โยนิโสมนสิการ คือ การทำในใจให้แยบคายวิธีคิดอย่างรอบคอบ โดยสืบค้าหาเหตุผลไปตามลำดับจนถึงต้นเหตุแยะแยกจนสามารถเห็นความสัมพันธ์ระหว่างเหตุปัจจัยกับผลที่เกิดขึ้น เป็นวิธีการแห่งการใช้ปัญญาในการแก้ปัญหา วิธีคิดแบบโยนิโสมนสิการ โยนิโสมนสิการมีหลายวิธีที่ใช้ประโยชน์ได้ทั้งกำจัดอวิชชาและบรรเทาตัณหาไปพร้อมกันได้
แบ่งได้ ๑๐ วิธี กล่าวคือ ๑. วิธีคิดแบบสืบสาวเหตุปัจจัย ๑.วิธีคิดแบบสามัญลักษณะ วิธีคิดแบบสามัญลักษณะ คือ วิธีคิดแบบไตรลักษณ์ ไตรลักษณ์ แปลว่า สามัญลักษณะหรือลักษณะทั่วไปของสิ่งทั้งปวง ๓ ประการ ได้แก่ ๑.อนิจจตา ๒.ทุกขตา ๓.อนัตตตา ๑.อนิจจาตา เป็นภาษาบาลี แปลว่า ความไม่เที่ยง ตัวอย่างในแง่ของมนุษย์ เช่น มนุษย์ในสภาพเบื้องต้นจากการเป็นเด็กทารกแล้วเติบโตจนเป็นวัยผู้ใหญ่ ตัวอย่างในแง่สิ่งไม่มีชีวิต เช่น บ้านหลังนี้เมื่อสร้างเสร็จทาสีสวยงาม ครั้นเวลาผ่านไปกลายเป็นบ้านเก่า ๒.ทุกขตา หรือ ทุกข์ ความหมายถึง ความคงทนอยู่ไม่ได้ อันเนื่องมาจากความไม่สมบูรณ์ในตนเอง มนุษย์คนเราไม่สามารถบังคับให้คงอยู่สภาพเดิมอยู่ได้ เพราะร่างกายล้วนเป็นสิ่งไม่เที่ยง เช่น จากผมดำกลายเป็นผมหงอก ๓.อนัตตตา แปลว่า ความไม่ใช่ตัวตนและความไม่มีตัวตนที่แท้จริง ความไม่ใช่ตัวตนในแง่มนุษย์ ดูได้จากร่างกายของมนุษย์ว่าเกิดขึ้นมาจากการประกอบกันของอวัยวะ เช่น แขน ขา ศีรษะ ดังที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า “สิ่งนั้นไม่ใช่ของเรา เราไม่ใช่สิ่งนั้น สิ่งนั้น (จึง)มิใช่ตัวตนที่แท้จริงของเรา” ๒.วิธีคิดแบบเป็นอยู่ในปัจจุบัน วิธีคิดแบบเป็นอยู่ในปัจจุบัน หมายถึง วิธีคิดเฉพาะเรื่องปัจจุบัน ไม่ไปยึดติดและใส่ในในเรื่องของอดีตที่มันผ่านมาแล้ว และไม่พะวงถึงอนาคตที่ยังไม่เกิดขึ้น เช่น กำลังอ่านหนังสืออยู่ใจก็จะอยู่ที่หนังสือไม่คิดเรื่องอื่น วิธีการฝึกสติเพื่อการเจริญปัญญา
|
วิธีคิดแบบ เหตุผล หรือวิธีคิดแบบอริยสัจ ของ พระพุทธ ศาสนา มี กี่ วิธี
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.apacode Inc.
