ซ่ึงสามารถวิเคราะห์ไดจ้ ากผลงานทศั นศิลป์ ในแตล่ ะประเภท ดงั น้ี จิตรกรรม การแสดงออกด้วยการใช้สี โดยทว่ั ไปมีลักษณะทางกายภาพเป็ น ๒ มิติ การแสดงออกของ ผลงานจะใช้สี หรือทาดว้ ยกรรมวิธีอื่นๆ ให้เกิดภาพบนแผ่นวสั ดุ หรือบนพ้ืนผิวของวสั ดุ อาคาร สถานท่ี มิติลึก หรือระยะของภาพที่ปรากฏในงานจิตรกรรมมกั จะเป็นมิติลวง
๑. ลกั ษณะรูปแบบงานทัศนศิลป์ ของชาติ งานทัศนศิลป์ ของชาติ หมายถึง ศิลปะท่ีถูกถ่ายทอดและสร้างข้ึนโดย ช่างจากราชสานัก หรือช่างหลวง โดยมี รู ปแ บบ ที่แ ตกต่ างกันไปต าม ลกั ษณะของการใชส้ ่ือ วสั ดุ กรรมวิธี ช่วงเวลา และพฒั นาการทางศิลปะ ใ น แ ต่ ล ะ ยุค ส มัย ที่ มี ลัก ษ ณ ะ และรูปแบบในอุดมคติ ลว้ นสะท้อน ให้เห็นถึงเอกลักษณ์ของความเป็ น ไทย
ลกั ษณะของจิตรกรรมไทย ในสมัยโบราณงานจิตรกรรม หรือภาพเขียนสีของไทยจะนิยมเขียนข้ึน เพื่อเป็ นพุทธบูชาตาม ผนังโบสถ์ วิหาร ศาลาการเปรียญ ในคูหาองค์พระปรางค์ พระสถูปเจดีย์ และที่ผนังถ้า มีจุดประสงค์ เพื่อตอ้ งการเล่าเรื่องพทุ ธประวตั ิ หรือเรื่องราวทางศาสนาดว้ ยภาพ
ประเภทของจิตรกรรมไทย แสดงภาพดว้ ยการวาดเส้นและระบายสีลงบนแผ่นผิว เรียบรูปทรงที่ประกอบจากเส้นสีบนแผ่นผิวเรียบ ซ่ึงมี เน้ือท่ีเพียงความกวา้ งและความยาว เช่น เขียนไวบ้ นผนงั เรี ยกว่า “จิตรกรรมฝาผนัง” เขียนบนผืนผ้า เรี ยกว่า “พระบฏ” เขียนบนกระดาษทบั ซ้อน เรียกวา่ “จิตรกรรม สมดุ ภาพ” เป็นตน้
ประติมากรรม งานทศั นศิลป์ ท่ีแสดงออกด้วยรูปทรง ท่ีมีลักษณะทางความงาม มีคุณสมบตั ิในการสร้างความสะเทือนอารมณ์ หรือกระตุน้ ความคิด โดยทว่ั ไปเป็นภาพแบบ ๓ มิติ คือ กวา้ ง ยาว และหนา
ลกั ษณะของประติมากรรมไทย เป็ นทัศนศิลป์ ที่เกี่ยวข้องท้ัง ทางตรงและทางอ้อมกับงาน ส ถ าปั ต ยก ร รม ที่ เ ก่ี ย วข้อ ง โดยตรง ได้แก่ ประติมากรรมท่ี ส ร้ า ง ข้ึ น เ พ่ื อ ก า ร ต ก แ ต่ ง สถาปั ตยกรรม เช่น ลวดลาย ประดบั ต่างๆ ที่เกี่ยวขอ้ งทางออ้ ม ไดแ้ ก่ ประติมากรรมที่มีคณุ สมบตั ิ เฉพาะท่ีมีความสมบูรณ์ในตวั เอง ท้ังด้านเน้ือหารู ปทรง และการ แสดงออก เช่น พระพุทธรู ปที่ ประดิษฐานอยภู่ ายในพระอุโบสถ วิหาร เป็ นตน้
ประเภทของประติมากรรมไทย เป็นผลงานศิลปกรรมท่ีเกิดข้ึนจากฝี มือ ความคิด และความสามารถของคนไทย สร้างข้ึนด้วย วตั ถุประสงคต์ ่างๆ กนั เช่น ความศรัทธาต่อศาสนา ความเชื่อทางไสยศาสตร์ ขนบธรรมเนียม ประเพณี ต ล อ ด จ น ส ร้ า ง ข้ึ น ต า ม ค ติ นิ ย ม ข อ ง ชุ ม ช น หรือทอ้ งถ่ิน เป็นตน้
สถาปัตยกรรม การก่อสร้างซ่ึงความงามเกิดจากลกั ษณะของรูปทรง การจดั ที่ว่างท้งั ภายนอกและภายใน เป็ นงาน ประเภท ๓ มิติ เช่นเดียวกบั ประติมากรรม แต่ต่างกนั ตรงที่สถาปัตยกรรมเป็ นส่ิงที่สร้างข้ึนดว้ ยวิธีการ ก่อสร้าง และไมน่ ิยมสร้างรูปทรงเลียนแบบสิ่งมีชีวติ จุดประสงคใ์ นการสร้างเพือ่ การใชส้ อยเป็ นหลกั
ลกั ษณะของสถาปัตยกรรมไทย ชาติไทยท่ีมีวฒั นธรรมในการสร้างอาคารท่ีเป็ นเอกลักษณ์เฉพาะมาแต่โบราณ เห็นได้จาก ส่ิงก่อสร้างต่างๆ เช่น ปราสาท สถูป เจดีย์ เป็ นต้น ซ่ึงอิทธิพลท่ีทาให้เกิดลักษณะเฉพาะทาง สถาปัตยกรรมไทยน้นั ไดแ้ ก่ อิทธิพลทางดา้ นศาสนาและวฒั นธรรม ตลอดจนอิทธิพลทางดา้ นสภาพ ดิน ฟ้า อากาศ และวสั ดุท่ีใชใ้ นการก่อสร้าง
ประเภทของสถาปัตยกรรมไทย สามารถจาแนกได้เป็ น ๒ ประเภท ตามลกั ษณะการใช้ พ้นื ท่ี ไดแ้ ก่ สถาปัตยกรรมแบบเปิ ด สถาปัตยกรรมแบบปิ ด
๒. ลกั ษณะรูปแบบงานทศั นศิลป์ ท้องถ่นิ งานทัศนศิลป์ ท้องถ่ิน หมายถึง ศิลปกรรมในสาขา ภมู ิปัญญาไทยทางดา้ นจิตรกรรม ประติมากรรม และสถาปัตยกรรม เป็ นผลงานสร้างสรรค์ ของทอ้ งถ่ินอนั เกิดจากภมู ปิ ัญญา ของชาวบา้ นที่คิดประดิษฐ์ข้นึ มา เป็นเอกลกั ษณ์เฉพาะตน ซ่ึงสามารถวิเคราะห์ไดจ้ ากผลงาน ทศั นศิลป์ ในแต่ละประเภทได้ ดงั น้ี
จิตรกรรมทอ้ งถิ่น การวาดภาพ ระบายสีลงบนพ้ืนท่ีต่างๆ ตามความรู้สึกนึกคิดของชาวบ้าน ที่มีลักษณะเรียบง่าย ไม่แสดงรายละเอียด แต่แสดงออกถึงความทรงจา ตลอดจนแรงบนั ดาลใจจากสิ่งท่ีเคยพบเห็นใน ธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ มผา่ นทางภาพวาดจิตรกรรมในลกั ษณะต่างๆ
ประติมากรรมทอ้ งถิ่น ผลงานที่เกิ ดจากการป้ ั น ก า รแ ก ะ สลัก ก า รห ล่ อ การกลึง การดุน การทุบตี การเคาะ ซ่ึงผลงานจากการ สร้างสรรคใ์ นแต่ละทอ้ งถ่ิน จะมีความแตกต่างกันด้วย กรรมวิธีในการผลิต ซ่ึงการ ผลิตผลงานส่วนใหญ่จะมุ่ง ผลิตเพ่ือประโยชน์ในการใช้ สอยเป็ นสาคญั
สถาปัตยกรรมทอ้ งถิ่น สิ่ งปลูกสร้ างประเภทอาคารบ้านเรื อนที่มี ลักษณะและรู ปแบบตามความนิยมในท้องถ่ินมี ลัก ษ ณ ะ เ ฉ พ า ะ ตัว ใ น แ ต่ ล ะ ภู มิ ภ า ค โ ด ย มี ค ว า ม สอดคลอ้ งกบั ประเพณีและวฒั นธรรมของกลุ่มคน เหล่าน้นั ซ่ึงสามารถจาแนกรูปแบบสถาปัตยกรรม ทอ้ งถิ่นได้ ๒ รูปแบบ คือ สถาปัตยกรรมทางศาสนา สถาปัตยกรรมอาคารบา้ นเรือนและท่ีอยอู่ าศยั
๓. งานทศั นศิลป์ ในแต่ละภูมภิ าค ประเทศไทยในแต่ละภูมิภาค มีลกั ษณะทางภมู ิศาสตร์ ประวตั ิ ความเป็นมา และลกั ษณะทาง สงั คมวฒั นธรรมที่แตกตา่ งกนั ปัจจยั ดงั กล่าว ลว้ นมีผลตอ่ การ สร้างสรรคผ์ ลงานทศั นศิลป์ ใน ภูมิภาคต่างๆไม่วา่ จะเพอื่ ประโยชน์ ใชส้ อย หรือตอบสนอง ความเชื่อทางศาสนา และความ พงึ พอใจของตนกต็ าม ซ่ึงงาน ทศั นศิลป์ ภาคต่างๆ ของไทย มี ดงั น้ี
มีศูนยก์ ลางของอาณาจกั รอยทู่ างภาคเหนือของประเทศไทย ปรากฏ หลักฐานซากเมืองโบราณต้งั อยู่ริ มฝ่ังแม่น้าโขงท่ีอาเภอเชียงแสน จงั หวดั เชียงราย อาเภอเมือง จงั หวดั เชียงใหม่ และจงั หวดั ลาพนู ผลงาน จะสะทอ้ นให้เห็นถึงความศรัทธาในพระพุทธศาสนา ประติมากรรมที่ พบจะเป็ นพระพุทธรูป มีภาพเขียนบนฝาผนงั ที่มีการสร้างสรรคก์ นั มา ยาวนาน ซ่ึงผลงานทศั นศิลป์ ที่สาคญั ของภาคเหนือ มีดงั น้ี
จิตรกรรม เป็ นผลงานที่เกิดข้ึนจากการเขียน ภาพระบายสีท่ีสะทอ้ นถึงเร่ืองราว ของสังคม ประเพณี วัฒนธรรม และสภาพแวดล้อมในช่วงสมัยท่ี ช่ า ง ก า ลัง เ ขี ย น ภ า พ อ ยู่ โ ด ย มี เรื่องราวสะทอ้ นถึงเหตุการณ์ต่างๆ เช่น การแต่งกายของผูค้ น ประเพณี วัฒนธรรมการประก อบอาชี พ การใชช้ ีวิตของชาวบา้ นในช่วงเวลา น้นั เป็นตน้
ประติมากรรม เป็ นผลงานท่ีเกิดข้ึนจากการป้ัน การหล่อ และการแกะสลกั ส่วนมากพบในบริเวณภาคเหนือตอนบน ผลงานท่ีโดดเด่นไดแ้ ก่ พระพทุ ธรูปแบบลา้ นนามี ๒ ลกั ษณะ คือ “แบบลา้ นนารุ่นตน้ ” และ “แบบลา้ นนา รุ่นหลงั ”
สถาปัตยกรรม เป็ นส่ิงก่อสร้างท่ีมีเอกลกั ษณ์เฉพาะตวั เห็นไดจ้ ากโบสถ์ วิหาร ท่ีสะทอ้ นถึงความโดดเด่นของทศั นศิลป์ ประเภทน้ี นิยมสร้างเป็ นวหิ ารขนาดใหญ่ มีเสาเรียงรายภายใน และมีหลงั คาซอ้ นสามช้นั เป็นส่วนมาก
เป็ นผล งานท่ี ถื อกาเ นิ ดข้ึนบริ เวณ ตอนกลางของประเทศไทย ผลงานส่วนมาก จ ะ ส ร้ า ง ข้ึ น ต า ม ค ติ ค ว า ม เ ช่ื อ ท า ง พระพทุ ธศาสนาและศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และการรับอิทธิพลทางศิลปวฒั นธรรมจาก ชาติอื่นๆ เข้ามาผสมผสานกับผลงาน ทศั นศิลป์ ของตน จนกลายเป็ นรูปแบบท่ี เป็ นลักษณะเฉพาะของช่างราชสานัก และแพร่หลายไปยงั ภูมิภาคอ่ืนตามการแผ่ อิทธิพลทางการเมืองการปกครองผลงาน ทศั นศิลป์ ที่สาคญั ของภาคกลาง มีดงั น้ี
จิตรกรรม เป็นภาพเขียนที่สร้างสรรคข์ ้ึนจากความศรัทธาทางศาสนาเป็นส่วนใหญ่ มีลกั ษณะเด่น คือ เป็ นภาพเล่า เร่ืองต่างๆ ท่ีมีวธิ ีการแสดงออกที่ชดั เจน ต่อมาเม่ือไดร้ ับอิทธิพลจากตะวนั ตก จิตรกรรมไทยเริ่มมีรูปแบบ และเน้ือหาที่เปล่ียนแปลงไปโดยรับเอาแบบอยา่ งเขา้ มา จนมีผลให้จิตรกรรมไทยมีการเปลี่ยนแปลงใน ดา้ นรูปแบบ เน้ือหา และวธิ ีการนาเสนอมากข้ึน
ประติมากรรม เป็ นผลงานที่ตอบสนองความเช่ือทางด้าน ศาสนา และต่อมาได้พัฒนารู ปแบบการ สร้างสรรค์เป็ นผลงานที่เหมือนจริงมากข้ึน ผลงานจะมีความเกี่ยวขอ้ งกบั สถาปัตยกรรม ท้งั ทางตรงและทางออ้ ม ท่ีเก่ียวขอ้ งโดยตรง ได้แก่ การป้ันและการแกะสลกั เพื่อประดับ ตกแต่งอาคารและ ศาสนสถาน ส่ วนท่ี เกี่ยวข้องทางอ้อม ได้แก่ พระพุทธรู ป ท่ีประดิษฐานอยใู่ นวิหาร
สถาปัตยกรรม เป็ นผลงานที่เก่ียวกบั การก่อสร้างอาคารบา้ นเรือน โบสถ์ วิหาร ปราสาทราช มีการออกแบบลวดลาย ตกแต่งบนสถาปัตยกรรมอยา่ งวิจิตร เช่น ช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ เป็นตน้ เห็นไดจ้ ากสถาปัตยกรรม ภายใน วดั พระศรีรัตนศาสดารามที่เป็นจุดรวมของสถาปัตยกรรมเด่นๆ สมยั รัตนโกสินทร์ไวเ้ กือบ ท้งั หมด
ผลงานมีพฒั นาการมา ต้งั แต่สมยั โบราณ โดยมีการ สนั นิษฐานวา่ เม่ือประมาณ ๒,๕๐๐ ปี จนถึงหลงั พ.ศ. ๕๐๐ พระพทุ ธศาสนา และศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ไดถ้ ูกนามาเผยแผบ่ ริเวณ ดินแดนสองฝ่ังโขงและภาค อีสาน ทาใหศ้ ิลปวฒั นธรรม ในบริเวณน้ีเร่ิมปรากฏข้ึน และพฒั นาตอ่ มาจนมีรูปแบบ เฉพาะตวั พร้อมกบั มีการรับ แบบอยา่ งของงานทศั นศิลป์ จากดินแดนเขา้ มา ประยกุ ตใ์ ชใ้ นวถิ ีชีวิตของ ตนเอง จนทาให้เกิดผลงานท่ี มีความสวยงาม
จิตรกรรม ภาพเขียนสีมกั ปรากฏบนผนงั ของสิม เรียกวา่ “ฮูปแตม้ ” เป็ นเร่ืองราวเกี่ยวกบั พุทธประวตั ิ นิทาน พ้นื บา้ นเร่ืองสงั ขศ์ ิลป์ ชยั และมหาเวสสนั ดรชาดก การเขียนภาพจะมีการใชเ้ ทคนิคในการระบายสีท่ีมี การเนน้ เส้นที่หนกั แน่น ส่ิงที่เป็ นลกั ษณะเด่นของการเขียนภาพแบบฮูปแตม้ คือ การเขียนภาพที่ผนงั ดา้ นในและผนงั ดา้ นนอกของศาสนสถาน ซ่ึงแตกต่างจากงานจิตรกรรมในภาคอ่ืนๆ ท่ีมีการเขียนรูป เฉพาะผนงั ดา้ นในของศาสนสถานเท่าน้นั
ประติมากรรม นิยมสร้างสรรค์ผลงานท่ีมีลกั ษณะคล้ายกบั ภาคกลางและภาคเหนือ อาจมีลกั ษณะและลวดลายใน การตกแต่งท่ีแตกต่างกนั เช่น นิยมทาหัวบนั ไดเป็ นรูปพญานาค เป็ นตน้ นิยมป้ันลวดลายตกแต่งตาม ฐานพระธาตุ หรือตกแต่งแบบรังผ้ึงบริเวณหน้าบนั ของสิม ความโดดเด่นผลงานอีกลกั ษณะหน่ึง คือ พระพุทธรูป จะมีการออกแบบส่วนของฐานให้มีความสูงมาก และลกั ษณะของใบหน้า ทรวดทรง มีความเป็ นทอ้ งถิ่น คือ ดูเรียบง่าย แต่ในการป้ัน หล่อ หรือแกะสลกั จะไมป่ ระณีตเรียบร้อยมากนกั
สถาปัตยกรรม เป็ นศาสนสถานท่ีใช้สาหรับประกอบพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา มีช่ือเรียกเฉพาะว่า “สิม” ได้รับ อิทธิพลการก่อสร้างจากรูปแบบของศิลปะลาวท่ีไดแ้ พร่หลายเขา้ มาเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ ๒๔-๒๕ โดยมีการผสมผสานกบั ศิลปะด้งั เดิมและศิลปะสมยั รัตนโกสินทร์จนกลายเป็นเอกลกั ษณ์ของสถาปัตยกรรม แบบอีสานท่ีมีรูปแบบท่ีแตกต่างไปจากภมู ิภาคอ่ืนๆ
ภาคใตม้ ีทรัพยากรธรรมชาติท่ีอุดมสมบูรณ์มาต้งั แต่สมยั โบราณ ที่ช่วยดึงดูดความสนใจของผคู้ นจาก ท่ีต่างๆ ให้อพยพเขา้ มาต้งั หลกั แหล่งอยูอ่ ยา่ งต่อเนื่อง พร้อมกบั การเผยแผ่เขา้ มาของพระพุทธศาสนา ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และศาสนาอิสลาม ทาให้อิทธิพลทางศิลปวฒั นธรรมจากภายนอกไดเ้ ผยแผ่เขา้ มา และช่วยพฒั นาให้เกิดเป็ นอาณาจกั รสาคญั ในบริเวณดินแดนคาบสมุทรภาคใต้ เห็นได้จากหลกั ฐาน ที่ปรากฏ โดยเฉพาะโบราณสถาน โบราณวตั ถุจานวนมากที่พบตามชุมชน และวดั วาอารามต่างๆ
จิตรกรรม การเขียนภาพบนฝาผนงั หรือเขียนลงบนวตั ถุอ่ืนๆ จะมีรูปแบบท่ีคล้ายกบั ภาคกลาง คือ นิยมนา เร่ืองราวทางพทุ ธประวตั ิ ไตรภูมิ หรือนิทานชาดกมาถ่ายทอดเป็ นเร่ืองราวลงในภาพเขียนโดยเขียนลง บนผนงั ตามส่วนต่างๆ ของอโุ บสถ วหิ าร หอไตร
ประติมากรรม ใ น ยุค แ ร ก ไ ด้รั บ อิ ท ธิ พ ล ม า จ า ก ศิ ล ป ะ อินเดียมีการสร้างเป็ นรูปพระโพธิสัตว์ปาง จนถึงสมยั พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจา้ อยู่หัว (รัชกาลที่ ๕) เป็ นตน้ มา สกุลช่าง ประ ติ ม ากรรม ทางภาคใ ต้เ ร่ิ มเ ส่ื อมล ง ตามลาดบั การสร้างผลงานนิยมนาแบบอย่าง จากช่างหลวงมาเป็ นแนวทางทาให้แบบอยา่ ง ของความเป็ นทอ้ งถ่ินค่อยๆ มีน้อยลงอย่างไร ก็ตามวดั วาอารามที่อยนู่ อกเมืองออกไป ก็ยงั สามารถพบเห็นประติมากรรมทอ้ งถ่ินแบบ ภาคใต้ท่ียงั คงอนุรักษ์สืบสานรูปแบบของ วฒั นธรรมทอ้ งถิ่นไวอ้ ยบู่ า้ งในบางพ้ืนที่
สถาปัตยกรรม สถาปัตยกรรมในพ้ืนท่ีภาคใต้ ส่วนมากเกิดข้ึนพร้อมกบั การเขา้ มาของ พระพทุ ธศาสนานิกายมหายาน หลกั ฐานท่ีสาคญั ไดแ้ ก่ โบราณสถาน และโบราณวตั ถุท่ีสาคญั ทางศาสนา หลายแห่ง เช่น พระบรมธาตเุ มือง นครศรีธรรมราช (องคเ์ ดิม) พระบรมธาตไุ ชยา เป็นตน้ รวมท้งั มีการ สร้างบา้ นเรือนตามแบบอยา่ งของช่าง หลวงสมยั รัตนโกสินทร์ โดยไดม้ ีการ ปรับปรุงเปล่ียนแปลงรูปแบบ สถาปัตยกรรมใหเ้ หมาะสมกบั ทอ้ งถิ่น เช่น เจดียว์ ดั ราษฎร์บรู ณะ (วดั ชา้ งให้) วดั ชลธาราสิงเห วดั ถ้าขวญั เมือง เป็ นตน้
๔. เปรียบเทยี บงานทศั นศิลป์ ภาคต่างๆ ของไทย ทศั นศิลป์ ของไทยและท้องถิ่น ถือกาเนิด ข้ึนตามภูมิภาคต่างๆ ของประเทศ ท่ีมี ลกั ษณะทางภูมิศาสตร์ ประวตั ิความเป็ นมา สังคม และวฒั นธรรมท่ีเป็ นลกั ษณะเฉพาะ ซ่ึงปัจจยั ดงั กล่าวลว้ นมีอิทธิพลต่อรูปแบบ และลกั ษณะของงานทศั นศิลป์ เป็ นอยา่ งมาก การที่จะเขา้ ใจถึงงานทศั นศิลป์ ในภาคต่างๆ ของไทย เพื่อให้เห็ นภาพอย่างชัดเจน จะตอ้ งมองผลงานทศั นศิลป์ ให้เป็ นไปตาม ปัจจยั ท่ีเกี่ยวขอ้ งด้วย ซ่ึงอาจจะมีท้งั ส่วนที่ เหมือนกัน หรื อส่วนที่แตกต่างกันตาม รายละเอียด ดงั น้ี
ภาคเหนือ ภาค ภาคกลาง ภาคใต้ ตะวนั ออกเฉียงเหนือ เขียนโดยช่างพ้ืนบ้าน เขียนโดยช่างพ้ืนบา้ น เขียนโดยช่างหลวง เขียนโดยช่างพ้นื บา้ น มีเน้ือเร่ืองเกี่ยวกบั พุทธ มีเน้ือเร่ืองเก่ียวกบั พทุ ธ มีเน้ือเรื่องเก่ียวกบั พทุ ธ มีเน้ือเร่ืองเก่ียวกบั พทุ ธ ประวัติจากพระปฐม- ประวตั ิจากพระปฐม- ประวตั ิจากพระปฐม- ประวตั ิจากพระปฐม สมโพธิกถา และตานาน สมโพธิกถา สมโพธิกถา ไดแ้ ก่ สมโพธิกถา พ้ืนบา้ นต่างๆ การเขียน และวรรณกรรมพ้ืนบา้ น ทศชาติชาดก มารผจญ และเรื่องราวทอ้ งถ่ิน ภาพจะปรากฏใน การเขียนภาพจะมีปรากฏ หรือภาพพระอดีตพทุ ธ สอดแทรกโดยเฉพาะ พระวิหาร หอคา ฯลฯ ภายในโบสถ์ และศาลา และเร่ืองราวทาง เรื่องราวในศาสนา นิยมใช้สีเหลือง สีทอง การเปรียญ เทคนิคใน ประวตั ิศาสตร์ วรรณคดี พราหมณ์-ฮินดู ศาสนา และสีแดงเป็นหลกั การเขียนภาพจะใชส้ ีฝ่ นุ การเขียนภาพที่ปรากฏ อิสลามท่ีปรากฏผา่ น ผสมกาวระบายแบบ บนผนงั อาคาร โบสถ์ การตกแต่งดว้ ยรูปแบบ เรียบงา่ ย ดูหยาบแต่ดูมี วหิ าร ศาลาการเปรียญ และลวดลายต่างๆ ความอิสระ และจริงใจ รวมถึงในสมดุ ขอ่ ย อยา่ งน่าสนใจ
ภาคเหนือ
ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ
ภาคกลาง
ภาคใต้
ภาคเหนือ ภาค ภาคกลาง ภาคใต้ ตะวนั ออกเฉียงเหนือ ไดร้ ับอิทธิพลจาก นิยมทาเป็นปางต่างๆ ไดร้ ับอิทธิพลมาจาก ไดร้ ับอิทธิพลจากศิลปะ อินเดีย พมา่ และลงั กา เช่น ปางมารวชิ ยั ศิลปะลงั กาเขมร อินเดียชวาและจามปา นิยมทาเป็นพระพทุ ธรูป ปางขดั สมาธิ ปาง และตะวนั ตก นิยมทา นิยมทาเป็นพระพทุ ธรูป ปางมารวชิ ยั โดยเฉพาะ ประทบั ยนื เป็นตน้ วสั ดุ เป็นพระพทุ ธรูปในปาง และพระโพธิสตั วอ์ งคท์ ี่ พระพทุ ธรูปสมยั ท่ีใช้ คือ โลหะและไม้ ตา่ งๆ เช่น ปางสมาธิ มีชื่อเสียง และมี สุโขทยั ในหมวดแรก โดยเฉพาะพระพทุ ธรูปที่ เป็นตน้ การป้ัน รูปลกั ษณะที่งดงามมาก จะมีพทุ ธลกั ษณะท่ี แกะสลกั จากไมม้ ีพทุ ธ พระพทุ ธรูปในระยะ ไดแ้ ก่ พระโพธิสตั วอ์ ว- งดงามมาก เช่น พระ ลกั ษณะโดดเด่น เป็น หลงั จะนิยมทา โลกิเตศวร หล่อดว้ ย พทุ ธชินราชที่ แบบพ้ืนบา้ นมี พระพทุ ธรูปแบบ สาริด พบท่ีอาเภอไชยา ประดิษฐานอยทู่ ่ีวดั พระ พระพกั ตร์แบบกลมแบบ เหมือนจริงตาม จงั หวดั สุราษฎร์ธานี ศรีรัตนมหาธาตุ จงั หวดั เหลี่ยม และพระพกั ตร์รี แบบอยา่ งของตะวนั ตก ปัจจุบนั จดั แสดงอยทู่ ่ี พษิ ณุโลก เป็นตน้ เป็นรูปไข่ ประทบั นง่ั อยู่ พพิ ธิ ภณั ฑสถาน- บนฐานที่สูงมาก แห่งชาติ พระนคร
ภาคเหนือ ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคใต้ มีลกั ษณะศิลปะแบบ มีลกั ษณะการก่อสร้าง มีลกั ษณะการก่อสร้าง สิ่งปลูกสร้างเป็ นอาคาร ลา้ นนาท่ีไดร้ ับอิทธิพล สถูป หรือเรียกวา่ สถาปัตยกรรมในหลาย ในพระพทุ ธศาสนาแบบ จากพมา่ และศิลปะ “พระธาต”ุ โบสถ์ หรือ รูปแบบเช่น พระอุโบสถ มหายานลักษณะเด่น สมยั ทวารวดี มรดก เรียกวา่ “สิม” กบั ปราสาท พระวิหาร พระปรางค์ ได้แก่ พระบรมธาตุ- ทางทศั นศิลป์ ท่ีสาคญั หินในช่วงสมยั ต่างๆ พระสถูปเจดียเ์ ป็นตน้ ไชยา จังหวดั สุราษฎร์- เช่น เจดียว์ ดั เจด็ ยอด โดยเฉพาะปราสาทหินท่ีมี การปลูกสร้าง มีการ ธานี มีรูปแบบคล้ายกับ วดั พระสิงห์วรวิหาร การก่อสร้างมากในบริเวณ ออกแบบตกแต่งอยา่ ง สถาปัตยกรรมบนเกาะ วดั พระธาตุดอยสุเทพ อีสานใต้ แถบจงั หวดั วิจิตรบรรจง มีการจดั ชวา สถาปัตยกรรมอีก วดั ก่กู ุด เป็นตน้ ส่วน บุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ วางแผนผงั ของ ลักษณะหน่ึง คือ สถูป บา้ นเรือนนิยมทาแบบ สิ่งก่อสร้างอยา่ งสมบูรณ์ เจดียท์ ่ีไดร้ ับอิทธิพลจาก เรือนทรงกาแล แบบ เช่น วดั พระศรี ลังกา คือพระบรมธาตุ รัตนศาสดาราม เป็นตน้ เจดีย์