โทษของความหลากหลายทางชีวภาพ

ในโครงสร้างที่ประกอบด้วยความหลากหลายนี้ หากสายพันธุ์หนึ่งสูญหายไป อาจเปรียบได้กับนอตหนึ่งตัวที่หลุดออกไปจากโครงสร้างอาคาร โครงสร้างที่มีความแข็งแรงนี้ก็จะมีความเปราะบาง และถ้านอตที่หายไปนั้นเป็นตัวที่สำคัญก็อาจทำให้โครงสร้างทั้งหมดพังลงมาได้

ในระบบนิเวศที่สิ่งมีชีวิตพึ่งพาและสัมพันธ์กันนั้น การสูญเสียของสายพันธุ์หนึ่งจึงสร้างผลกระทบต่อสายพันธุ์อื่นๆ อย่างเลี่ยงไม่ได้

ป่าดิบชื้นอะเมซอนเป็นหนึ่งในระบบนิเวศขนาดใหญ่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพ ซึ่งเต็มไปด้วยระบบนิเวศเล็กๆ มากมาย พืชพันธ์ุและสัตว์ป่าที่มีความเป็นอยู่อย่างเชื่อมโยงและพึ่งพากัน ความหนาแน่นและหลากหลายของประชากรสัตว์และพืชในพื้นที่นี้ทำให้เส้นใยของระบบนิเวศนี้มีความแข็งแรง

อีกหนึ่งพื้นที่ที่มีความสำคัญทางความหลากหลายทางชีวภาพคือแนวปะการัง ปะการังเป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตใต้น้ำที่หลากหลาย และยังเป็นพื้นที่ในการเพาะพันธุ์ที่สำคัญของเหล่าปลา กุ้ง และหอย เป็นพันๆ สายพันธุ์

ในปัจจุบัน มีพื้นที่ป่าเพียง 15 เปอร์เซ็นของโลกที่ยังคงสมบูรณ์อยู่ และมีพื้นที่ทางทะเลเพียง 3 เปอร์เซ็นเท่านั้นที่ยังไม่ถูกรุกรานโดยมนุษย์

ตามรายงานของเวทีระหว่างรัฐบาลว่าด้วยนโยบายวิทยาศาสตร์ด้านความหลากหลายทางชีวภาพและบริการจากระบบนิเวศ (IPBES) พืชและสัตว์กว่าหนึ่งล้านสายพันธุ์กำลังเผชิญการสูญพันธุ์ในอีกไม่กี่สิบปีข้างหน้า หรือที่เรียกว่าการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ครั้งที่ 6 ความสูญเสียครั้งนี้ต่างจากครั้งก่อนตรงที่มนุษย์เป็นผู้ส่งผลกระทบให้เกิดการเปลี่ยนแปลงมากที่สุด

มนุษย์เป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศที่สร้างผลกระทบต่อระบบนิเวศมากที่สุด กิจกรรมต่างๆ เช่น การใช้ทรัพยากรธรรมชาติ การเปลี่ยนพื้นที่ป่าเป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ การก่อให้เกิดมลพิษทางทะเลและอากาศ ผลกระทบจากกิจกรรมต่างๆ เหล่านี้ส่งผลให้เกิดการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพและการเปลี่ยนแปลงทางสภาพภูมิอากาศไปพร้อมๆ กัน ผลลัพธ์ของทั้งสองสิ่งนี้ยังส่งผลกระทบต่อกันและกันอีกด้วย ซึ่งทำให้ปัญหาทั้งสองแย่ลงไปพร้อมกันอย่างรวดเร็ว ในท้ายที่สุด พื้นที่ที่อุดมไปด้วยความหลากหลายทางชีวภาพอย่างป่าดิบชื้นและทะเลนั้นก็ได้รับผลกระทบอย่างสาหัส

ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง เนื่องจากตั้งอยู่ในเขตร้อนเหนือเส้นศูนย์สูตรและมีความหลากหลายของภูมิประเทศ จึงเหมาะต่อการอยู่อาศัยและเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิตที่หลากหลาย หนึ่งในพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพที่สำคัญคือ ป่าชายเลน เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่มีดินที่อุดมสมบูรณ์จากธาตุอาหารที่ไหลมาจากแหล่งน้ำต่างๆ และจากซากพืชและสัตว์ในบริเวณนี้ ทำให้เป็นป่าที่มีความหนาแน่นของพืชและสัตว์ นอกจากนี้ยังเป็นพื้นที่พักพิงและแหล่งอาหารของกลุ่มนกอพยพอีกด้วย อย่างไรก็ตาม พื้นที่ป่าชายเลนได้ถูกปรับเปลี่ยนไปเป็นพื้นที่อื่นๆ เช่น พื้นที่อุตสาหกรรม ท่องเที่ยว เกษตรกรรม ซึ่งส่งผลกระทบให้ระบบนิเวศป่าชายเลนสูญเสียและยากที่จะฟื้นฟูได้เหมือนเดิม เมื่อพื้นที่ป่าหายไป สัตว์น้ำรวมทั้งสัตว์ปีกที่เคยพึ่งพิงอาศัยก็สูญหายและลดจำนวนตามไปด้วย

ระบบนิเวศในประเทศไทยอาจจะมีขนาดเล็กหากเทียบกับระบบนิเวศของโลกใบนี้ แต่หากระบบนิเวศอันเล็กนี้ถูกทำลายไป ก็เกิดผลกระทบต่อระบบนิเวศใกล้เคียงต่างๆ และส่งผลต่อระบบนิเวศของโลกใบนี้ในท้ายที่สุด ผลกระทบในเรื่องการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพจึงเหมือนกับเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่แม้จะเกิดในพื้นที่วงแคบต่างก็ส่งผลกระทบต่อสิ่งอื่นในวงกว้าง

ออกสำรวจพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพและร่วมบอกเล่าเรื่องราวการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในชุมชนผ่านสื่อหนังสั้น เพื่อสร้างความเข้าใจและความตระหนักต่อวิกฤตครั้งนี้ ส่งผลงานและอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่www.ccclfilmfestival.com/submit

ที่มา

UNDP, (2019, December). Progress on Biodiversity Management in Thailand

August R. (2022, April 20). Why is the Convention on Biological Diversity COP15 so important?. Greenpeace East Asia.

บริษัทฯมีพื้นที่ปฏิบัติงานสองแห่ง (GHECO-One และ SPP3) ที่ประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม พบว่ามีผลกระทบต่อความหลากหลายทางชีวภาพ พื้นที่เหล่านี้ตั้งอยู่ในเขตอุตสาหกรรมมาบตาพุด ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นคือผลกระทบเล็กน้อยต่อไข่และตัวอ่อนของพันธุ์สัตว์น้ำ

ตามคำแนะนำจากการศึกษานิเวศวิทยาในเขตอุตสาหกรรมมาบตาพุดโดยผู้เชี่ยวชาญด้านความหลากหลายทางชีวภาพ (จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย) ในปี 2555 บริษัทฯ ต้องปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ เช่น ปูม้า และ ตัวอ่อนกุ้ง ซึ่งเป็นพันธุ์ท้องถิ่นใกล้เคียงในพื้นที่มาบตาพุดอย่างน้อย 1-2 ล้านตัว ต่อปี ระหว่างปี 2558-2560 บริษัทฯ ได้ดำเนินโครงการฟื้นฟูสัตว์น้ำโดยปล่อยไข่และตัวอ่อนของสัตว์น้ำในท้องถิ่นประมาณ 10 ล้านตัว เช่น ปูม้าและตัวอ่อนกุ้ง บริเวณพื้นที่ปฏิบัติการ GHECO-one และ SPP3 นอกจากนี้ เพื่อเป็นการปกป้องและฟื้นฟูแหล่งที่อยู่อาศัยทางทะเล บริษัทฯได้เสร็จสิ้นการสร้างแนวปะการังเทียมจากทางมะพร้าวจำนวน 50 แห่ง

นอกจากนี้บริษัทฯ ยังร่วมมือกับผู้เชี่ยวชาญในการดำเนินการด้านความหลากหลายทางชีวภาพทั้ง ทางบกและทางทะเลในปี 2564 ซึ่งเป็นการดำเนินงานที่สำคัญในจังหวัดระยอง มีผลสรุปดังนี้

ผลการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพทางทะเล

• การปนเปื้อนของโลหะหนักในตะกอนและเนื้อเยื่อของสัตว์น้ำ
  • สำหรับระดับการปนเปื้อนตะกอนอยู่ภายใต้มาตรฐานที่กฎหมายกำหนด นอกจากนี้ปริมาณโลหะหนักในเนื้อเยื่อสัตว์น้ำถูกพบในปริมาณที่ต่ำมาก ซึ่งอยู่ภายใต้มาตรฐานทางกฎหมายทั้งหมด
• ความอุดมสมบูรณ์และความหนาแน่นของสายพันธุ์ต่างๆ
  • สำหรับแพลงก์ตอนพืช แพลงก์ตอนสัตว์ และสัตว์ทะเล ความอุดมสมบูรณ์และความหนาแน่นของสายพันธุ์อยู่ในระดับเกือบเท่ากันกับการวัดครั้งล่าสุดแสดงให้เห็นว่าคุณภาพน้ำอยู่ในระดับปกติ นอกจากนี้ยังมีสัตว์ทะเลสามสายพันธุ์ที่โดดเด่นในพื้นที่และเป็นสายพันธุ์ทั่วไปที่พบในระบบนิเวศทางทะเล
  • สำหรับไข่และตัวอ่อน แนวโน้มความอุดมสมบูรณ์และความหนาแน่นของสายพันธุ์ในแต่ละจุดมีความคล้ายคลึงกัน

สามสปีชีส์ที่โดดเด่นมีดังนี้: (A ) Nemipterusfurcosus, (B) Eubleekeria splendens และ (C) Lutjanus lutjanus

การกระทำในข้อใดทำให้เกิดผลกระทบต่อความหลากหลายทางชีวภาพ

สาเหตุหลักของการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพคืออะไร

สิ่งใดส่งผลกระทบต่อความหลากหลายทางชีวภาพมากที่สุด

ปัญหาความหลากหลายทางชีวภาพมีอะไรบ้าง