ครานั้นขุนช้างได้ฟังว่า

เริ่มหน้า  ๔  

        นางสร้อยฟ้าและนางศรีมาลาภรรยาของพระไวยวิวาทกัน  พระไวยตัดสินใจให้นางสร้อยฟ้าผิด  นางสร้อยฟ้แค้นจึงให้เถรขวด   ทำเสน่ห์ให้พระไวยลุ่มหลง  พลายชุมพลลูกของขุนแผนกับนางแก้วกิริยา  เห็นเหตุการณ์ไม่สู้ดีหนีไปอยู่กับตายายที่เมืองสุโขทัย     ได้ร่ำเรียนเวทมนต์คาถา  คบคิดกับขุนแผนเพื่อถอนเสน่ห์ให้พระไวย  พระพันวษาทราบเรื่องรับสั่งให้นางสร้อยฟ้าและนางศรีมาลาลุยไฟพิสูจน์ความบริสุทธิ์  นางสร้อยฟ้าถูกเนรเทศกลับเมืองเชียงใหม่  เถรขวดมีความพยาบาทพลายชุมพล  จึงแปลงเป็นจระเข้ลงมา      อาละวาทที่กรุงศรีอยุทธยา  พลายชุมพลอาสาปราบจรเข้าและจับตัวมาถวายพระพันวษาได้  พระพันวษามีรับสั่งให้ประหารเสีย  และทรงแต่งตั้งให้พลายชุมพลเป็นหลวงนาฤทธิ์ 

ตัวอย่างโวหารภาพพจน์ที่ปรากฏในเรื่อง

ภาพพจน์อุปลักษณ์

                                เต่าเตี้ยดอกอย่าต่อให้ตีนสูง         มิใช่ยูงอย่ามาย้อนให้เห็นขัน

                 หิ่งห้อยหรือจะแข่งแสงพระจันทร์                       อย่าปั้นน้ำให้หลงตะลึงเงา

                                                                                      (ตอนนางวันทองด่าขุนช้าง)

ภาพพจน์อุปมา

                               เห็นคนนอนล้อมอ้อมเป็นวง            ประตูลั่นมั่นคงขอบรั้วกั้น

                กองไฟสว่างดังกลางวัน                                  หมายสำคัญตรงมาหน้าประตู

                                                         (ตอนจมื่นไวยขึ้นเรือนขุนช้างเพื่อพามารดาไปอยู่ด้วย)

ภาพพจน์อติพจน์

                             ครานั้นขุนช้างได้ฟังว่า                   แค้นดังเลือดตาจะหลั่งไหล

                 ดับโมโหโกรธาทำว่าไป                                 เราก็ไม่ว่าไรสุดแต่ดี

                                                       (ขุนช้างทราบว่าจมื่นไวยมาพาตัวนางวันทองไปอยู่ด้วย) 

ภาพพจน์สัทพจน์

                    ใต้เตียงเสียงหนูก็กุกกก            แมงมุมทุ่มอกที่ริมฝา

         ยิ่งหวาดหวั่นพรั่นตัวกลัวมรณา               ดังวิญญาณ์นางจะพรากไปจากกาย

                                                                                         (นางวันทองตื่นจากฝันร้าย)

การบรรยายโวหาร
           
ฟ้าขาวดาวเด่นดวงสว่าง               จันทร์กระจ่างทรงกลดหมดเมฆสิ้น
จึงเซ่นเหล้าข้าวปลาให้พรายกิน            เสกขมิ้นว่านยาเข้าทาตัว 

เชิงเปรียบเทียบ

           อีวันทองตัวมันเหมือนแก้ว               ถ้าตัดโคนขาดแล้วก็ใบเหี่ยว
ใครจะควรสู่สมอยู่กลมเกลียว                   ให้เด็ดเดี่ยวรู้กันแต่วันนี้ 

สัมผัสแบบกลอนแปด 

           ครานั้นพระองค์ทรงธรณินทร์             หาได้ยินวันทองทูลขึ้นไม่ 

พระตรัสความถามซักไปทันใด                  ฤามึงไม่รักใครให้ว่ามา 

กวีแทรกอารมณ์ขันในการแต่ง 

            ขุนช้างเห็นข้าไม่มาใกล้                        ขัดใจลุกขึ้นทั้งแก้ผ้า
แหงนเถ่อเป้อปังยืนจังกา                               ย่างเท้าก้าวมาไม่รู้ต้ว
ยายจันงันงกยกมือไหว้                                  นั่นพ่อจะไปไหนพ่อทูนหัว
ไม่นุ่งผ่อนนุ่งผ้าดูน่ากลัว                                ขุนช้างมองดูตัวก็ตกใจ 

                                         หมดหน้า  ๔

แหล่งอ้างอิง: 

http://www.tv5.co.th/service/mod/heritage/nation/koonpan/koonpan.htm