สัญลักษณ์ สวิตช์ปุ่มกด 1no 2nc

1

สัญลกั ษณ์และการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า

สาระการเรียนรู้ สัญลกั ษณ์ จุดประสงค์การเรียนรู้
และการควบคุม
1. สญั ลกั ษณ์ทใ่ี ชใ้ นการเขียนแบบควบคมุ มอเตอร์ไฟฟ้า 1. เขยี นสญั ลกั ษณ์และอธิบายความหมายได้
เคร่ืองกลไฟฟ้า 2. บอกวธิ ีการควบคมุ เครื่องกลไฟฟ้าได้
3. บอกวธิ ีการเขียนแบบวงจรควบคมุ
2. การควบคมุ เคร่ืองกลไฟฟ้า
3. การเขียนแบบวงจรควบคุมมอเตอร์ มอเตอร์ไฟฟ้าได้
4. ปฏิบตั ิการเขียนสญั ลกั ษณ์ไดถ้ ูกตอ้ ง
ไฟฟ้า

สมรรถนะประจา
สมรรถนหะปนระ่วจยาหน่วย

1. รู้เก่ียวกบั สญั ลกั ษณ์และการควบคมุ
มอเตอร์ไฟฟ้า

2. เขา้ ใจหลกั การควบคุมเคร่ืองกลไฟฟ้าและ
การเขียนแบบวงจรควบคมุ มอเตอร์ไฟฟ้า

6

สัญลกั ษณ์และการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า 1

1. สัญลกั ษณ์ทใี่ ช้ในการเขียนแบบควบคมุ เคร่ืองกลไฟฟ้า

ตารางท่ี 1.1 แสดงตวั อยา่ งสัญลกั ษณ์ไฟฟ้าที่ใชส้ าหรับการควบคุมเครื่องกลไฟฟ้า
ตามมาตรฐาน DIN, ANSI และ IEC

DIN สัญลกั ษณ์ IEC ความหมาย
ANSI

หนา้ สมั ผสั ปกติเปิ ด
(Normally Open; NO)

7

1

DIN สัญลกั ษณ์ IEC ความหมาย
ANSI

หนา้ สมั ผสั ปกติปิ ด
(Normally Closed; NC)

สวติ ช์ป่ มุ กดปกติเปิ ด (NO)

สวิตชป์ ่ มุ กดปกติปิ ด (NC)

8

1

DIN สัญลกั ษณ์ IEC ความหมาย
ANSI

สวติ ช์ป่ ุมกดหนา้ สมั ผสั
คา้ ง

สวติ ชค์ วามดนั (ควบคุม
ความดนั )

สวติ ช์ลูกลอย (ควบคุม
ระดบั ของเหลว)

9

1

สัญลกั ษณ์ ความหมาย

DIN ANSI IEC

สวิตชท์ างานดว้ ยความ
ร้อน

โฟลสวติ ช์ (ควบคุมการ
ไหล)

ลิมิตสวิตช์ (ควบคุม
ระยะทาง)

10

1

DIN สัญลกั ษณ์ IEC ความหมาย
ANSI

ฟิ วส์

คอยลข์ องสวติ ช์แม่เหล็ก
หรือคอยลร์ ีเลย์

ปลดหรือทริปดว้ ยแมเ่ หลก็

11

1

DIN สัญลกั ษณ์ IEC ความหมาย
ANSI

โอเวอร์โหลดรีเลยท์ ริป
ดว้ ยความร้อน

หลอดไฟสญั ญาณ

เซอร์กิตเบรกเกอร์

12

1

DIN สัญลกั ษณ์ IEC ความหมาย
ANSI

มอเตอร์แบบวาวดโ์ รเตอร์

มอเตอร์เหน่ียวนา 3 เฟส
แบบกรงกระรอก

มอเตอร์ไฟฟ้ากระแสตรง
แบบซีรีส์มีขดลวดอินเทอร์

โปลบนอาร์เมเจอร์

13

1

ตารางท่ี 1.2 แสดงตวั อยา่ งสญั ลกั ษณ์ไฟฟ้าท่ีใชร้ ่วมกนั สาหรับการควบคุม
เครื่องกลไฟฟ้า

สัญลกั ษณ์ ความหมาย

ทางานร่วมแกนเดียวกนั
ตอ่ ถึงช่วงส้นั ๆ

รอเวลาเคลื่อนท่ีไปทางขวา
รอเวลาเคล่ือนที่ไปทางซา้ ย
รอเวลาเคลื่อนที่ไปทางซา้ ยและขวา

14

1

สัญลกั ษณ์ ความหมาย

คอนแทกปกติเปิ ดของรีเลยต์ ้งั เวลา
รอเวลาเปิ ดหลงั ตดั ไฟออก

คอนแทกปกติเปิ ด รอเวลาปิ ดของรีเลยต์ ้งั เวลา
ชนิดจ่ายไฟเขา้ คอยลต์ ลอดเวลา

คอนแทกปกติปิ ดของรีเลยต์ ้งั เวลา
รอเวลาปิ ดหลงั จากตดั ไฟออก

15

สัญลกั ษณ์ 1

ความหมาย

คอนแทกปกติปิ ด รอเวลาเปิ ดของรีเลยต์ ้งั เวลา
ชนิดจ่ายไฟเขา้ คอยลต์ ลอดเวลา

ทางานดว้ ยมือ (ทว่ั ไป)
ทางานดว้ ยการกดลง
ทางานดว้ ยการดึงข้ึน
ทางานดว้ ยการหมนุ
ทางานดว้ ยการผลกั หรือกด

16

สัญลกั ษณ์ ความหมาย 1

ทางานดว้ ยเทา้ เหยยี บ 17
แบบถอดดา้ มถือออกได้
ทางานดว้ ยแรงดนั หรือกด

ทางานดว้ ยลกู เบ้ียว 3 ตาแหน่ง

สัญลักษณ์ ความหมาย 1

ทางานแบบลอ็ ก 18
ทางานแบบลอ็ กทางเดียว
ทางานแบบลอ็ กไดท้ ้งั สองขา้ ง

ทางานดว้ ยแรงทางกลทว่ั ไป

สัญลกั ษณ์ ความหมาย 1

ทางานดว้ ยอุณหภูมิ 19
ทางานดว้ ยแรงดนั
ทางานดว้ ยลูกสูบ

สัญลักษณ์ ความหมาย 1

คอยลข์ องคอนแทกเตอร์ 20
ลอ็ กดว้ ยระบบไฟฟ้า
ลอ็ กดว้ ยระบบกลไก

1

สัญลกั ษณ์ ความหมาย

คอนแทกเตอร์ 3 คอนแทก ลอ็ กดว้ ยไฟฟ้า

สวติ ชห์ น่วงเวลาหรือรีเลยต์ ้งั เวลา

แสดงขณะอปุ กรณ์กาลงั ทางาน

21

1

สัญลักษณ์ ความหมาย

รีเลยห์ รือคอนแทกเตอร์กาลงั ทางาน

คอยลข์ องคอนแทกเตอร์พร้อมคอนแทกปกติเปิ ด 3 ข้วั
ทางานพร้อมกนั

สวติ ชป์ ิ ด-เปิ ดธรรมดา ลอ็ กไดป้ กติเปิ ด

22

1

สัญลักษณ์ ความหมาย

สวติ ช์ปิ ด-เปิ ดธรรมดา ลอ็ กไดป้ กติปิ ด

สวติ ช์ป่ ุมกด ปกติเปิ ด (NO)

สวติ ชป์ ่ ุมกด ปกติปิ ด (NC)

23

สัญลกั ษณ์ 1

ความหมาย

สวติ ช์ป่ ุมกด ปกติเปิ ด (NO) ขณะทางานแลว้

สวติ ชป์ ่ ุมกด ปกติปิ ด (NC) ขณะทางานแลว้

สวติ ช์ป่ ุมกด ปกติเปิ ด (NO) สองตวั ทางานพร้อมกนั

24

1

สัญลักษณ์ ความหมาย

สวติ ชป์ ่ ุมกด ชนิด 1 NC, 1 NO
โอเวอร์โหลดรีเลยแ์ บบธรรมดา
โอเวอร์โหลดรีเลยแ์ บบมี Reset

25

1

สัญลักษณ์ ความหมาย

หมอ้ แปลงไฟฟ้า
หลอดสญั ญาณ (Pilot Lamp)

หวดู สญั ญาณ

26

สัญลักษณ์ ความหมาย 1

ฟิ วส์ 27

มอเตอร์ไฟฟ้า

1

2. การควบคุมเครื่องกลไฟฟ้า

2.1 ควบคุมด้วยมือ (Manual Control)
2.2 ควบคุมแบบกง่ึ อตั โนมตั ิ (Semi Automatic Control)
2.3 ควบคุมแบบอตั โนมตั ิ (Automatic Control)

28

1

3. การเขยี นแบบวงจรควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า

3.1 แบบวงจรสายเดียว (One Line Diagram)

รูปที่ 1.1 แบบวงจรสายเดียว

29

3.2 แบบแสดงการทางาน (Schematic Diagram) 1

3.2.1 วงจรกาลงั (Power Circuit) 30
3.2.2 วงจรควบคุม (Control Circuit)

1

รูปท่ี 1.2 แบบแสดงการทางานของวงจรควบคุม

31

1

3.3 แบบงานจริง (Working Diagram)

รูปท่ี 1.3 แบบงานจริง

32

1

3.4 แบบเดนิ สายตดิ ต้ัง (Constructional Wiring Diagram)

รูปท่ี 1.4 แบบเดินสายติดต้งั

33