การกลั่น (อังกฤษ: Distillation) เป็นกระบวนการทางเคมีอย่างหนึ่งในการแยกของเหลวผสมของสาร 2 ชนิดหรือมากกว่า โดยอาศัยคุณสมบัติ จุดเดือด ที่แตกต่างกัน เมื่อให้ความร้อน กับของเหลวจนอุณหภูมิถึงจุดเดือดของสารชนิดหนึ่ง สารชนิตนั้นจะระเหย ออกมาเป็นไอผ่านท่อที่มีการลดอุณหภูมิทำให้เกิดการควบแน่นกลับมาเป็นของเหลวอีกครั้ง วิธีนี้ใช่ในอุตสาหกรรมอย่างแพร่หลาย ในอุตสาหกรรม ปิโตรเคมี และอุตสาหกรรมอื่น ๆ อีกมากมาย
ประเภทการกลั่น
1.การกลั่นแบบง่าย (simple distillation) เป็นการกลั่นแยกสารผสมออกจากกัน โดยสารผสมต้องมีอุณหภูมิต่างกัน 80 องศาเซลเซียสขึ้นไป
2.การกลั่นแบบลำดับส่วน (fractional distillation) เป็นการกลั่นเหมือนการกลั่นแบบง่ายแต่เป็นการกลั่นแบบสารผสมที่ใกล้เคียงกันมาก คือจุดเดือดใกล้เคียงกันมากแต่การกลั่นนี้ต้องใช้อุณหภูมิที่เที่ยงตรงมาก ๆ ไม่เช่นนั้นจะทำให้สารจะไม่บริสุทธิ์
3.การกลั่นแบบน้ำมันดิบ (refining) เป็นการกลั่นน้ำมันที่เราได้มาจากใต้ดินทำให้มีสารแตกต่างกันมากมาย สารแต่และตัวมันจะมีอุณหภูมิที่แตกต่างกันออกไปโดยจำนวนของคาร์บอน โดยเราจะแบ่งหอกลั่นได้ 8 ชั้น โดยจะเรียงคาร์บอนน้อยมันจะลอยขึ้นไปอยู่ด้านบน จะเรียงจากคาร์บอนน้อยไปมากดังนี้ ก๊าซมีเทน ก๊าซบิวเทน แนฟทาเบา แนฟทาหนัก น้ำมันก๊าด น้ำมันดีเซล น้ำมันหล่อลื่น พาราฟิน น้ำมันเตาและยางมะตอย
4.การกลั่นแบบสกัดโดยไอน้ำ (steam distillation) นิยมใช้ในการสกัดน้ำมันหอมระเหย เพราะไม่ละลายน้ำ ระเหยได้ง่าย โดยใช้ไอน้ำใน การทำให้น้ำมันหอมระเหย เป็นไอปนมากับไอน้ำ และควบแน่นที่อุณหภูมิต่ำกว่าจุดเดือดของน้ำมัน เพื่อให้ได้ของเหลวที่มีน้ำมันหอมระเหยอยู่ชั้นบนและน้ำอยู่ชั้นล่าง
//th.wikipedia.org/wiki/ การกลั่น การกลั่นลำดับส่วน(fractional distillation) การกลั่นลำดับส่วนเป็นวิธีการแยกของเหลวที่สามารถระเหยได้ตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไป มีหลักการเช่นเดียวกันกับการกลั่นแบบธรรมดา คือเพื่อต้องการแยกองค์ประกอบในสารละลายให้ออกจากกัน แต่ก็จะมีส่วนที่แตกต่างจากการกลั่นแบบธรรมดา คือ การกลั่นแบบกลั่นลำดับส่วนเหมาะสำหรับใช้กลั่นของเหลวที่เป็นองค์ประกอบของสารละลายที่จุดเดือดต่างกันน้อยๆ ในขั้นตอนของกระบวนการกลั่นลำดับส่วน จะเป็นการนำไอของแต่ละส่วนไปควบแน่น แล้วนำไปกลั่นซ้ำและควบแน่นไอเรื่อย ๆ ซึ่งเทียบได้กับเป็นการการกลั่นแบบธรรมดาหลาย ๆ ครั้งนั่นเอง ความแตกต่างของการกลั่นลำดับส่วนกับการกลั่นแบบธรรมดา จะอยู่ที่คอลัมน์ โดยคอลัมน์ของการกลั่นลำดับส่วนจะมีลักษณะเป็นชั้นซับซ้อน เป็นชั้นๆ ในขณะที่คอลัมน์แบบธรรมดาจะเป็นคอลัมน์ธรรมดา ไม่มีความซับซ้อนของคอลัมน์ ��� X �������ǹ��� �ҡ��ҿ���������� �ش��ʹ�ͧ����չ (toluene) �٧����ູ�չ (benzene) �ʴ���Ҥ����ѹ�ͧ͢����չ �е�ӡ���ູ�չ ��ҹӢͧ������ش A ������ѵ����ǹ�ູͧ�չ�������չ�� 50: 50 �������������������� ��觢ͧ�������ʹ��� �ش B ͧ���Сͺ�ͧ�ͷ��ش B �����ѵ����ǹ�ູͧ�չ�������չ�� 71: 29 ��ж�ҹ��ͷ��ش B �ҤǺ�蹨���ͧ���Ǽ�����ش C ���������������������� �ͧ���Ǽ������ʹ��� �ش D ͧ���Сͺ�ͧ�ͷ��ش D �����ѵ����ǹ�ູͧ�չ�������չ�� 86 : 14 ����������ͧ���Сͺ�ູͧ�չ���������������ҡ��� ��ҷӫ���蹹��������� � ������ö�¡ູ�չ�͡�����ͺ���ط����� ��ǹ�ͧ���Ƿ������ͨ�������չ������ط��� ���Щй�� ��á����ӴѺ��ǹ�ͧ�������·������ó�Ẻ ������ö�¡ͧ���Сͺ�ͧ�����͡�ҡ�ѹ�����ҧ����ط���
���� (distillation)
��á����繡���¡�������·���繢ͧ�����͡�ҡ�ͧ��� ���������ѡ�������¡��������ФǺ�� ⴹ�����ú���ط������Ъ�Դ����¹ʶҹ������س����Ԩ���� ��÷���ըش��ʹ��Ө���ʹ�����͡�ҡ� ����ͷ�����ͧ͢������س����Ե��ŧ�ФǺ�蹡�Ѻ���繢ͧ�����ա����
1. ��á���Ẻ���������͡�á������ҧ���� (simple distillation)
2. ��á����ӴѺ��ǹ (fractional distillation)
3. ��á��蹹���ѹ�Ժ (refining)
4. ���ʡѴ�¡�á��蹴������
1. ��á���Ẻ���������͡�á������ҧ���� (simple distillation)
���Ըա�� ���������¡��÷������§��«�觻�����Ѻ��÷��������ҡ������� ��á��蹸����ҹ�� �����¡����͡����ú���ط�����§������������÷���ըش��ʹ��ҧ�ѹ ����� 80 ͧ�������� ����
�Ҿ��� 13 ��á���Ẻ�����ҵ����͡�á���Ẻ����
����� : //www.lks.ac.th/student/kroo_su/chem11/sub07.html
����ͧ��ͷ��������Ѻ��á������ҧ���� ��Сͺ���� ���ʡ��� ������������ ����ͧ�Ǻ�� ����Ҫ���ͧ�Ѻ��÷������� ��á������ҧ�������Ԥ��÷��繢�� � �ѧ���
1. ͧ���Ƿ��С���ŧ㹿��ʡ��� ������¡�ͧ
2. �����鹡ѹ��ʹ���� �����������ʹ������ҧ���������������ع�ç
3. ���º������������
4. �Դ�������ҹ����㹤ഹ�����������ഹ������繠���� ������ ���������������ҷҧ�������������͡�ҧ����٧
5. ������������ʡ��蹨���з�觢ͧ�����������ʹ ��������������� � �� ��з���ѵ�ҡ�á��蹤���� �������÷����蹻���ҳ 2 - 3 �´ ����Թҷ� ���������÷������������ŧ��Ҫ���ͧ�Ѻ
6. ��á��蹵�ͧ���Թ���仨���з��������������㹿��ʡ�����§��硹������ҡ���������
��á�������ö�����鷴�ͺ��������ط���ͧ�ͧ�������觢ͧ���Ǡ ������ط��� �����ѡɳдѧ���
1. ��ǹ��Сͺ�ͧ��÷������� �����ѡɳ������Ѻ��ǹ��Сͺ������ �ͧ�ͧ����
2. ��ǹ��Сͺ������ա������¹�ŧ
3. �س����Ԣͧ�ش��ʹ㹢�С��蹨Ф�����ʹ����
4. ��á��蹨з������ҷ�Һ�ش��ʹ�ͧ�ͧ���Ǻ���ط�����
��á��蹹͡�ҡ�й������Ǩ�ͺ ��������ط���ͧ�ͧ���������ѧ����ö����������������ա���� ��á������������繡�кǹ����¡�ͧ�秷�����������͡�ҡ��Ƿ���������� �ͧ���Ƿ������§��� �¢ͧ�秠���������� ��������������͵������ ������㹿��ʡ��� ��ǹ�ͧ���Ƿ������§��¨ж١�����͡�� ����͡�á��蹴��Թ仨���з���س����Ԣͧ��á��蹤�����ʴ������÷������������ú���ط��젠���������������������������������������������������� ����������� �����������������������������������������������
��㹢�С��蹨��ѧࡵ�������س����Ԣͧ�������¨�������������� � ����������������鹢�� ���ͧ�ҡ��Ƿ������������͡������ͧ�秷�����ط��젠�� 㹷���ش
2. ��á����ӴѺ��ǹ (fractional distillation)
��á����ӴѺ��ǹ���Ըա���¡�ͧ���Ƿ������ö����������� 2 ��Դ���� ����ѡ��������ǡѹ�Ѻ��á���Ẻ������ ������͵�ͧ����¡ͧ���Сͺ�������������͡�ҡ�ѹ ��������ǹ���ᵡ��ҧ�ҡ��á���Ẻ������ ��� ������ ���á���Ẻ�����ӴѺ��ǹ ���������Ѻ����蹢ͧ���Ƿ����ͧ���Сͺ�ͧ �������·��ش��ʹ��ҧ�ѹ���� � 㹢�鹵�ͧ��кǹ��á����ӴѺ��ǹ ���繡�ù��ͧ͢������ǹ令Ǻ�� ���ǹ�仡��蹫����ФǺ���������� � ��������������º��Ѻ�繡�á���Ẻ���������� � ���駹���ͧ ����ᵡ��ҧ�ͧ��á����ӴѺ��ǹ�Ѻ��á���Ẻ�����Ҩ������������� �¤������ͧ��á����ӴѺ��ǹ�����ѡɳ��繪�鹫Ѻ�� �繪�� � 㹢�з��������Ẻ�����Ҩ��繤����������� ����դ����Ѻ���ͧ�������
�Ҿ��� 14 ��á����ӴѺ��ǹ
����� : //www.lks.ac.th/student/kroo_su/chem11/sub07.html
㹡�á���Ẻ�ӴѺ��ǹ �е�ͧ�ա�������س��������ҧ��� � �ѧ��� ���繷��е�ͧ���ػ�ó����������� (heater) �������ö�Ǻ����س������� ���Тͧ���������Ẻ�ӴѺ��ǹ�ѡ���ըش��ʹ��������§�ѹ ��觵ç�ѹ�����Ѻ��á���Ẻ������ �����������������繵�ͧ�Ǻ���������á����ӴѺ��ǹ ����������頠����� ����������٧�Թ� ���Ф���������٧�Թ� �Ҩ��价������÷����ҵ�ͧ��á������Щй�鹻���Է���Ҿ㹡�á����ӴѺ��ǹ�֧�ա��ҡ�á���Ẻ������
3. ��á��蹹���ѹ�Ժ (refining)
���ͧ�ҡ����ѹ�Ժ ��Сͺ������û�Сͺ���ä������¾ѹ��Դ �ѧ��鹨֧�������ö�¡��÷���������͡�� �������� � �� �ա���������ǹ���ըش��ʹ��� ��§�ѹ�ҡ�Ըա���¡ͧ���Сͺ����ѹ�Ժ�з����¡�á����ӴѺ��ǹ�������à �����ǧ�س����� ��觡����С��蹨е�ͧ�ӹ���ѹ�Ժ���¡��ҹ�� �����û�Сͺ����жѹ �͡��ਹ ���ਹ�������˹ѡ��� � �͡仡����й���ҷ���س����� 320 - 385 C0 ��Ե�ѳ������ҡ��á��� ����
- ��ҫ (C1 - C4) ����繢ͧ��������ҧ��ҫ�� �� ��ྐྵ��к�� �繵� ����ª�� �: ������������ԧ��Ե�����俿�� �� ��ྐྵ��к�� ����ص��ˡ���
- ������� �����ྐྵ ��к�����ҡ�ҫ�ا��� (LPG)
- ṿ���� (C5 - C7) ����ª�� : ���ҵ�Ƿ������� - ṿ��˹ѡ (C6 - C12) ���� ���¡��ҹ��
- �ѹູ�Թ����ª�� : ����������ԧö¹��
- ����ѹ��Ҵ (C10 - C14) ����ª� � : ����������ԧ�����Ѻ����§��������������� �������ͧ¹��
- ����ѹ���� (C14 - C19) ����ª�� : ����������ԧ����ͧ¹����� ���� ö��÷ء , ����
- ����ѹ������� (C19 - C35) ����ª��: ���ҹ���ѹ�����������ͧ¹������ͧ�ѡá� - 䢹���ѹ������ҧ�е�� (C > C35)
�Ҿ��� 15 ��á��蹹���ѹ�Ժ
����� : //www.lks.ac.th/student/kroo_su/chem11/sub07.html
4. ���ʡѴ�¡�á��蹴������
���Ըա��ʡѴ����͡ �ҡ�ͧ�����������繵�Ƿ������ �Ըչ��������Ѻ�¡��÷������§��� �������¹�� ������ӻ�ԡ����ҡѺ����͡�ҡ��à����������� ���������ҡ ���ʡѴ�¡�á��蹴������ �͡�ҡ��ʡѴ�������§��� �͡�ҡ�� ���������ҡ�����ѧ����ö���¡��÷���ըش��ʹ�٧ ������µ�Ƿ��ش��ʹ��������� �ͧ�ѹ���ա ���С�á������Ըչ������ѹ���繤����ѹ��Ӻǡ�����ѹ��Ӣͧ�ͧ���Ƿ���ͧ����¡ �֧���������ѹ�����ҡѺ�����ѹ�ͧ����ҡ�ȡ�����س����Ԩж֧�ش��ʹ�ͧ �ͧ���Ƿ���ͧ����¡�ͧ����֧�����͡�Ҡ�������� ����س����Ե�ӡ��Ҩش��ʹ�ͧ�ͧ���Ƿ���ͧ����¡ �� ��� A �ըش��ʹ 150 C0 �������������ʡѴ�¡�á��蹴�����Ө������ A ���������͡��
� �س����� 95 C0 �������ѹ 760 ��������� �ͧ��ͷ Ժ������� ��� 95 C0���� ���Ҥ����ѹ��Ӣͧ��� A ��ҡѺ 120 ��������� �ͧ��ͷ ��������ҡѺ 640 ��������âͧ��ͷ ����ͤ����ѹ��Ӣͧ��� A ����Ѻ��Ө���ҡѺ 760 ��������âͧ��ͷ ������ҡѺ�����ѹ����ҡ�� �֧�������� A ��й�ӡ��������͡�������س����Ե�ӡ��Ҩش��ʹ �ͧ��� A ������ҧ����¡����¡�á��蹴������
����¡����ѹ���������͡�ҡ ��ǹ��ҧ � �ͧ�ת �� ����¡����ѹ����������� �٤��Ի����͡�ҡ��٤��Ի��ʡ���¡����ѹ�С�ٴ �͡�ҡ����С�ٴ����¡����ѹͺ�¨ҡ���͡��ͺ�� �繵� 㹡�á�����Ө�价�������ѹ�������¡��������¡�͡�Ҿ�����Ѻ��� ����ͷ�����ͧ͢�ͧ����Ǻ�蹠������������������ �¼�ҹ����ͧ�Ǻ�蹡��������й���ѹ�������»��ѹ ���¡��鹡ѹ���蠠�������� ���������ö�¡��ҹ���ѹ���������͡�ҡ��������
�Ҿ��� 16 ��á��蹴������
����� : //www.lks.ac.th/student/kroo_su/chem11/sub07.html