โจทย์ปัญหา
ขอคำอธิบายเร็วๆค่ะ โปรดแจ้งหากมีคําถามเพิ่มเติมหลังจากดูวิธีแก้โจทย์!
ยังไม่เข้าใจใช่ไหม? ลองถามคำถามกับคุณครู QANDA! โจทย์ที่คล้ายกันกับโจทย์ข้อนี้
95 กิจกรรมที่ เร่ือง เรยี นร้เู ครอ่ื งมอื ชา่ งพนื้ ฐานกับ จากรปู ก�ำ หนด ใชเ้ ครอื่ งมอื ชา่ งใดในการประกอบหรอื โตะ๊ ไมข้ าจักรเย็บผา้ เคร่ืองมอื ชา่ งท่ใี ช้ เหตผุ ลทีเ่ ลอื กใช้ ลักษณะการใชง้ าน ขอ้ ควรระวงั สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 96 กิจกรรมทา้ ทายความคดิ เรอื่ ง ชว่ ยโปลศิ สร้างแปลงผักแนวด่งิ พจิ ารณาแบบรา่ งแปลงผกั ทน่ี กั เรยี นออกแบบในบทท่ี 2 แลว้ ตอบค�ำ ถามตอ่ ไปน้ี 1. จากสมบตั ขิ องวสั ดทุ น่ี กั เรยี นไดเ้ รยี นรใู้ นบทนี้ นกั เรยี นจะใชว้ สั ดปุ ระเภทใดสรา้ งแปลงผกั ทน่ี กั เรยี น แนวคำ�ตอบ 1. ไมเ้ นื้อออ่ น มีสมบัตคิ ือ มคี วามแข็งแรง คงทน เนอ้ื ไม้คอ่ นขา้ งเหนียว
ใชท้ �ำ โครง 2. พลาสติก (ขวดน้ำ�) มีสมบัติคือ ทนต่อสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงได้ดี น้ำ�หนัก 3. ยาง (สายยาง) ใช้รดนำ้�ต้นไม้ มีสมบัติคือ มีความยืดหยุ่นสูง
ทนทานต่อการฉีก 4. โลหะ (ลวดโลหะ) ใช้ยดึ สายยางกบั โครงไม้ มีสมบัติคือ มีความแข็งแรง ทนทานต่อ 2. จากความรเู้ ครอื่ งมอื ชา่ งพนื้ ฐานทน่ี กั เรยี นไดเ้ รยี นรใู้ นบทน้ี นกั เรยี นจะใชเ้ ครอื่ งมอื ใดสรา้ งแปลงผกั แนวคำ�ตอบ 1. ตลับเมตร เหตุผลท่ีเลือกใช้คือ ใช้งานง่าย สายวัดมีความยาวเพียงพอสำ�หรับวัด 2. เลอ่ื ยลันดา เหตผุ ลท่เี ลือกใช้คอื ใช้ตดั ไมใ้ ห้มขี นาดตามทต่ี อ้ งการ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 97 กิจกรรม ชัน้ วางหนงั สือของฉนั หากผู้เรียนต้องการสร้างชน้ั วางที่สามารถวางหนงั สอื ได้ 2 ช้นั เพ่ือต้งั บนโต๊ะในบา้ น ผเู้ รียนจะสรา้ งช้ันวางหนงั สอื แบบใด ภาพร่างชนั้ วางหนังสือ ประเภทวสั ดุ: ใช่ เพ่ือระบุ สมบตั ิของวสั ดทุ เ่ี ลือกใช้ ไม้ พลาสตกิ สมบัติของไม้อัด มีความแข็งแรง ไมย่ ดื หรือ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 98 เคร่อื งมือชา่ งทใี่ ชก้ บั ชน้ิ งาน เหตุผลในการเลอื กใช้ และขอ้ ควรระวังในการใช้งาน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แผนการจดั 5 กลไก ไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ บอ้ื งตน้ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 เวลา 2 ชัว่ โมง 100 แผนการจดั การเรียนรูท้ ี่ 5 1. ตวั ชีว้ ัดและสาระการเรียนรู้ 1.1 ตัวชวี้ ัด สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรยี นรู้ที่ 5 | กลไก ไฟฟา้ และอิเลก็ ทรอนิกส์เบือ้ งตน้ 101 2. จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ ออกแบบช้ินงานโดยประยกุ ต์ใชค้ วามรู้เรอื่
งกลไก 3. ทักษะและกระบวนการท่เี ปน็ จุดเน้น 3.1 ทกั ษะการคิดอย่างมวี ิจารณญาณ 4. ความร้เู ดมิ ท่ีผู้เรยี นตอ้ งมี 4.1 วสั ดุและเคร่ืองมือชา่ งพืน้ ฐานมมี ากมายหลายประเภท แตล่ ะประเภทมีจดุ ประสงค์ในการนำ�ไปใชง้ านท่แี ตกตา่ งกนั 5. สาระส�ำ คัญ กลไก คือ ส่วนของอุปกรณ์ที่ทำ�หน้าที่ส่งผ่านการเคล่ือนท่ี ทำ�ให้มีการเปลี่ยนตำ�แหน่งจากต้นทางไปยังปลายทางของ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 102 แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ 5 | กลไก ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนกิ สเ์ บื้องตน้ คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี 6. ส่อื และอุปกรณ์ เร่ือง เวลา (นาที) 6.2 ส่อื อื่น ๆ 7. แนวทางการจดั การเรยี นรู้ 1) ทบทวนความรู้กอ่ นเรยี น โดยรว่ มอภิปรายกับผ้เู รยี นในประเด็นตอ่ ไปน้ี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรยี นรทู้ ี่ 5 | กลไก ไฟฟา้ และอเิ ล็กทรอนิกส์เบอื้ งตน้ 103 ผเู้ รียนคิดวา่ สิ่งอ�ำ นวยความสะดวกท่ียกตวั อยา่ งมานน้ั มี กลไก หรอื ไม่ ข้อเสนอแนะเพิม่ เตมิ ผู้เรยี นอาจไม่ทราบวา่ ไขควงมกี ลไกหรือไม่ ผู้สอนสามารถช่วยผู้เรยี นไดโ้ ดยการถามคำ�ถามต่อไปน้ี คำ�ถาม ค�ำ ตอบ 5) ผเู้ รยี นและผสู้ อนสรปุ รว่ มกนั วา่ ไขควง มกี ลไก เพราะเปน็ อปุ กรณท์ ท่ี �ำ หนา้ ที่ เพลา ลอ้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 104 แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 5 | กลไก ไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนิกสเ์ บ้ืองต้น คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี ตวั อยา่ งการท�ำ ชดุ สาธิตล้อและเพลาอยา่ งง่าย 2. น�ำ ฝาวงกลมขนาดใหญ่ (ในตัวอยา่ งนใี้ ชฝ้ าขวดโหลพลาสตกิ เสน้ ผ่าน 3. ประกอบดินสอเข้ากับรูของขวดนำ้�ที่เจาะไว้แล้ว 4. นำ�เชือกเส้นหนึ่งมายึดติดเข้ากับฝาวงกลมแล้วม้วน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 5 | กลไก ไฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนกิ ส์เบ้อื งต้น 105 6.1) ผเู้ รยี นคาดคะเนวา่ แรงทใ่ี ชใ้ นการหมนุ ลอ้ (ฝาวงกลม) กบั แรงทใ่ี ชใ้ นการหมนุ เพลา (ดนิ สอ) เพอื่ ยกใหด้ นิ น�้ำ มนั การคาดคะเน จำ�นวนผูเ้ รยี น (คน) 6.2) ผู้เรียนทำ�การทดลองกับชุดสาธิตล้อและเพลาโดย ขอ้ เสนอแนะเพมิ่ เตมิ ผสู้ อนสามารถใชเ้ ครอื่ งชงั่ สปรงิ เพลา ล้อ 7) ผเู้ รยี นอภปิ รายรว่ มกนั วา่ ไขควง กบั ลอ้ และเพลา เปน็ กลไก รปู 5.2 ไขควง เปรียบเทียบกับล้อและเพลา หมายเหตุ ผสู้ อนสามารถดาวนโ์ หลดรูป 5.2 ได้ทเี่ ว็บไซต์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 106 แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 5 | กลไก ไฟฟา้ และอิเล็กทรอนกิ สเ์ บือ้ งตน้ คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี ดา้ มไขควง แลว้ อภปิ รายรว่ มกบั ผเู้ รยี นวา่ จากภาพ ก้านไขควง รปู 5.3 สว่ นต่าง ๆ ของไขควง 8) ผเู้ รยี นศกึ ษาตวั อยา่ งการน�ำ กลไกลอ้ และเพลาไปประยกุ ตใ์ ชง้ าน ในหนงั สอื เรยี นหวั ขอ้ 5.1 เรอ่ื ง กลไก จากนนั้ ผสู้ อน 10) ผู้สอนเกร่ินกับผู้เรียนว่า นอกจาก รูป 5.4 วงจรไฟฟา้ อยา่ งงา่ ย สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรียนรูท้ ่ี 5 | กลไก ไฟฟา้ และอิเลก็ ทรอนิกส์เบ้ืองตน้ 107 11) ผู้สอนกระตุ้นความสนใจของผู้เรียน โดยเปิดประเด็นคำ�ถามว่า ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ผู้สอนสามารถเชื่อมโยงกับเน้ือหาในบทก่อนหน้าเกี่ยวกับเคร่ืองมือช่างพ้ืนฐานเร่ืองสว่าน
12) ผ้สู อนเปดิ ประเด็นค�ำ ถามตอ่ ไปอีกว่า อิเล็กทรอนกิ สค์ ืออะไร เก่ยี วข้องกบั ไฟฟา้ อย่างไร สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 108 แผนการจดั การเรยี นรู้ท่ี 5 | กลไก ไฟฟา้ และอิเลก็ ทรอนกิ สเ์ บ้อื งต้น คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี 16) ผเู้ รยี นท�ำ กจิ
กรรมเสนอแนะที่ 2 เรอ่ื ง สมบตั แิ ละหนา้ ทข่ี องตวั ตา้ นทาน โดยผสู้ อนแสดงชดุ สาธติ สมบตั แิ ละหนา้ ที่ ตวั ต้านทาน รูป 5.5 ชุดสาธติ ท่มี ไี มม่ ีตวั ต้านทาน (ซา้ ยมือ) และ ชุดสาธติ ทม่ี ตี ัวตา้ นทาน (ขวามอื ) 16.2) ผู้เรยี นแตล่ ะคนคาดคะเนความสว่างของหลอดไฟและบันทกึ ลงในใบกจิ กรรมเสนอแนะที่ 2 ผลการคาดคะเน จ�ำ นวนผเู้ รียน (คน) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ 5 | กลไก ไฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนกิ สเ์ บอื้ งตน้ 109 16.5) ผู้สอนกดสวิตช์ของทั้งสองวงจรพร้อมกัน
เพ่ือให้ผู้เรียนสังเกตและเปรียบเทียบความสว่างของหลอดไฟ ข้อเสนอแนะเพ่มิ เติม 17) ผู้เรียนศึกษาหัวข้ออุปกรณ์ไฟฟ้าที่ทำ�ให้เกิดเสียงและอุปกรณ์ไฟฟ้าท่ีทำ�ให้เกิดการ ขอ้ เสนอแนะเพ่ิมเติม ผสู้ อนอาจใช้ชดุ สาธติ ตวั ต้านทานในรูป 5.5 โดยใหผ้ เู้ รยี นเปลยี่ นหลอดไฟ เป็นออดไฟฟ้า 18) ผเู้ รยี นท�ำ ใบกจิ กรรมที่ 5.1 เรอ่ื ง กลไกลอ้ และเพลา หรอื อปุ กรณไ์ ฟฟา้ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ขอ้ เสนอแนะเพม่ิ เตมิ ผสู้ อนเนน้ ย�ำ้ เรอ่ื งการเลอื กใชอ้ ปุ กรณไ์ ฟฟา้ นอกจากจะเลอื กอปุ กรณไ์ ฟฟา้ ตามการใชง้ านแลว้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 110 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 | กลไก ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนกิ ส์เบ้ืองตน้ คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี 20) ผู้เรียนและผู้สอนร่วมกันอภิปรายและสรุปเก่ียวกับ ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ ในประเด็นท่ีว่า ไฟฟ้าและ 8. การวัดและประเมินผล รายการประเมนิ วิธกี ารวัด เคร่อื งมอื ทใี่ ชว้ ัด เกณฑ์การประเมนิ การผ่าน 1. การอธิบายความรู้เรื่อง ตรวจใบกจิ กรรม ใบกจิ กรรมท่ี 5.1 คะแนน 11-15 หมายถึง ดี 3. ทักษะการคิดอย่างมี สงั เกตพฤตกิ รรม แบบสังเกตพฤตกิ รรม ผเู้ รยี นไดร้ ะดบั คณุ ภาพ 5. ทักษะความคดิ สังเกตพฤติกรรม 6. ทักษะการแกป้ ัญหา สังเกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม 7. ทักษะการทำ�งาน สงั เกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรยี นรทู้ ี่ 5 | กลไก ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนกิ สเ์ บื้องตน้ 111 เกณฑก์ ารประเมิน ประเดน็ การประเมิน 3 ระดับคะแนน 1 1. การระบุของเล่นของใชท้ ่ี ระบขุ องเล่นของใช้ทใ่ี ช้ ระบุของเลน่ ของใช้ทใี่ ช้ ระบขุ องเลน่ ของใช้ท่ใี ช้ 2. การออกแบบชน้ิ งานโดย 2.1 การสื่อสารโดยภาพวาด ภาพวาดชน้ิ งานสอ่ื สารได้ ภาพวาดชน้ิ งานสอ่ื สาร ภาพวาดชน้ิ งานสอ่ื สาร 2.2 การใหเ้
หตุผลในการ ใหเ้ หตผุ ลในการออกแบบ ใหเ้ หตผุ ลในการออกแบบ ใหเ้ หตผุ ลในการออกแบบ 2.3 การประยุกต์ใช้อปุ กรณ์ ใชอ้ ปุ กรณไ์ ฟฟา้ และ ใชอ้ ปุ กรณไ์ ฟฟา้ และ ใชอ้ ปุ กรณไ์ ฟฟา้ และ 2.4 การประยกุ ตใ์ ช้กลไกล้อ ชน้ิ งานทอ่ี อกแบบมกี ลไก ชน้ิ งานทอ่ี อกแบบมกี ลไก ชน้ิ งานทอ่ี อกแบบมกี ลไก เกณฑก์ ารตดั สินระดบั คุณภาพ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 112 แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ 5 | กลไก ไฟฟ้าและอเิ ล็กทรอนิกสเ์ บอ้ื งตน้ คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี 9. แหล่งเรียนรู้ พลงั งานไฟฟ้า, หนังสอื เรยี นรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ 5 ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 3 เลม่ 1 สสวท. 10. ข้อเสนอแนะ 10.1 ในกรณีที่ผู้สอนไม่สามารถจดั กิจกรรมไดต้ อ่ เนอื่ ง 2 คาบเรียน อาจแบง่ เน้ือหาและกิจกรรมในหนังสือเรยี นดังนี้ 11. แนวค�ำ ตอบกิจกรรม กิจกรรมเสนอแนะที่ 1 เรือ่ ง ล้อและเพลา ให้ผเู้ รยี นทดลองหมนุ ล้อและเพลาเพือ่ ยกดินน้�ำ มนั 1. ผู้เรียนคาดคะเนว่า แรงท่ีใช้ในการหมุนล้อ (ฝาขวด) กับแรงท่ีใช้ในการหมุนเพลา (ดินสอ) เพื่อยกให้ดินนำ้�มัน แรงทีใ่ ชห้ มนุ ล้อ มากกวา่ แรงทใ่ี ช้หมุนเพลา 2. หมนุ ลอ้ กับหมนุ เพลา ใช้แรงตา่ งกนั หรือไม่ อยา่ งไร สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 113 กจิ กรรมเสนอแนะท่ี 2 เร่ือง สมบตั ิและหนา้ ท่ขี องตัวตา้ นทาน ใหผ้ ู้เรยี นเปรยี บเทียบความสวา่ งของหลอดไฟเม่ือไม่มีตัวตา้ นทานอยใู่ นวงจร กบั ความสว่างของหลอดไฟเมอ่ื มตี ัวต้านทาน หลอดไฟ หลอดไฟ สวติ ช์ สวิตช์ ตวั ต้านทาน แบตเตอร่ี แบตเตอรี่ 1. ผูเ้ รยี นคาดคะเนความสวา่ งของหลอดไฟ หลงั จากนัน้ ทดลองและบนั ทกึ ผลจากการสงั เกต ความสวา่ งของหลอดไฟ การคาดคะเน ผลจากการสงั เกต ความสวา่ งของหลอดไฟ 2. จากผลการทดลองท่ีได้ ปริมาณกระแสไฟฟ้าท่ีผ่านหลอดไฟท่ีมีตัวต้านทานอยู่ในวงจร เมื่อเทียบกับปริมาณ 3. สง่ิ ทผ่ี เู้ รยี นไดค้ าดคะเนไว้ เหมอื นหรอื แตกตา่ งจากสง่ิ ทส่ี งั เกตไดจ้ ากการทดลองอยา่ งไร และคดิ วา่ เปน็ เพราะเหตใุ ด สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 114 กิจกรรมท่ี เรื่อง กลไกลอ้ และเพลา หรืออปุ กรณ์ไฟฟา้ อเิ ล็กทรอนกิ ส์ ผู้เรียนคิดว่าสิ่งของเคร่ืองใช้ต่อไปน้ี ใช้กลไกล้อและเพลา และอุปกรณ์ไฟฟ้า อิเล็กทรอนิกส์หรือไม่ ถ้าใช้ ให้อธิบายว่า รถมอเตอรไ์ ฟฟา้ พัดลมมือถือ สเกตบอรด์ เทยี นไฟฟ้า กลไกล้อและเพลา กลไกลอ้ และเพลา กลไกลอ้ และเพลา กลไกลอ้ และเพลา ไฟฟ้าและ ไฟฟ้าและ ไฟฟ้าและ ไฟฟ้าและ มอเตอร์ มอเตอร์ - หลอด LED สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 115 กิจกรรมทา้ ทายความคดิ เรือ่ ง ลองคิดหาทาง ใชก้ ลไกและไฟฟา้ พจิ ารณาแบบรา่ งแปลงผกั ทผ่ี เู้ รยี นออกแบบในบทท่ี 2 แลว้ ตอบค�ำ ถามตอ่ ไปน้ี 1. โปลศิ ตอ้ งการน�ำ กลไก ไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ สม์ าชว่ ยในการดแู ลพชื ในแปลงผกั ใหส้ ะดวกสบายมากขน้ึ แนวค�ำ ตอบ 1. น�ำ หลกั การกลไกลอ้ และเพลามาใชก้ บั การหมนุ โครงแปลงผกั ใหแ้ ตล่ ะดา้ นไดร้ บั แสง 2. ใชช้ ดุ วงจรตง้ั เวลามาใชก้ �ำ หนดเวลาในการหมนุ โครงแปลงผกั โดยก�ำ หนดวา่ จะให้ 3. ใชร้ ะบบวดั ความชน้ื ของดนิ โดยถา้ หากดนิ มคี วามชน้ื นอ้ ยลงจะมเี สยี งดงั คอยเตอื น 4. ใชร้ ะบบรดน้�ำ อัตโนมัติ ใช้คู่กับระบบวดั ความช้นื
ในดนิ โดยถา้ หากดินมีความชื้น สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 116 2. ผู้เรียนต้องระมัดระวังหรือหรือคำ�นึงถึงความปลอดภัยอย่างไรบ้างในการสร้างหรือประกอบกลไก แนวคำ�ตอบ 1. ระมัดระวังอันตรายทเี่ กิดจากไฟฟ้าดดู ไฟฟา้ ลัดวงจร งานใหแ้ หง้ ไม่เปียกน้�ำ สวมรองเทา้ ยางขณะสรา้ งหรอื ปฏบิ ตั ิงาน ตรวจสอบการต่อวงจรให้ถูกต้อง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 117 กิจกรรม เรื่อง การประยกุ ตใ์ ชค้ วามรกู้
ลไก ไฟฟา้ และอิเล็กทรอนิกส์ ให้ผู้เรียนออกแบบของเล่นของใช้ท่ีมีกลไกล้อและเพลา อุปกรณ์ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ที่ประกอบด้วย แบตเตอรี่ ของเล่นของใชท้ ีอ่ อกแบบคอื อะไร เพราะเหตใุ ดจงึ ออกแบบของเล่นของใชน้ ้ี แนวค�ำ ตอบ ตวั อยา่ งเชน่ พดั ลมมอื ถอื มอเตอร์ ขวดพลาสติก วงจร ของเล่นของใช้ที่ออกแบบ คอื พดั ลมมอื ถือ เพราะใช้วสั ดแุ ละอปุ กรณ์ทหี่ าได้งา่ ย สามารถใช้ประโยชนไ์ ดจ้ ริง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แผนการจดั 6 กระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม ชัน้ มธั ยมศึกษาปีที่ 1 เวลา 4 ชว่ั โมง 120 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 6 1. ตัวชว้ี ัดและสาระการเรียนรู้ 1.1 ตวั ชี้วัด สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 6 | กระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม 121 3) การวิเคราะห์ เปรียบเทียบ
และตัดสินใจเลือกข้อมูลท่ีจำ�เป็น โดยคำ�นึงถึงเง่ือนไขและทรัพยากรที่มีอยู่ ช่วยให้ได้ 2. จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ วิเคราะหข์ น้ั ตอนการทำ�งานตามกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม 3. ทกั ษะและกระบวนการท่เี ป็นจุดเนน้ 3.1 ทกั ษะการสอ่ื สาร 4. ความรู้เดิมทผี่ ู้เรียนตอ้ งมี เทคโนโลยี เป็นสิ่งท่ีมนุษย์สร้างหรือพัฒนาขึ้นเพื่อนำ�มาใช้ 5. สาระสำ�คญั การแกป้ ญั หาตามกระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม
ประกอบดว้ ย สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 122 แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 6 | กระบวนการออกแบบเชิงวศิ วกรรม คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี 6. สอื่ และอปุ กรณ์ เรื่อง เวลา (นาที) 7. แนวทางการจัดการเรียนรู้
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ในเร่ืองนี้มีจุดประสงค์เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม 1) ผู้เรียนศึกษาหัวข้อ การนำ�ไปใช้ ในหนังสือเรียน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรยี นรทู้ ่ี 6 | กระบวนการออกแบบเชิงวศิ วกรรม 123 3) ผู้เรียนศึกษากระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมจากหนังสือเรียน หัวข้อ กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม มีงบประมาณ ในมกีเาวรลแาทก่จี ป
ำญกัดหา ตอ งการ เปกญดิ หขาึน้น้ี ข้ันระบุปัญหา 5) ผู้เรียนแต่ละกลุ่มนำ�ปัญหาที่เลือกมาก�ำ หนดขอบเขตของปัญหา โดยใช้ตัวอย่างคำ�ถามในหนังสือเรียนมาตั้งคำ�ถาม รวบรวมขอ้ มูลและแนวคดิ ทเ่ี กีย่ วข้องกบั ปัญหา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 124 แผนการจดั การเรยี นรูท้ ่ี 6 | กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี ออกแบบวิธกี ารแก้ปญั หา วางแผนและด�ำ เนนิ การแกป้ ัญหา ตวั อยา่ งตารางการวางแผนการท�ำ งาน กจิ กรรม วสั ดุอปุ กรณ์ เวลาท่ีใช้ ผู้รบั ผดิ ชอบ 10) ผูเ้ รยี นลงมือสร้างชน้ิ งานตามแผนท่ไี ด้วางไว้ ในการสร้างชน้ิ งานควรเลือกใช้วัสดุใหเ้ หมาะสมกบั ประเภทของงาน ทดสอบ ประเมินผล และปรบั ปรุงแกไ้ ขวธิ ีการแก้ปญั หาหรอื ช้ินงาน การกำ�หนดประเด็นในการทดสอบจะต้องมีความ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรียนรูท้ ี่ 6 | กระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม 125 ในขณะทดสอบควรมีการบันทึกผลการทดสอบในแต่ละประเด็น เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการปรับปรุงชิ้นงาน 12)
ให้ผู้เรียนแต่ละกลุ่มกำ�หนดประเด็นการทดสอบช้ินงานโดยให้มีความสอดคล้องกับขอบเขตของปัญหาที่กลุ่ม น�ำ เสนอวธิ กี ารแกป้ ญั หา ผลการแกป้ ัญหา หรือชน้ิ งาน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 126 แผนการจดั การเรียนร้ทู ่ี 6 | กระบวนการออกแบบเชิงวศิ วกรรม คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี 8. การวดั และประเมินผล วิธีการวดั เครื่องมือทใ่ี ชว้ ดั เกณฑก์ ารประเมินการผ่าน รายการประเมิน ตรวจกจิ กรรมทา้ ยบท กจิ กรรมท้ายบท เรอ่ื ง คะแนน 3 หมายถึง ดี 2. ทักษะการสอื่ สาร สงั เกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม ผู้เรยี นผา่ นเกณฑก์ าร เกณฑ์การประเมนิ 3 ระดับคณุ ภาพ 1 ประเด็นการประเมิน
วิเคราะห์การท�ำ งานตาม 2 วิเคราะหก์ ารทำ�งานตาม เกณฑก์ ารตัดสนิ ระดับคณุ ภาพ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรยี นรู้ท่ี 6 | กระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม 127 9. แหล่งเรยี นรู้ วดี ิทัศน์อธิบายกระบวนการออกแบบเชิงวศิ วกรรม 10. ขอ้ เสนอแนะ เพอื่ ให้ผเู้ รียนเกิดความเขา้ ใจมากยิ่งขึ้นอาจจัดกิจกรรมส่งเสริมกระบวนการออกแบบเชงิ วิศวกรรม เชน่ กิจกรรมเสนอแนะท่ี 1 เร่อื ง เขม็ ขดั ของฉนั 1) ผสู้ อนน�ำ เขา้ สบู่ ทเรยี นโดยยกตวั อยา่ ง เขม็ ขดั แลว้ ถามผเู้ รยี นวา่ ท�ำ ไมตอ้ งใชเ้ ขม็ ขดั ผเู้ รยี นรว่ มกนั อภปิ ราย สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 128 กจิ กรรมเสนอแนะที่ 1 เรือ่ ง เขม็ ขดั ของฉัน 6) ผู้สอนตั้งคำ�ถามกับผู้เรียนว่า เม่ือสร้างเข็มขัดเสร็จแล้ว จะรู้ได้อย่างไรว่าเข็มขัดที่สร้างน้ันเหมาะสมกับ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 129 กิจกรรมเสนอแนะท่ี 2 เรือ่ ง เกมทดสอบความเข้าใจ 1) ผู้สอนจัดเตรียมทำ�บัตรคำ�กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม จำ�นวน 5 ใบ ได้แก่ รวบรวมข้อมูลและ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 130 11. แนวค�ำ ตอบกิจกรรม กจิ กรรมที่ เร่ือง วิเคราะหป์ ัญหา ให้นักเรียนวิเคราะห์สถานการณ์ตัวอย่างในรูป 6.2 จากนัน้
ระบุปัญหาอื่น ๆ ทีพ่ บนอกเหนอื จากตวั อย่าง ปัญหาอน่ื ๆ ท่ผี ู้เรยี นพบ (เลือกมา 1 ปญั หา) คือ หนงั สอื บนช้ันวางไมเ่ ป็นระเบียบ ลม้ ระเกะระกะ ทง้ั นีผ้ สู้ อนอาจอภิปรายปัญหาอนื่ ๆ ที่พบ เชน่ เกา้ อีท้ ่ีคุณแม่นั่งทำ�ให้ปวดหลัง นงั่ ไม่สบาย ผา้ มา่ นมกี ล่นิ เหมน็ ค�ำ ถามเพ่อื การก�ำ หนดขอบเขตปญั หา ค�ำ ตอบ สรปุ ขอบเขตของปัญหา : สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 131 กิจกรรมที่ เรอ่ื ง รวบรวมข้อมลู ให้นักเรียนกำ�หนดประเด็นในการรวบรวมข้อมูลที่เก่ียวข้องกับปัญหาท่ีนักเรียนได้กำ�หนดไว้ในใบกิจกรรมที่ 6.1 พร้อม ขอบเขตของปญั หา คือ ต้องการเก็บหนังสือในบ้านให้เป็นระเบียบ ท้ังเด็กและผู้ใหญ่สามารถหยิบใช้ได้ง่าย สามารถเก็บหนังสือได้ หัวข้อในการรวบรวมข้อมูล วิธกี
าร/แหล่งขอ้ มูล งบประมาณท่ใี ชส้ ร้างทเ่ี กบ็ หนงั สอื สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 132 กิจกรรมที่ เรอ่ื ง ออกแบบช้นิ งาน จากปัญหาที่นักเรียนได้ก�ำ หนดไว้ในใบกิจกรรมท่ี 6.1 และ 6.2 ให้นักเรียนออกแบบวิธีการแก้ปัญหา โดยเลือกวิธีการ วธิ ีการออกแบบ ภาพ ผังความคิด แผนภาพ อ่นื ๆ ออกแบบชั้นวางหนังสือให้มีรูปทรงที่แปลกใหม่และปรับองศาของท่ีกั้นหนังสือได้ในกรณีท่ีหนังสือมีจำ�นวนน้อย วัสดทุ ใ่ี ช้ เคร่อื งมือทีใ่ ช้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 133 กิจกรรมท่ี เรื่อง กำ�หนดประเดน็ การทดสอบ ให้นกั เรียนกำ�หนดประเดน็ ในการประเมนิ ชนิ้ งาน โดยให้มคี วามสอดคล้องกบั ขอบเขตของปัญหาท่นี กั เรยี นได้ระบุไว้ ขอบเขตของปัญหา คอื
สามารถเกบ็ หนังสือได้เป็นระเบยี บ โดยไมล่ ม้ ระเกะระกะ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 134 กจิ กรรมที่ เร่อื ง ออกแบบวิธกี ารน�ำ เสนอ ใหน้ กั เรียนร่วมกนั ออกแบบการน�ำ เสนอวิธแี กป้ ญั หาตามทนี่ กั เรียนระบไุ ว้ โดยเลอื กวิธใี ดวธิ ีหน่ึงหรอื
หลายวิธีแลว้ บนั ทึก วธิ กี ารนำ�เสนอ ส่อื ประกอบ ข้อมูลทีน่ �ำ เสนอ ผนู้ �ำ เสนอ 1. กระดาษส�ำ หรับ 1. ปัญหาทเ่ี ลือก สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 135 แผ่นพับประชาสมั พันธ์ เผยแพรผ่ า่ นสอื่ ออนไลน์ อนื่ ๆ ............................... สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 136 11. แนวค�ำ ตกทอิจา้ บกยรกบริจทมกรรม เรือ่ ง การทำ�ไอศกรมี แท่ง ให้นักเรียนศึกษาตัวอย่างการทำ�ไอศกรีมแท่งต่อไปน้ี แล้ววิเคราะห์ข้ันตอนการทำ�งานตามกระบวนการออกแบบ การทำ�ไอศกรีมแท่ง
น้อยหน่าเป็นนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1 ในโรงเรียนแห่งหนึ่ง ในอีก 3 สัปดาห์ข้างหน้า โรงเรียน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 137
โดยปกติแล้วการทำ�เคร่ืองด่ืมให้เป็นของแข็งโดยนำ�ไปแช่ไว้ในช่องแช่แข็งของตู้เย็นจะใช้เวลานานและ หลังจากท่ีเข้าใจถึงวิธีการทำ�ไอติมหลอดแล้ว
น้อยหน่าจึงมาคิดว่าต้องการทำ�ไอติมหลอดรสชาติใดบ้าง หลงั จากท�ำ ไอตมิ หลอดเสรจ็ แลว้ นกั เรียนสามารถศึกษาการทำ�ไอศกรีมเพมิ่ เตมิ ไดท้ ี่ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 138 สรปุ ขั้นตอนการทำ�ไอศกรมี แทง่ ระบปุ ญั หา รวบรวมข้อมูลและแนวคิดท่ีเก่ยี วขอ้ งกบั ปัญหา ออกแบบวิธกี ารแกป้ ญั หา วางแผนและดำ�เนินการแกป้ ัญหา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 139 ทดสอบ ประเมนิ ผล และปรบั ปรุงแกไ้ ขวิธีการแก้ปัญหาหรอื ชิ้นงาน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แผนการจดั 7 กรณศี กึ ษาการท�ำ งาน ตัวช้ีวดั และสาระการเรยี นรู้ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 เวลา 6 ชว่ั โมง 142 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 7 กรณศี กึ ษาการทำ�งานตามกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม 1. ตวั ชี้วดั และสาระการเรียนรู้ 1.1 ตวั ชว้ี ดั สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรยี นรู้ที่ 7 143 1.2 สาระการเรยี นรู้ 2. จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ประยกุ ตใ์ ชค้ วามรูใ้ นการแก้ปญั หาหรอื พัฒนางาน 3. ทกั ษะและกระบวนการทีเ่ ปน็ จุดเน้น 3.1
กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 144 แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 7 คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี 4. ความรู้เดิมท่ีผ้เู รียนตอ้ งมี 4.1
เทคโนโลยี เป็นส่ิงท่ีมนุษย์สร้างหรือพัฒนาข้ึน ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งช้ินงานหรือวิธีการ เพ่ือใช้แก้ปัญหา สนองความ 5. สาระสำ�คัญ การแกป้ ญั หาตามกระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม จะเรม่ิ ตน้ จากการระบปุ ญั หา จากนนั้ จงึ รวบรวมขอ้ มลู ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง 6. ส่ือและอุปกรณ์ ใบกิจกรรม เรอ่ื ง เวลา (นาที) กิจกรรมที่ 7.1 สรปุ กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมจากกรณีศึกษา 60 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี |