การปฏิวัติทางอุตสาหกรรม คือกระบวนการเปลี่ยนแปลงในวิธีการและระบบการผลิต จากการใช้แรงงานคนและสัตว์รวมทั้งพลังงานจากธรรมชาติ มาเป็นการใช้เครื่องมือ และเครื่องจักรแบบง่ายๆจนถึงแบบซับซ้อนที่มีประสิทธิภาพรวดเร็ว และมีกำลังสูง จนเกิดเป็นระบบโรงงาน แทนการผลิตในครัวเรือน
การนำเทคนิคใหม่ๆมาใช้ในการผลิต เกิดขึ้นที่ประเทศอังกฤษเป็นประเทศแรก ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 18 และประกฎผลอย่างเต็มที่ในศตวรรษที่ 19 ต่อจากนั้นได้ขยายไปยังประเทศต่างๆ ในยุโรปตะวันตก อเมริกา รุสเซีย และทั่วโลกในเวลาต่อมา
ส่วนใหญ่ประเทศในเอเชีย แอฟริกา และลาตินอเมริกา เพิ่งมีการปฏิวัติอุตสาหกรรมในประเทศของตนอย่างจริงจัง หลังสงครามโลกครั้งที่ 2
การพัฒนาอุตสาหกรรมได้เกิดขึ้นในประเทศอังกฤษเ็ป็นประเทศแรกเพราะมีปัจจัยประกอบคือ
1. มีระบบการปกครองแบบประชาธิปไตย จึงทำให้มีเสถียรภาพทางการเมือง
2. มีทรัพยากรธรรมชาติที่จำเป็นต่องานอุตสาหกรรมอย่างสมบูรณ์ คือ เหล็กและถ่านหิน
3. มีเงินทุนและระบบการเงินที่มั่นคง
4. มีกองทัพเรือที่เข้มแข็งและเป็นมหาอำนาจทางทะเล
5. มีอาณานิคมมาก ซึ่งกลายเป็นแหล่งวัตถุดิบและตลาดการค้าด้วย
6. ส่งเสริมความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์
จากความก้าวหน้าของมนุษย์ในการนำเหล็กและถ่านหินมาใช้ทำให้การพัฒนาอุตสาหกรรม เป็นไปอย่างกว้างขวาง ซึ่งอุตสาหกรรมที่ได้รับการพัฒนาอันดับแรกคือ อุตสาหกรรมทอผ้า โดยมีนักประดิษฐ์และผลงานคือ
1. จอห์น เคย์ ประดิษฐ์กระสวยใช้ในการทอผ้าเรียกว่า กี่กระตุก
2. เจมส์ ฮาร์กรีฟส์ ประดิษฐ์เครื่องปั่นด้าย ที่เรียกชื่อว่า สปินนิ่ง เจนนี่ ปั่นด้ายทีละ 8 เส้น
3. ริชาร์ด อาร์กไรท์ ประดิษฐ์ วอเตอร์เฟรม เป็นเครื่องปั่นด้ายที่ใช้พลังน้ำ
เมื่อสามารถปั่นเส้นด้ายได้เพิ่มมากขึ้น ทำให้เครื่องทอผ้าแบบเก่าที่ใช้อยู่เดิมทอไม่ทัน จึงทำให้มีการพัฒนาเครื่องทอผ้าขึ้น โดยนักประดิษฐ์คือ
1. เอดมันต์ คาร์ตไรท์ ประดิษฐ์ เพาเวอร์ ลูม เป็นเครื่องทอผ้าที่ใช้พลังงานจากม้า สามารถทอผ้าได้มากเท่ากับใช้แรงงานคนถึง 200 คนในเวลาเดียวกัน
2. เฮไล วิทนี ประดิษฐ์เครื่องแยกเมล็ดฝ้าย ชื่อว่า คอททอนกิน ที่ทำงานได้เร็วกว่าเดิมหลายร้อยเท่า
นอกเหนือจากการนำเทคโนโลยีมาพัฒนาในการทอผ้าแล้ว การพัฒนา เครื่องจักรไอน้ำ ก็นับว่ามีบทบาทสำคัญ โดยนักประดิษฐ์คือ
1. มาร์ควิส เป็นผู้ประดิษฐ์ในระยะแรก แ่ต่ึคุณภาพไม่ดี
2. โทมัส นิวโคเมน ได้นำของมาร์ควิสมาดัดแปลงจนมีประสิืทธิภาพสูงขึ้น จนนำไปใ้ช้สูบน้ำออกจากบ่อถ่านหินได้ แต่เปลืองเชื้อเพลิงมาก
3. เจมส์ วัตต์ นำเครื่องจักรของ โทมัส นิวโคเมน มาดัดแปลงจนมีประสิทธิภาพกว่าเดิมถึง 4 เท่า จนสามารถนำไปใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆได้ในเวลาต่อมา การใช้พลังงานจากธรรมชาติในระยะแรกๆ จนพัฒนามาเป็นเครื่องจักรไอน้ำได้นั้น มนุษย์มีความพยายามเป็นอย่างมาก
เหล็กและถ่านหิน เ้ป็นทรัพยากรพื้นฐานสำคัญที่ถูกพัฒนานำมาใช้ มีนักประดิษฐ์คือ
1. อับราฮัม ดาร์บี เป็นคนแรกที่นำเอาถ่านหิน ที่เรียกว่าถ่านโค้ก มาใช้ถลุงเหล็ก
2. เฮนรี คอร์ต พบวิธีถลุงเหล็กให้ได้เหล็กที่มีคุณภาพขึ้น และพบวิธีรีดให้เป็นแผ่นบางๆหรือเป็นเส้น ทำให้สะดวกในการนำไปใช้
3. จอห์น สมีัตัน พบวิธีแยกอากาศออกจากถ่านโค้ก ทำให้การใช้ถ่านโค้กเป็นเชื้อเพลิงมีควันน้อยลง
ความก้าวหน้าทางอุตสาหกรรม ทำให้เกิดความจำเป็นในการพัฒนาด้านการคมนาคมขนส่ง โดยมีนักประดิษฐ์ที่สำคัญคือ
1. จอห์น แมคอาดัม พบวิธีการสร้างถนนให้มีคุณภาพ โดยการยกพื้นถนนให้สูงขึ้นมีคูระบายน้ำใช้หินขนาดต่างๆปูพื้นบดทับให้เรียบ
2. ริชาร์ด เทรวิทิค นำเครื่องจักรไอน้ำของ เจมส์ วัตต์ มาพัฒนาเป็นหัวรถจักร ลากขบวนรถพ่วงที่บรรทุกถ่านหิน
3. ยอร์จ สตีเฟนสัน พัฒนาหัวรถจักรไอน้ำมีความเร็วมากขึ้น
4. โรเบิร์ต ฟุลตัน นำเครื่องจักรไอน้ำมาใ้ช้กับเรือกลไฟ จนทำให้การขนส่งทางน้ำรวดเร็วยิ่งขึ้น
หลังจากที่มนุษย์ได้พัฒนาเทคโนโลยี โดยการนำเอาเครื่องจักรไอน้ำมาพัฒนาด้านการขนส่งทางบก ทางน้ำ สำหรับางอากาศมนุษย์มีความพยายามที่จะบินได้เหมือนนกในระยะแรก จึงมีการพัฒนามาเป็นระยะจนมาเป็น เครื่องบิน โดยมีบุคคลสำคัญคือ
1. จอห์น สตริงเฟลโล ชาวอังกฤษ สร้างเครื่องบินสำเร็จในปี ค.ศ.1848 แต่บินได้เพียง 40 หลาเท่านั้น
2. คลีเมนต์ เอเดอร์ ชาวฝรั่งเศส สร้างเครื่องบินปีกชั้นเดียว ขับเคลื่อนด้วยเครื่องจักรไอน้ำ แต่บินได้สั้นมาก
3. วิลเบอร์และออร์วิลส์ ไรท์ ชาวอเมริกัน สร้างเครื่องบินโดยใช้เครื่องจักรไอน้ำหมุนใบพัด จนเป็นต้นแบบของเครื่องบินในเวลาต่อมา นอกจากพัฒนาการด้านการขนส่งแล้ว พัฒนาการด้านการสื่อสารโทรคมนาคมก็มีความจำเป็น จึงมีนักประดิษฐ์คือ
อังเดร แอมแปร์ พบวิธีการใช้แม่เหล็กไฟฟ้า ส่งข่าวสารทางเส้นลวด
แซมมวล มอร์ส สร้างเครื่องโทรเลขไฟฟ้า และรหัสในการสื่อสารทางโทรเลข เรียกว่ารหัสมอร์ส
อเล็กซานเดอร์ เกรเฺฮมเบลล์ พบวิธีการสร้างเครื่องโทรศัพท์
กูกลิเอลโม มาร์โคนี ประดิษฐ์เครื่องส่งวิทยุได้สำเร็จ นอกจากความก้าวหน้าทางด้านการสื่อสารโทรคมนาคมแล้ว พัฒนาการด้านเทคโนโลยีต่างๆก็ได้รับการคิดค้นเช่นกัน คือ
อเลสซานโดร โวลตา พบวิธีการทำแบตเตอร์รี่ไฟฟ้า
ไมเคิล ฟาราเดย์ ประดิษฐ์ไดนาโมหรือเครื่องกำเนิดไฟฟ้าได้สำเร็จ ทำให้การใช้พลังงานไฟฟ้าขยายตัวในเวลาต่อมา
โธมัส อัลวา เอดิสัน ประดิษฐ์หลอดไฟฟ้า กล้องถ่ายภาพ เครื่องเล่นจานเสียง เครื่องฉายภาพยนตร์
วัลเดมาร์ โพลสัน ประดิษฐ์เครื่องบันทึกเสียงด้วยแม่เหล็ก แม้มนุษย์จะคิดประดิษฐ์สิ่งต่างๆขึ้นมาเพื่ออำนวยความสะดวกแก่มนุษย์ได้มากน้อยก็ตาม มนุษย์ก็ยังถูกเบียดเบียนด้วยโรคภัยไข้เจ็บต่างๆมากมาย ดังนั้นการแพทย์ จึงได้รับความสนใจและคิดหาวิธีการป้องกันและรักษาด้วย
เอ็ดเวิร์ด เจนเนอร์ พบวัคซีนป้องกันไข้ทรพิษ
หลุยส์ ปาสเตอร์ พบว่าแบคทีเรียเป็นจุลินทรีย์ที่เป็นตัวเหตุทำให้เกิดโรคภัยต่างๆ และพบวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า
เซอร์ เจมส์ ซิมป์สัน พบสารโคลโรฟอร์ม ซึ่งนำมาใช้เป็นยาสลบที่ช่วยในการผ่าตัด
โจเซฟ ลิสเตอร์ พบวิธีการฆ่าเชื้อในการผ่าตัด ทำให้ผู้ป่วยได้รับความปลอดภัยมากขึ้น จะพัฒนาเทคโนโลยีใดๆให้ดีเลิศสักขนาดไหนก็ตาม มนุษย์ก็ยังไม่สามารถมีชีวิตอยู่รอดต่อไปได้นั่นเอง ถ้าหากไม่มีอาหารพอสำหรับการบริโภค ดังนั้นเทคโนโลยีจึงถูกนำมาพัฒนาทางด้านการเกษตรด้วย
การปฏิวัติทางการเกษตรเกิดขึ้นที่อังกฤษเป็นประเทศแรกเช่นกัน ในระยะแรกๆนิยมทำกันในระบบเปิดโล่ง ชาวนาจะมีนาผืนเล็กๆ กระจายทั่วไป มีการปลูกพืชซ้ำชนิดกัน
มาถึงคริสต์ศตวรรษที่ 17 การเพาะปลูกถูกเปลี่ยนมาเป็นระบบการปิดล้อม มีการรวมที่นาผืนเล็กๆให้เป็นผืนเดียวกัน นำเครื่องจักรมาใช้ ระบบการปลูกพืชหมุนเวียนจึงเกิดขึ้น ผลผลิตจึงเพิ่มขึ้น การเกษตรจึงกลายเป็นอาชีพที่ทำรายได้มากขึ้น
ผลจากการปฏิวัติอุตสาหกรรม ทำให้มนุษย์ได้รับความสำเร็จ ความสะดวกสบาย ที่สามารถนำมาตอบสนองความต้องการในปัจจัยสี่ของมนุษย์ได้อย่างมากมาย จนทำให้มีความรู้สึกว่าโลกเรานี้แคบลง ทำให้บางท่านกล่าวว่าเป็นยุค "โลกานุวัตร" ซึ่งหมายถึงโลกแห่งข้อมูลข่าวสารต่างๆนั่นเอง