การแต งกายไว อาล ย พระบาทสมเด จพระปรม นทรมหาภ ม พลอด ลยเดช

Download

• Publications :0
• Followers :0

พระแม่แห่งสยาม

พระแม่แห่งสยาม

Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!

Create your own flipbook

• Follow
• Upload
• 0
• Embed
• Share

นางละมาย ธระบุตร เกิดเมือวนที่ ๑ มินาคม พ.ศ. ๒๔๒๗ ตรงกํบรินอาทิตย์ เดือ แรม ๑ คำ บ1วอก ณ บานริมนำ ท่าซางวง'หลวง อำเภอพระนคร เขีน บุตรคนทิสองของนายชวนและนางเลือน (ละวะเปาระยะ)* ช่วงประภ'ศร มิพนํองดํงน * ละวะ ะะ ละวา, เปา เผ่า, ระยะ= รายา

(^) ๑. ขนสมานนทีสว,สด (หลุย ช่วงประภศร) (ถงแก่กรรม) ๒. นางละมาย ธระบตร ๓. คุณหญิงสง่น ราชว่ลลภา'นุสิษฐ์ เมือเยาว์วยไค้ศกษาเล่าเรียนจนอ่านออกเขยนไดั จงสมรสกบ นายเธียร ธระบุตร เมือ พ.ศ. ๒๔๔๑ มีบุตรธิดา คอ ๑ นายสนิท ธิระบุตร ๒. ด.ช. สุวรรณ ธิระบุตร (กงแก่กรรม) ๓. น.ส. ระเมียร ธีระบุตร (กงแก่กรรม) ๔. นางศรีรำจวน บุรณสงคราม ๔. พลอากาศตรี สดบ ธีระบุตร ๖. ด.ญ. แดง ธีระบุตร (กงแก่กรรม) ๗. ด.ช. เทียมพนธุ ธีระบุตร (กงแก่กรรม) ๘. พนโท ทนพงศ์ ธีระบตร นางละมาย ธระบุตร มีสุขภาพแขงแรง ไม่เคยเจบบ่วยรำยแร ตลอดอายุ,ขย ครนกงเย็นวนที ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๑๑ บ่นว่าไม่ค่อย สบายจงพกนอน ความดนเลือดขนสุงกว่าธรรมคาไม่มาก ไม่มีอาการ ปวดศรษะ แต่อ่อนเพลย พูดจาไคเช่นปกติทกอย่าง และต่อมาแสดง อาการหลอดเลอดในสมองอุคตน โดยเบนอมพาตชกชาย เคลี่อนไหว

แขนขาชายไม่ไค้ ตงแต่บคนนมๆก็มิไค้ออกไป ณ ทีใค คงรบการดูแล รกบาอย่ทบานจนกระทิง ๒ — 6ๅ วนต่อนถงแต่กรรมมไขัและอาการไอ เลกนอย เบออาหาร ในเขาวนทิ ๒๘ พฤบภาคม พ.ศ. ๒๕©๕' เวลา ประมาณ ๐๗.๓๐ น. หลงอาหารเซาแลว ไค้จากไปควยอาการสงบ ท่ามกลางบตรหลาน นบอายไค้ ๘๗ บ ๓ เดือน.

แด่ - คุณแม่ - ทีเลารท ว่นท ©๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕'©๑ สมย์งจำได้ว่าเบนวํนที่บรรดา ลูกหลานของคุณแม่ ต่างพากนตกยิกตกใจวุ่นวายไปฅาม ๆ กน เพราะ คุณแม่อย่ด้ ๆ กบ่นว่าอ่ยินเพลีย อาจเนืองจากความคนโลหิตสูง แลวลุก1 เดินเหินไปไหนมาไหนไม่ไค้ยิกเลย ในที่สดกกลายเบนอมพาต เคลี่ยินไหว อวํยวะไม่ไค้ไปซีกหนง ตองนอนแซ่วอย่กบที่จนจบอายุซีย เบนเวลานาน ถง ๓ บ1 ๑๐ เตยินกบ ๑๖ วน นอกจากสู้ปฎิบํตว่ฎฐากจะช่วยพยุงใหันืง หริอเปสียนอิริยาบถ ชำระลางร่างกายตามควรแก่เวลาเท่านน ไนตอน แรก ๆ บรรดาลูก—หลานที่เบนแพทย์ต่างกช่วยกนรกษาพยาบาล ฉีดหยูก นิดยาตามแสนใหม่ก่นเบนการ,ใหญ่ เพราะหวงว่าถาทำการรกษาเสีย แรก ๆ เบน พอจะมีทางบรรเทาหริอค่อยย็งชํวไค้ แต่แลวอาการกลบคอยา หาทุเลาลงไม่ มีแต่ทรงกบค่อย ๆ ทรุดลงเรอย พอเวลาล่วงเลยมาประมาณ ๗ — (๕ เดอนให้หล่ง ลูกหลานต่างก็ทอดอาล่ย และลงความเห็นกนว่า เห็นจะไม่มีทางเยยวยาร่กษาให้หายได้เฮียแล่ว คงช่วยก่นร'กษาพยาบาล ไปตามอาการตลอดมา ร่างกายคุณแม่ก็ซูบตอมลงทีละนํอย ๆ เพราะไม่ไ เคลื่อนไหวออกกำล่งบางเลย ในระหว่างระยะ ๒ บ1หลงน ตมต่านวด ธาตทองครงไร ใหบงเกดความรู สกสะคุงและเหยวหอใจอยางบอกไม่ถูก ยงวนไหนบ่'งเอิญไปประจวบกบมีสู้คนแต่งกายไว้ทุกข์เดินพลุกพล่านใ บริเวณหนาวดดวยแล่ว วนนนยงทำให้จิตใจของตมเพมความหดหู่ยงขน

กว่าปกติ เกิดความร้สกขืนมาทนทีร่า มิวนใคก็วำหนงชงไม่ชาน ตองอยู่ ในสภาวะเซ่นเขาเหล่า,ทุกข์'ทํ้งหลายนนบาง โคยทอาการบ่1วยขอ คุณแม่ไม่มิหว่งหาย ร่างกายมิแต่ส่ายสอมทรุดโทรมลงทุกขณะ เบนของ แน่นอนว่าวนหนงท่านจะติองจากและทงความอาส่ยไว้ให้แก่ลูกหลาน แลว ก็จะติองพาก่นมากระทำพิธีการศพท่าน ณ ว่ดน์ แต่ในใจยิกซีก ภาวนาขอ‘ให้เนินนานไปเถด จะไค้เห็นหน่าท่านนาน ๆ หน่อย และ พิสุคก็เบนความจริงพอวนที ๒๘ พฤษภาคม ๒๕'๑๕' เวลาประมาณ ๗.๐๐ น. เศษ สมไค้รบโทรศพท์จากนำงสาวว่า อาการของคุณแม เทียบหนำให้สมริบไปเยี่ยมและเคารพเสียโดยต่วน มิฉะน์นจะไม่ไค้เห็ สมตกใจ'ริบไป แต่ทีไหนไค้ คุณแม่สินใจเมอเวลาประมาณ ๗.๓๐ น. ก่อนทีสมไปถงไม่กินาที และก็พบบรรคาน่อง ๆ และหลาน ๆ ชุมนุ อย่พริอมหน่า และอย่ในอาการทกำลงเศริาสลคตามก่น โดยปกติคุณแม่เบนสู้ทีมิร่างกายแข็งแรง มิสุขภาพสมบู เรอยมาตงแต่ยงสาวจนอายุย่างเขาว่ยชรา (ราว ๗๐ บเศษ) สมใ,นฐานะ เบนบุตรคนโต ไม่เคยเหนคุณแม่บวยถงติบลืม,หมอนนอนเสือเลย ถา ถงคุณความคทีคุณแม่มต่อบรรคาลูก ๆ นนสุดจะพรรณาไค้ นอกจากท่าน ประพฤติปฎิบต เทีอประโยชน์ แก่บุตร — ธิดาเยยงมารดาทีด ทีงหลายแ ยงมินิสิยใจคอริกใคร่ลูกหลานเบนซีริตจิตใจ คอยเสาเอาใจใส่อบรมชง เจตนาหวงจะให้ไค้คีท่วทุกคน สำหรบการศกษาเล่าเรียนก็ส่งลูก คุ ทุก ให้เขา ศกษาในโรงเรียนชนค ตงแต่เยาว์ว่ยโคยไม่ ย่นย่อต่อการใชจ่าย บรรคาลูก ๆ ของคุณแม่กไค้คสมความปรารถนาคุณแม่ท่วทกคน

(-) กเบฟ้งเบนฝามีตำแหน่งในวงราชการใหญ่โตพอประมาณ และมีฐานะ ความเบนอยู่ในขนพอสบาย ๆ ไปตามกน การเอาใจใส่รกใคร่ของคุณแม กินไปกงชนหลาน ๆ ยีงคอยเบนห่วงประคบประคองเลยงคูอยู่ตลอดอายุท่าน พออายุย่างเขา ๘0 บเศษ คุณแม่มีอาการบสสาวะไม่ใคร่สะดวก อยู่พกหนง ควยการร,กษาพยาบาลของนายแพทย์ พลอากาศตรี สคบ ธีระบุตร ชงเบนบุตร พยายามเยียวยาจนทุเลาแลวหายเบนปกติติ ต่อมา อีก ๒ — ๓ บ จงเบนโรคความคนโลหิตสงเล็่กน่อย มีอาการ'ไม่หน่กหนา อะไร จนมาเมอวนท ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๑๑ จง'ได้เกิดอาการอ่อนเพลีย และเบนโรคอมพาตคงนอนแช่วอยู่กิบทีจนสนลมไปควยอาการสงบ รวมอายุ ไค ๘๗ บ ๒ เคอนกบ ๒๗ วน ควยเด'ชะคุณพระศรีรีตนฅรืยและอานุภาพแห่งสงศกดสิทธทงหลาย จงดลบนคาลไหิวิญญาณของคุณแม่ไปสุ่สุคติไนส่มบ่รายภพเกิด นายสน้ท ธี^{บุตร 6)0 โเ}โเ^!^XI ๒๕๑๕

คานา ในบรรดาเงินตราทิวโลก ดูเหมลน เงินพดดวง ขอ3ไทย แปลก น่าสนใจ และน่าศกบามาก ควยเหตุทเบนเงินตราชนิดไม่ชำแบบใคร สลิตควยมือ รูปลิกษณะกระทิครืค ทนทาน มีค่าในตำเอง เพราะทำควย เงินแท้ ทองคำแท้ มีน0าหนกเบนมาตรฐาน ใช้เบนนำหน่กชงสงของ กไดั ไทยคิคเยิง สลิตเอง และใช้กนมาตงแต่สม่ยกรุงสุโขทิยจนถ ร็ช้กาลที ๕' แห่งกรุงรตนโกสินทร์ นบเบนเวลากว่า ๖๐๐ บ และเพิง เลิก'ใช้เมอ พ.ศ. เอ๔๕๑ นิเอง หากไม่มี(รู้ใดรวบรวมบนทีกเรืองราว ของเงินพดควงไวเบนหลกฐาน นานไปภายหนำเงินพคควงกจะ หมดไป และคงมีสู้!เรืองนิน์อยลงไปทุกที ควยเหตุ61ลคงกล่า ขาพแจำสนใจทำการรวบรวมสะสมเงินพคคำงชนิดต่าง ๆ ไว้ และอ่าน เอกสารเกยวก'บเรืองนิ เช่น หนำสอกระบาปณไทย ของคุณเฉลิม ยงบญเกิค หนงสอสยามประเภทของ ก.ศ.ร. กุหลาบ ไ']16 0๐๒3^6 ร13ณ ของ IV!!-. 1^6^111313 เ6 ]\\๒7 แสะIรอง 3111(1165 อ{ 01(1 ร131ฑ686 00๒8 ของสยามสมาคม ฯ เบนตน ในงานฌาปนกิจศพ นางละมาย ธระบุตร มารดาขาพเจ,า ในวนที่ ๔ กนยายน พ■ศ. ๒๕'®๕' ณ เมรุวํดธาตุทอง พระโขนง นครหลวง ฯ จงคิดว่า เรอง เงนพดดวง นีน่าจะมประใยชน์ และ ควรพิมพแจกเฃึนบรรสเจการแกสู ทมาในงาน จงไดลงมอเขยนอยาง

เร่งรบ และควยความร่วมมือสนบสนุน1จากสู้เกี่ยว'ของ เช่น คุณเชอ อธิบดีกรมศิลปากร ตลอคจนเจาหนาทีอนุญาตและช่วยเหลอใน ถ่ายภาพเงินพดดวงรวมทงอุปกรณ์ในการสลิต คุณช่ย สิริสิงห สู้มความ และสะสมเงินพดควงชนิคต่าง ๆ มาเบนเวลานาน ได้ให้คำแนะนำ แล ถ่ายภาพเงนพคดีวงสม้ยต่าง ๆ มาประกอบเริอง รวมพงสู้อนท นามอกหลายท่าน จงขอขอบคุณไวในโอกาสน แม้ว่า เงินพคดีวงจำนวนมากไคถูกหลอมและสูญหาย จมดินจ ไป ทีเหลือขณะนีอยู่ในครอบครองของสู้สะสมจริงๆ และสู้ที ขาพเจใเช่อว่าสู้ทีมีเงินพคดีวงอย่ในครอบครองทุกคนและสู้ส ทราบว่า เงินพคดีวงนํน มีความเบนมาอย่างไร มีกีขนาค มีตราอะไ สลิตในสมีย่ใค ร่ขกาลใด และจากหนงสิอน คงจะเบนแนวทางให้เกิค ความเขาใจคขนบาง ขาพเจาตระหนกคว่า การกล่าวหรอเขยนเริองราวก่อนสู้เขย เกิค ย่อมมีสดพลาดไม่มากก,นอย แม้แต่เกิคแลว เห้นแล9ว สู้แลว หลงลืมสดพลาคไ9ค เพอให้เรองเงินพดดีวงนสิคพลาคนํอยทีสูด ขาพ ไคัพยายามหาหลกฐานเท่าทีหาไค้ขณะนมาประกอบเพือยืนย่น และ หาไม่ไค้หรือไค้แต่ไม้พ้นจนก็ใช่ความสใเกตและเหฅสลแวคลห้)มประกอ อยางทควรจะเบน แตกคงมความสคพลาคคลาคเคลอนจากความจริง!]าง หรอไม่ตรงก่นความคิดเหนของสู้ธนบาง ก็ขอได้โปรดให้อภ่ย ขำ' กอว่า ความคิดเหนของแต่ละคนอาจเหมอนกนและอาจแตกต่า0กนๆ]นิ

(๑๑) ตรงขามกไค้ จงขอให้ท่านคู้อ่านพิจารณาตดสินว่าควรเชห่รืออ ฟิายใด ไม่เชอทงสองส,าย เพราะการเชอเบนสิทธิของคู้อ่านเสมอ ความมุ่งหมาย สำคญในการเขียนเรืองน เทือกระตุน แล สิงเสริมให้ชาวไทย มีครามภาคภูมิใจและทราบเรืองราวเกยวก'บเงิน พคคใงอนมีค่าทางประว่ตคาสตร์ของเรา ชงบรรพบุรุษไค้สรใงไว้ให้ และขอท้าชวนให้ช่วยกนเกบริกบาเงินพดดวงทุกอนไว้ให้บุตรหลาน แทนทืจะนำไปทำลาย หลอม หรือเปลียนสภาพเบนอย่างอืน ประโยขนและความดของหนงสิอเรือง เงินพดดวง นถาม ขออุทิศแค่มารคาทีเคารพริกยงของขาพเจา นางละมาย ธระบุตร คู้ล่วงสิบไปแลว และขอให้ควงวิญญาณของท่านประสบแต่อิฎฐิคุณมนุญฟิล เสวยสุขสมบิตบรรลุสุคติในสมปรายภพ เทอญ. พล.อ.ต. ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๑๕

สารบาญ หน้า ก คำนำ ๑ ก๐าเนดเงนพคด9ว^ ง ๗ ขอเงินพคดํ้วง (๔ สูฒิตเงินพคดํ้วง รูปลกษณะเงินพคควง ๑๑ ๑๑ ๑. รูปร่างเงินพคดวง ๑๒ ๒. โลหะทีใช้ฝ็ลิตเงินพดดํ้วง ๑๗ ๓. ขนาคและนำหนกเงินพคควง ๒๐ ๔. ตราเงินพคควง ๒๑ ๒๑ ๔.๑ พระนามพระเจาแด่นดิน'ใทย ๒๒ ก. สมยักรงสุโขทยัเบนราชธานี ๒๖ ข. สมยักรงศรีอยุธยาเบึนราชธานี ๒๖ ค. สมยักรงธนบุรีเบนราชธานี ๒๗ ง. สมยักรุงรตนโกสินทร์เบนราชธานี ๒๗ ๔.๒ ตราประจำแต่นดิน และตราประจำร'ชกาล ก. สมยักรงสุโขทยัเบนราชธานี

๑๓^ ข. สม่ฆกรุงศรอยุธยาเบนราชธานี หนา ' ตราเงินพคควงขนาดหนงบาท 60© ตถ — ตราเงินพคควงทีย็งไม่ทราบ ๔๖ — ก่อนรีชกาลสมเด็จพระรามาธิบด็ ท ๒ ๔๖ — หลงรชกาลสมเด็จพระรามาธิบคี ที ๒ ๔๖ — ตราเงินพคดํ้วงตำกว่าขนาดหนงบาท ๔๙ ค. สมยกรงธนบุรีเบนราชธานี ๕๐ ง. สมยกรุงริตนโกสินทร์เบนราชธานี ๕๒ — ริชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดพาจุฬาโลก ๕๐ — ริชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลิานภาลย ๕๕ — ริชกาลพระบาทสมเด็จพระนงเกลาเจาอย่หว ๕๖ ๖© — ริชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกลํ้าเจาอยู่หว — ริชกาลพระบาทสมเด็จพระจลจอมเกลิาเจาอย่หว ๖๕ ๘' จ ข ๕. รอยบากและเมลดขาวสาร ๖๙ วิธีตลิตเงินพดติวิง ๗๐ การเลิกใช้เงินพดด,วิง ๗๗ ๑. ความติองการเงินตราไทยมิมาก ๗๗ ๗๘ ๒. ประกาศให้ใช้เงินเหรียญต่างประเทศแทนเงินทดติวิง ๗๙ ๓. สลิตเงินเหรียญแทนเงินทดดวง ๔. ประกาศเลิกใช้เงินพดดวง ๘© เอกสารอางอิง ๗๔

กรรมการพิจารณาดำเน้นกา3สร9,างเท1ยญทองคำทระลก เนองในวารดิถทสมเด็จพระนางเจ’า ฯ พระบรมราชิน้นาถ ทรงมพระชนมายุครบสามรอบ รองประธานกรรมการบรหาร สมาคมเหรยญกษาปณ์แห่งประเทศไทย

กำเนิด เงิน‘ผดดวง เงินพดด3,วง หรอเงินกลม ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนือ เรียก “เงินหมากคอ” เพราะมรูปลํกนณะคลำยลูกตนหมากคอซึงเ'บนต’นไม้'เก ชนิดหนืงคลายลำไย รไฝระทาน'ได้ มืรสเปรยว ชาวด่างประเทศเรียก ธน!๒I ]ฬ0ฑ67 แปลว่า เงินลูกบน เพราะมรูปร่างกลม ๆ คลำยลูกบน สม'ยโบราณ ระหว่าง พ.ศ. ๑๑๖๑ — ®๗๙๖ ชาวไทยใดยมพระเจาเมือง แสหลวง ได้อพยพลงมาตํ้ง์ถนฐานอยู่ในอาณาลํกรน่านเจา ซึงจนเรียก “น่างเจี่ยว” แปลว่า เมืองเจาด่าย'ใต้ ในบจจุบ่นเบนมณฑลฮุนหน อย่ทางภาคใด้ของประเทศจนกไส่วนหนงของราชอาณาจกรลาว พม่า และ เวียดนามเหนือ หรืออาณาบริเวณอนกวางใหญ่เหนือประเทศไทยขณะนืนน ยํงไม่มืเงินพดดวง'ใช้ เงินสำหรไซอขายสงของในอาณาลํกรน่านเลำ ส่วนมากเบนเงินเกอบบริสุทธ หล่อ หรอ หลอม หรือตีเบนแท่ง เบนกอน เซ็นกำไล รูปร่างแตกต่างไปจากเงินตราของจนท่นำมาใช้ในการซึอขาย สินคำกวีงิไทย สำหรบ เงินกำไล นน ชาวต่างประเทศเรียกว่า 81306๒1: ^01167 มืหสายขนาด ทพบมืขนาดหนืงและสองตำลง แต่ละยินมืตราหลายตรา

ขากลม ขาเหลยม เงินกำไลขนาดหน้งตำลง ตีประทํบ เพืณเสดงว่าใครเบ็นฒู้ลิตและดลิตจากที่ใด ตราทํตีประท ส่วน'ใหญ่เบนเครืองหมายเกียวกบอทธิ'ผลทางพุทธศาสนา และสาสนา พราหมณ์ เมธอาณาจีกรน่านเจีาสลายตโ)ไปเบึนของจีน ไทยได้อพยพเพมเติม ลงมาอยู่ในอาณาจกรลานนาไทย อาณาจกรลานชืาง และอาณาจ,ก สุโขทยมากขน อาณาจีกรลานนาไทยทำเงินตราดวยโลหะเงินเบนรู

๓ วงกลม ๆ เรียกว่า “เงินเจยง” หรือ เงินหี แต่ทางภาคกลางเรยกว่า ไงนขาคม” เพราะมีรูปลกษณะเบนขาสองขํ้าง งอเขาหากนคลายคม เงินเจียงนเกอเลอรี (^1. ฆ!!’!0แ611๒1-)8 ชาวเยอรมนลู้เขามาอย่ ไนประเทศไทยและสะสมเงินตราไทยจำนวนมากสู้หนงกล่าวว่าคงคคแปลง มาจากเงินกำไลของอาณาจํกรน่านเจา เพราะมีรูปล่กษณะคลายเงินกำไล ขาเหลียมมาก ตราทีตีประทบก็คลาย ๆ กน มีหลายขนาค ส่วนมากตงแต่ ขนาคหน่งตำลีงลงมา ส่วนอาณาจํกรลานชางทำเงินเบนแท่งยาว ๆ ปลายเรียว มีตรา ประทํบบาง ไม่มีบาง เรียกว่า “เงินฮอย” “เงินลาด” และ “เงินเฮอ” ทางภาคเหน่อเรียกรวมว่า “เงินปลิง” เพราะมีรูปร่าง คลายปลิง ชาวต่างประเทศเรียก ^0ฑ67 เงินฮ็อย เงินลาด เงินเฮอ

๔ อาณาจกรา]อม ขณะทีพ่อขนศรือินทราทิตย เขายคเมองสยาม (จ^หวดสุโขทียเคยวน) ชงเบนเมืองหนาค่านเหนอสุดของขอมขณะนน และไค้ก่อตงอาณาจกรสุโขทียขน ไม่ปรากฎหลกฐานว่ามืเงินตราใชั จคหมายเหตุจีน เจินละฟ่งถ่จ ของเจาตากวาน๒ สู้เขามาในอาณาจีกรขอม เมือ พ.ศ. ๑๘๓๙ —๑๘๔๐ ภายหลงเกิคอาณาจกรสุโขทียแลว กล่าวว่า \"การค้าเลกนอยจ่ายราคาก่นเบนขาวพืชฟิลอืน ๆ หรือสิงของทมาจาก ประเทศจีน ก่ดมากใช้ก่า ส่วนการคาใหญ่ ๆ ใช้ทองและเงิน” ทอง และเงินนเขาใจว่าทำเบนแท่งหรือก่อน ไม่มีรู-ปลก'ษณะเบนมาตรฐาน แน่นอนเหมือนเงินตราของอาณาจกรอน สำหรืบเงินพดควงนน เกอเลอร กล่าวว่า คงจะเรืมมืในปลายสมย น่านเจาและก่อนเกิดอาณาจีกรสุโขทียเลกน์อย คือระหว่างคริสต์ศตวรรษ ท ๑๑ และ ๑๒ ควยการค่ดแปลงเงินกำไลขากลมของอาณาจีกรน่านเก่า ใหักระทครืดและเลกลงเพอสะดวกในการใช้จ่ายจนเบนกหั)นในรูปล่กษณะ เงินพคดวง แต่ต่างกบเงินก่อนของจีน ช่งนำมาใช้ชอขายสินคำขณะน1น เงินก่อนของจีน ขาวต่างประเทศเรืยก ร7066 ]\\1๐ฑ67 เช่น เงินกระทง หรือเงินสำเภา และเงินอานม่า เบนตน เลอเมย์๓ และหลวงบริบาลบุรืภณช์)๔ มืความเหันว่ พ่อขุนรามคำแหงมหาราชคงทรงคิดทำเงินพคดวงขนก่อน และหลวง บริบาลบรืภณฑ ยงกล่าวว่า \"เมือเอาเงินยิอยหรือทองลาดขนาดเล็ด งอฅิหโทายใหักอดกนเขากจะมรูปร่างเบนเงินหดดางทีนที', ขาพเก่า เหันควยกบเลอเมย์ และหลวงบริบาลบรืภณฑ์ทว่าพ่อขุนราบคำแหงมหาร

๕ น่าจะทรงเบนลู้ริเริมคิดทำเงินพดลํวงขนใช้ในอาณาจ'กรสุโขทำ ระหว ท้พระองค์ทรงเข็นพระเจาแด่นดินได้ขยายอาณาเขตออกไปกวางขวาง มพระบรมเดขานุภาพมาก ทงทรงครองราชสมบิตอยู่นานลง ๔๐ บ ย่อม มเวลาปรบปรุงกิจการบานเมองได้สำเร็จหลายอย่าง และเงินพดดว่งนํ้ อาจเกิดก่อนอาณาจกรลุโขทํยด'งที่เกอเลอร์กล่าวก็ได้ คือเกิดในรู เครืองประดํบขยิงชาวเขาทางภาคเหน่อของประเทส่ไทยชงทำเบนเม็ กลม ๆ ร่อยเข็นพวงสำหรบหือยคอ มีขนาดต่าง ๆ และมีตราประทํบ แปลก ๆ ทำควยเงินแท้ มีรูปล'ก'ษณะคลายเงินหดดวงขนาดตำกว่าหน่งบาท การทํหลวงบริบาลบุรืภํณฑ์กล่าวว่า เงินพดดวงอาจด่ดแปลงมาจาก เงินออยหรือเงินลาดน2น ลำเข็นเงินพตดวงสมํยกรุงร'ตนโกสินทร์แลํวมีความ ใกล้เคียง แต่เงินพดดํวงสมโแรมแรกมืรปร่างลํกษณะแตกต่างกนมาก เพราะปลายเงินออยหรือเงินลาดค่อนช้างแบนและทู่ไม่แหลมกลมเหมือน ปลายขาเงินพดดวงสม'ยสุ่โขท่ยั คืกทํ้งเงินออย เงินลาดก็ไม่มีรอยบาก การบากทีโคนขา,ของเงินพดลํวงระยะแรก ๆ ทงสองช้าง ทำ'ให้เรืยกก่นว่า ‘'เงินพดดวงขาบวก” นน เหมือนกบการบากที่ไหล่ดานหนำทงสองช้าง ของเงินกำไลขากลม ปลายขาก็ค่อนช้างยาวในรุ่นแรก ๆ คลำยขาเงินกำไ ส่วนเงินเจยงของอาณาจ,กัรลานนา'ไหยมีรอยบากหึไหล่เพยงช้างเคียว มาตราเงินหรือหน่วยนบของอาณาจลรน''1นเ■จา อาณาก่กรลานนา'ไทย และอาณาจกรสุโขทยเหมือนก่น คอนบเข็น ตำลง บาท สลง และเพอง หรืออตรา ๔ ส่วน ตามมาตราเงินอินเดียใบราณแต่เรืยกช้ยิต่างก่นออกไป

๖ ขำพเจำจงเห็นคีวยกํบเกอเลอรีทว่า เงินพคคำงนนคงจะคคแปล'3มาจาก เงินกำไลของอาณาจกรน่านเจา ยํงมีส้ อนล่นนิษฐานว่า เงินพคควงอาจถูกคดแบ่ลงมาจากเงนครา นะโมชงพบทางภาคใต้ของประเทคไทย เมอพิจารณาแลวเงนนะไมททท # ® © 1®.๐ กรม ๑.๒ ๑.0 ๑.๐ ๐.๗๐ ๐.๓๕ เงินตรานะโม ขนาดต่าง ๆ มีแต่'ขนาคเลก นำหนำไม่เกิน 60.๗ กรม หรอประมาณหนงสลง และ ไม่มีขา มเพืยงรอย(ว่ากลางคานล่างตน ๆ ทงิส่วนทว่าออกนนปรากฎเบน รอยนูนขนเทียงเล็กน์ยิย และมีรอยคอนเบา ๆ ทงสองขำง ๆ ละ ๒ — ต รอย รอยบากทีขาไม่มี จะว่าคลายกบเงินพดควงขนาคเล็ก กไม่คลำยทีเคียว อีกทงเงินตรานะโมนนมีประวตว่าเกิคในรีชกาล พ่อขุนรามคำแหงมหาราช โคยมีพญาศรีธรรมราชกราบบ่งคมทูล ขอพระบรมราชานูญาตทำเงินขนาคเล็กคีตรานะโมขนใช้ในเมือ นครศรธรรมราชชงเบนเมืองขนของอาณาจำรสุโขทํยในระหว่างนน.๕

ปอ เงินพดดวง สงส'ยักไ;ว่า ทำไมจงเรียกเงินตรา,ของ'ไทยทีมีรูปลยัษณะกลม ๆ น ว่า 44เงินพดด^วง”55 ได้ม‘ะีจ่ยู้พยายามหาเหตุฟิลอ'ธะ*บายก็นVไ19ว^{้หลายอยI่าง แต่เรืองราวของนาย ก.ศ.ร. กุหลาบ ทีเขียนไว้ในหน์งสอรายเดือนขอ “สยามประเภท” เล่ม® ตอน๖ เดือนพถษภาคมร.ศ.๑๑๗ (พ.ศ. ๒๔๔©) หนำ ๓๖๔ — ๑๖๔๖ นน คุเขยัทีและมีความว่า ในสมยักรง จ สู่โขทย มีเงินเบนกยัน ๆ เรืยกว่า 44 เงินตราคบ ” หรือ 44 เงินตราคุก ?? ( คุกเขI่-V, าIไ๓มีI ใ0ช่ชคิ-' ุกสชิ}ำหชิ-รบ'ข.งนกโ6ท,ษ ⁽! ใ^ช้•'ะ*เบนทงเงินตสวร่] าแVละเบนนาหนก ) สำหรืบข่งสงของ ว่าสงของนนหนยักคบ เงินคุบกยันหนงมีนาหนก ๑๐ สลง หรือเท่าก'บหนงตำลึงจน เงินคบ ©๖ กอน เรียกว่า “ ชยังลาก ๑ ” จนเรียกว่า “เจ็กกน” แปลว่าหนงชํง ซงเท่าดิบ ๑๖๐ สลง หรือ ๔๐ บาท นํบว่าเข็นเงินจำนวนมากในสมยันน เพราะถยัซอสงของดยัยเงิน จำนวนหนํงชํงจนหรือ ๔๐ บาทไทย เหนจะตยังใช้ช้างสยัดิวหนงไปลาก เอามา เพราะเข็นจำนวนมากและหนยัเหลอเกิน จงเรียกขีอเบนตำ เปรียบเทียบว่า 44ชางลาก ปลายสมยักรุงสุโขทยัในรชกาลพระเจยัรืงษสรียพนธุพงศ์๖ (พญ ลิไทย)®1'', น1น ทรงให้ทำเงินตราใช้ และให้เรียกว่า “เงนคบ” ตามชื่อแต่โบราณ (แสดงว่ามิได้ทรงริเรมก่อน) แต่ราษฎรเรียกว่า เงินคุก ดิงกล่าวแลยั เพราะเห็นว่า เทาเงินหรือขาเงินงอคุดคู้ หรือจะ

๘ แปลว่า *๒เงนขางอ,, ก็ไค้ ต่อมาเสยงเรยกเงินกกลายเบน เงนขด ควง” เพราะขาเงินน2นคงสนเช้าและงอเหมยินต่วค้วงอ่อน ๆ งอขคอย่ใ รง ภายหลงเสียงเรียก เงินขคค้วง ก็กลายเบน เแงินพดดวง’ ไป ในแต่นคินพระเจำรำษีสุริยพนธุพงศ์ (พญาลิไทย) โปรคเกลา ใหัทำเงินคบหน์กบาทหนงขนใช้ ตรงกบอ่ตราทุกวนน และใช้ ๔ คบ เรียกว่า “ตำลง” ห•แง, ใช้ ๒๐ ตำลง เรียกว่า “ช0ง” หนง ฅลอคมาจนลิงกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุงรีตนโกสินทร์ เงินคบ หนกสิบสลิง ไม่ไค้ท้าขนอีก และคำที่เรียกว่า ๑๖ ดุบ เบนหนงช้างลาก ก็พลอยสญหายไปควยกนแต่บคนน เงินดุบขนาคสิบสลิงและขนาคหนงบาททำค้วยเงินบริสุทธขนิค เงินนำแปคเงินนำเกา ทำจากเงินแท่ง เงินกระทงของประเทศจน บางที กทำจากเนอเงินมุ่นของประเทศญวน เงินดุบที่งสองขนาดนมีตราตีประทํ หลายดวง.

ผู้ผลิต เงินหดดวง ในสมโเกรุงสุ'โขท'ยั พระเจ’าแด่นดินทรงริเรมและให้ดลิตเงินตรา พดดวงขนใช้ดิงกล่าวแล,ว แต่มิได้ลูก'ขาด่ในการสลิต ทรงเบดโอกาสให้ เจาเมืองขน ตลอดจนพ่อคาประชาขนดลิตเองได้ เงินพดดิวงสม*ยกรุง สุโขท'ย จงมืตราบ’าง ไม่มิบาง เนํ้อเงินที่ใช้ทำ ตลอดจนนำหน'กและ ล'กษณะจงแตกต่างดินเบนหลายอย่าง ส่อมาในสมยกรุงศรอยุธยา ทางราชการได้ดกขาดในการทำเงิน พดดิวงทำหมดตงแต่แรก ดงจะเหนหลกฐานจากกฎหมายตราสามดวง ว่าดำยล'กษณะโจร ชงตงขนในแด่นดินสมเด็จพระรามาธิฃดิที่ © เมอ พ.ศ. ๑๙๐๓ หมายเลข๑๕๖ ความว่า15' ‘โ...มาตราหนึง สู้ใด'ทำเงิน ทองแดง เงินพราง เงินรวง ทองพรางทองแดง ทองอาบ และแกะ ตราปลอม ตอกตราพตดิว่งเทียม พิจารณาเบนส'จให้ต'ดนวมือเสียอย่า'ให้ กุมคอนคมได้ ส่วนเงินแดงให้นายไพ่หลอมเสย ส่วนตราอ'นปลอมให้ นายไพ่ทำลายเส่ย...”การดูกขาดในการทำเงินตรานดิงได้รไการยืนดิน จากจดหมายเหตุจน หวงเฉยวบุนเทียนทงเคา ตอนทีกล่าวถงกรุงศรอยุธยา ว่า๒ ‘โ . . ขุนนางและราษฎรที่มืเงินจะใช้จ่ายแต่ลำพำน1นไม่ได้ ตอง เอาเงินส่งไปเมืองหลวงให้เจาพนกงานหลอมหล่อเบนเมด เอาตราเหล็กตี

๑๐ มอกษรอยู่ขางบนแลวจงใชัจ่ายไดั ⁹ 0 ‘จ้^ “จ เงินรอยตำลงตํยิงเสยภาษใหหลว หกสลง (เท่ากบ ๑๐๐ บาท เสีย ต๘ 1ไ1 สตางค์) ถาเงินทใซ้จ่ายไม่ม ตวอกษรก็จบสูเบนเจาของเงินลงิโทษวาท่าเงินปลอม จบไคครงแรกตํด มอชายครงท่สองฅคนิวม่อขวา ครงทีสามโทษถงตาย . ไ, ฉะนน เงินพดด ทีทาง ราชการสลิต จงม รปลกษฌะ ตลอดจน นำหนก และเนอเงิน เบน อย่างเคียวก็นหมดแต่นน เบนตนมา จนถงสม่ยกรุงธนบุรี และส กรงรตนโกสินทร์.

รปลกษณะ เงินพดดวง เน้องจาก ขณะน้ยใไม่พบหลกฐานครบลิวนว่าเงินพดดวิงแต่ละ อน สลิตในสมยใด ร'ชกาล1ใด เพิอสะดวกในการวินิจน้ยให้ลูกต่อง แล ใกล้เคียงความจริง เห็นว่าควรใช้รูปร่างลิกบณะเงินพดต่วงซึงแตกต่าง เขาประกอบการพิจารณา รูปลิก่ษฌะเงินพดต่วงแต่ละอ*นิมีทสงเกต'ได้ คอ รูปร่าง โลหะที่ใช้ ๘ขนาด นำ,หน้ก ตรา รอยบาก และรอยเมล็ดขาวสาร ซงม่รายละเอยด ๑ . รปร่างเงินนคดวง มีสืณ์ฐานกลม มากหรือน้อยขนอยู่กบความยาวของขา และความ ท1แหลมของปลายขาต่วิย รอยคอนพิคีพํบขาให้กอดเขาหาก่นเบนที่สงเก ครามแตกต่างของยุคหรือสม่ยได้ รูระหว่างขาอาจโต เลก หรือตนไม่มีเลย เงินพดต่วิงมีดานต่าง ๆ '๖ ดาน คีอ ด้านบ** ใช้เบนทตตราประจำแต่นดิน หรือประเทศ ด้านหน้า เบนที่ดิตราประจำรชกาล และบริเวณโคนขา เ ทงสองข,วิงเบนที่ต่ารอย บากหรือ ประทํบรอย เมล็ดขาวสาร ด้านหลัง ดำนบน มกปล่อยว่าง ในภาพ

๑]®จ มรอยเมล์คขาวสาร ทขา ดานหลง เงินพคควงสมย กรุงสุโขท*ยนิยมประทํบ ตราอกตรา หนงเวทาง ดานหลง ดานหลง ชงต่างกบตราดานบนและ คืานหน,า ส่วนด้านข้าง ขวาและ,ซ1าย ต2งั้แต่โคนขาลงไปเบนทีตีของรอยคือน ชงอาจเบนรอยค,ธนเดี่ยวหรอรอยคือน สองรอย แรกมรอยคือนค่ รอยบน จะเล็กกว่ารอยล่าง มาก คืงในภาพกลาง ติ”4ติ11 ต่อมารอยคือนค่มงิก่จะเท่ ก่นทงรอยบนและรอยล่าง ดภาพริมขวา ด้านต่าง หริอบริเวณปลายขามกใช้เบน ทีประทํบรอยเมล็ด ขำวสารหนงรอย สำหรบเงินพดดวงทมเมล็ด ตานถาง ขำวสาร ๒. โลหะที ใช้ผลิตเงินพดควง โลหะที่ใช้ส่วนมากเบนเงิน มีเนอเงินประมาณรอยละ; ๙0 ถึง ๙๕ ในรชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล่าเคืาอย่ห์ว่เคยส่งเงินพ ขนาด บาท สถึง และเพองไปยิงประเทศยิงกถษ เพอ'ให้นํกวิเคราะ;ที

๑๓ เงินพดดวงขนิดที่ทำควยเงินขนาดหนงบาท มรปร่างล'ก'ษณะแต่ละสมยแตกต่างกนดงน ส์มย บว บา รอยคอน เมลดขาวสาร รอยบาก สุไขทํย ใหญ่และกวาง ยาว ปลายชิดก่น ยุคแรก ะ ไม่เหนซด ไม่มี ยคแรก ะ มีเกอบที่ง เจน หมด แต่ไม่เรียบรอย ยุคหล*ง ะ หนงรอย และเลก ตามยาวซองซา ยุคหลง : ใหญ่ล็ก และเรียบรอย, ต่อมา เล็กลง อยุธยา ยุคแรก ะ ปานกลาง ยุคแรก ะ สน ยุคแรก ะ ยาวไปตาม ยุคแรก ะไม่มี ยคแรก ะ มี, ปาน และค่อยเลกลงจน กว่าสม*ยสุโขท*ย ซาหนิงรอย เรีมมีตงแต่กลาง กลาง และค,อ๘ยเลกลง หมดไป ยุคกลางและ ปลายชิดก่น ต่อ ยุคกลางและปลาย ะ รา)กาลสมเด็จ และตนขนจนหมดไป ปลาย ะ ไม่มี มาสนและปลาย รอยค่อนกลม หนง พระรามาธิบดี ในปลายร'ซกาลสมเด็จ ห่างจากก่น ยุค รอย ที่ ๒(ต่อมานอย พระรามาธิบดที่ ๒ กลางและปลาย ะ ร*ซกาลที่จะไมมี) สนและไม่ติดก่น ธนบุร ไม่มี สนเท่าสม,ย กลมหนงรอย ไมมี ไมมี ไมมี อยุธยาตอนปลาย ไมมี รตน โกสินทร ร,ซกาลท ๑: รอย สนกว่าสม,ย เดยวนอยรายที่เบนคู่ อยุธยาเล็กน!)ย ร^{ซกาลทพ ๒ ะ เด}ยขว และมีสองรอยมากขน มี ร*ซกาลท 6า ะ เดยวมี ( ถาไม่มคงเบน นอย สองรอยส่วนมาก เพราะความพล็ง ร'ซกาลที่ ๔ แลเฟะิสอ) ๕ สองรอยที่งหมด

๑๔ ตรวจสอบ พบว่า แต่ละอนมีเนอเงินตงแต่รอยละ ๙๕'.๒๖ ลงมา กง ๘๙.๔๓ เนอเงินที่ใชทำเงินพคดํ้วงถามีจานวนสูงมากเกินไป ทำ สิกหรอว่าย เมือว่านมีอสู้ไซ้หลาย ๆ มีอ จงฒิตควยเนอเงินไม่เกินรอยละ ๙๕ แต่ไม่ตำกว่ารอยละ ๙๐ เทือรกษาค่าของเงินตรานน โลหะทองตำ ลูกไซ้ทำเงินพคควงในโอกาสต่าง ๆ ทืสำคญ ทํ้ง ในสม่ยกรุงรตนโกสินทร์ และสมยกรุงศรีอยุธยาเบนราชธานี สำหรบเง พคควงทองตำสมยกรงศรีอยุธยานน ไม่ค่อยใต้เห่น แต่เลอเมย์๓ ยืนยนว่า เคยเห่นขณะไต้รบอนุญาตใหัเขาชมเงินตราในทองพระคลงมหาสมบต เมือเดยินสิงหาคม พ.ศ. ๒๔๔© (ตรงกบปลายรชกาลพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกลาเจาอยู่ห,ว) และว่าเบนเงินพคควงทำควยทองตำขนาค หนงบาท มีตราธรรมจกรและตราราชว่ตรชงเบนตราทฟิสิดในร่ชกาล สุคทายแห่งกรุงศรอยุธยา คอ ในรชกาลสมเด็จพระทืนํ่งสุริยาศน้ยิ เงินตรารุปร่างลกบ'ณะคลายเงินพดควงททำควยไลหะสิน นยิกจาก เงินและทองคำแลว เบนโลหะราคาลูกหลายชนิค เช่น คบุก ตะกิว ทยิงแคง นิเกิล เบ1นต่น สสมจนแขง ทนทาน ไมสกหรยิว่าย เงินพคคํวง เหล่าน เรยกกนวา เงนพดดวงชน บางคนเรยกว่าเงินตุน หร0 เงินคกมืลกษณะ, มืดแปลก'ไปจากเงินพคควงทืทำควยเงินบาง เกยิเลอร์๑ ไต้'นำเงิน พคค^{วง'ชินเหล่านประมาณรอยอนขนาคต่าง ตุ มาช่งสอบนํ้าหนกแต่ล} พบว่ามีนาหนกแตกค่างกนเบนกลุ่ม ตุ คงน สิยิ ๒๖) ๔๐, ๖๐1

๑๕ **เ#*!ะ*เ * เงนพดดํวงชน: ปฑ่งและขนาดต่าง ๆ

๑๖ และ ๑๒๒ กรม เมอคดวาเงนขนาดหนงบาทสมยกอนของอาณาจกร ลานนาไทยมีนำหน่กประมาณ ๑๒—©๐ กร,มแลิว จะเห็นว่า เงินทดควงชิน ทีมีน0าหน่ก ๒๖,๕'๒ และ ๑๒๒ กรม เบนเงินขนาด๒, ๔ และ ๑๐ บาท ส่วนนำ'หน่ก ๖๐ และ ๖๐ กรมนนคงเบนเงินขนาด ๕ บาท ทหน่ก ๔๐ กรม กเบนขนาด ๐ บาท ในจำนวนเงินรอยอนทีชิงนนสรุปแลวมีขนาคต่าง ๆ กนตงแต่ ๒, ๐, ๔, ๕, ๖, ๗, ๘ และ ๑๐ บาท ไม่พบขนาด ๙ บาท หรือเกิน ๑๐ บาท ขาพเจำได้ชิงเงินประเภทนโดยเฉพาะขนาดเล็ก พบ ว่ามีน0าหนกตำกว่าของเกยิเลอร คือ ขนาดนำหนก ๑๐, ๑๔ และ ๑๘ กรม เกอเลอรืมีความเห็นว่าเงินพคดวงชินนีใช้เบนเงินตรามากกว่าใช้ เบนนำหนำสำหรบชิงลิงของ ส่วนเลอเมย์ กล่าวว่าใช้เบนนำหน่กชิ มากกว่าทีจะใช้เบนเงินตรา เรืองนเบนอนยุติ ดงที ก.ค.ร. กุหลาบ๖ ได้กล่าวแลวว่า เงินตราไทยสม่ยกรุงสุโขทยใช้เบนทีงเงินตรา และเบน นำหนำชิงลิงของดวย แมกระทํงบคน 1คยเฉพาะตามตำบลและอำเภอที ห่างไกลนครหลวง ฯ ยงคงใช้เงินพดควงหรือเงินเหรืยญบาท เหรืยญสลง ของร,ชกาลที ๕ หรือ ๖ เบนนำหนำชิงสงของกนอย1 เงินพคควงททีาควยโลหะราคาตาเหล่าน มีตราประทีบหลายตรา การทีรูปลำษณะมีคแปลก'ไป'จากเงินพคด1วงทีทำควยเงิน0ๅจเบนเทราะ เพยิความสะดวกในการใช้สอย และต่างคนต่างทำกได้ เขาใจว่าเงินพด คํ้วงชินนคงฟิลิตขนใช้ติดต่อกนมาจนกงสมยกรุงครือยุรยๅสํๅหรนเไ]น

๑๗ น0าหน์กช่งสิงของ เมอการช่งตวงวดเปลี่ยนจาก \"ตาชุ” หรือ \"ตาชง” มาเบน “ ตาเตง ” ความจำเบนในการใช้เงินเหล่านึ่เบนนำหนกช่งสงของ กหมคไป เพราะตาเตง มีลูกดุมเฉพาะ (อนเคียว) ไม่ตองใช้นำหน่กยีน ยิก1ในการ1ชง ๓. บนาดและนาหนกเงินพคดวง เงินพคคืวงพีฟิลิตขนใช้มีหลายขนาด ขนาดทฒิตมากและใช้เบน มาตรฐาน คือ ชนาคราคาหนงบาท ขนาดพีมีราคาสูงกว่าหนงบาท กฒิต ใช้บางแต่เบนจำนวนน์อย มี ขนาด ๒ บาท หรือกงตำลี่ง, สิบสลี่งหรือ หนงตำลี่งจน, ๔ บาท หรือหนงตำลง, ๑๐ บาท หรอสตำลี่งจน, ๒๐ บาท หรือห์าตำลี่ง, ๔๐ บาท หรือสิบดำลี่ง, และ ๘๐ บาท ยีสิบตำลี่ง หรือ หนงชง เบนสูงทสูค การฒิตเงินพคดวงราคาสูงเกินกว่าขนาดราคาหนงตำลี่งมีเพียง สองครง เนองในโอกาสส0าคญเพีอพระราชทานเบนทระลี่กแก่พระบรม- วงศานวงศ์และขำราชบริพารชนสู ใหญ่ คือ ในริชกาลพี ๔ เบนตรา'จกร กบตราพระมหามงกุฎ และในริชกาลพี ๔ เบนตราจกรกบตราพระเกยว และตราช่อรำเพย ชงมีขนาดตงแต่ราคาหนงช่งลงมา สมยกรุงสุโขทย พบเงินพดำวงขนาดราคาสูงกว่าหนงบาท ต ขนาด คือ ขนาดราคาหนึ่งต0าลี่ง กงตำลง และหนึ่งตำลี่งจีน ชงหายากมาก ในขณะน

๑๘ โนสม,ยกรุงศรีอยุธยากมเงินพค คี'วงขนาคราคาสูงกว่าหน'!3บาท เช่นเคียวกบที่ฟิลิดในสม,ยกรุงสุโขทืย แต่คงจะมีจำนวนนอยจนช ประเทศทเขามาในประเทศไทยระยะนน บนทก่ไว้หลายรายว่า เงินตรา ไทยอย่างสูงมีเพยงขนาคราคาหนึ่งบาท เช่น โยส เซาเดน ( 100 80บ0น16ฑ ) และเยเรเมยส ฟ่อน ฟ่ลด ( ]^3ฒ่33 \\7311 \\^1ใ61 )๒ พอคา ชาวฮอลนดาชงเขามาในสมียสมเดจพระเจาทรงธรรม ( พ.ศ. ๒๑๕'๕'— ๒๑๗๑) และในสมยสมเด็จพระเจาปราสาททอง (พ.ศ. ๒®๗๓—๒๑๙๔) กล่าวว่า เงินตราไทยมี ๓ ขนาด คอ บาท สลง ( ^306 ) และ เพอง ( 7ง311ฐ ). เดอลาลแบร (06 ]เ3 00น1161:6 ), ๗ แชรแวฝ็ ( 061\"\\131:86 ), เดอโชมอง ( 06 0113111110111: ), เดอชวซ์ ( 06 0110187 ) และ วาเขต์ (■^301161) ชาวส่รํ่ง์เศส“ ตู้เข4ามาในสมยสมเด็จพระนารายอเมหารา (พ.ศ. ๒©๙๙—๒๒๓ต) กล่าวสอดคล่องกินว่า ไทยมีเงินตราทเบนพดควง ๔ ขนาด ขนาดใหญ่ทีสุด คอ หนงบาท เรียกว่า ติกล (71031) มีนาหนก ครงออนซ์ ขนาดรองลงมาเบนขนาดหนงสลึงและขนาดหนงเพอง ( ?003ท8) ส่วนขนาดเล็กทีสุด คอ สองไพ ( ร0ฑ8 ?376 หรอ 7^0 ?376ธ) เดอลาลูแบร์กิงได้บ'นทกเพมเติมไว้อิกว่า เงินพดดวงทุก ขนาดมีตราประทบเหมือนกินหมด และไม่มีเงินตราที่'ทำด4ว่ยทองคํ'ๅห ทองแดง แต่เลอเมยได้เหนเงินพดควงทองคำขนาดห'นึ่งบาทฟิฐิตใบสมไ กรุงศรีอยุธยาด'งกล่าวแล่ว เรีอิโท ฟ่อร์แบง ( 701-11111 ) ทหารย่รีงเศสช เฬ้าในสม’ยสมเดจพระนารายณ์มหาราชบนทีกไว้ในจุดหมายเหตุว่า

© ตราไทยมี ๕' ขนาค คือ เพมขนาดสองสลงขนอีกขนาคหนง ส่วนหมอ แกม'ฟ่เฟ่อร์1ชาวเยอรมีน สู้เขำมาในสมไ]สมเคจพระเพทราชา (พ.ศ. ๒๒๓© —๒๒๔๖) บ่นทกว่า มี ๕ ขนาค แต่ไม่เหมียินกบทีกล่าวมาแลว คอ มี ขนาค บาท สลง เพอง สองไพ และไพ เฉินหลุนจ่วง๒ ชาวจีนชง เขามาในสมียสมเคจพระเจาอยู่'ห'วทำยสระ (พ.ศ. ๒๒๕๒ — ๒๒๗๖) บนทกว่า ประเทศไทยใช้เงินตราเบนเมคกลม ๆ ขนาคใหญ่สิสลิง ขนาค กลางหนงสลง ชนาครองลงมา หนงเพ1อง และขนาคเล็ก สองไพ ก'บกล่าว ว่าเงินทงหมดน พระเจาแส่นคินหล่อหลอมมีเครืองหมายเบนตราประทบ การใช้จ่ายเล็กนอย ใช้เบยหอยทะเล เมือพิจารณาตามบ่นทกและเงินพคควงสมยกรุงศรีอยุธยาทีปรากฎ ในขณะนสรุปได้ว่า เงินพคควงสมียนนนอกจากราคาสงกว่าหนงบาทแล่ว มีอีก ๖ ขนาค คอ หนงบาท สองสลง สลง เพอง สองไพ และไพ แน่นอน เงินพคควงขนาคสองสลงคงฟิลิตนอยและไม่ทุกรชกาล จึง'ไม่ค่อย พบเห็น ส่วนอนละหนงไพคงจะฟิลิตจำนวนไม่มากและถูกยุบหลอมหรือ สญหายไปเพราะมืขนาคเลกมาก สำหรบเงินพคดวงขนาคตากว่าราคา หนงบาทในสมยกรุงรตนโกสินทร์นนมืการฒิออกใช้ทุกขนาด แม้แต่ ขนาดสามสล็งและครง'ไพก็ม นํ้าหนกของเงินพดควงขนาดเคียวกนมกแตกต่างลิดกนไปบาง เล็กนอย ล่าชิ'งควยเครืองชงสมียใหม่ ทงนเบนเพราะการชงนำหนก

1®ป็(ว สม่ยก่อนไม่ค่อยละเอยดนก ยงตู้ชงรีบรีอนหรือตาเตงแก่อ่อนไปบ,างกทำให นำหนกสิดพลาดมากขน เกอเลอร์ได้ช่งเงินพดด้วงตราจํกรกํบตราพระ- มหามงกุฎขนาดหนึงช่ง จำนวน ๓ สิน ได้นำหน'กแต่ละสินด้งนื ๑๑๔ ©©๙๕ และ @๒๑๖ กร'ม เบนตน ๔. ตราเงินพดดวง เงินพดด้วงสม่ยลุโขท'ย เท่าทํพบแล,'ว'ปรากฎว่า เบนเงินทํไม่ม่ตรา ประทบเอย และทํมิตราประทบมากถึง ๑๑ ตราก็ม แต่เงินพดด้วงสมย อยุธยาตลอดมาจนถงสมยกรงร,ตนโกสินทร์ม่กมิเพยง ๒ ตรา คอ ตราประจำ แส่นดิน และตราประจำร'ชกาล ตราประจำแผ่นดน ประทบทางด้านบนของเงินหดดำง การู กล่าวร่าเบนตราประจำแส่นดินหรือประเทศ และมิใช่ตราประจำรูาชวงศ์ หรือประจำรชกาลนน เพราะบางครงํ่เมี่อเปสี่ยนรูๅจุ}วงศ์หร ร ชกาลแลวตร [น เมเปลยนแปลง ตราประจาแฟินดนมลกบก}ะคกายก1น จะสิตเพํ้ยนไปบางก็ยํงหอสิงเกตได้ เช่นในสมยกรุงศรีอยุธยามิตรูาจำร ธรรมจกรเบนตราประจำแส่นดิน ความแตกต่างๆ,นรายละเอยด ด้ฐ มีลกษฌะเบนเสนหรือเข็น'จุด นอกจากนนการพลิกแหลงจุดๆนเรุ] รูเ ยนต์กได้ด้วยการต่อเสนถึงกน กรอบล5อมอาจมิวงเดิยวหรือสองวงซ เสนกรอบเบนรูปวงกลมหรือหยกเช่าตามจุดทุกจุดหรื0ทุกส0งจด^ ดฯ1ภ

เ5จ๑ ตราประจำแผ่นดนสมํยกรงศรอยุธยาบางตรา ตราประจำร่ชกาล ประทโทางดานหนาของเงินพคดํวง บาง รชกาลทราบแน่นอนว่ามืรปลโ'ษณะอย่างใด แต่ส่วนมากยํงไม่พบหลโฐาน ช'ดเจน ทำให้ไม่ทราบว่าตราใดเบนของรํช้กาลใด เทือความเขาใจและ ความสะดวกในการวินิจฉโเรองนควรทราบพระนามพระเจาแด่นดินไทย ทุกพระองค์ทํ้งํ่ ๔ สมํย่ก่อน และแต่ละพระองค์ทรงครองราชสมน์ติตงแต่ พ.ศ. ใดถึง พ.ศ. ใดดโย เพราะบางร'ชกาลม่เวลาครองราชสมบิตระยะสน อาจไม่ทํนิดลิตเงินตราออกใช้ใหม่ และบางร'ชกาลมเวลาครองราชสมบิต นาน ทรงให้ตลิตเงินพดดวงทีมืตราประจำรํช้กาลมากกว่าหนึงตรา ๔.๑. ฬระนามพระเจาแผนดินไทย ก. สม'ยกรุงสุโขท'ยเบนราชธาน้ มืพระเจำแด่นดิน ๖ พระองค์ทเบนอิสระไม่ขนต่อใคร เรมตํ้งั้แต่ พ่อขุนศรอินทราทีตย์ ก่อตงํ่อาณาจโรสุโขทโขนเมือราว พ .ศ. ๑๗๔๑๘ ไปจนถึง พ.ศ. ๑๙๒๑ จึงตกเบนเมืองขนของอาณาจโรศร1อยุธยาชงเบน ชาว'ใทยด,วยกํนิในริชกาลสมเด็จ'พระบรมรา'ขางก ๑ ขณะทีพญาไสสุๅไทย เบนพระเจาแด่นดินอาณ'าจํก่รสุไขเทย

1๓51®ปิ พระนามพระเจาแส่นคินสม็ยกรุงสุIขทยซ-งเบนราชว'3ศเวยงซ,ยบุ หรือราชวงฟิพระร่วง และระยะเวลาครองราชสมบต มคงน พระนาม พ.ศ. ค.ศ. ๑. พ่อ,ขนศร่อนทราทตย์ ๑๓!๘®— ๑๘๑๕ ๑๒๓๘ — ๑๒๓)๒ ๒. พ่อขนบาลเมอง ๑๘๑๕ — ๑๘๒๐ ๑๒๓! ๒ — ๑๒ฟ่ ( ^{๓. พ่อขนรามคำแหง ๑๘๒๐ — ๑๘๖๐ ๑๒๓เฟ่ — ๑๓๑๓! ๔. พญาเลอไทย ๑๘๖๐ — ๑๘ลิ่๘ ๑๓๑๓) — ๑๓๕๔ ๕. พญาลิไทย ๑๘ลิ่ฟ่ — ๑ชิ่๑6 ๑๓๕๔ — ๑๓ฟ่๖ ๖. พญาไสฤๅไทย ๑ ชิ่ ๑}? ๑^{๔๖ ๑๓ฟ่ ๖ — ๑๔๐๓ พระนามพระเจาแส่นคินไทยหรือเจาเมืองใหญ่สม่ยนนเรี “พ่อขน” เจาเมืองเลกเรียก “ขน” เช่นขุนสามชนเจาเมืองฉอคเบนต เจานายที่มืบรรคาฟิกคสูง เรียก “พระ” เช่นเมือราชโอรสองค์ที่ ๓ ชอง พ่อขุนฟิรีอินทราทิตย์ชนชางชนะขุนสามชน มืความชอบ ไคัร่บพระราช- ทานพระนามว่า “พระรามคำแหง” ต่อมาในร'ชกาลทิ ๔ แห่งกรุ สุโขท,ย พระนามพระเจาแส่นคินเปลียนคำนำหนำจากพ่อขุนเบน “พญา คำนำหนำพระนามว่า“สมเด็จ’ หรือ “พระเจา’ไม่ปรากฎ,ในหนํงสอ ครงกรุงสุโขทย ปรากฏแต่ในสมยกรุงฟิรือยุธยาและสมยกรุงธนบุรี ส่วนคำว่า “พระบาทสมเด็จ” มืใช้ในสมยกรุงรีดนโกสินทร์เท่านํ ข. สมยกรุงศรีอยุธยาเบนราชธานํ มพระเจาแส่นดิน 6ว60 พระองค ถานบสมเคจเจาพาอภโ!ควยเหน} ๔ พระองค มืพระเจาแส่นคินทรงครองราชสมนํตสองครงสามพ‘รู^ฐค์

1®3๓ ทงนไม่น’บทาวอ่ทองพ่อเมืองสุพรรณบุรี ต้ประกาศไม่ขนก'บอาณาจ’กร สุเขท’ยในรี'ชกาลพญาเลอไทย เมือ พ.ศ. ๑๘๗๓ และขุนวรวงษาธิราชซึง เบนชู้ก’บทาวศรีสุดาจ’นทร์ทำการปลงพระชนม์สมเด็จพระแกวพาแลื ครองราชสมบํดิเองอยู่ ๔๒ ว’น1* ในสม’ยกรุงศรีอยุธยามืพระเจาแม่นดินครองราชสมบ้ติเพืยง ๕' ราชวงศ์ คอ ด. ราชวงศ์เขย-}ราย หรีอเรียงช’ยปราการ มืสมเด็จพระรามา ธิบดิ ท ๑ (พระเจาอ่ทอง) พระราชบุตรเขยท,าวอ่ทอง เบนตนราชวงศ์ ๒. ราชวงศ์สุวรรฒภูมิ หรีอเรียงช’ยนารายณ์ มีสมเด็จพระบรม- ราชาที่ ๑ (ขุนหลวงพง’ว) ■พระราชบุตรท1าวลู่ทอง เบนตนราชวงศ์ ๓. ราชวงศ์ทระร่วง หรีอเรียงช*ยบุรี มีสมเด็จพระมหาธรรม ราชาธิราช เบนตนราชวงศ์ โดยมีพระราชบิดาเบนราชวงศ์พระร่วง และ พระราชมารดาเบนราชวงศ์สุวรรณภูมิ (วงศ์สมเดจพระไชยราชาธิราช) ๔. ราชวงศ์ปราตาททอง มืสมเดจพระเจาปราสาททอง เบนตน ราชวงศ ๔. ราชวงศ์บ้านสวนพลู มืฝ็มเด็จพระเพทราชา เบนต,นราชวงศ์ พระนามพระเจาแม่นดินสมยกรุงศรีอยุธยาและระยะเวลาครองราช สมบตมดงน

1๑)๔ พระนาม ๙ พ.ศ. ค.ศ. ราชวงศ ๑. สมเด็จพระรามาธิบด็ ท ๑ เชยงราย ๑๘๘๓ — ๑๘๑๒ ๑๓๕๐ — ๑๓๖๘ ๒. สมเดจพระราเมศวร เชยงราย ๑ 6 ๑ ๒ ๑๘๑๓ ๑๓๖๘ — ๑๓๗๐ ๓. สมเด็จพระบรมราชา ท ๑ สุวรรณภม ๑๘๑๓—๑๘๓๑ ๑๓๗๐ — ๑๓๘๘ ๔. สมเด็จพระเจ้าทองจ*นทร์ สวรรณภูม ๑๘๓๑ ๑๓๘๘ สมเด็จพระราเมศวร (ครงท ๒)เชยงราย ๑๘๓๑ — ๑๘๓๘ ๑๓๘๘ — ๑๓๘๕ ๔. สมเด็จพระรามราชาธราช เชยงราย ๑๘๓๘ — ๑๘๔๒ ๑๓๘๔ — ๑๔๐๘ ๖. สมเด็จพระอนทราชา ท ๑ สวรรณภูม ๑๘๕๒ — ๑๘๖๗ ๑๔๐๘ — ๑๔๒๔ ๗. สมเด็จพระบรมราชา ท ๒ สวรรณภูม ๑๘๖๗ — ๑๘๘๑ ๑๔๒๔ — ๑๔ ๔๘ ๘. สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ สุวรรณภูมิ ๑๘๘๑ — ๒๐๓๑ ๑๔ ๔๘ ๑๔๘๖ ๘. สมเด็จพระอินทราชา ท ๒ สุวรรณภมิ ๒๐๓๑ — ๒๐๓๔ ๑๔๘๖ — ๑๔๘๑ ๑๐. สมเด็จพระรามาธิบด็ ท ๒ สวรรณภมิ ๒๐๓๔ — ๒๐๗๒ ๑๔๘๑ — ๑๔๒๘ ๑๑. สมเด็จพระบรมราชา สวรรณภูมิ ๒๐๗๒ — ๒๐๗๖ ©๔๒๘ — ๑๔๓๓ มหาพทธางภูร ๑๒. สมเด็จพระร,ษฎาธราช สวรรณภูมิ ๒๐๗๖ — ๒๐๗๗ ๑๔๓๓ — ©๔๓๔ ๑๓. สมเด็จพระไชยราชาธิราช สุวรรณภูมิ ๒๐๗๗ — ๒๐๘๘ ©๔๓๔ — ๑๔๔๖ ๑๔. สมเด็จพระแกวพา สวรรณภูมิ ๒๐๘๘ — ๒๐๘๑ ๑๔๔๖ — ๑๔๔๘ ขนวรวงษาธิราช — ๒ ๐๘๑ ©๔๔๘ ๑๕. สมเด็จพระมหาจ้กรพรรด็ สวรรณภมิ ๒๐๘๑—๒๑๐๖ ©๔๔๘ — ©๕๖๓ ราชาธิราช ๑๖. สมเด็จพระมหนทรา5ราช สวรรณภมิ ๒๑๐๖ — ๒ ๑๑๑ ๑๔๖๓ —•๑๔๖๘ สมเด็จพระมหาจ0กรพรรด็ สุวรรณภมิ ๒๑๑๑ ๑๔๖๘ ราชาธิราช (ครงท ๒) สมเด็จพระมหนทราธิราช สวรรณภมิ ๒๑©© — ๒๑๑๒ ๑๔๖๘ —-©๔๖๘ (ครงท ๒) ๑๗. สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชพระร่วง ๒๑๑๒ ๒® ๓ ดา ๑๕๖๘-“©๔๘ ๐ ๒๑๓๓— ๒๑๔๘ ๑๕๘๐-- ๑๖๐๔ ๑๘. สมเด็จพระนเรศวรมหาราช พระร่วง ๒๑๔๘ — ๒๑๔๔ ๑ ๖ ๐๕ - ๑๖๑๑ ๑๘. สมเด็จพระเอกาทศรฐ พระร่วง

เ2ป็ (3ะ ๒๐. สมเดจเจ้าพ้าศร่เสาวกๅคย๎พระร่วง ๒๑๕๔ ““๒๑๕๕ ๑๖๑๑ — ๑๖ ๑ ๒ ๒๑. สมเดจพระเจาทรงธรรม พระร่วง ๒๑๕๕ — ๒๑ ๗ ๑ ๑๖๑ ๒ — ๑๖ ๒ ๘ ๒๒. สมเด็จพระเชษฐาธราช พระร่วง ๒๑๗๑ — ๒๑๗๒ ๑๖๒๘ — ๑๖๒๙ ๒๓. สมเดจพระอาทตย์วงศ์ พระร่วง ๒๑๗๒ -— ๒๑๗๓ ๑๖ ๒๙— ๑๖๓๐ ๒๔. สมเดจพระเจ้าปราสาททอง ปราสาททอง ๒๑๗๓ — ๒๑๙๘ ๑๖๓๐ — ๑๖๕๕ ๒๕. สมเดจเจาพาไชย ปราสาททอง ๒๑๙๘ — ๒๑๙๙ ๑๖๕๕ — ๑๖๕๖ ๒๖. สมเดจพระศรสธรรมราชา ปราสาททอง ๒๑๙๙ ๑๖๕๖ ๒๗. สมเดจพระนารายณ์มทาราช ปราสาททอง ๒๑๙๙— ๒๒๓๑๑๐ ๑๖๕๖ ๑๖๘๘ ๒๘. สมเดจพระเพทราชา สวนพลจ ๒๒๓๑ — ๒๒๔๖ ๑๖ ๘๘ — ๑๗๐๓ ๒๙. สมเด็จพระเจ้าเสอ สวนพลู ๒๒๔๖ — ๒๒๕ ๒ ๑๗๐ ๓ — ๑๗ ๐๙ ๓๐. สมเด็จพระเจ้าอ?]ทำท*ายสระสวนพล ๒๒๕๒ — ๒๒๗๖ ๑๗๐๙ — ๑๗๓๓ สมเด็จเจ้าพาอภ,ย สวนพลู ๒๒๗๖ ๑๗๓๓ ๓๑. สมเด็จพระเจ้าบรมโกษฐ สวนพลู ๒๒๗๖ — ๒๓๐๑ ๑๗๓๓ — ๑๗๕๘ ๓๒. สมเด็จพระเจ้าอุทมพร๑๑ สวนพลู ๒๓๐๑ — ๒๓ 0 ๒ ๑๗๕ ๘ — ๑๗๕๙ ๓๓. สมเด็จพระทนํงสรบาศน สวนพล — ๒๓๑๐ ๑๗๕๙ — ๑๗๖๗ ร' อมรนทร็ 3ข๐' ระยะเวลาครองราชสมบิตของพระเจาแย่นดินกรุงศรอยุธยาน3'นั้ใช้ ตามพระราชพงศาวดารกรุงเก่าฉบบหลวงประเสริฐอก'ษรนิต,จนถึงร'ชกาล สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ซงสิตแปลกไปจากพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบบอื่น และตงแต่ร'ชกาลสมเด็จพระนารายณ๎มหาราชจนสนร,ชกาลสมย กรุงศรีอยุธยานนระยะเวลาครองราชสมบํติของพระเจ1าแสินดินตรงกนเบน ส่วนมาก มีระยะเวลาครองราชสมบ่ตทต่างกนบางระหว่างรํชกาลสมเด็จ พระเอกาทศรฐถื-งรชกาลสมเด็จพระเจาปราสาททอง โดยเฉพาะในร'ชกาล สมเด็จพระเจาทรงธรรมมีระยะเวลา1ศรองรา'ษ'สมๆว่ตไม่1ต่อยตรง'กน ถ้าเบน

(®๖ เพียง ๑๖ บี1 แทนทจะเบน ๒๖ บี1 กคงโกลัเคียงความจริง เยเรเมีย ฟ่อนฟ่ลีต๑๒ บกทกไว้ว่าสมเด็จพระเจาทรงธรรมสวรรคตในบี1มะโร เดยิน ๑๒ ตรงกบ พ.ศ. ๒๑๗๑ ฉะนน พ.ศ. ๒๑๗๑ ควรเบนบ1สุดทำย ขยิงริชกาลสมเค็จพระเจาทรงธรรม ค. สม,ยกรุงธนบุริเบนราชธาน มีพระเจาแว่นดินพระยิงค์เคียว คือ สมเด็จพระเจาตากสินมหาราช หริอสมเด็จพระเจากรุงธนบุ,ริ ครองราชสมบ่ตระหว่าง พ.ศ. ๒๓๑๑ — ๒๓๒๕' (ค.ศ. ๑๗๖๗ — ๑๗๗๒) มีพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดพาจุฬาโลกเบนตนราชวงศ์ดิกริ ครองราชสมน์ติต่อจากสมเด็จพระเจาตากสินมหาราชตงแต่ พ.ศ. ๒60๒๕ จนถงบจจุบนมีพระเจาแว่นดิน ๙ พระองค์ พระนามและระยะเวลาครก^ ราชสมบ่ต ดิงน พระนาม พ.ศ. ค.ศ. ๑. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดพาจฬาโลก ๒๓๒๔ — ๒๓๔๒ ๑๗๘๒ — ๑๘ 0 ๙ ๒. พ:ะบาทสมเด็จพระพุทธเลศทล่านภาล‘ย ๒๓๔๒ — ๒๓๖๗ ๑๘๐๙ — ๑๘๒๔ ๓. พระบาทสมเด็จพระน่งเกล่าเจโอยู่หำ ๒๓๖ ๗ — ๒ ๓๙๔ ๑๘๒๔— ๑๘ ๔ ๑ ๔. พระบาทสมเดจพระจอมเกล่าเจโอย'หำ ๒๓๙๔ — ๒๔๑® ๑๘๕๑— ๑๘๖๘ ๔. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล่าเจ้าอยู่หำ ๒๔๑๑ — ๒๔๔๓ ๑๘๖๘ — ๑๙๑๐ ๖. พระบาทสมเด็จพระมงกฎเกล่าเจ้าอยู่หำ ๒๔๔๓ —, ๒๔๖๘ ๑๙๑๐— ๑๙๒๔ ๗. พระบาทสมเด็จพระปกเกล่าเจโอยู่หำ ๒๔๖๘ ๒๔๗๗ ๑๙๒๔ — ๑๙๓๔ ๘. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หำอาล่นทมห๒ด๔ล๗๗ — ๒๔๘๙ ๑๙๓๔— ๑๙๔๖ ๙. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หำภมพลอดลยเดช๒๔๘ ๙ — ๑๙๔๖ —

ไ®จ 0ว่) ๔.๒ ตราประจำแผ่นดิน และตราประจำรชกาล ก. สม่ยกรุงสุโขทยเบนราชธาน็ แรกมเงินพดควงเกิด'ขนใหม่ ๆ พระเจาแต่น?!นทรงอนุญาตให้ เจาเมองขน พ่อคำประชาชนตลิดขนใช้ไค้เอง และทางราชการกฒิต ขนใ'ชควยคงกล่าวแลว เงินพดดวงสมยสุ!,'ขทยจงมีตราบาง ไม่มีบาง อนทมีตราม่กมีหลายตรา ปรากฎว่าตราทีตีประทบบนเงินพดดำงมี จำนวนมาก ยากแก่การวินิจฉืยว่าตราใดฟิลิดขนในริชกาลใด และตราใด เบนของทางราชการ หรือของเจำเมียิงใดหรือของพ่อคำประชาชน สำหรบ เงินทดด9วิง ทีทางราชการ สลดในสมํย์ กรุงสุโขท์ย นน สนนิษฐานว่าตราราชสีห์ คงเบนตรา ของทางราชการตราหนงทีใชตี ประทบแต่ไม่กลำยืนยืนว่าเบนตราประจำแต่นคินหรือตราประจำรชกาลของ พระเจาแต่นคินพระองค์ใด ตามหนำสีอจลยุทธการวงศ์ ความเรยง (ตอนตน) ในหนงสีอประชุมพงศาวดารภาคที ๖๖๒๐ ตอนหนงกล่าวเบน ตำนานว่า สมเคจพระร่วงเจำไค้เสดจไปเจริญพระราชไมตรี ณ ประเทศจน เทีอทรงขอ,ช1างทำถำย,ชามมาที'าถวย,ชามกระเบอง ณ เมองสุโขทำ พระเจา ^{๘' 6' V} จ 9^ กรุงจนทรงเห็นพระรูปโฉมของพระ0งคงามลำเลิศ ประกอบควย ราชลํกษณ์อํนองอาจ มีราชศ5กดหาทสุดมิได้ จงทรงพระดำริว่า พระเจำ เมืองสุ'โขท'ยันมีบุญญาธิการมาก มีวาจาสิทอ สมด1งคำเลองลือของลูกคำ วานิชที่ไปตดต่อคา,ชาย ควรจะถวายราชสมบ่ตและพระราชธิดาให้ ครน สมเด็จพระร่วงเจาทรงทราบพระราชประสงค์ชองพระเจ1ากรุ'งจีนว่าจะทรง

1ช๘ ยกพระราขธิดา และราชสมบิตให้ควยความร\"กใคร่น่บถออย่างสุจริ เช่นนํ้น ก็เสด็จพระราชดำเนินไปยงรูปพระราชสีห์อ*นมึอยู่ใ แลวทรงอธิษฐาน ขอให้รูปพระราชสีห์นเข็นทีเสียงทาย โดยตร่สว่าเรา จะตดศึรษะแห่งพระราชสีห์นํ้ ถ’าคืรษะนึ่ไปตกลงในเมืองใด เรากจะ เสวยราชสมบิตอยู่ในเมืองนึ่น ครนอธิษฐานแล’วจึงทรงตดรูปพ ช่วยพระแสงขรรคาจุธแห่งพระองค์ รูปพระราชสีห์นนขาดกลางต ขางสีรษะลอยไปในอากาศ และควยบุญอิทธิสุทธวาจาสิทธทำให้ไปตกล กลางพระนครสุโขท*ย สมเด็จพระร่วงเจ่าทรงอภิเษกสมรสกบพระราชธิดาพระเจ่ากรง แลเสวยราชสมบิตอยู่ในเมืองนน ต เดอนก็เสด็จกลํบิกรุงสุโขท’ยพร’อ พระมเหสีคือพระราชธิดาพระเจ่ากรุงจีนและช่างทำถ’วยชามอิก ๕'๐๐ คน จากตำนานนในสม'ยกรุงสุโขทยคงใช้ตราราชสีห์เข็นตราป ร'ชกาลหรอตราประจำแส่นดิน ทงตราราชสีห์บนเงินพดช่วงก็มืล ขาดกลางทีลำตว ยงไปกว่านึ่นเงินพดช่วงทีมืตราราชสีห์ส่วน เร่ยบร่อยสวยงามมาก ทงชนาดหนงบาทและตากว่าหนงบาท เท่าทีพบปรากฎว่าเงินพดช่วงสม’ยกรุงสุโขท*ยตามรูปร่างล’กษ ทีแยกจากสม’ยกรุงศร่อยุธยาแล’ว คือ มืรูระหว่าง'ขาไต ขายาว โคนขา มืรอยบากทงสองช่าง ปลายขาค่อนช่างแหลมและชิดกน มืตราราชส หรอตราช่าง เข็นตน เข็นตราทตประท*บิด’านบน ส่วนตราทีประทํบิ ดานหน’าและบางอนมือยู่ดานหล’งด’วยนนมืหลายตรา บางอ*นมืตราประท*บิ ทีขาท^สองช่างบร่เวฌดานหนาหร่อดานช่างช่วย เช่น

ดานทน้า เงินพดด*)ง กรงสโขท,ย ขนาดสองบาท รูปร่างไม่ค่อยเร่ขบร*อยเขำใจว่าราษฎรทำขนใช้ เงินพดดวง กรงสุโขท,ย ขนาดหนงบาท แสดงดานหลง ดานบนและดานหน้า รูปร่างเร่ยบร!อย ประณตเขำใจว่าเบนของทางราชการทำขํนใช้