การใช้เส้นสื่อความหมายในการเขียนแบบ
แบ่งเป็น 2 ส่วนคือ
§ ลักษณะของเส้น (Line Type)
§ น้ำหนัก หรือขนาดของเส้น (Line Weight)
ลักษณะของเส้น (Line Type)
ลักษณะของเส้นที่ต่างกันจะสื่อตวามหมายที่ต่างกัน จึงควรที่จะใช้ให้มีมาตรฐานเดียวกัน ตามที่นิยมใช้ปฏิบัติกันทั่วๆ ไปเพื่อไม่ให้เกิดความสับสน
การใช้เส้นชนิดต่างๆ ในงานเขียนแบบ
ขนาดของเส้น (Line Weight)
§ การใช้น้ำหนักเส้นในการเขียนแปลน ละรูปตัดจะแตกต่างกับในการเขียนรูปด้าน
§ หลักการในการใช้น้ำหนักของเส้นในการเขียนแบบแปลน
ใน แปลน และรูปตัด จะใช้ลักษณะวิธีการเน้นส่วนที่ถูกตัดเป็นหลัก (Cutting Plane Technique) ซึ่งต่างกับการเขียนรูปด้านซึ่งใช้เทคนิคเน้นองค์ประกอบหลัก (Major Feature Technique)
เมื่อเราทำความเข้าใจในความแตกต่างของส่วนที่ถูกตัด และไม่ถูกตัดแล้วก็จะเป็นการนำไปสู่ความถูกต้องของการใช้ (ตั้งค่า) ของการเขียนแบบส่วนประกอบต่างๆ ของอาคารได้ในการเขียนแปลน ระนาบตัดจะตัดผ่านโครงสร้างที่อยู่ทางตั้งทั้งหมด ได้แก่ หน้าตัดเสา ผนัง วงกบตั้งของประตูหน้าต่าง จะถูกเน้นด้วยเส้นที่หนักกว่าเส้นทั่วไป
เน้นเส้นของส่วนที่ถูกตัดในแปลน และรูปตัด
§ หลักการในการใช้น้ำหนักของเส้นในการเขียนรูปด้าน
การเขียนรูปด้านซึ่งใช้เทคนิคเน้นองค์ประกอบหลัก (Major Feature Technique)
โดยปกติแล้วจะใช้การเน้นน้ำหนักเส้นของเส้นรอบรูปขององค์ประกอบ หรือ mass ของส่วนอาคารที่อยู่ด้านหน้าให้ชัดเจนกว่าส่วอาคารที่อยู่ด้านหลัง ซึ่งอาจจะแบ่งออกเป็นหลายๆระดับตามความใกล้ ไกลก็ได้
เน้นเส้นรอบรูปแสดงระยะใกล้-ไกล ในรูปด้าน
§ ในการเขียนแบบเส้นจะถูกแบ่งเป็น 2 ส่วนคือเส้นจริง และเส้นอ้างอิงต่างๆ (เส้น Dimension, เส้นชี้, Gridline เป็นต้น)
การเน้นเส้นที่ถูกต้องจะทำให้ผู้ที่อ่านแบบเข้าใจได้ง่ายขึ้น
เส้นอ้างอิงในแบบจะมีน้ำหนักเบากว่าเส้นจริง ไม่ควรตัด หรือข่มเส้นจริงซึ่งจะทำให้การอ่านแบบมีความผิดพลาดได้
ภาพแสดง: เส้นชี้, เส้นกำกับ, เส้นบอกระยะ, สัญลักษณ์ต่างๆ มีน้ำหนักเส้นบางกว่าเส้นจริง
§ ตารางการแนะนำการใช้เส้นในการเขียนแปลน
องค์ประกอบ | การใช้เส้น | ขนาดเส้นที่แนะนำให้ใช้ (mm.) | |
1:100 | 1:50 | ||
• หน้าตัดโครงสร้างหลัก (ในแปลนเสา, ผนังรับน้ำหนัก) • เส้นทาบต่อ (Break Line) • ชื่อเรื่อง ชื่อภาพ ( ตัวอักษรขนาดใหญ่) | เส้นหนามาก | 0.50 | 0.50-0.70 |
• หน้าตัดทั่วไป (ในแปลนคือองค์ประกอบทางตั้ง) • ตัวอักษรขนาดกลาง | เส้นหนา | 0.25 -0.35 | 0.35-0.50 |
• เส้นขอบที่ไม่ถูกตัด (ในแปลนคือองค์ประกอบทางระนาบพื้น เช่น ขอบพื้น, ระเบียง, วงกบล่าง) • ตัวอักษรขนาดเล็ก , ตัวอักษรกำกับเส้นมิติ • เส้น Invisible Line | เส้นทั่วไป | 0.18 - 0.20 | 0.25 |
• เส้นสัญลักษณ์, อ้างอิง, เส้นบอกระยะ • เส้น Grid Line | เส้นบาง | 0.10-0.18 | 0.10 - 0.18 |
• เส้นลวดลายต่างๆ เส้นถี่ๆ Pattern | เส้นบางมาก | ~ 0.05 | ~ 0.05 |
อย่างไรก็ดีมีปัจจัยหลายอย่างที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับขนาดของเส้นที่จะนำมาใช้
ü มาตราส่วน (scale ที่ใหญ่ขึ้น จะใช้เส้นหนากว่า scale เล็ก)
ü รายละเอียด (มาก – น้อย) ที่แสดงในแบบ
ü วิธีการพิมพ์, เครื่องพิมพ์
§ ขนาดของเส้น ตามมาตราฐาน มอก.440 (1-2525) กำหนดความหนาไว้
ดังนี้ 0.13 0.18 0.25 0.35 0.50 0.70 1.00 1.40 2.00 มม.
อัตราส่วนของเส้นที่แนะนำให้ใช้คือ 1:2:4
เช่น เส้นบาง 0.18 มม. เส้นหนา 0.35 มม. เส้นหนามาก 0.70