ในความหมายของอุทยานประวัติศาสตร์ จะเห็นได้ว่า เป็นการเน้นที่โบราณสถานเป็นหลัก โดยมีสภาพแวดล้อมทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และที่มนุษย์เข้าไปมีส่วนร่วมในการตกแต่งเพิ่มเติม เป็นส่วนประกอบ ทั้งนี้ ต้องมีการผสมผสานกันอย่างกลมกลืน และสามารถที่จะรักษาสภาพอันเป็นของแท้ และดั้งเดิมนั้นไว้ได้ ดังนั้นการอนุรักษ์โบราณสถานตามแนวทางของ “อุทยานประวัติศาสตร์” นั้น มุ่งเน้นที่จะให้ “โบราณสถาน” และ “คน” อยู่รวมกัน โดยมีสภาพแวดล้อมทั้งทางธรรมชาติ สังคม เศรษฐกิจ ศิลปวัฒนธรรม และประเพณี เป็นส่วนเชื่อมโยง โดยเห็นคุณค่า และความสำคัญซึ่งกันและกันนั่นเองค่ะ ซึ่งอุทยานประวัติศาสตร์ของไทยที่สำคัญจะมีที่ไหนกันบ้างนั้น ตามมาดูกันเลยค่ะ
1. อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย เป็นที่ตั้งของพระราชวัง ศาสนสถาน โบราณสถาน โดยมีคูเมือง กำแพงเมือง และประตูเมืองโบราณล้อมรอบเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ด้านนอกกำแพงเมืองมีโบราณสถานสำคัญจำนวน 70 แห่ง และภายในยังคงมีร่องรอยของพระราชวังและวัดอีกจำนวน 26 แห่ง เช่น วัดชนะสงคราม วัดตระพังเงิน วัดศรีสวาย วัดศรีชุม วัดสะพานหิน ทำนบพระร่วง เนินปราสาทพระร่วง รวมไปถึงพระพุทธรูปโบราณขนาดใหญ่ ให้เราได้ศึกษาและชมความงดงามอีกด้วยค่ะ อุทยานประวัติศาสตร์แห่งนี้ยังได้ขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกจากองค์การยูเนสโก (UNESCO) ในปี พ.ศ.2534 ภายใต้ชื่อว่า “เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร” (Historic Town of Sukhothai and Associated Historic Towns) นอกจากนี้ยังมีร้านเช่าจักรยาน ไว้ให้บริการสำหรับนักท่องเที่ยวได้ปั่นชมความงามของโบราณสถานท่ามกลางธรรมชาติอีกด้วยค่ะ
ที่ตั้ง : ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมืองฯ จังหวัดสุโขทัย
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 06.00-21.00 น. (ปิดจำหน่ายบัตรเวลา 18.00 น.)
2. อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เป็นเมืองบริวารเมืองหนึ่งของสุโขทัยได้รับการอนุรักษ์และพัฒนาเป็นอย่างดีโดยกรมศิลปากร และยังได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมในปี พ.ศ.2534 อีกด้วยนะคะ อุทยานประวัติแห่งนี้มีโบราณสถานและโบราณวัตถุทั้งหมด 215 แห่ง และสำรวจค้นพบแล้ว 204 แห่ง เช่น
- วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือ วัดพระบรมธาตุเมืองเชลียง หรือเรียกอีกชื่อว่าวัดพระปรางค์ ด้านในมีโบราณสถานสำคัญ คือ ปรางค์ประธาน ก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูน ส่วนด้านหน้ามีวิหารประดิษฐาน พระพุทธรูปขนาดใหญ่ปางมารวิชัย
- วัดช้างล้อม โดดเด่นด้วยเจดีย์ประธานทรงลังกา ซึ่งมีช้างปูนปั้นเต็มตัว ยืนหันหลังแยกออกจากผนัง ล้อมรอบฐานเจดีย์ จำนวน 39 เชือก
- กุฏิพระร่วงพระลือ หรือ ศาลพระร่วงพระลือ ภายในประดิษฐานรูปหล่อพระร่วงพระลือ องค์จำลอง เป็นต้น
ถือเป็นอีกหนึ่งสถานที่ที่ควรค่าแก่การไปเรียนรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์เป็นอย่างมากเลยค่ะ
ที่ตั้ง : ตำบลศรีสัชนาลัย ตำบลสารจิตร ตำบลหนองอ้อ และตำบลท่าชัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.00 - 17.00 น.
3. อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา
อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา ตั้งอยู่ภายในเกาะเมืองอยุธยา เชื่อว่าหลายๆ คน น่าจะเคยได้ไปเที่ยวชมกันมาบ้างแล้วนะคะ สำหรับใครที่ยังไม่เคยไปแนะนำว่าให้ลองหาโอกาสไปเยือนกันดูสักครั้งค่ะ รับรองได้ว่าทุกคนจะได้ไปสัมผัสกับความรุ่งเรืองของกรุงศรีอยุธยาในสมัยก่อนกันอย่างแน่นอนค่ะ โดยภายในอุทยานมีโบราณสถานมากมายที่น่าสนใจ เช่น พระราชวังหลวง วัดพระศรีสรรเพชญ์ วัดราชบูรณะ วัดมหาธาตุ วัดไชยวัฒนาราม วิหารมงคลบพิตร ฯลฯ ซึ่งมีเนื้อที่กว่า 1,810 ไร่ ในสมัยกรุงศรีอยุธยามีความเจริญก้าวหน้าทางด้านต่างๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นการปกครอง วัฒนธรรมประเพณีและสถาปัตยกรรม เป็นต้น ซึ่งได้ปรากฏในหลักฐานทางโบราณสถาน โบราณวัตถุอันทรงคุณค่าและได้สืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน และองค์การยูเนสโก (UNESCO) ยังได้ประกาศให้อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยาเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม ในปี พ.ศ.2534 อีกด้วยนะคะ ซึ่งสร้างความภาคภูมิใจให้กับคนไทยเป็นอย่างมากเลยล่ะค่ะ
ที่ตั้ง : อยู่ภายในเกาะเมืองอยุธยา อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.00 - 17.00 น.
4. อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร
อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร ผังเมืองมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมูวางยาวขนานไปกับแม่น้ำ ภายในเมืองและนอกเมืองกำแพงเพชรมีซากโบราณสถานใหญ่น้อยเป็นจำนวนมาก เกือบทั้งหมดเป็นศาสนสถานเนื่องในพระพุทธศาสนาลัทธิเถรวาทแบบลังกาวงศ์ กลางเมืองมีวัดพระแก้วและมีวัดพระธาตุเป็นศูนย์กลาง ซึ่งเป็นลักษณะวัดหลวงที่มีเฉพาะเขตพุทธาวาส ไม่มีพระภิกษุจำพรรษา มีโบราณสถานสำคัญ ได้แก่ วัดพระนอน วัดป่ามืด วัดพระสี่อิริยาบถ วัดฆ้องชัย วัดนาคเจ็ดเศียร วัดสิงห์ วัดกำแพงงาม วัดเตาหม้อ วัดช้างรอบ วัดอาวาสใหญ่ เป็นต้น สำหรับใครที่มีโอกาสเดินทางไปเยือนเมืองกำแพงเพชร ลองแวะเข้าชมอดีตแห่งความยิ่งใหญ่ของเมืองในประวัติศาสตร์กำแพงเพชรกันดูนะคะ รับรองไม่ผิดหวังแน่นอนค่ะ
ที่ตั้ง : เขตอำเภอเมืองฯ จังหวัดกำแพงเพชร ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิง แบ่งออก เป็น 2 เขต คือ เขตภายในกำแพงเมืองมีพื้นที่ 503 ไร่ และเขตนอกกำแพงเมืองหรือที่เรียกกันว่า เขตอรัญญิก ตั้งอยู่บนเขาลูกรังขนาดย่อม มีพื้นที่ 1,611 ไร่
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.00 - 17.00 น.
5. อุทยานประวัติศาสตร์เมืองสิงห์
อุทยานประวัติศาสตร์เมืองสิงห์ มีผังเมืองลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีแนวศิลาแลงและคูเมืองล้อมรอบทุกทิศ ซึ่งสร้างขึ้นตามคติความเชื่อทางพุทธศาสนาเกี่ยวกับมณทลจักรวาลนิกายมหายาน และอุทยานประวัติศาสตร์แห่งนี้ยังได้ค้นพบศิลปกรรมที่สำคัญนั่นก็คือพระพุทธรูปนาคปรก พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร นางปรัชญาปารมิตาและรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมีที่มีรูปลักษณ์คล้ายกับที่พบในประเทศกัมพูชาอีกด้วย ปัจจุบันกรมศิลปากรได้นำไปเก็บรักษาอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร และประดิษฐานองค์จำลองไว้แทนค่ะ ถือเป็นเมืองโบราณขอมแห่งเดียวของจังหวัดกาญจนบุรีที่ยังคงหลงเหลืออยู่จนถึงยุคปัจจุบันซึ่งมีอายุกว่า 800 ปีเลยทีเดียวค่ะ
ที่ตั้ง : ตำบลสิงห์ อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 09.00 - 16.30 น.
6. อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง
อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง ตั้งอยู่บนยอดภูเขาไฟที่ดับสนิทแล้ว สูงประมาณ 200 เมตรจากพื้นราบ โดยมีรูปแบบของศิลปะเขมรโบราณที่มีความงดงามและยิ่งใหญ่มากเลยทีเดียวค่ะ ปราสาทหินพนมรุ้งถือเป็นเทวสถานในศิลปกรรมขอมแห่งเดียวในโลกที่มีสิ่งมหัศจรรย์ทางธรรมชาติที่แสงอาทิตย์จะส่องตรง 15 ช่องประตูผ่านศิวลึงค์ภายในปราสาทได้ ซึ่งเปรียบเสมือนภูเขาไกรลาสบนสรวงสวรรค์ที่ประทับของพระศิวะ ทั้งนี้ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติจะมีให้ชมเพียงปีละ 4 ครั้งเท่านั้น โดยดวงอาทิตย์จะตกตรง 15 ช่องประตูปราสาทพนมรุ้ง 2 ครั้ง ระหว่างวันที่ 5-7 มีนาคม และ 6-8 ตุลาคม และดวงอาทิตย์จะขึ้นตรงอีก 2 ครั้งในวันที่ 3-5 เมษายน และวันที่ 9-11 กันยายนของทุกปี หากท่านใดสนใจก็ลองวางแผนมาเที่ยวตามวันเวลาดังกล่าวได้เลยนะคะ
ที่ตั้ง : ตำบลตาเป๊ก อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดบุรีรัมย์
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 06.00 - 18.00 น.
7. อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย
อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย เป็นปราสาทหินแห่งแดนอีสานตอนใต้ ซึ่งถือเป็นปราสาทขอมที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย โดยตัวปราสาทจะหันหน้าไปทางทิศใต้มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ล้อมรอบด้วยคูน้ำ มีประตูเมืองทั้ง 4 ทิศ สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 ราวพุทธศตวรรษที่ 16 ตามความเชื่อเกี่ยวกับสวรรค์และโลกมนุษย์ มีลักษณะคล้ายเขาพระสุเมรุเพื่อใช้เป็นเทวสถานของศาสนาพราหมณ์ และเปลี่ยนเป็นพุทธศาสนานิกายมหายาน ในเวลาต่อมา ภายในอุทยานแบ่งเป็น 2 ส่วนหลักๆ คือ
- พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ มีการจัดแสดงโบราณวัตถุ ศิลปะวัตถุ ที่ค้นพบ และเรื่องราวของวัฒนธรรมและความเจริญรุ่งเรืองของอีสานในอดีต
- โบราณสถาน อาทิ สะพานนาคราช ประติมากรรมรูปสิงห์ ระเบียงคด ปรางค์ประธาน ปรางค์พรหมทัต ปรางค์หินแดง และอีกมากมายให้เราได้เดินชมความงดงามของปราสาทแห่งนี้เลยล่ะค่ะ
ที่ตั้ง : ตำบลในเมือง อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 07.00 - 18.00 น.
8. อุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท
อุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท ตั้งอยู่บนเขา “ภูพระบาท” ภายในเขตอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาทมีเสาหินและเพิงหินขนาดใหญ่กระจายตัวอยู่ทั่วไปและถูกกระบวนการทางธรรมชาติกัดเซาะโดยน้ำและลม จึงกลายเป็นเสาหินและเพิงหินที่มีรูปร่างสวยงามแปลกตาในปัจจุบัน และยังมีการพบร่องรอยกิจกรรมของมนุษย์ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ราว 2,000 – 3,000 ปี พบภาพเขียนสีมากกว่า 30 แห่ง และภายในอุทยานยังมีโบราณสถานที่น่าสนใจอีกด้วยนะคะ เช่น หอนางอุสา ถ้ำพระ กู่นางอุสา ถ้ำวัว–ถ้ำคน เป็นต้น โดยไฮไลท์สำคัญที่นักท่องเที่ยวต้องเดินทางมาชมให้ได้ก็คือ "หอนางอุสา" ต้นตำนานนิทานพื้นบ้าน เรื่องนางอุสา-ท้าวบารส นั่นเองค่ะ เป็นอีกหนึ่งอุทยานที่ทรงคุณค่าและไม่ควรพลาดอีกแห่งหนึ่งเลยนะคะ
ที่ตั้ง : ตำบลเมืองพาน อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี
เปิดบริการ : เปิดทุกวัน ตั้งแต่เวลา 8.30 น. – 16.30 น.
9. อุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี (เขาวัง)
อุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี (เขาวัง) ตั้งอยู่บนยอดเขาใหญ่ 3 ยอด เป็นพระราชวังแห่งแรกและแห่งเดียวของไทยที่สร้างอยู่บนยอดเขา มีเจดีย์และอาคารสีขาวสะอาดเป็นโบราณสถานที่เก่าแก่คู่เมืองเพชรบุรีเดิมเป็นวัดเก่าตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เมื่อครั้งทรงผนวชเคยมาปฏิบัติธรรมที่ยอดเขาแห่งนี้ หลังจากขึ้นครองราชย์แล้วจึงทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระราชวังขึ้น ประกอบด้วยพระที่นั่ง พระตำหนัก วัด กลุ่มอาคารต่างๆ มากมาย แบ่งออกเป็น 3 ทิศ คือ
- เขายอดกลาง เป็นที่ตั้งของพระธาตุจอมเพชร
- ยอดเขาด้านตะวันออก เป็นที่ตั้งของวัดพระแก้ว
- ยอดเขาด้านทิศตะวันตก เป็นที่ตั้งของพระราชวัง พระที่นั่งและสิ่งก่อสร้างต่างๆ
นอกจากนี้ระหว่างทางขึ้นไปด้านบนจะมีเจ้าลิงน้อยมายืนต้อนรับและช่วยสร้างสีสันให้กับนักท่องเที่ยวได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะคนที่ถือของกินอยู่มักจะต้องโดนเจ้าลิงมายืนขอของกินซึ่งก็ช่วยสร้างความสนุกสนานไปอีกแบบค่ะ
ที่ตั้ง : ตำบลคลองกระแชง อำเภอเมืองฯ จังหวัดเพชรบุรี
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.30 - 16.30 น.
10. อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ
อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ มีพื้นที่ครอบคลุมโบราณสถานในเมืองเก่าศรีเทพ ได้รับอิทธิพลทางศิลปวัฒนธรรมจากอาณาจักรข้างเคียงมาผสมผสาน เช่น ศิลปะทวารวดี ศิลปะขอม เป็นต้น เมืองศรีเทพสร้างขึ้นในยุคของขอมเรืองอำนาจ ซึ่งคาดว่ามีอายุไม่ต่ำกว่า 1,000 ปี จากหลักฐานทางสถาปัตยกรรม ศิลปกรรม และวัฒนธรรมที่ตกทอดมาถึงปัจจุบัน ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวและมีความเจริญสูงสุดทางด้านสถาปัตยกรรมและศิลปกรรม มีโบราณสถานและสถานที่สำคัญ เช่น ศาลเจ้าพ่อศรีเทพ, ปรางค์ศรีเทพ, สระแก้วสระขวัญ, ปรางค์สองพี่น้อง เป็นต้น เป็นอีกหนึ่งอุทยานประวัติศาสตร์ที่ขึ้นเป็นมรดกโลกแห่งเดียวของจังหวัดเพชรบูรณ์ และเป็นอุทยานประวัติศาสตร์ที่มีความสำคัญและเก่าแก่อีกแห่งหนึ่งของไทยเลยค่ะ
ที่ตั้ง : ตำบลศรีเทพ อำเภอศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์
เปิดบริการ : ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.30 - 16.30 น.
แต่ละสถานที่ถือได้ว่าเป็นโบราณสถานสำคัญของประเทศไทยเลยล่ะค่ะ อีกทั้งยังมีความงดงาม ควรค่าแก่การรักษาเพื่อให้คนรุ่นหลังได้ทราบเรื่องราวความเป็นมาของพื้นที่นั้นๆ หากมีโอกาสได้เดินทางไป อย่าลืมแต่งกายด้วยชุดสุภาพ เพื่อให้ความเคารพต่อสถานที่ด้วยนะคะ ว่าแล้วน้องชิลขอหาวันว่างเตรียมตัวเดินทางไปก่อนนะค้าา~