Problem Based Learning มีลักษณะอย่างไร

การจัดการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-Based Learning) เป็นกระบวนการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning

1. แนวคิดของการจัดการเรียนรู้แบบPBL การจัดการเรียนการสอนแบบ PBL เป็นจัดการเรียนรู้ที่เน้นในสิ่งที่นักศึกษาอยากเรียนรู้ โดยสิ่งที่อยากเรียนรู้นั้นจะต้องเริ่มมาจากปัญหาที่นักศึกษาสนใจหรือพบในชีวิตประจำวันที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับบทเรียน อาจเป็นปัญหาของตนเองหรือปัญหาของกลุ่ม ซึ่งครูจะต้องมีการปรับเปลี่ยนแผนการจัดการเรียนรู้ตามความสนใจของนักศึกษาตามความเหมาะสม จากนั้นครูและนักศึกษาร่วมกันคิดกิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวกับปัญหานั้น โดยปัญหาที่จะนำมาใช้ในการจัดการเรียนรู้บางครั้งอาจเป็นปัญหาของสังคมที่ครูเป็นผู้กระตุ้นให้นักศึกาคิดจากสถานการณ์ ข่าว เหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น จะเน้นที่กระบวนการเรียนรู้ของนักศึกษา นักศึกษาต้องเรียนรู้จากการเรียน (learning to learn) เน้นปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนในกลุ่ม การปฏิบัติและการเรียนรู้ร่วมกัน (Collaborative Learning) นำไปสู่การค้นคว้าหาคำตอบหรือสร้างความรู้ใหม่บนฐานความรู้เดิมที่นักศึกษามีมาก่อนหน้านี้
2. จุดมุ่งหมายของการจัดการเรียนรู้แบบPBL กิจกรรมการจัดการเรียนรู้แบบ PBL มีจุดมุ่งหมายเพื่อฝึกทักษะการคิดแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผลและเป็นระบบให้แก่นักศึกษาโดยจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นทักษะกระบวนการคิดแก้ปัญหา การคิดสร้างสรรค์ คิดวิจารณญาณ การสืบค้นและรวบรวมข้อมูล กระบวนการกลุ่ม การบันทึกและการอภิปราย
3. ลักษณะของปัญหาในการจัดการเรียนรู้แบบPBL

– เกิดขึ้นในชีวิตจริงและเกิดจากประสบการณ์ของนักศึกษาหรือนักศึกษาอาจมีโอกาสได้เผชิญกับ
ปัญหานั้น

-เป็นปัญหาที่พบบ่อยมีความสำคัญมีข้อมูลเพียงพอสำหรับการค้นคว้า

-เป็นปัญหาที่ยังไม่มีคำตอบชัดเจน ตายตัวหรือแน่นอนและเป็นปัญหาที่มีความซับซ้อนคลุมเครือหรือนักศึกษาเกิดความสงสัย

-ปัญหาที่อาจมีคำตอบ หรือแนวทางการแสวงหาคำตอบได้หลายทางครอบคลุมการเรียนรู้ที่กว้างขวางหลากหลายเนื้อหา

-เป็นปัญหาที่มีความยากง่ายเหมาะสมกับพื้นฐานของนักศึกษา

-เป็นปัญหาที่ไม่สามารถหาคำตอบของปัญหาได้ทันที ต้องมีการสำรวจ ค้นคว้าและรวบรวมข้อมูล หรือทดลองดูก่อน จึงจะได้คำตอบ ไม่สามารถคาดเดา หรือทำนายได้ง่ายๆ ว่าต้องใช้ความรู้อะไร ยุทธวิธีในการสืบเสาะหาความรู้เป็นอย่างไร หรือคำตอบ หรือผลของความรู้เป็นอย่างไร

-เป็นปัญหาที่ส่งเสริมความรู้ด้านเนื้อหา ทักษะ สอดคล้องกับหลักสูตรการศึกษา

1. การเตรียมตัวของครูก่อนการจัดการเรียนรู้

– ศึกษาหลักสูตร เพื่อให้ครูเกิดความเข้าใจจุดประสงค์ของหลักสูตร ตลอดจนตัวชี้วัดและมาตรฐานการเรียนรู้ต่างๆอย่างละเอียดและสามารถนำความรู้ดังกล่าวไปจัดกระบวนการเรียนรู้ ให้สอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางตามเป้าหมายการเรียนรู้ได้

– วางแผนผังการจัดการเรียนรู้เกี่ยวกับเนื้อเรื่องที่จะสอน โดยครูต้องหาความรู้ที่เชื่อมโยงกับเนื้อเรื่องในการกำหนดแผนการจัดการเรียนรู้ คือมีการออกแบบกิจกรรมด้วยตนเอง ใช้สื่อและแหล่งเรียนรู้ชุมชนเพื่อเป็นการสร้างแรงบันดาลใจในการเรียนรู้ให้กับเด็ก ออกแบบกิจกรรมใช้สื่อให้ทันกับเหตุการณ์ปัจจุบัน ทันกับคำตอบของนักศึกษา และเชื่อมโยงกับสิ่งที่นักศึกษาเรียนรู้   โดยเน้นออกแบบกิจกรรมการสอนแบบบูรณาการรายวิชา

– ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู้ที่เหมาะสม ครูผู้สอนต้องออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้อย่างรัดกุมให้รายละเอียดการจัดกิจกรรมที่ชัดเจน คือ  จะต้องจัดทำคู่มือครู และคู่มือผู้เรียนให้ชัดเจน ไม่ว่าครูท่านใดอ่านแผนการจัดการเรียนรู้แล้วสามารถจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแผนดังกล่าวได้

– ครูผู้สอนสอบถามความต้องการในการเรียนและสร้างความคุ้นเคยกับนักศึกษา ครูจะต้องสร้างความคุ้นเคยกับนักเรียนและถามความต้องการของนักศึกษาเพื่อสำรวจความต้องการของนักศึกษาไว้เป็นแนวทางในการออกแบบการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องระหว่างหลักสูตรและความต้องการของนักศึกษา เพื่อความสะดวกในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่มีความเหมาะสมและเป็นกิจกรรมที่น่าสนใจ

1. ขั้นตอนการเรียนรู้แบบPBL

การจัดการเรียนรู้แบบ PBL มีขั้นตอนการจัดการเรียนรู้ ดังนี้

– ทดสอบความรู้เกี่ยวกับเนื้อหาที่จะสอนก่อนเรียน เพื่อจะได้ทราบความรู้พื้นฐานของนักศึกษาเป็นรายบุคคลในเรื่องดังกล่าว และเป็นแนวทางในการออกแบบหรือปรับกระบวนการจัดการเรียนรู้ของครูให้เหมาะสมและสอดคล้องกับความต้องการของนักศึกษาด้วย

– ให้ความรู้เบื้องต้นก่อนเริ่มกิจกรรมการเรียนรู้ ความรู้พื้นฐานจะนำไปสู่การเรียนรู้ของนักศึกษาในกิจกรรมที่ต้องลงมือปฏิบัติ ดังนั้น ครูจึงต้องอธิบายเนื้อหาคร่าวๆ เพื่อให้นักศึกษาเกิดความเข้าใจในเบื้องต้น อาจจะเป็นการเปิดประเด็นกลุ่มใหญ่ของนักศึกษาทั้งชั้นก็ได้ก่อนการแยกตามกลุ่มย่อย

– แบ่งกลุ่มนักศึกษาในการทำกิจกรรม เพื่อให้นักศึกษารู้จักวางแผนคือ ให้นักศึกษารู้จักกำหนดกิจกรรมการเรียนรู้ของตนเอง และในขณะเดียวกันสามารถแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบให้แก่ตนเองและเพื่อนในกลุ่มได้

– สร้างกติกาในการร่วมกิจกรรมในชั้นเรียน เพื่อให้นักศึกษารู้จักเคารพในเงื่อนไขและกติกาที่กำหนดขึ้น โดยทุกคนในชั้นเรียนจะต้องยอมรับและปฏิบัติตาม

– ให้นักศึกษาลงมือปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเอง ครูเปิดโอกาสให้นักศึกษาได้เรียนรู้และลงมือปฏิบัติได้กิจกรรมต่างๆด้วยตนเอง โดยครูจะคอยเป็นผู้แนะนำ ตอบคำถามและสังเกตนักศึกษาขณะทำกิจกรรม

– ครูให้นักศึกษาสรุปสิ่งที่เรียนรู้จากการทำกิจกรรมและให้นักศึกษาได้นำเสนอผลงานของตน โดยครูเป็นผู้คอยสนับสนุนให้เกิดการนำเสนอที่หลากหลายรูปแบบและเป็นไปอย่างสร้างสรรค์  ไม่จำกัดแนวคิดในการนำเสนอ

– ประเมินผลการจัดการเรียนรู้ตามสภาพจริง ประเมินผลจากผลงานและพฤติกรรมที่นักศึกษาแสดงออกขณะร่วมกิจกรรม โดยกำหนดเกณฑ์การประเมินผลการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับเนื้อหาที่จะสอนเป็นหลัก

1. การประเมินผลการเรียนรู้แบบPBL

– การประเมินตามสภาพจริง เป็นการวัดผลหรือประเมินผลการปฏิบัติงานของนักศึกษาโดยตรงผ่านชีวิตจริง เช่น การดำเนินการด้านการสืบสวน ค้นคว้า การร่วมมือกันทำงานกลุ่มในการแก้ปัญหา การวัดผลจากการปฏิบัติงานจริง

– การสังเกตอย่างเป็นระบบ ครูต้องมีการกำหนดเกณฑ์การประเมินให้ชัดเจน

1. บทบาทของครูในการจัดการเรียนรู้แบบPBL

การจัดการเรียนรู้แบบ PBL ครูผู้สอนจะทำหน้าที่สนับสนุนการเรียนรู้ของนักศึกษา คอยให้คำปรึกษา กระตุ้นให้นักศึกษาเอาความรู้เดิมที่มีอยู่มาใช้และเกิดการเรียนรู้โดยการตั้งคำถาม การใช้ IT ส่งเสริมให้นักศึกษาประเมินการเรียนรู้ของตนเอง รวมทั้งเป็นผู้ประเมินทักษะของนักศึกษาและกลุ่ม พร้อมให้ข้อมูลย้อนกลับเพื่อให้นักศึกษาได้เกิดการพัฒนาตนเอง

1. ข้อเสนอแนะ

          – ควรใช้โปรแกรมที่สนับสนุนการเรียนการสอนที่เหมาะสำหรับการให้นักศึกษาได้แสดงความคิดเห็นสามารถตรวจสอบนักศึกษาที่แสดงความคิดเห็นได้ทั้งกลุ่ม

– ใช้คำถามที่เป็นข้อสอบในการถามนักศึกษาเพื่อกระตุ้นให้นักศึกษาเกิดการเรียนรู้และพยายามค้นคว่าหาคำตอบให้ได้

– จัดรูปแบบการเรียนรู้แบบ PBL online ซึ่ง วพบ. นพรัตน์วชิระ ทำแล้วประสบความสำเร็จ

← Previous post

Next post →

3 Comments

1. นางสาว ดาริณี สมศรี สิงหาคม 20, 2017 at 09:44

   การเรียนโดยใช้โจทย์ปัญหา ช่วยกระตุ้นการคิดของนักศึกษา พัฒนาทักษะการทำงานจากรายบุคคล เป็นกลุ่ม สู่การทำงานเป็นทีม สืบค้นข้อมูลได้ทั้งจาก primary resource และ secondary resource ทั้งยังพัฒนาทักษะการฟัง การเขียน การอ่าน การพูด และร่วมกันวิเคราะห์แก้ปัญหาตามสถานการณ์ ทั้งนี้จริตผู้เรียนก็สำคัญ เพราะนักศึกษาบางส่วนไม่ถนัด ไม่สนใจ สุดท้ายของ PBL ถึงจะมีคะแนนกลุ่ม คะแนนรายงาน แต่ก็มีคะแนนจากการสอบ ซึ่งนักศึกษากังวลกลัวทำคะแนนได้ไม่ดี เพราะยังไม่ค่อยเชื่อถือสิ่งที่เพื่อนมานำเสนอ ถ้าผู้สอนช่วยสรุปประเด็นเนื้อหาทั้งหมด ช่วยนักศึกษามีความั่นใจมากขึ้นว่าความรู้ที่ได้ ไม่น้อยไปกว่าที่ผู้สอนสอนแบบบรรยาย

   เข้าสู่ระบบเพื่อตอบ ↓

2. นางสาว สุนทรี รักความสุข สิงหาคม 20, 2017 at 17:31

   การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-based learning หรือ PBL) เป็นรูปแบบการ เรียนรู้ที่เกิดขึ้นจากแนวคิดตามทฤษฎีการเรียนรู้แบบสร้างสรรค์นิยม (Constructivism) โดยให้ผู้เรียนสร้าง ความรู้ใหม่ จากการใช้ปัญหาที่เกิดขึ้นจริงในโลกเป็นการเรียนรู้(Learning Context) เพื่อให้ผู้เรียน เกิดทักษะในการคิดวิเคราะห์และคิดแก้ปัญหา ทำให้ได้ความรู้ตามศาสตร์ในสาขาวิชาที่ตนศึกษาไปพร้อมกันด้วย การศึกษาพยาบาลศาสตร์การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานผู้เรียนต้องอาศัยความเข้าใจในเรื่องปัญหาที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยดังนั้นการเรียนการสอน PBL จึงเป็นเทคนิคการสอน ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ลง มือปฏิบัติด้วยตนเอง เผชิญหน้ากับปัญหาด้วยตนเอง จึงจะทำให้ผู้เรียนได้ฝึกทักษะในการคิดหลายรูปแบบ เช่น การคิดวิจารณญาณ คิดวิเคราะห์ การคิดสังเคราะห์ การคิดสร้างสรรค์ ฯลฯ

   เข้าสู่ระบบเพื่อตอบ ↓

3. นาย ศุกภร หวานกระโทก สิงหาคม 21, 2017 at 08:15

   การจัดการเรียนการสอนโดยใช้ปัญหาเป็นฐาน เป็นรูปแบบการเรียนการสอนที่มีความสำคัญเพราะจะช่วยส่งเสริมให้นักศึกษาพัฒนาทักษะการคิดแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ โดยใช้ปัญหาเป็นตัวเริ่มต้นในการคิดวิเคราะห์และจัดการแก้ไขปัญหาเพื่อตอบสนองปัญหานั้น ๆ เพราะวิชาชีพพยาบาลมักต้องพบเจอกับปัญหาด้านต่าง ๆ เกี่ยวกับการปฏิบัติการพยาบาลในหอผู้ป่วย ซึ่งปัญหาที่พบกับผู้ป่วยมีทั้งเล็กน้อยจนถึงรุนแรงจนกระทั่งเสียชีวิตได้ ดังนั้น เมื่อนักศึกษาได้เรียนรู้ด้วยวิธีนี้อย่างต่อเนื่องจะทำให้นักศึกษามองปัญหาออกและสามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างทันท่วงที และนอกจากนี้นักศึกษาจะต้องฝึกการค้นคว้าข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ ที่ถูกต้องและครบถ้วน เพื่อใช้ในการวางแผนแก้ไขปัญหาต่อไป