ต องแน แต อ จฉร ยะเร ยกพ เล ม 01-24

10 วิธพี ฒั นา EF ในเด็ก

10 กิจกรรมส่งเสรมิ EF (Executive Functions) Executive Function (EF) หรือทกั ษะทางสมองที ควบคมุ ความคิด การกระทาํ และอารมณ์ ให้ไปถงึ เปาหมาย การพัฒนาทักษะ EF จงึ เปนเรืองสาํ คญั

มากๆ ทีควรฝกฝนในเด็ก

หอ้ งสมดุ ประชาชนอําเภอมะนัง

1. อ่านนิทานหนงั สอื คือเพอื นทีดีทีสุดของลูก การอา่ นหนังสอื ใหผ้ ลตรงข้ามกับการดโู ทรทศั น์ เพราะตวั หนังสอื จะกระต้นุ ให้ สมองของเด็กไดค้ ดิ สิงใหมๆ่ อยตู่ ลอดเวลา และจินตนาการของ เขาจะถูกจุดประกายเมืออ่านเจอสถานทที ไี มเ่ คยพบ สงิ ของทีไม่ เคยเหน็ และผู้คนทไี มเ่ คยรูจ้ กั มาก่อน หนังสือช่วยใหล้ กู ได้ซมึ ซบั แนวคดิ และข้อคดิ ดๆี ชว่ ยให้สามารถขบคดิ และวเิ คราะหป์ ญหา รูจ้ ักสรา้ งจนิ ตภาพ และมีความรรู้ อบด้าน.การอ่านหนังสอื ใหล้ กู ฟงเปนกิจกรรมทเี หมาะทีสดุ ทีทุกคนจะไดใ้ ชเ้ วลาร่วมกนั หนังสือ เปนตวั ชว่ ยทีไมเ่ ร่งรดั แต่ตรึงความสนใจได้ดี เหมาะมากสาํ หรับ ชว่ งเวลาสงบๆ กอ่ นเดก็ นอนกลางวัน หรือก่อนเขา้ นอนตอน กลางคนื ซึงจะช่วยใหล้ ูกผ่อนคลายและหลบั สบายจากกจิ วตั ร ประจําวันทที าํ มาทังวนั .เวลาพอ่ แมอ่ ่านนิทานให้ลูกฟง ลูกจะตงั ใจ ฟงตังแตต่ ้นจนจบ ขณะฟงเขาจะคดิ ตามไปด้วย ทุกครังทเี ราฝก ลูกแบบนี เขากจ็ ะจดจอ่ นิง และมสี มาธิ ดนู ้อยลง

2. เลน่ ดนิ เล่นทรายเลน่ ดินทราย ดีอย่างไรหาก คุณพ่อคุณแม่อยากให้ลกู ฉลาด แล้วไม่รูจ้ ะทาํ อะไรกับ ลูกเล็ก หรอื ไมร่ ู้จะจดั การความซนความดือของลูก หลานอยา่ งไรดี แม้กระทงั หากรู้สึกว่าลูกหลานออกจะ เฉอื ยๆไมท่ าํ อะไร คาํ แนะนาํ คอื ซือทรายให้เขาเล่นสกั กองวางถังนาํ ไวข้ า้ งๆสกั ถงั จะมอี ุปกรณเ์ ลน่ ทราย หรือไม่ไมส่ ําคญั จานชามชอ้ นพลาสติกเกา่ ๆ ขวดพลา สตดิ นําอดั ลมทกี ินหมดแล้ว วางของเหลา่ นีไว้ข้างๆ กองทราย ทเี หลือพวกเขาจดั การเอง

เกดิ ประโยชน์ทนั ที 9 ประการ

1.การเล่นกองทรายกบั นําเปนการเลน่ ทีมเี สรีภาพ ทสี ดุ ในโลก คุณพ่อคุณแมป่ ลอ่ ยเขาเลน่ อยา่ งอิสระ (Free Play) อยา่ ไปชว่ ยหรอื ออกความคดิ เหน็ ปล่อยเขา เลอะเทอะเปรอะเปอนตามสบาย ความเปนอสิ ระประกอบ กบั วัสดทุ ีไมม่ ีขอบเขต เชน่ ทรายและนํา จะชว่ ยให้เขาคิด สรา้ งสรรค์ได้อยา่ งไม่นา่ เชอื ความคิดสร้างสรรคใ์ นเด็ก เล็กเราเรียกวา่ Initiative จะทําให้เซลล์ประสาทในสมอง ยืดแขนงประสาทออกไปแตะและเชือมตอ่ กับเซลล์ ประสาทตัวอืนๆ เกดิ เปนเครือข่ายใยประสาทนบั ล้านลา้ น ตวั นีคอื วิธกี ระตุน้ และเตรียมความพร้อมสมองของลูก เลก็ ทีดีทสี ุดในโลก และราคาถกู ทสี ดุ

เกิดประโยชน์ทันที 9 ประการ

2.สาํ หรบั เด็กซน เด็กดือ รวมทงั เด็กสมาธิสนั (ซงึ เปนจริงหรอื เปลา่ กไ็ มร่ ู)้ การปล่อยเขาไว้กบั กอง ทรายและนาํ อยา่ งเสรีช่วยระบายพลังส่วนเกนิ ไดด้ ียิง มี ข้อแมว้ ่านคี ือเวลาและสถานทขี องเขา คุณพอ่ คณุ แม่ กรณุ าอย่ายุง่ ทา่ นลองทาํ สกั พกั เด็กจะดือนอ้ ยลงอย่าง เหน็ ได้ชดั

3.หากมีพนี ้องหรือเดก็ เลก็ สัก 1-2 คนเล่นด้วย พวกเขาจะเรียนรวู้ ิธีเล่นดว้ ยกันโดยธรรมชาติ ชว่ ยกนั คดิ สรา้ งสรรคว์ ธิ เี ลน่ ดกี วา่ นันคอื พวกเขาเรียนรูว้ ิธแี บ่ง พนื ทเี ลน่ รจู้ กั แบ่งปน และร้จู ักการอย่รู ่วมกับผู้อืนโดย สามารถลองผิดลองถูกได้ตามสบาย จะตบตกี นั บา้ ง เดยี วก็ดีกันเอง

เกดิ ประโยชน์ทันที 9 ประการ

4.ได้ฝกภาษา ระหว่างทเี ด็ก 2 คนหรอื มากกว่าเลน่ ดว้ ยกนั เขาจะพดู กันหรอื พูดคนเดียวอยา่ งแนน่ อน การพูด คือการฝกใชภ้ าษา วัตถทุ ีจบั ตอ้ งไดม้ ิใช่เรืองยาก การ เรยี กชอื อปุ กรณก์ ารเล่นเปนของหมๆู แต่ทดี ีกวา่ นคี อื คํา พูดทเี ปนนามธรรมหรือวลีทีเราๆใช้กนั ในชีวิตประจาํ วัน คาํ หรือวลเี หล่านีจะปรากฏบนกองทรายและถงั นําเสมอ ซงึ ปรากฏมากและบ่อยกว่าการเขียแทบ็ เลต็ คนเดียวอย่าง แน่นอน “ขอหน่อย” “อย่าทาํ ” “ไม่เอา” “อยนู่ งิ ๆ” “พีว่า นะ...” “ชันก็อยู่หมู่บ้านสัมมากร” เปนต้น

เกดิ ประโยชน์ทันที 9 ประการ

5.พฒั นาการทางภาษา(language development)และการเล่นสมมต(ิ role play)เปนของ สองสิงทีพัฒนาด้วยกนั และส่งเสรมิ กันและกนั เสมอ ยงิ พฒั นาทางภาษามากก็คดิ บทบาทสมมติได้มาก ยงิ เลน่ สมมติมากภาษายิงรุดหน้าขึนไปอกี สมมตเิ ปนครู สมมติ เปนหมอ สมมติเปนแม่ครวั คุณพ่อคุณแมน่ งั ใกล้ๆใน ระยะทีได้ยินพวกเขาคยุ กนั แล้วทา่ นจะมีความสุข

เกดิ ประโยชนท์ นั ที 9 ประการ

6.แมว้ ่าระหวา่ งการเล่นเราจะใหอ้ สิ ระเต็มที สกปรก กนั ได้ตามสบาย แต่เสรีภาพและความสกปรกนนั จะมี ขอบเขต คณุ พ่อคณุ แมต่ อ้ งกําหนดพนื ทีเล่นให้ชดั เจนและ หา้ มออกนอกเขต เชน่ ไม่ยาํ เท้าทสี กปรกขนึ บา้ น ไมข่ น ทรายออกนอกบริเวณหรือขนขนึ บา้ น นอกจากนียงั กําหนด เวลาเลน่ ทชี ัดเจน ตอนเย็นวนั ธรรมดาใหเ้ ลน่ ถึงกีโมง ฟามดื แลว้ ประมาณกีโมงตอ้ งเลกิ กตกิ าเช่นนีตกลงกันให้ เรียบร้อยแล้วปฏบิ ตั ิ เสาร์อาทติ ยใ์ ห้เลน่ วนั ละสองรอบๆละกี ชวั โมงกว็ ่าไป ดว้ ยวธิ นี นี อกจากเขาได้ความคิดสรา้ งสรรค์ จากเสรีภาพทีให้แล้ว เขายังจะไดว้ ินยั และการควบคมุ ตนเองให้อยูภ่ ายใตก้ ฎ กติกา มารยาทของสังคมอกี ด้วย รับรองวา่ ดีกวา่ เล่นเกมเยอะ

เกดิ ประโยชน์ทันที 9 ประการ

7.บนกองทราย เขาตอ้ งใชก้ ล้ามเนอื มดั ใหญ่ ทังแขน ขา ยืนทรงตวั ยําบนทราย ตกั ทราย ออกแรงตน้ แขนงัด ทรายขึนมา เหลา่ นีทําใหก้ ลา้ มเนอื มดั ใหญแ่ ข็งแรง กล้าม เนอื มัดใหญแ่ ข็งแรงจะสง่ ผลกระทบถงึ พัฒนาการทาง จติ วิทยาทเี รียกวา่ Autonomy คือความมันใจว่าเราก็ทําได้ นอกจากคุมฉีคมุ อึได้แลว้ ยงั คุมแขนขาได้อีกด้วย เกง่ อะไร เช่นนัน ในทิศทางตรงข้าม เดก็ เลก็ ทยี ังคมุ อคึ มุ ฉไี ด้ไม่ดีนกั ปล่อยให้เล่นกองทรายและนาํ ไปสักพกั แล้วท่านจะพบว่าเขา คมุ ฉแี ละอึได้ดีขนึ

เกิดประโยชน์ทันที 9 ประการ

8.บนกองทราย เขาต้องใชก้ ล้ามเนือมดั เลก็ ระหวา่ ง นิวมือสิบนิวอย่างเปนอสิ ระ กล้ามเนือบรเิ วณนีมมี ากกวา่ ร้อยมัดเพือเตรยี มให้มนษุ ย์สามารถสร้างสรรค์งานศลิ ปะที สตั วอ์ นื ทาํ ไม่ได้ ยิงสิบนิวเคลือนไหวไดอ้ ย่างละเอยี ดและมี เสรภี าพไปไดท้ กุ ทศิ ทางมากเท่าไร สมองสว่ นทีรบั ผิดชอบ นิวมอื ทงั สิบซงึ กินอาณาบรเิ วณกวา้ งขวางมากจะทวี ขนาดและปริมาณข่ายใยประสาทมากยิงขนึ และซับซอ้ น มากยงิ ขนึ เด็กเล็กจะไมเ่ พียงมนี วิ มือทังสิบพรอ้ มใช้งาน ศิลปะ แต่สมองทพี ัฒนาตามความสามารถของนิวมือทงั สบิ ส่งผลให้ไอคิวสูงขนึ ไปอีก เพราะไอควิ มใิ ชด่ ัชนีวดั ความ ฉลาด ไอควิ เปนดัชนวี ดั ความสามารถในการปรับตัว

เกดิ ประโยชนท์ ันที 9 ประการ

9.สบิ นิวแคลว่ คลอ่ ง ข่ายใยประสาทในสมอง ยงิ คลอ่ งแคลว่ เปรยี บเสมอื นตรอกซอกซอยทสี านเปน ร่างแหไม่สินสุด รถจะติดหรือชวี ติ มีอปุ สรรคเชน่ ไร ลูก ของเราก็หาซอยเข้าหรือรู้วิธเี อาตัวรอดไดเ้ สมอเทยี บกับ คัดไทยซึงพฒั นากล้ามเนือนวิ ได้บางมัดแตท่ ําลายหลาย มัด หรอื ใช้นวิ เพยี งสองนิวเขียแท็บเลต็ การปล่อยลกู ๆ เล่นกองทรายมีประโยชน์มากกว่ามากอย่าลืม เมือหมด เวลาเลน่ เขาต้องอาบนํา ระหวา่ งเลน่ เปนเวลาทคี ณุ พอ่ คณุ แมห่ ้ามบน่ เรืองความสกปรก อย่าลืมวา่ กติกาคอื นนั เปนเวลาอิสระ และเราเคารพกติกาให้เขาดู พอถงึ เวลา หยุดเล่น เขาจะเคารพกตกิ าให้เราดู คือไปอาบนาํ กตกิ า สงั คมมิได้เกิดจากการสังสอน แตเ่ กดิ จากการทําใหด้ กู อง ทราย 1 กอง กาํ ไรหลายเท่าตวั

3. ระบายสี ชวนลกู ทาํ กจิ กรรมทีส่งเสรมิ ความคิด สร้างสรรค์ เช่น การเลน่ ปน วาด และทาํ งานศลิ ปะ เพือให้ ลูกคุ้นชินกบั การคดิ นอกกรอบ และทดลองทาํ สงิ ใหม่ ๆ อยา่ งอสิ ระ

4. ปนดินนาํ มนั ปนแปงโดว์งานปน สามารถสรา้ งสรรค์ ผลงานตามจนิ ตนาการได้อยา่ งไมร่ จู้ บ ชว่ ยฝกและเสรมิ พัฒนาการในด้าน “มติ สิ ัมพันธ”์ และกล้ามเนอื มอื ใหก้ บั เด็กๆ ได้เปนอยา่ งดี เชน่ มีการหยบิ จบั ได้คล่อง เขียน หนังสือไดด้ ขี นึ นอกจากนี การปนยงั ต้องอาศยั ทกั ษะการ ทํางานประสานกนั ของมือและตา อยา่ งการปนแปงโดว์ หรอื ปนดนิ นํามัน โดยคณุ พ่อคุณแมส่ ามารถเรมิ สรา้ ง Working Memory ใหก้ ับลูกๆ ได้โดยการปนรูปทรง ต่างๆ จากประสบการณช์ ีวิตของลูกๆ ทผี า่ นมา เช่น การ ปนรปู สตั ว์, ผักผลไม้ ทีเขารจู้ กั เปนต้น

5. เล่นต่อบล็อกบล็อกเปนของเล่นทดี ีทีสดุ อย่างหนึง ทีคณุ พ่อคณุ แม่ควรลงทนุ ซอื ไว้ให้ลูกเลน่ อย่างชาญฉลาด ในระยะยาว ของเลน่ เรยี บงา่ ยชนิ นีจะทาํ ให้ลูกจดจ่อ และ อยเู่ ลน่ ได้นานๆ สมองไดค้ ิด.บล็อกเปนของเล่นทีช่วยให้ เดก็ รจู้ กั เลน่ อยา่ งฉลาด ทงั ดา้ นความคิดสรา้ งสรรค์ ความตนื ตัว และการเรียนรู้ อีกทังยงั เปนหนงึ ในบรรดา ของเลน่ ชันยอดทเี ปดโอกาสใหเ้ ดก็ เปนศนู ย์กลางในการ เล่นตงั แต่ตน้ จนจบ

6. เล่นบทบาทสมมตุ ิการเล่นบทบาทสมมตุ ิ ช่วย พฒั นาทักษะสมอง EF ในการเลน่ ลกู ตอ้ งดงึ ประสบการณเ์ ดมิ เกยี วกับตัวละครนันๆ ทังเรืองทา่ ทาง การพูด การแต่งกาย ลูกต้องยดื หยนุ่ ทางความคิด และ ยังคิดไตรต่ รองเสมอว่ากําลังสวมบทบาทเปนตวั ละครนนั อยู่การเลน่ สมมตเิ ปนคนนนั คนนี สมมติสถานการณ์และ สถานที ช่วยใหเ้ ด็กไดพ้ ฒั นาภาษาและสรา้ งทกั ษะการเข้า สังคม คณุ พ่อคุณแมอ่ าจเปนกองหนุน ให้ลกู เลน่ สนกุ ได้ มากขนึ โดยหาของธรรมดาๆ ให้ลูกเลน่ เช่น ไมก้ วาด ที โกยผง ถ้วยชาม หมอ้ กระทะ เสอื ผา้ เปนต้น ซึงของเลน่ เหล่านีจะช่วยใหเ้ ด็กพลิกบทบาทไปได้เรอื ยๆ

7. เลน่ ในสนามอย่างอสิ ระ Free Playบางครังการ ปลอ่ ยให้ลกู ได้เลือกเล่น กําหนดรปู แบบและสงิ ทีจะเลน่ ดว้ ยตวั เอง มีอิสระในการเลน่ โดยเปดโอกาสใหล้ ูกได้ กําหนดกฎ กติกา ในการเลน่ ช่วยฝกความเปนผนู้ าํ และ รจู้ ักรกั ษากฎเกณฑ์ ถอื เปนสงิ สําคัญและจําเปนมากตอ่ การพฒั นาทกั ษะ EF ใหก้ ับลูก

8. ปนปายการเล่นปนปาย เดก็ จะได้ใช้ทังกลา้ มเนือมดั เล็กและกลา้ มเนอื มดั ใหญ่ การทํางานร่วมกนั ของร่างกาย ทังตาดู หฟู ง และเคลือนไหว ยิงมีการใชป้ ระสาทสัมผสั พรอ้ มกนั มากเท่าไร ยงิ ไปกระตนุ้ ให้สมองส่วนหน้าทํางาน มากขึนเทา่ นัน

9. ดนตรเี ดก็ ทเี ล่นดนตรมี ีการทํางานประสานระหวา่ ง มอื และตาไดด้ ี มคี วามคลอ่ งทางภาษาไดด้ กี ว่า โดย สามารถลากเส้นเชอื มตอ่ ระหว่างวงกลมกบั ตัวเลขสลับกนั ได้ดี ทังยงั คิดคาํ ศพั ทแ์ ยกตามประเภท การวาดรูป สญั ลกั ษณแ์ ละรูปทรงต่างๆ การจาํ ตวั เลขไดด้ ี แม้จะยงั ต้องการผลการวิจัยแบบระยะยาวมารองรับ แต่กป็ ระเมนิ เบอื งต้นไดว้ ่า ดนตรี เปนส่วนหนึงทที ําให้ EF พัฒนาขนึ ได้ด้วย

10. กฬี าการออกกําลงั กายเปนกิจกรรมทีมปี ระโยชน์ ต่อสขุ ภาพกายและจติ ซงึ ชว่ ยให้อารมณ์ดขี ึน มี สมรรถนะของการรู้คิด ซึงรวมถึงความจํา สมาธิ การ รบั รทู้ ีทําให้เกิดพฤติกรรมการแสดงออก รวมถึงการ ทํางานของสมองระดับสูง (Executive Functions) ได้ ดีขนึ

10 วิธพี ัฒนา EF ในเด็ก

Executive Functions (EF) คอื กระบวนการ ทาํ งานของสมองเปนทกั ษะหนงึ ทีจําเปนตอ่ ชวี ติ ของมนษุ ย์ เปรยี บเสมอื นทักษะชีวิต ที

กาํ กบั ความคิด ความรู้สึก และการกระทาํ ใหค้ น เราบรหิ ารจัดการชวี ิตของตนเองได้อยา่ ง

เหมาะสม ทกั ษะนีเปนทกั ษะสําคญั และจําเปน ของเด็ก ๆ ในยคุ ศตวรรษที 21 และยุค 4.0

ห้องสมุดประชาชนอําเภอมะนัง