศาสตราคม” เป็นที่ พระที่นั่งดุสิดาภิรมย์ สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก K พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เป็นพระที่นั่งแบบผสมผสานระหว่างสถาปัตยกรรมไทยกับสถาปัตยกรรมตะวันตก ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้นายสถาปนิกชาวอังกฤษจากสิงคโปร์ ชื่อ มิสเตอร์ จอนห์ คลูนิช ทำหน้าที่เป็นนายช่างออกแบบถวายตามพระราชดำริ โดยสร้างตามแบบอย่างศิลปกรรมตะวันตกมีหลังคาทรงโดม
ซึ่งเป็นที่นิยมอยู่ในขณะนั้น แต่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ กราบบังคมทูลว่า ควรยกยอดพระที่นั่งเป็นแบบปราสาทเห็นจะเหมาะสม เพราะในสมัยกรุงศรีอยุธยามีการสร้างพระที่นั่งปราสาทเรียงกัน 3 องค์ คือ พระที่นั่งวิหารสมเด็จ พระที่นั่งสรรเพชญปราสาท และพระที่นั่งสุริยาสอมรินทร์ ในกรุงรัตนโกสินทร์มีการสร้างอยู่แล้ว 2 องค์ คือ หมู่พระมหามณเฑียรเปรียบได้กับพระที่นั่งวิหารสมเด็จ และพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เปรียบได้กับพระที่นั่ง หมู่พระมหามณเฑียร เปรียบได้กับ พระที่นั่งวิหารสมเด็จ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เปรียบได้กับ พระที่นั่งสุริยาสอมรินทร์ นอกจากนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ยังทรงใช้พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทเป็นที่ประทับและเสด็จออกให้คณะทูตานุทูตต่างประเทศเข้าเฝ้าฯ ถวายพระราชสาส์นและอักษรสาส์นตราตั้ง ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงใช้พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทเป็นที่พระราชทานเลี้ยงพระกระยาหารค่ำ สำหรับพระราชอาคันตุกะที่เยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ประกอบด้วยพระที่นั่ง 3 องค์เรียงกันจากตะวันออกไปตะวันตก เชื่อมต่อกันด้วยมุขกระสัน ซึ่งมีรายละเอียด คือ พระที่นั่งจักรีองค์ตะวันออก ชั้นบน เป็นที่ประดิษฐานปูชนียวัตถุที่สำคัญของพระมหากษัตริย์ ชั้นที่ 2 เป็นห้องไปรเวตในปัจจุบันเป็นห้องรับรองพระราชอาคันตุกะและแลกเปลี่ยนของขวัญ ก่อนเวลาพระราชทานเลี้ยงพระกระยาหารค่ำที่ท้องพระโรงกลาง ชั้นล่าง เป็นห้องสำหรับราชองครักษ์ พระที่นั่งจักรีองค์กลาง ชั้นบน เป็นที่ประดิษฐานพระบรมโกศพระบรมอัฐิของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 - รัชกาลที่ 9, พระมเหสีในรัชกาลที่ 4, รัชกาลที่ 5, รัชกาลที่
7 ตลอดจนพระอัฐิพระบรม ชั้นที่ 2 เป็นท้องพระโรงหน้า ชั้นล่าง เป็นห้องสำหรับกองทหารรักษาการณ์ พระที่นั่งจักรีองค์ตะวันตก ชั้นบน เป็นที่ประดิษฐานพระโกศพระอัฐิของพระราชเทวีและพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูง ชั้นที่ 2 เป็นห้องทรงงานและห้องทรงพระอักษร ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ใช้เป็นห้องสำหรับพระราชอาคันตุกะฝ่ายหญิงเข้าเฝ้าสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี มุขกระสันด้านตะวันออก ชั้นบน เป็นทางเดินเชื่อมต่อกันระหว่างพระที่นั่งองค์กลางกับองค์ตะวันออก ชั้นที่ 2 สำหรับรับรองพระราชอาคันตุกะ ชั้นล่าง เป็นพิพิธภัณฑ์เครื่องสัตราวุธโบราณ มุขกระสันตะวันตก ชั้นบน เป็นทางเดินเชื่อมระหว่างพระที่นั่งองค์กลางกับองค์ตะวันตก ชั้นที่ 2 สำหรับรับรองพระราชอาคันตุกะ ชั้นล่าง เป็นพิพิธภัณฑ์แสดงพระแสงปืนโบราณ ท้องพระโรงกลาง ในอดีตเป็นท้องพระโรงสำหรับพระมหากษัตริย์ออกให้คณะทูตานุทูตเฝ้าฯ ถวายพระราชสาส์นหรือเฝ้าฯ ถวายพระพรชัยมงคลในโอกาสต่างๆ สมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โปรดเกล้าฯ ให้เป็นที่สำหรับพระราชทานเลี้ยงพระกระยาหารค่ำแก่พระราชอาคันตุกะ ภายในท้องพระโรงกลางนี้ประดิษฐานพระราชบัลลังก์ประจำพระที่นั่ง มีชื่อว่า
“พระที่นั่งพุดตานถม” สร้างโดยเจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (หนูพร้อม ณ นคร) เจ้าเมืองนครศรีธรรมราช และพระยาเพชรพิชัย (จีน) องค์พระที่นั่งเป็นศิลปะแบบถมตะทอง ส่วนพนักพิงทำเป็นทองคำลงยาประดับเนาวรัตน์ กางกั้นด้วย L พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เดิมเป็นที่ตั้งของพระที่นั่งอมรินทราภิเษกมหาปราสาท ซึ่งเป็นพระที่นั่งสร้างด้วยไม้ทั้งองค์ ถอดแบบมาจากพระที่นั่งสรรเพชญปราสาท สมัยกรุงศรีอยุธยา สร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2328 สำหรับพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ตั้งการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ต่อมาในปี พ.ศ. 2332 ได้เกิดอสนีบาตที่มุขเด็จ ทำให้เกิดไฟลุกไหม้หมดทั้งองค์พระที่นั่ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 จึงโปรดเกล้าฯ ให้รื้อซากและสร้างพระมหาปราสาทองค์ใหม่ประกอบด้วยพระที่นั่ง 2 องค์ เชื่อมต่อกันมีขนาดความยาวเท่ากับพระมหาปราสาทองค์เดิม พระราชทานนามว่า พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท และพระที่นั่งพิมานรัตยา ในส่วนของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ถอดแบบมาจากพระที่นั่งสุริยาสอมรินทร์ ในพระราชวังหลวงกรุงศรีอยุธยา เป็นพระที่นั่งทรงจตุรมุข มุขด้านทิศเหนือมีมุขเด็จยื่นออกมา หลังคาลดหลั่น 4 ชั้น ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์แบบนาคเบือน คันทวยรองรับปราสาทเป็นไม้จำหลักรูปครุฑยุดนาค หน้าบันรูปพระนารายณ์ทรงสุบรรณ ที่แผงรอคอสองเจาะช่องหน้าต่างเล็กๆ ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมแบบรัตนโกสินทร์ตอนต้น พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท และพระที่นั่งพิมานรัตยาในส่วนของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทถอดแบบมาจากพระที่นั่งสุริยาสอมรินทร์ของกรุงศรีอยุธยา ภายในมุขเด็จประดิษฐานบุษบก มีชื่อว่า พระที่นั่งบุษบกมาลา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 เคยประทับให้ราชทูตหัวเมืองทวายเข้าเฝ้าเพื่อถวายเครื่องราชบรรณาการ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระสยาม พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท และพระที่นั่งพิมานรัตยาในส่วนของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทถอดแบบมาจากพระที่นั่งสุริยาสอมรินทร์ของกรุงศรีอยุธยา เดิมเป็นที่ตั้งของพระที่นั่งอมรินทราภิเษกมหาปราสาท
ซึ่งเป็นพระที่นั่งสร้างด้วยไม้ทั้งองค์ ถอดแบบมาจากพระที่นั่งสรรเพชญปราสาท สมัยกรุงศรีอยุธยา สร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2328 สำหรับพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ตั้งการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ต่อมาในปี พ.ศ. 2332 ได้เกิดอสนีบาตที่มุขเด็จ ทำให้เกิดไฟลุกไหม้หมดทั้งองค์พระที่นั่ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 1 จึงโปรดเกล้าฯ ให้รื้อซากและสร้างพระมหาปราสาทองค์ใหม่ประกอบด้วยพระที่นั่ง 2 องค์
เชื่อมต่อกันมีขนาดความยาวเท่ากับพระมหาปราสาทองค์เดิม พระราชทานนามว่า พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท และพระที่นั่งพิมานรัตยา ในส่วนของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ถอดแบบมาจากพระที่นั่งสุริยาสอมรินทร์ ในพระราชวังหลวงกรุงศรีอยุธยา เป็นพระที่นั่งทรงจตุรมุข มุขด้านทิศเหนือมีมุขเด็จยื่นออกมา หลังคาลดหลั่น 4 ชั้น ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์แบบนาคเบือน คันทวยรองรับปราสาทเป็นไม้จำหลักรูปครุฑยุดนาค หน้าบันรูปพระนารายณ์ทรงสุบรรณ ที่แผงรอคอสองเจาะช่องหน้าต่างเล็กๆ
ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมแบบรัตนโกสินทร์ตอนต้น คลังภาพ ราชธานีใหม่ที่ย้ายมาจากกรุงธนบุรีตั้งอยู่ที่ทิศใดภายหลังจากที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า- จุฬาโลกมหาราช(รัชกาลที่๑)ทรงปราบจลาจลภายใน กรุงธนบุรีและสร้างความมั่นคงภายในประเทศแล้ว พระองค์ทรงย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรีซึ่งอยู่ทางฝั่ง ตะวันตกมายังฝั่งตะวันออกของแม่น้าเจ้าพระยา และตั้งชื่อใหม่ว่ากรุงเทพมหานคร
เหตุใดจึงต้องย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรีมาอยู่ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยาป้องกันข้าศึก
เนื่องด้วยทางฝั่งตะวันออกนี้ พื้นที่นอกคูเมืองเดิมเป็นพื้นที่ลุ่มที่เกิดจากการตื้นเขินของทะเล ข้าศึกจะยกทัพมาทางนี้คงทำได้ยาก ฉะนั้นการป้องกันพระนครจะได้มุ่งป้องกันเพียง ฝั่งตะวันตกแต่เพียงด้านเดียว
เหตุใดจึงมีการย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรีมายังกรุงรัตนโกสินทร์ภายหลังปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์องค์ปฐมบรมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้ ย้ายพระนครมาตั้งอยู่ในที่ปัจจุบันที่เราเรียกเมืองกรุงเทพมหานคร เหตุผลของการย้ายเมืองหลวง เพราะเห็นว่า “ฝั่งตะวันออกมีชัยภูมิที่ดีกว่าฝั่งตะวันตกเพราะเป็นแหลมมีลำน้ำเป็นขอบเขตอยู่กว่าครึ่งถ้าตั้งพระนคร ...
การสร้างราชธานีใหม่สร้างอะไรบ้างพระราชวังใหม่นอกจากสร้างประสาทราชมนเทียรมีกำแพงและป้อมปราการรอบพระราชวังที่ถาวรแทนไม้แล้ว ยังสร้างวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) เพื่อประดิษฐานพระแก้วมรกต เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ราชธานีใหม่ และพระราชทานนามว่า พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร และขยายพระนครให้กว้างขึ้นและขุดคลองเพิ่มเติม คือ คลองรอบกรุง และคลองมหานาค เป็นที่ให้ ...
|
ราชธานีใหม่ที่ย้ายมาจากกรุงธนบุรีตั้งอยู่ฝั่งทิศตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยาอยู่ตรงกับอะไร
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.apacode Inc.
