ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วหมดไป
ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วหมดไป หมายถึง ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่อย่างจำกัด เมื่อนำมาใช้หมดไปไม่สามารถสร้างทดแทนใหม่ได้หรือต้องใช้ระยะเวลานานนับหลายหมื่นหรือหลายแสนปีกว่าธรรมชาติจะสร้างขึ้นใหม่ได้ เช่น แร่ธาตุชนิดต่างๆ ถ่านหิน น้ำมันปิโตรเลียม เป็นต้น
ทรัพยากรแร่
ทรัพยากรแร่ แร่เป็นทรัพยากรที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มีความสำคัญและมีบทบาทที่สนองความต้องการทางด้านปัจจัยต่างๆ ของมนุษย์ ทั้งทางด้านอุตสาหกรรมและพลังงาน แร่สามารถจำแนกเป็นประเภทต่างๆ ดังนี้
1. แร่โลหะ คือ แร่ที่นำมาถลุงได้ เช่น แร่ดีบุก ตะกั่ว สังกะสี เหล็ก
- แร่ประกอบหิน คือ แร่ต่างๆ ที่พบในหินชนิดต่างๆ
- แร่รัตนชาติหรือเรียกว่า อัญมณี ส่วนมากเกิดในรูปผลึก มีสีสวย ความแข็งสูง
- แร่เชื้อเพลิง จัดเป็นพวกอินทรีย์หรือสารซึ่งกำเนิดจากสิ่งมีชีวิต เช่น หินน้ำมันปิโตรเลียม ถ่านหิน
ประโยชน์ของทรัพยากรแร่
1. ด้านสาธารณูปโภค- ใช้เป็นเชื้อเพลิงแทนถ่านไม้ เช่น แก๊สหุงต้ม
- ใช้ทำเครื่องมือ เครื่องใช้ เช่น เหล็ก อลูมิเนียม
2. ด้านการขนส่ง
- ใช้เป็นเชื้อเพลิง ให้กับยานพาหนะ เช่น น้ำมันปิโตรเลียม
3. ด้านอุตสาหกรรม
- ใช้เป็นเชื้อเพลิง
- ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตสินค้า
4. ด้านการมีงานอาชีพ
- ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตสินค้า เช่น แร่รัตนชาติ นำมาสร้างงานอาชีพ ทำสร้อยคอ แหวน เข็มกลัด
5. ด้านการเพิ่มรายได้ของประเทศ
- ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตสินค้าส่งออกของประเทศหรือส่งออกแร่โดยตรง เช่น ดีบุก เหล็ก ทองแดง
เพชร เป็นหนึ่งในอัญมณีที่นิยมนำมาทำเป็นเครื่องประดับ มีความแข็งแกร่งสูงและราคาแพง
ปัญหาที่เกิดจากการใช้ทรัพยากรแร่
1. การทำเหมืองแร่อาจทำให้คุณภาพน้ำในแหล่งนำใกล้เคียงเสื่อมโทรม เพราะเกิดจากการชะล้างที่เกิดจากการทำเหมืองแร่ลงสู่แหล่งน้ำ เช่น แหล่งน้ำมีสารหนูเงิน สังกะสี ทองแดง ตะกั่วปนเปื้อน อาจเป็นอันตรายต่อประชาชนผู้นำน้ำไปใช้เพื่อบริโภคและอุปโภค2. การเปิดหน้าเหมืองแร่เป็นการพลิกหน้าดินทำให้ผิวดินบริเวณนั้นขาดความอุดมสมบูรณ์
3. การใช้ทรัพยากรแร่บางชนิด เช่น แร่เชื้อเพลิง อย่างไม่ประหยัด อาจทำให้ขาดแคลนเชื้อเพลิงดังกล่าวตลอดไป
แร่ คือ ทรัพยากรธรณีที่เป็นอินทรียวัตถุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติมีส่วนประกอบทางเคมีและลักษณะทางฟิสิกส์แน่นอนหรือเปลี่ยนแปลงได้เล็กน้อย แร่ธาตุถือว่าเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ไม่สามารถสร้างทดแทนได้ ทั้งๆที่คุณสมบัติของแร่ธาตุเป็นสิ่งที่ทำลายให้สูญไปไม่ได้
ประเภทของแร่
แร่เป็นทรัพยากรที่มนุษย์ นำมาใช้ประโยชน์มากมาย แบ่งเป็น 3 ประเภท คือ
1. แร่โลหะ เป็นแร่ที่มีความเหนียว เป็นตัวทนความร้อน และไฟฟ้าได้ดีหลอมตัวได้ และมีความทึบแสง ได้แก่ แร่ดีบุก เหล็ก แมงกานีส ทองแดง ตะกั่ว อลูมิเนียม แมกนีเซียม ทองคำ เงิน วุลแฟรม ฯลฯ
2. แร่อโลหะ เป็นแร่ที่ไม่เป็นตัวนำความร้อนมีลักษณะโปร่งแสง เปราะแตกหักง่าย ได้แก่ ฟลูออไรท์ ฟอสเฟส หิน ทราย เกลือ กำมะถัน โปแตสเซียม แคลเซียม ดินขาว ฯลฯ
3. แร่พลังงาน หรือแร่เชื้อเพลิงเป็นแร่ที่สำคัญถูกนำมาใช้มากเกิดจากซากสิ่งมีชีวิตในอดีต ได้แก่ ถ่านหิน น้ำมันดิบ ก๊าซธรรมชาติ
แหล่งกำเนิดแร่
แหล่งกำเนิดแร่ แบ่งออกเป็น 3 ประเภท
1.แหล่งแร่ที่เป็นสาย มีอยู่ตามบริเวณภูเขา เกิดจากการเย็นตัวของหินอัคนี เช่นแร่โลหะจำพวกดีบุก ทังสเตน สังกะสี ฯลฯ และแร่อโลหะจำพวก ฟลูออไรด์ เป็นต้น
2.แหล่งแร่ที่แทรกตามหินชั้น เป็นแร่ที่เกิด การตกตะกอน หรือเกิดการทับถม แทรกอยู่ในชั้นของหินชั้น แร่ยิปซัม เกลือหิน ถ่านหิน น้ำมันปิโตรเลียม เป็นต้น
3.แหล่งแร่ที่เป็นก้อน เกิดจากการที่หินอัคนีผุพังทลาย ทำให้แร่ที่แทรกอยู่ในหินแตกเป็นก้อนเล็กก้อนน้อย ถูกนำไปทับถมกันบริเวที่ราบเชิงเขา ที่ราบลุ่มแม่น้ำ ที่ราบชายฝั่งทะเล ที่เรียกว่าลานแร่ เช่น ลานแร่ดีบุกลานแร่พลวง เป็นต้น
ประโยชน์แร่
1. ประโยชน์ทางด้านความมั่นคง และมั่งคั่งของประเทศ ประเทศที่มีแร่ธาตุต่าง ๆ มากมายและสามารถนำไปใช้แปรรูปเป็นผลผลิตต่าง ๆ ที่ทำประโยชน์ต่อมนุษย์ เช่น ด้านอาวุธ ด้านอุตสาหกรรม
2. ประโยชน์ด้านความเป็นอยู่ของมนุษย์นำแร่ธาตุต่าง ๆ มาสร้างขึ้นเป็นภาชนะใช้สอยพาหนะที่ช่วยในการคมนาคม อาคารบ้านเรือน ก๊าซหุงต้ม พลังงานไฟฟ้า
3. ประโยชน์ด้านการสร้างงานแก่ประชาชน ทำให้ประชาชนมีรายได้จากการขุดแร่ ไปจนถึงแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ไปสู่ผู้บริโภค
นอกจากนี้ แร่ธาตุชนิดต่าง ๆ มีคุณสมบัติลักษณะต่างกัน จึงมีประโยชน์แตกต่างกัน เช่น แร่วุลแฟรม นำมาทำไส้หลอดไฟฟ้า ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องแก้ว แร่พลวงนำมาใช้ทำตัวพิมพ์หนังสือ ทำสี แบตเตอรี่ รัตนชาติ เป็นแร่ที่มีลักษณะสีสันสวยงาม นำมาใช้ทำเครื่องประดับต่าง ๆ มากมาย
ปัญหาทรัพยากรแร่
1. ปัญหาสิ่งแวดล้อมบริเวณที่ทำเหมืองแร่แล้วทำให้สภาพดินไม่อุดมสมบูรณ์ สกปรกพื้นที่ขรุขระมีหลุมบ่อ มากมายจึงถูกปล่อยทิ้งใช้ประโยชน์ไม่เต็มที่
2. ปัญหาการใช้แร่ธาตุบางประเภทเป็นจำนวนมาก เช่น แร่เหล็กถูกนำมาใช้มากและแพร่หลายที่สุด ถ่าน หิน น้ำมันปิโตรเลียม ดีบุก ฯลฯ
3. ปัญหาการใช้แร่ไม่คุ้มค่า ได้แก่ พวกแร่ที่ใช้แล้วยังเหลืออยู่ ยังสามารถนำกลับไปใช้อีก เช่น เหล็ก ส่วนแร่ที่นำไปใช้แล้วหมดไป เช่น ถ่านหิน น้ำมัน ปิโตรเลียม ก๊าซธรรมชาติ เราจึงต้องใช้อย่างคุ้มค่าและประหยัด
การอนุรักษ์แร่ธาตุ
1. การใช้แร่ธาตุอย่างประหยัด ในการทำเหมืองแร่บางอย่างนั้นบางทีทรัพยากรแร่ธาตุที่ได้มาอาจมีหลายชนิด ดังนั้นจึงควรจะพยายามใช้ให้คุ้มค่าทุกชนิด อย่างประหยัดและลดการสูญเปล่า
2. การสำรวจแหล่งแร่ ควรมีการเร่งรัดการสำรวจทรัพยากรแร่ธาตุให้ครอบคลุมทั่วประเทศเพื่อประโยชน์ในการวางแผนการใช้ประโยชน์อย่างคุ้มค่า
3. การใช้แร่ชนิดอื่นทดแทน พยายามหาแร่ธาตุอื่น ๆ มาใช้ทดแทนแร่ที่ใช้กันมาก อาทิการใช้อลูมิเนียมแทนเหล็ก
4. นำแร่ที่ใช้แล้วกลับมาใช้อีก เพื่อการใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่ควรมีการนำแร่ที่ใช้แล้วกลับมาใช้อีก อาทิ ภาชนะเครื่องใช้ที่เป็นอลูมิเนียมบางอย่างที่หมดสภาพการใช้แล้วสามารถนำกลับมาหลอมใช้ใหม่ได้อีก