เครื่องมือที่ใช้ในงานโลหะแผ่น
เครื่องมือมีความจำเป็นอย่างมากในการปฏิบัติงานช่าง เครื่องมือมีหลายชนิดหลายประเภท ซึ่งแตกต่างทั้งรูปร่าง ลักษณะ และการใช้งาน ได้แก่ กรรไกร เหล็กย้ำตะเข็บ ชุดเหล็กย้ำหัวหมุด เหล็กเจาะรูด้วยมือ คีมย้ำหมุด คีบพับตะเข็บ ค้อน เครื่องมือขึ้นรูป
1. กรรไกร (Snips) เป็นเครื่องมือตัดที่นิยมในงานโลหะแผ่น เพราะงานที่ตัดด้วยกรรไกรจะมี ขอบเรียบกว่าตัดด้วยการสกัด แบ่งออกเป็น 5 ชนิด คือ
1.1 กรรไกรตัดตรง (Straight Snips) ใช้สำหรับตัดตรง ใบตัดมีขนาด ตั้งแต่ 5 – 12 เซนติเมตร สามารถตัดโลหะแผ่นได้ถึงเบอร์
11.2 กรรไกรแบบผสม (Combination Snips) สามารถตัดได้ทั้งตรงและโค้ง มีขนาด 5 – 12 เซนติเมตร สามารถตัดโลหะแผ่นหนาถึงเบอร์ 24
1.3 กรรไกรตัดโค้ง (Circle Snips) ใบมีดมีลักษณะโค้ง ใช้ตัดโค้ง ได้เพียงอย่างเดียวเหมาะสำหรับตัดโค้งวงกลม สามารถตัดโลหะแผ่นหนาถึงเบอร์ 22
1.4 กรรไกรแบบโทรเจน (Trojan Snips) ลักษณะใบตัดจะเล็กยาว สามารถสอดเข้าไปตัดในที่แคบ ๆ ได้ ตัดได้ทั้งแนวตรงและแนวโค้ง สามารถตัดโลหะแผ่นหนาถึงเบอร์ 201.5 กรรไกรอวิเอชั่น (Aviation Snips) จะมีขนาดเดียวคือ ความยาวประมาณ 25 เซนติเมตรสามารถตัดโลหะแผ่นได้หนาถึงเบอร์ 16 เป็นกรรไกรที่นิยมใช้กันมาก เพราะสามารถตัดแผ่นได้หนา มีอยู่ 3 แบบ และเพื่อจำได้ง่ายจึงจำแนกด้วยสี
วิธีการใช้งานและการบำรุงรักษากรรไกร
1. ก่อนใช้กรรไกรตัดแผ่นโลหะ ต้องตรวจสอบว่า สลักเกลียวได้ขันยึดใบตัดทั้งสองแนบชิดกันดีทำให้ตัดชิ้นงานได้เรียบ
2. ขณะทำการตัดชิ้นงาน ควรให้ใบตัดของกรรไกรตั้งได้ฉากกับแผ่นโลหะเสมอ
3. ถ้าเป็นการตัดวงกลมหรือเหลี่ยมบนแผ่นโลหะ ควรเจาะรูบนแผ่นโลหะก่อน
4. ไม่ใช้กรรไกรตัดโลหะที่มีความแข็งและหนาเกินไป จะทำให้ใบตัดกรรไกรบิ่น
5. ในการตัดด้วยกรรไกร ควรใช้มือบีบเท่านั้น อย่าใช้ค้อนทุบหรือเท้าเหยียบ
6. ควรหยอดน้ำมันหล่อลื่นบริเวณจุดหมุนอยู่เสมอ
7. หลังเลิกใช้งานแล้ว ควรชโลมน้ำมันเพื่อป้องกันสนิม
8. ไม่ควรเก็บกรรไกรปนกับเครื่องมือมีคมอื่น ๆ
2. เหล็กย้ำตะเข็บ (Hand Snips) ใช้สำหรับย้ำตะเข็บเกี่ยว (Groove Seam)โดยการพับขอบขอบชิ้นงานทั้ง 2 ชิ้น นำเอามาเกี่ยวกันแล้วใช้ค้อนเคาะแต่งให้เข้าที่ จากนั้นใช้เหล็กย้ำตะเข็บสวมลงบนแนวตะเข็บ และใช้ค้อนตอกจนกระทั่งแนวพับเกี่ยวของชิ้นงานขึ้นสันเป็นตะเข็บล็อกอยู่ตายตัวไม่สามารถหลุดออกได้ เหล็กย้ำตะเข็บจะเป็นร่องลึกสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีหลายขนาดให้เลือกตามความกว้างของตะเข็บ ในการใช้งานให้เลือกขนาดโตกว่าความกว้างที่เผื่อไว้ตามแบบเล็กน้อย
วิธีการใช้งานและการบำรุงรักษาเหล็กย้ำตะเข็บ
1. การเลือกใช้เหล็กย้ำตะเข็บต้องเลือกใช้ตามความเหมาะสมของขนาดตะเข็บ
2. การเลือกใช้เหล็กย้ำตะเข็บ จะต้องเลือกขนาดให้มีความกว้างกว่าร่องย้ำตะเข็บ เท่ากับ นิ้ว
3. ควรจับเหล็กย้ำตะเข็บให้ตั้งตรง ในขณะใช้ค้อนตอก
4. หลังเลิกใช้งานแล้ว ควรชโลมน้ำมันบางๆ เพื่อป้องกันสนิม
3. ชุดเหล็กย้ำหัวหมุด (Rivet Set) ใช้สำหรับตอกย้ำหัวหมุดเพื่อให้โลหะติดกันจะมีลักษณะเป็นแท่งยาว ปลายด้านหนึ่งเรียบสำหรับใช้ค้อนตอก อีกด้านหนึ่งจะมีรูเจาะลึกและรอยลึกรูปวงกลม สำหรับย้ำปลายหมุดให้เป็นรูปครึ่งวงกลม ชุดหนึ่งจะมีหลายขนาดให้เลือกใช้โดยให้สัมพันธ์กับหัวหมุด
วิธีการใช้งานและการบำรุงรักษาชุดเหล็กย้ำหมุด
1. ต้องเลือกขนาดของเบ้ากลมของชุดเหล็กย้ำหมุดให้เหมาะสมกับขนาดของหัวหมุดย้ำ
2. ด้ามของชุดเหล็กย้ำหมุด เมื่อใช้ค้อนตอกไประยะหนึ่ง จะบานเป็นดอกเห็ด กรณีเช่นนี้ควรนำไปลับด้วยหินเจียระไน ให้อยู่ในสภาพใช้งาน
3. การถือชุดเหล็กย้ำหมุดขณะใช้ค้อนตอก ต้องให้ตั้งฉากกับชิ้นงาน
4. หลังเลิกใช้งานแล้ว ควรชโลมน้ำมันบางๆ เพื่อป้องกันสนิม
4. เหล็กเจาะรูด้วยมือ (Hand Punch) ใช้สำหรับเจาะรูบนแผ่นโลหะ สามารถเจาะโลหะได้ถึงเบอร์ 14 รูเจาะสามารถเจาะโดยใช้มือกดบีบด้ามจับกดให้งานทะลุเป็นรู
1. ก่อนจะทำการเจาะรูควรทำเครื่องหมายบนแผ่นงาน เพื่อป้องกันรูเจาะมิให้ผิดพลาด
2. ไม่ควรเจาะแผ่นโลหะที่มีความหนามากกว่าเบอร์ 14
3. อย่าใช้ค้อนตีด้ามเหล็กเจาะรูเป็นอันขาด ควรใช้แรงบีบจากมือเท่านั้น
4. หมั่นคอยชโลมน้ำมันในส่วนที่เป็นโลหะเปลือย และหยอดน้ำมันบริเวณจุดหมุน
5. คีมย้ำหมุด (Hand Rivet Pliers) ใช้สำหรับย้ำหมุดแบบป็อปรีเวท (PopRivet) สามารถย้ำหมุดได้รวดเร็ว ถอดเปลี่ยนหัวสำหรับขนาดของหมุดได้ ส่วนด้ามคีมย้ำหมุดสามารถหมุนได้รอบตัว เพื่อให้ง่ายในการย้ำในที่มีลักษณะต่าง ๆ ได้
6. คีมพับตะเข็บ (Hand Seamer) ใช้สำหรับพับตะเข็บในกรณีที่ตะเข็บไม่สามารถพับได้ด้วยมือ มีลักษณะเหมือนคีมอื่นๆ แต่จะมีปากคีมที่แบนกว้างประมาณ 3 นิ้วครึ่ง ลึก 1 นิ้ว มีทั้งชนิดปรับสกรูสำหรับระยะการพับและไม่มีสกรูปรับระยะ
วิธีการใช้งานและการบำรุงรักษาคีมพับตะเข็บ
1. เลือกใช้คีมพับตะเข็บให้เหมาะกับชิ้นงาน
2. อย่าใช้คีมพับตะเข็บขันสกรู จะทำให้หัวสกรูนอตเสีย
3. รักษาด้ามคีมพับตะเข็บให้สะอาดปราศจากคราบน้ำมัน ไม่เช่นนั้นจะลื่น
4. อย่าใช้ค้อนตีด้ามคีมพับตะเข็บเป็นอันขาด ควรใช้แรงบีบจากมือเท่านั้น
5. หมั่นคอยชโลมน้ำมันบางๆ และหยอดน้ำมันบริเวณจุดหมุน
7. ค้อน (Hammer) เป็นเครื่องมือสำหรับตอก ค้อนสำหรับงานโลหะแผ่นมีหลายชนิด แบ่งลักษณะการใช้งานได้ดังนี้
7.1 ค้อนหัวกลม (Ball Peen Hammer) มีลักษณะปลายด้านหน้าเรียบสำหรับเคาะหรือตอกเหล็กถ่ายแบบหรือนำศูนย์ ด้านหัวจะมนกลม สำหรับเคาะย้ำหัวหมุดย้ำมีหลายขนาด ที่นิยมใช้คือขนาด 113 กรัม และ 170 กรัม
7.2 ค้อนย้ำหัวหมุด (Reveling Hammer) มีลักษณะปลายด้านหน้าค้อนรูปสี่เหลี่ยมนูนเล็กน้อย ขอบทั้งสี่ด้านลบมุมคม ส่วนหัวค้อนเรียวเข้าหากันใช้สำหรับตีขยายโลหะในการเข้าตะเข็บก้นกระป๋อง มีขนาดตั้งแต่ 133 กรัม ถึง 850 กรัม
7.3 ค้อนย้ำตะเข็บ (Setting Hammer) มีลักษณะด้านหน้าค้อนรูปสี่เหลี่ยมเรียบ ไม่ลบคม ส่วนหัวเอียงลาดใช้สำหรับเคาะขอบงานเข้าขอบลวด เข้าตะเข็บก้นกระป๋อง มีขนาด ตั้งแต่ 133 กรัมถึง 570 กรัม
7.4 ค้อมตะลุมพุก (Mallet) เป็นค้อนที่ใช้เคาะโลหะอ่อน เช่น แผ่นสังกะสี เป็นค้อนที่ทำจากวัสดุที่ไม่ใช่เหล็ก เช่น ค้อนพลาสติก ค้อนยาง หรือค้อนไม้
วิธีการใช้งานและการบำรุงรักษาค้อน
1. เลือกชนิดของค้อนให้เหมาะกับงาน
2. การใช้ค้อนทุกชนิด ควรจับที่ด้ามค่อนไปทางปลายค้อน และให้หน้าค้อนสัมผัสกับชิ้นงานโดยตรง เพื่อทำให้น้ำหนักที่ตอกลงไปสู่ชิ้นงานเป็นไปอย่างสม่ำเสมอ