2. เป็นช่วงระยะเวลาสั้น วัยแรกรุ่นจะเปลี่ยนแปลงไปจากวัยเด็กไปสู่การมีวุฒิภาวะทางเพศช่วงเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงนี้ เรียกว่า พิวเบอร์ตี้ (Puberty) มีระยะเวลาประมาณ 2-4 ปี1. เป็นช่วงเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การเปลี่ยนแปลงโดยทั่วไปแล้วเด็กหญิงจะมีวุฒิภาวะทางเพศเมื่ออายุประมาณ 13 ปี สิ่งที่แสดงชัดเจนถึงการมีวุฒิภาวะทางเพศแล้วคือ การมีประจำเดือนครั้งแรก (The First Menstruation or the Menarche) ระยะอายุ 11-14 ปี และหลังจาการมีประจำเดือนครั้งแรกแล้วร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลงหลาย ๆ อย่าง ความรู้สึกและการเปลี่ยนแปลงต่อบทบาทของตนในฐานะเป็นพี่เพราะวัยนี้ เด็กได้รับการเรียกจากเด็กที่มีอายุน้อยกว่าว่าพี่ผลของการเปลี่ยนแปลงที่เด็กมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว คือ เกิดความสับสน ขาดความมั่นคง ต้องพึ่งพาผู้อื่นอยู่เสมอ2. เป็นช่วงระยะเวลาของการปฏิเสธและการต่อต้าน เป็นที่ยอมรับกันว่า เมื่อเด็กก้าวเข้าสู่วัยแรกรุ่นแล้ว มักจะเป็นช่วงระยะเวลาการต่อต้านสิ่งต่าง ๆ ชื่อ บิชเลอร์ (Charlotte Biihler. 1927) ได้เน้นว่า วัยแรกรุ่นมักจะชอบต่อต้านสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเพื่อให้ตัวของตนมีชีวิตที่ดีที่สุด การต่อต้านในวัยนี้มีการแสดงออกต่อพฤติกรรมที่มีการแสดงออกมากกวาปกติ3. เป็นช่วงที่มีอายุได้แตกต่างกัน วัยนี้จะเป็นช่วงระยะเวลาที่แตกต่างกันบางคนจะเข้าสู่วัยแรกรุ่นเมื่อ 18-19 ปี แต่โดยทั่วไปแล้วเด็กหญิงมีวุฒิภาวะทางเพศที่สมบูรณ์เมื่ออายุประมาณ 13 ปี ส่วนเด็กชายอายุประมาณ 14 ปี ฉะนั้นจึงเป็นปัญหาเฉพาะรายเด็กแต่ละคนเด็กวัยนี้ มักพยายามปรับปรุงร่างกายของตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมมากขึ้น โดยพยายามหัดตัดสินใจแก้ปัญหาต่าง ๆ ด้วยตนเอง ก่อให้เกิดความมั่นคงด้วยตนเอง แต่ทั้งนี้ต้องขึ้นกับสภาพครอบครัวด้วย คือ ในบุคคลที่อยู่ในครอบครัวใหญ่ ๆ มีฐานะมั่นคง และพ่อแม่ไม่เข้มงวดจนเกินไปก็จะมีความมั่นใจและมั่นคงมากกว่าคนที่อยู่ในครอบครัวเล็ก ๆ และได้รับความเข้มงวดจากพ่อแม่ เมื่อประสบปัญหาในระยะนี้ วัยแรกรุ่นมักหลีกเลี่ยงการขอความช่วยเหลือจากพ่อแม่ ครูอาจารย์ แต่มักพยายามแก้ไขปัญหาด้วยตนเอง ซึ่งผลที่ได้รับมักก่อให้เกิดการปรับตัวที่ดีขึ้น และอยู่ด้วยกับคนอื่นได้อย่างสบายใจ แต่ในทางตรงกันข้าม ถ้าแก้ปัญหาไม่ได้มักก่อให้เกิดอารมณ์ไม่ดี ใจคออ่อนไหวง่าย แต่จะพยายามดับอารมณ์ด้วยความสุขุมเยือกเย็นมากยิ่งขึ้น โดยปกติในวัยรุ่นตอนปลายมักมีความกระตือรือร้นที่จะสร้างสิ่งประทับใจต่าง ๆ เพื่อแสดงให้เห็นว่าตนมิได้เป็นเด็กวัยรุ่นอีกต่อไปแล้ว ในระยะนี้จะเริ่มมีการแต่งตัว และการแสดงออกของความเป็นผู้ใหญ่ เช่น ในเด็กหญิงจะเริ่มใช้ลิปสติก และสวมรองเท้าส้นสูง ส่วนในเด็กชายมักใฝ่ฝันที่จะเป็นเจ้าของรถยนต์สักคันหนึ่ง ทั้งนี้เพื่อต้องการความประทับใจว่า ขณะนี้เขาโตเต็มที่แล้ว และย่อมที่จะมีสิทธิ์เสรีภาพต่าง ๆ เช่นเดียวกับผู้ใหญ่ วัยรุ่นระยะนี้มักลอกเลียนแบบผู้ใหญ่ เช่น สูบบุรี่ หัดดื่มเหล้า เป็นต้น ลักษณะโดยทั่วไปของวัยรุ่น 1. เป็นวัยแห่งการเสริมสร้าง (Period of Reconstruction) ในวัยนี้ความเจริญเติบโตทางร่างกายจะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว และจะค่อย ๆ ช้าลงในตอนปลาย2. เป็นวัยแห่งการเปลี่ยนแปลง (Period of Transformation) ในวัยนี้เป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นกับชีวิตวัยรุ่นมากมาย ทั้งในร่างกายและจิตใจ และความรู้สึกนึกคิด3. เป็นวัยที่มีความคิดอยากเป็นอิสระ (Period of Independence) โดยเริ่มคิดพึ่งพาตนเองอยากเรียนรู้ความผิดพลาดด้วยตนเองมากกว่าที่จะเรียนรู้จากคำสั่งสอนของคนอื่น ชอบโต้เถียงถ้าได้รับการขัดขวางอย่างรุ่นแรง มักมีความรู้สึกน้อยเนื้อต่ำใจ และหาทางออกในทางผิด ๆ เช่น หนีออกจากบ้าน4. เป็นวัยที่ต้องเผชิญปัญหา (Period of Problems) โดยในวัยนี้เป็นวัยหัวเลี้ยวหัวต่อของชีวิตซึ่งเรียกว่าวัยวิกฤติ ปัญหาต่างๆ ๆ ในการปรับตัวมักเกิดขึ้นเสมอ มีการตัดสินใจอย่างรวดเร็ว วู่วาม แสดงออกทางอารมณ์อย่างรุ่นแรงและรวดเร็ว อาจเรียกอีกดย่างหนึ่งว่า เป็นวัยพายุบุแคม และความเครียด (Storm and Stress) พัฒนาการด้านต่าง ๆ ของวัยรุ่น (Adolescence Development) พัฒนาการด้านต่าง ๆ ของเด็กวัยรุ่น เป็นเรื่องสำคัญแก่การศึกษา เพราะจะทำให้ครู อาจารย์ ผู้ปกครอง และผู้ที่รับผิดชอบเด็กสามารถเข้าใจพฤติกรรมเด็กได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งพัฒนาการด้านต่าง ๆ ของเด็กวัยนี้ มีความสำคัญและอิทธิพลต่อกันและกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัยนี้เป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงบางอย่างกะทันหันรวดเร็วไม่แน่นอน ยากที่จะทำความเข้าใจ และมีความละเอียดซับซ้อน จึงควรให้ความสนใจเป็นพิเศษ เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาการของวัยรุ่น พัฒนาการที่สำคัญ ๆ ของวัยรุ่น มีดังนี้1. พัฒนาการทางด้านร่างกาย2. พัฒนาการทางด้านอารมณ์3. พัฒนาการทางด้านสังคม4. พัฒนาการทางด้านสติปัญญา พัฒนาการทางด้านร่างกาย พัฒนาการทางกาย เป็นไปทางด้านการเจริญเติบโตงอกงามเพื่อทำหน้าที่อย่างเหมาะสมทั้งการเจริญเติบโตทางภายนอกได้แก่ ส่วนสูง น้ำหนัก รูปหน้า สัดส่วน ลักษณะเส้นผม ฯลฯ และการเจริญเติบโตภายใน เช่น การทำงานของต่อมบางชนิด โครงกระดูกแข็งแรงขึ้น การผลิตเซลล์สืบพันธุ์ในเด็กชาย การมีประจำเดือนของเด็กหญิง พบว่าช่วงวัยรุ่นมีการเปลี่ยนแปลงด้านร่างกายอย่างรวดเร็ว ความสูงของเด็กในต้นปี และปลายปีมีความแตกต่างกันมาก การสะสมไขมันมีมากขึ้นโดยเฉพาะเด็กหญิง รูปร่างจะอ้วนขึ้นกว่าเดิม ในบางโอกาสจึงเรียกระยะนี้ว่า ช่วงไขมัน (Fat Period) ระบบการย่อยอาหารพัฒนาขึ้น ทำให้สามารถไปใช้ประโยชน์ได้อย่างดีรวดเร็ว และมากกว่าเดิมเนื่องจากร่างกายเจริญเติบโต ทำให้เด็กวัยนี้หิวบ่อย รับประทานอาหารได้มากและไม่เลือกอาหารรวมทั้งมักง่วงง่าย จึงเป็นระยะที่เรียกว่า กำลังกินกำลังนอน กล้ามเนื้อขงเด็กชายเจริญมากขึ้น อวัยวะเพศเริ่มทำงาน เสียงของเด็กชายจะแตกห้าวขึ้นระยะต้น ๆ ของช่วงวัยนี้ร่างกายของเด็กยังไม่ได้สัดส่วน เด็กรู้สึกอึดอัด เก้งก้าง รู้สึกอ่อนไหวง่ายเกี่ยวกับสัดส่วนและอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกาย การทำงานของกล้ามเนื้อกับประสาทสัมผัสต่าง