ผู้บริหารเป็นผู้มีมนุษย์สัมพันธ์ (Human Relation) ที่ดี ด้วยคุณธรรม คือ พรหมวิหารธรรม และสังคหวัตถุ เป็นต้น
พรหมวิหารธรรม คุณธรรมเครื่องอยู่ของผู้ใหญ่ ๔ ประการ คือ
1.เมตตา คือ ความรัก ปรารถนาที่จะให้ผู้อื่นอยู่ดีมีสุข
2.กรุณา คือ ความสงสาร ปรารถนาให้ผู้มีทุกข์ เดือดร้อน ให้พ้นทุกข์
3.มุทิตา คือ ความพลอยยินดี ที่ผู้อื่นได้ดี ไม่คิดอิจฉาริษยากัน
4.อุเบกขา คือ ความวางเฉย ไม่ยินดียินร้าย เมื่อผู้อื่นถึงซึ่งความวิบัติ โดยที่เราเองก็ช่วยอะไรไม่ได้ ก็ต้องปล่อยวางใจของเราเองด้วยปัญญา ตามพระพุทธพจน์ว่า “สัตว์โลก เป็นไปตามกรรม”
พรหมวิหาร ๔ ประการนี้ เป็นคุณธรรมเครื่องอยู่ของผู้ใหญ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้เป็นหัวหน้า ผู้นำคน ให้เป็นคนเที่ยงธรรม รู้จักเห็นอกเห็นใจผู้อื่น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ให้รู้จักเห็นใจ รู้จักเข้าใจ เอ็นดูผู้น้อย หรือผู้อยู่ใต้บังคับบัญชา ให้ “รู้จักเอาใจเขามาใส่ใจเรา” ก็จะยังความน่าเคารพนับถือ เลื่อมใส ศรัทธา ให้เกิดแก่หมู่ชนทุกฝ่ายได้
สาระธรรม
พรหมวิหาร ๔ ประการ เป็นคุณธรรมพื้นฐานที่จะต้องให้มีอยู่ประจำในจิตใจ และเป็นท่าทีของจิตใจ
ที่จะทำให้แสดงออกหรือปฏิบัติต่อผู้อื่นอย่างถูกต้อง โดยสอดคล้องกับสถานการณ์ทั้ง๔ ที่เขาประสบมา กล่าวคือ
๑.ในสถานการณ์ที่เขาอยู่เป็นปกติเราก็มี เมตตา คือความเป็นมิตรไมตรี ความมีน้ำใจปรารถนาดี
ต้องการให้เขามีความสุข ซึ่งหมายถึงความปรารถนาดีต่อผู้อื่น แต่ละคนๆ ที่เราเกี่ยวข้องขยายออกไปจนถึงความปรารถนาดีต่อเพื่อนมนุษย์หรือต่อสังคมทั้งหมดทั่วทั้งโลก เมตตานี้เป็นคุณธรรมพื้นใจประการแรกที่ต้องมี ซึ่งใช้ในยามปกติ เราก็มีเมตตาปรารถนาดี คิดหาทางสร้างสรรค์ความสุขความเจริญให้แก่เขาเรื่อยไป
๒.ในสถานการณ์ที่เขาตกต่ำเดือดร้อนเราก็มี กรุณา คือความพลอยรู้สึกไหวตามความทุกข์ความเดือดร้อน หรือปัญหาของเขา และต้องช่วยเหลือปลดเปลื้องให้เขาพ้นจากความทุกข์ความเดือดร้อนนั้น กรุณานี้ต่างไปจากเมตตา คือเมตตาใช้ในยามปกติ แต่เมื่อเขาตกต่ำลงไปกลายเป็นเดือดร้อนเป็นทุกข์ เราก็มีกรุณา ใฝ่ใจช่วยบำบัดทุกข์ให้
๓.ในสถานการณ์ที่เขาขยับสูงขึ้นไปในความดีงาม ความสุข ความสำเร็จ เราก็มี มุทิตา หมายความว่า เมื่อเขาเปลี่ยนไปในทางที่สูงขึ้น ได้ดีมีสุขทำสิ่งที่ถูกต้องดีงาม ประสบความสำเร็จเราก็ย้ายไปเป็นมุทิตา คือพลอยยินดีด้วย ช่วยส่งเสริมสนับสนุนในวงการงานตลอดจนการเป็นอยู่ทั่วไปนั้น เรื่องที่สำคัญมากก็คือ เมื่อคนมีปัญหา มีทุกข์เดือดร้อน เช่น เจ็บไข้ได้ป่วย หรือยากไร้ขาดแคลน ก็ต้องมีกรุณาที่จะเอาใจใส่แก้ปัญหา เมื่อมีคนประสบผลสำเร็จในการทำสิ่งดีงาม ทำอะไรต่ออะไรพัฒนาก้าวหน้าไป ก็ต้องมีมุทิตาช่วยส่งเสริมสนับสนุน แต่ในยามปกติก็ต้องไม่ปล่อยปละละเลย ต้องเอาใจใส่ต่อการที่จะให้เขาอยู่ดีมีสุข เช่น มีสุขภาพดี อยู่ในวิถีทางความสุขความเจริญและการพัฒนาสืบต่อไป คือต้องมีเมตตาปรารถนาดี ถ้าปฏิบัติได้อย่างนี้ก็จะทำให้กิจการงานและประโยชน์สุขที่มุ่งหมายพร้อมที่จะสำเร็จอย่างแท้จริง และเมื่อปฏิบัติตามหลักการอย่างนี้ คุณสมบัติอย่างหนึ่งก็จะเกิดขึ้นในตัวผู้นำคือ “ ปิโย ” แปลว่า “ผู้เป็นที่รัก” กล่าวคือ ผู้ร่วมงานหรือผู้ร่วมไปด้วยกัน หรือจะเรียกผู้ตามก็แล้วแต่ ก็จะมีความรัก มีความรู้สึกสนิทสนม สบายใจต่อผู้นำนั้นเสริมความรู้สึกอยากร่วมไปด้วยให้หนักแน่นมากขึ้น ทั้งร่วมใจและร่วมมือ อย่างไรก็ตาม ปิโยเท่านั้นไม่พอ ปิโยนั้นได้มาจากเมตตา กรุณา มุทิตา แต่ยังต้องมีอีกข้อหนึ่ง คือ พรหมวิหารข้อสุดท้าย ได้แก่
๔.ในสถานการณ์ที่เขาทำผิดหลักหรือละเมิดธรรมเราก็มี อุเบกขา หมายความว่า เมื่อใดเขาทำอะไร ไม่ถูกต้องโดยละเมิดธรรม คือละเมิดต่อหลักการ หรือละเมิดต่อความถูกต้อง ทำให้เสียหลัก เสียกฎเกณฑ์ เสียความเป็นธรรม เสียความชอบธรรม ทำลายกติกา เป็นต้น ผู้นำจะต้องตั้งอยู่ในหลักที่เรียกว่าอุเบกขา
อุเบกขาก็คือ รักษาความเป็นกลาง ไม่ลำเอียง ไม่เข้าข้าง หยุดการขวนขวายในการที่จะปฏิบัติตามข้อ ๑-๒-๓ คือ จะต้องเอาธรรมเป็นใหญ่แล้วก็รักษาหลักการ กฎเกณฑ์กติกา หรือรักษาตัวธรรมไว้ อุเบกขานี้เป็นตัวรักษาดุล เป็นตัวจำกัดหรือคุมการปฏิบัติตามข้อ ๑-๒-๓ (เมตตา –กรุณา- มุทิตา ) ไม่ให้เกินขอบเขตไปจนกลายเป็นเสียธรรม คือ การปฏิบัติต่อคนหรือช่วยเหลือคนจะต้องไม่ให้เสียความเป็นธรรม ไม่ให้เป็นการทำลายหลักการ ไม่ให้เป็นการละเมิดต่อกฎเกณฑ์กติกาที่ชอบธรรม
แหล่งข้อมูล ภาวะผู้นำ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต)
ยุวพุทธิกสมาคมแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์
-->[161] ��������� 4 (��������ͧ�������ҧ������, ������Ш���ѹ������, ��ѡ������оĵԷ�����������ط���, ��������ͧ���������ѡ���СӡѺ������оĵ� �֧�Ъ�����Ҵ��Թ���Ե����� ��л�ԺѵԵ�����������ѵ���������ªͺ - holy abidings; sublime states of mind)
�������1. ����� (�����ѡ��� ���ö�Ҵ���ҡ������դ����آ �ըԵ�ѹ���������ФԴ�ӻ���ª�����������ѵ�����˹�� - loving-kindness; friendliness; goodwill)
�������2. ��س� (����ʧ��� �Դ�������鹷ء�� �����ѹ�лŴ����ͧ�ӺѴ�����ء���ҡ��ʹ���ͧ�ǧ�ѵ�� - compassion)
�������3. �طԵ� (�����Թ�� �����ͼ�������������آ �ըԵ��ͧ�ʺѹ�ԧ �ͻô����ҡ���������ԡ�ҹ�������� ����ѵ�������¼���ç㹻����آ �����Թ�մ����������������آ ��ԭ�͡�����觢��� - sympathetic joy; altruistic joy)
�������4. ��ມ�� (�����ҧ��繡�ҧ �ѹ������ç����㹸���������Ԩ�ó���繴��»ѭ�� ����ըԵ���º�ç���§�����ب��Ҫ�� �������§�����ѡ��Ъѧ �Ԩ�ó���繡�������ѵ�������¡�з����� �ѹ������Ѻ�Ŵ����ͪ��� ��������˵��ѹ����Сͺ ����������ԹԨ�����л�Ժѵ�仵������ ���������ѡ�ҧ��ʧ���ͧ�� ����������աԨ����÷� �������Ѻ�Դ�ͺ��������� ��������Ѻ�Դ�ͺ���ͧ �����Ҥ�����Ѻ���ѹ���Ѻ�����Ѻ�Դ�ͺ�ͧ�� - equanimity; neutrality; poise)
�����������ç㹾�������� ��������������������ѵ�������´�������ҡ�س� ��������ѡ�Ҹ�������������ມ�� �ѧ��� �����ա�سҷ��Ъ�������ͻǧ�ѵ������ͧ����ມ�Ҵ��·�����������¸���
���������������ù�� �ҧ������� ��������ͧ����ͧ����, ��������ͧ�������ҧ����, ������Ш�㨷�������繾�������������ʹ��¾���, ����������ͧ����ͧ��ҹ����դس����˭� - (abidings of the Great Ones)
���������������� 4 ���¡�ա���ҧ��� �ѻ��ѭ�� 4 (unbounded states of mind; illimitables) ���������������·������������ѵ�������� ����ջ���ҳ ���ӡѴ�ͺࢵ
������������������㹼��� ������������鹻�оĵԻ�Ժѵ����͡��������� �����ѧ���ѵ���繵�.
��������� 㹡�÷���������л�ԺѵԾ�������� 4 ���١��ͧ �֧��Һ��������´�ҧ���ҧ �������ѵ�����ԺѵԢͧ���� 4 ��С�ù�� �ѧ���
��������. �������������������Ѿ��
��������. �ѡɳ� ˹�ҷ�����͡Ԩ (��) �Ż�ҡ� (�Ѩ�ػѯ�ҹ) ��л��ʶҹ (�˵����)
�������1.����� = (�ʶҹ��ó��褹��������繻���)�ѡɳ� = ������ҡ�����͡���褹�ѵ��������˹�ҷ�� = �����ӻ���ª��������������Ż�ҡ� = �ӨѴ�����Ҧҵ����ͧ����������ʶҹ = ������з������ԭ㨢ͧ���ѵ���������������2.��س� = (�ʶҹ��ó��褹��蹵��ء����ʹ��)�ѡɳ� = ������ҡ�ûŴ����ͧ�ء���褹�ѵ��������˹�ҷ�� = ����觴ٴ��/���������������ͷء��ͧ���ѵ���������Ż�ҡ� = �����´��¹/����ԧ�����ʶҹ = ��������������/��Ҿ���Ҷ�ͧ���ѵ�������·��١�ء���ͺ���������3.�طԵ� = (�ʶҹ��ó��褹������آ��������ͷ����á���仴��´�)�ѡɳ� = �����Թ��/�Թ�մ���˹�ҷ�� = ��������/�繻�Իѡ���ͤ���������Ż�ҡ� = ��Ѵ��������� ��������Թ�����ͤ�����������ͤ����آ����稢ͧ���������ʶҹ = ������ѵ�/��������稢ͧ���ѵ���������������4.��ມ�� = (�ʶҹ��ó��ѡ�Ҹ�����������Ѻ�Դ�ͺ��͡�������ҷ�)�ѡɳ� = ������ҡ���繡�ҧ��ͤ��ѵ��������˹�ҷ�� = �ͧ��繤��������Ҥ�ѹ㹤��ѵ���������Ż�ҡ� = �ЧѺ�����Ѵ��ͧ�������Ф�������µ��������ʶҹ = �ͧ������з��ء������Ңͧ�����ͧ����� �ѵ�������¨ѡ���آ �鹷ء�� ����������ҡ���ѵԷ������֧ ���㨪ͺ�����ҧ��
��������. ���ѵ� (��������ó����ͤ������ķ����) ����Ժѵ� (����������� ���͡�û�ԺѵԼԴ��Ҵ �������稼�)
�������1.�����:���ѵ� = ʧ��������������ͧ������Ժѵ� = �Դ�ʹ����������2.��س�:���ѵ� = ʧ����������ԧ���Ժѵ� = �Դ�����ȡ������������3.�طԵ�:���ѵ� = ʧ����������������Ժѵ� = �Դ����ʹءʹҹ�������4.��ມ��:���ѵ� = ʧ��������դ����Թ���Թ�����Ժѵ� = �Դ�����Դ�����´��������� (���� ����� ����Թ)
��������. ����֡ ��� ͡��ū�����ѵ�٤���Ѻ���з�������ͷӸ������� ��������
�������1.�����:����֡��� = �Ҥ�����֡�� = ��Һҷ ��ͤ����Ѵ��ͧ������������2.��س�:����֡��� = ����� ��ͤ����ȡ��������������֡�� = ���ԧ���������3.�طԵ�:����֡��� = ������ (�� �����ҵ��о������Ѻ�Ż���ª��)����֡�� = �õ� ��ͤ�������Թ�� ����´� ������������4.��ມ��:����֡��� = �ѭ�ҳ�ມ�� (������������ͧ ���� �����)����֡�� = �Ҥ� (�������) ��л�Ԧ� (������ͧ) ���ͪͺ���ТѴ�
��������. ������ҧ�ҵðҹ ����ʴ��������¢ͧ�����������Ѵ ��觤�������������ѡ¡�����ҧ
�������1.������١�ѧ������������������ - ����� �ѡ���������� ��������§�����ԭ�Ժ��������2.������١�����Դ�շء�������� - ��س� ��ǧ�»��ѡ�ѡ�� �ҷҧ�ӺѴ����������3.������١��ԭ�����˹���������ʧ����� - �طԵ� ���»�Һ������ ������ѧ����١���ʴ������ҹ��ҹҹ�������4.������١�Ѻ�Դ�ͺ�Ԩ˹�ҷ��ͧ���ǹ����������´���� - ��ມ�� ��㨹��ʧ��繡�ҧ �ҧ�¤�´�
��������֧��Һ�������
��������ѹ�� ��� �ѵ�ء��µҩѹ�� (������ҡ�з����� ���ͤ�����ͧ��÷��з���餹�ѵ�������´է������ó���Ȩҡ�ɢ�ͺ����ͧ �� ��ҡ����һ��ʺ����ª���آ �鹨ҡ�ء���繵�) �繨ش��駵� (�ҷ�) �ͧ��������÷�� 4 ���
���������â���ЧѺ����� (�蹹��ó�) �� �繷�����ҧ
���������ҸԶ֧����ѻ��� (��� ���ШԵ�����蹤����º���ʧ�ʹԷ�շ���ش) �繷�診�ͧ��������÷�� 4 ���
[***] ��� 4 �� [229] ��� 4
[***] �ط�����㹡��� 4 �� [172] ���ҡ��� 4.
[***] ��ǹ� 4 �� [37] ��ǹ� 4.
[***] ���Ե 4 �� [37] ���Ե 4.
���ҹء���ط���ʵ�� ��Ѻ�����Ÿ��� �������駷�� �� �.�. ����
//84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=161