กิจการเจ้าของคนเดียว ( single proprietorship) เป็นกิจการที่มีขนาดเล็กหรือกลาง ที่มีบุคคลคนเดียวเป็นเจ้าของ เป็นผู้นำเงินมาลงทุนและ ทำหน้าที่ทั้งควบการดำนเนินการ บริหาร เองทั้งหมด เมื่อกิจการประสบผลสำเร็จมีผลกำไรก็จะได้รับผลประโยชน์เพียงคนเดียว ในขณะเดียวกันก็ยอมรับการเสี่ยงภัยจากการขาดทุนเพียงคนเดียวเช่นกัน
กิจการประเภทนี้มีอยู่ทั่วประเทศจำนวนมาก ได้รับความนิยมสูงสุดและเป็นธุรกิจที่เก่าแก่ที่สุด การดำเนินงานไม่สลับซับซ้อน มีความคล่องตัวสูงในการตัดสินใจดำเนินงาน กิจการมีขนาดเล็กกว่าธุรกิจประเภทอื่น ตัวอย่างกิจการประเภทนี้ ธุรกิจคนเดียว เช่น หาบเร่แผงลอย ร้านค้าปลีก ร้านค้าส่ง ร้านเสริมสวย ร้านตัดเย็บเสื้อผ้า การทำไร่ การทำนา เป็นต้น ลักษณะการทำงานและหน้าที่ตั้งแต่เป็นผู้จัดการ พนักงานขาย พนักงงานเก็บเงิน ตลอดจนจดทันทึกรายการบัญชีเอง
หมายเหตุ : Business owner คือ เจ้าของกิจการ ภาษาอังกฤษ อธิบาย ลักษณะของธุรกิจ เจ้าของคนเดียว รูป แบบ ธุรกิจ เจ้าของ คน เดียว ตัวอย่างธุรกิจ เปิด บริษัท คน เดียว เป็นคนละรูปแบบธุรกิจ กับ กิจการเจ้าของคนเดียว
รูปแบบธุรกิจเจ้าของคนเดียว
รูปแบบของธุรกิจ จะแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
- กิจการเจ้าของคนเดียว คือเป็นบุคคลคนเดียวที่เป็นเจ้าของที่ลงทุนโดยไม่มีหุ้นส่วนและการรับผิดชอบหนี้สินและการตัดสินใจก็จะเป็นเพียงคนเดียวเท่านั้น
- ห้างหุ้นส่วน คือการดำเนินงานทีมีบุคคลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป และจะร่วมบริหารธุรกิจด้วยกันคือห้างหุ้นส่วนสามัญ ห้างหุ้นส่วนจำกัด
- บริษัทจำกัด คือกลุ่มบุคคลตั้งแต่ 7 คนขึ้นไปร่วมกันลงทุนในรูปแบบของนิติบุคคล ซึ่งจะเป็นการลงทุนคนละเท่ากันจะเรียกว่าผู้ถือหุ้นและจะรับผิดชอบในหนี้สินไม่เกินจำนวนเงินที่ถือหุ้น สำหรับบริษัทเอกชนจำกัดจะมีผู้ถือหุ้นไม่ถึง 100 คน และบริษัทมาหาชนจำกัด มีผู้จัดตั้งกลุ่มอย่างน้อย 15 คน และผู้ถือหุ้นเกินกว่า 100 คน
ลักษณะธุรกิจเจ้าของคนเดียว
ลักษณะของกิจการเจ้าของคนเดียว มีดังนี้
- มีเจ้าของกิจการเพียงคนเดียว ใช้เงินลงทุนน้อย
- เจ้าของกิจการมีความรับผิดชอบในหนี้สินทั้งหมดไม่จำกัดจำนวน เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกร้องเอาทรัพย์สินของเจ้าของได้ ถ้าทรัพย์สินของกิจการไม่เพียงพอชำระหนี้
- เจ้าของกิจการได้รับผลตอบแทนจากการลงทุนทั้งผลกำไรและผลขาดทุนเพียงคนเดียว
- การควบคุมการดำเนินงานโดยเจ้าของกิจการคนเดียว
- ในทางกฎหมายกิจการเจ้าของคนเดียวไม่ถือเป็นนิติบุคคลแยกออกจากผู้เป็นเจ้าของ
- ในทางบัญชีถือเป็นหน่วยงานอิสระหนึ่งหน่วยที่แยกออกจากผู้เป็นเจ้าของ
ข้อดี กิจการเจ้าของคนเดียว
- จัดตั้งง่ายใช้เงินทุนน้อย
- มีอิสระในการตัดสินใจดำเนินงานโดยเจ้าของกิจการเพียงคนเดียว ทำให้เกิดความรวดเร็วคล่องตัวในการดำเนินงาน
- ผู้ประกอบการได้รับผลกำไรทั้งหมดเพียงคนเดียว
- รักษาความลับของกิจการได้ดี เพราะผู้รู้มีเพียงคนเดียว
- มีข้อบังคับทางกฎหมายน้อย
- การเลิกกิจการทำได้ง่าย
ข้อเสีย กิจการเจ้าของคนเดียว
- การขยายกิจการให้ใหญ่ขึ้นทำได้ยาก เพราะเงินทุนมีจำกัด และถ้าต้องการกู้ยืมเงินจากภายนอกจะทำได้ยากเพราะขาดหลักประกัน
- การตัดสินใจโดยเจ้าของกิจการเพียงคนเดียวอาจมีข้อผิดพลาดได้ง่าย
- ถ้ามีผลขาดทุน ผู้ประกอบการรับผลขาดทุน และรับผิดชอบในหนี้สินของกิจการไม่จำกัดจำนวนเพียงคนเดียว
- ระยะเวลาดำเนินงานมักไม่ยืนยาว ขึ้นอยู่กับเจ้าของกิจการ ถ้าเจ้าของกิจการป่วยหรือเสียชีวิตอาจหยุดชะงักหรือเลิกกิจการ
- ความสามารถในการคิดและบริหารงานมีจำกัด เพราะเกิดจากเจ้าของเพียงคนเดียว
ธุรกิจเจ้าของคนเดียว มีร้านอะไรบ้าง
ตัวอย่าง เจ้าของคนเดียว
ประเภทกิจการลักษณะ1.ร้านค้าหาบเร่กิจการเจ้าของคนเดียว2.ร้านขายก๋วยเตี๋ยวกิจการเจ้าของคนเดียว3.ขายของออนไลน์กิจการเจ้าของคนเดียว4.ขายครีมกิจการเจ้าของคนเดียว5.ขายเสื้อผ้ากิจการเจ้าของคนเดียว6.รับจ้างทำเว็บไซต์กิจการเจ้าของคนเดียว7.เทรนเนอร์กิจการเจ้าของคนเดียว8.รับวาดรูปกิจการเจ้าของคนเดียว9.นายหน้ากิจการเจ้าของคนเดียว10.ร้านทำผมกิจการเจ้าของคนเดียว11.ขายเบเกอรี่กิจการเจ้าของคนเดียว12.ที่ปรึกษาด้านการเงินกิจการเจ้าของคนเดียว13.รับทำบัญชีกิจการเจ้าของคนเดียว14.ช่างซ่อมเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์กิจการเจ้าของคนเดียว15.รับแต่งหน้ากิจการเจ้าของคนเดียว16.ร้านอาหารกิจการเจ้าของคนเดียว17.ร้านกาแฟกิจการเจ้าของคนเดียว18.ร้านเสริมสวยกิจการเจ้าของคนเดียวรูปแบบธุรกิจเจ้าของคนเดียวรูปแบบของธุรกิจ จะแบ่งออกเป็น กี่ประเภท
รูปแบบของธุรกิจ จะแบ่งออกเป็น 3 ประเภทคือ
กิจการเจ้าของคนเดียว คือเป็นบุคคลคนเดียวที่เป็นเจ้าของที่ลงทุนโดยไม่มีหุ้นส่วนและการรับผิดชอบหนี้สินและการตัดสินใจก็จะเป็นเพียงคนเดียวเท่านั้น
ห้างหุ้นส่วน คือการดำเนินงานทีมีบุคคลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป และจะร่วมบริหารธุรกิจด้วยกันคือห้างหุ้นส่วนสามัญ ห้างหุ้นส่วนจำกัด
บริษัทจำกัด คือกลุ่มบุคคลตั้งแต่ 7 คนขึ้นไปร่วมกันลงทุนในรูปแบบของนิติบุคคล ซึ่งจะเป็นการลงทุนคนละเท่ากันจะเรียกว่าผู้ถือหุ้นและจะรับผิดชอบในหนี้สินไม่เกินจำนวนเงินที่ถือหุ้น สำหรับบริษัทเอกชนจำกัดจะมีผู้ถือหุ้นไม่ถึง 100 คน และบริษัทมาหาชนจำกัด มีผู้จัดตั้งกลุ่มอย่างน้อย 15 คน และผู้ถือหุ้นเกินกว่า 100 คน
ขั้นตอนการก่อตั้งธุรกิจเจ้าของคนเดียว
เพียงจัดเดียวเอกสาร สำคัญ เช่น คําขอจดทะเบียนพาณิชย์ (แบบ ทพ.) สําเนาบัตรประจําตัวของผู้ประกอบพาณิชยกิจ สําเนาทะเบียนบ้านของผู้ประกอบพาณิชยกิจ สำเนาทะเบียนบ้านและสำเนาสัญญาเช่าพื้นที่ (กรณีผู้ประกอบพาณิชยกิจมิได้เป็นเจ้าบ้าน ) ….อ่านเพิ่มเติม ยกเว้นกิจบางอย่างที่ได้รับการยกเว้นไม่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์ …อ่านเพิ่มเติม ก็สามารถประกอบการค้าได้เลย
ลักษณะและวิธีการดำเนินงานกิจการแบบเจ้าของคนเดียว เป็นผู้นำเงินมาลงทุนและทำหน้าที่ตั้งแต่ เป็นผู้จัดการ พนักงานขาย พนักงานเก็บเงิน พนักงานบัญชี บันทึกบัญชีเองตลอดจนนับสต็อกสินค้า ทั้งนี้เมื่อมีกำไร หรือขาดทุนเกิดขึ้น บุคคลคนนี้เป็นผู้รับส่วนกำไรหรือขาดทุนเพียงผู้เดียว
ธุรกิจที่เหมาะสำหรับกิจการเจ้าของคนเดียว ต้องเป็นธุรกิจที่ขนาดเล็ก เป็นหลัก ที่สามารถจัดตั้งขึ้นได้ง่าย ใช้เงินลงทุนน้อย อยากเลิกกิจการก็ทำได้ง่าย และต้องสามาถรับความเสียงที่เกิดขึ้นได้เมื่อมีความเสียหายที่เกิดจากการดำเนินของตัวเอง ตัวอย่าง ร้านทำผม ร้านอาหาร ขายของออนไลน์ ขายครีม ขายเสื้อผ้า หรือผู้ที่ใบประกอบวิชาชีพ เช่น รับทำบัญชี ทนายความรับว่าความ สำนักงานแพทย์ เป็นต้น
การจดจัดตั้งกิจการเจ้าของคนเดียวนั้นต้องเตรียมเอกสารสำคัญ คือ คำขอจดทะเบียนพาณิชย์ สำเนาบัตรประชาชน สำเนาทะเบียนบ้านและสำเนาสัญญาเช่าพื้นที่ไปยื่นขอจดทะเบียนที่สำนักงานพาณิชย์ในพื้นที่ประกอบการเมื่อเจ้าหน้าที่ทำการตรวจสอบแล้วจะออก ใบทะเบียนพาณิชย์ ให้เจ้าของกิจการ
ต้องยื่นจดทะเบียนพาณิชย์ภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ได้เริ่มประกอบการ กิจการใดฝ่าฝืนต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 2,000 บาทและปรับต่อเนื่องอีกวันละไม่เกิน 100 บาท จนกว่าจะได้จดทะเบียน การจดทะเบียนพาณิชย์ต้องเสียค่าธรรมเนียม 50 บาท
ธุรกิจเจ้าของคนเดียวนั้นถือว่าเป็นหนึ่งเดียวกับเจ้าของกิจการ มีสถานะทางกฎหมายเป็น “บุคคลธรรมดา” เจ้าของกิจการจึงมีหน้าที่ที่จะต้องยื่นแบบ ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา และถ้าหากธุรกิจเข้าข่ายที่จะต้องจดทะเบียนพาณิชย์ตาม พรบ.ทะเบียนพาณิชย์ เจ้าของก็มีความจำเป็นที่จะต้องทำการจดทะเบียนพาณิชย์ด้วย