พระครูวิเวกพุทธกิจ นามเดิม เสาร์ ฉายา กนฺตสีโล (19 มกราคม พ.ศ. 2405 - 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485) เป็นพระภิกษุฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ชาวจังหวัดอุบลราชธานี ผู้เป็นบูรพาจารย์สายพระป่าในประเทศไทย ท่านเป็นอาจารย์ของพระอาจารย์มั่น ภูริทตฺโต
ชาติภูมิและการอุปสมบท[แก้]
พระครูวิเวกพุทธกิจ มีนามเดิมว่าเสาร์ เกิดเมื่อวันจันทร์ หรือ วันเสาร์ แรม 4 ค่ำ เดือนยี่ ปีระกา ตรงกับวันที่ 19 มกราคม พ.ศ. 2405 (นับแบบใหม่) ที่บ้านข่าโคม ตำบลหนองขอน อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี เป็นบุตรของนายทาและนางโม่ มีพี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน 5 คน หลวงปู่เสาร์ได้เข้าไปพำนักรับใช้เป็นศิษย์วัดใต้ อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี (ปัจจุบันเรียกว่า วัดพระเจ้าใหญ่องค์ตื้อ หรือวัดใต้เทิง) ตั้งแต่อายุ 12 ปี ต่อมาได้บรรพชาเป็นสามเณรในปี พ.ศ. 2417 ขณะมีอายุได้ 15 ปี ที่วัดใต้ สังกัดคณะมหานิกาย ขณะที่อยู่วัดใต้นั้นท่านได้ศึกษาอักษรธรรม อักษรขอม อักษรไทยน้อย และหนังสือไทย ตามธรรมเนียมการศึกษาในยุคนั้น
เมื่อถึงคราวที่อายุครบบวช ในปี พ.ศ. 2422 หลวงปู่เสาร์จึงได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุในคณะมหานิกายที่วัดใต้ อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี และได้จำพรรษาอยู่ที่วัดใต้ 10 พรรษา ต่อมาในปี พ.ศ. 2432 หลวงปู่เสาร์ได้ฟังธรรมจากท่านพระอาจารย์ม้าว เทวธมฺมี และเกิดความเลื่อมใส จึงขอมอบตัวเป็นศิษย์และกระทำญัตติกรรมใหม่ในคณะธรรมยุติกนิกาย ณ พระอุโบสถวัดศรีทอง (วัดศรีอุบลรัตนาราม) มีพระครูทา โชติปาโล เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอธิการสีทา ชยเสโน เป็นพระกรรมวาจาจารย์
การปฏิบัติสมณธรรม[แก้]
ท่านเป็นผู้มีอัธยาศัยน้อมไปในทางสมถะวิปัสสนา มีความเพียรเป็นเลิศ มีความสงบเสงี่ยม กิริยามารยาทเรียบร้อย สุขุม พูดน้อย และพอใจแนะนำสั่งสอนผู้อื่นในทางนั้นด้วย เป็นผู้ใฝ่ใจในธุดงควัตรหนักแน่นในพระธรรมวินัย ชอบวิเวกและไม่ติดถิ่นที่อยู่ ต้องเดินธุดงค์ไปหาวิเวกเจริญสมณธรรมตามชายป่าดงพงเขาในที่ต่างๆ ทั้งในประเทศไทยและประเทศลาว
ปีพุทธศักราช 2434-2436 หลวงปู่เสาร์ ได้ธุดงค์ผ่านหมู่บ้านคำบง อำเภอศรีเมืองใหม่ จังหวัดอุบลราชธานี ได้เทศนาสั่งสอนพระอาจารย์มั่นสมัยยังเป็นฆราวาสจนเกิดศรัทธาเลื่อมใสติดตามออกบวช และจุดนี้เป็นความยิ่งใหญ่ของวงศ์พระกรรมฐานตราบจนถึงปัจจุบัน วงศ์พระกรรมฐานจึงขนานนามพระอาจารย์เสาร์ว่า “พระปรมาจารย์กรรมฐาน”
ปีพุทธศักราช 2459 - 2464 ท่านพำนักจำพรรษาที่ถ้ำจำปา ภูผากูด ตำบลหนองสูง อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร และได้จำพรรษาอยู่กับท่านพระอาจารย์มั่นด้วย วันหนึ่ง หลวงปู่เสาร์นั่งอยู่ในที่สงัดองค์เดียวท่านพิจารณาถึงอริยสัจ ได้รู้ได้เห็นตามความเป็นจริงนั้น ในวันนี้ท่านก็ได้ตัดเสียซึ่งความสงสัยได้อย่างเด็ดขาด จวนจะถึงกาลปวารณาออกพรรษา ท่านก็ทราบชัดถึงความเป็นจริงทุกประการ จึงได้บอกกับท่านพระอาจารย์มั่นว่า “เราได้เลิกการปรารถนาเป็นพระปัจเจกพุทธเจ้าแล้ว และเราก็ได้เห็นธรรมตามความเป็นจริงแล้ว” ท่านพระอาจารย์มั่นได้ยินดังนั้นก็เกิดปีติเป็นอย่างมากและได้ทราบทางวาระจิตว่า “หลวงปู่เสาร์พบวิมุตติธรรมแน่แล้วในอัตภาพนี้”
มรณภาพ[แก้]
พระครูวิเวกพุทธกิจ (เสาร์ กนฺตสีโล) มรณภาพในอิริยาบถนั่งกราบพระประธานครั้งที่ 3 ในพระอุโบสถวัดอำมาตยาราม อำเภอวรรณไวทยากร จังหวัดนครจัมปาศักดิ์ ประเทศไทย ในขณะนั้น (ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของแขวงจำปาศักดิ์ ประเทศลาว) เมื่อวันอังคาร แรม 3 ค่ำ เดือน 3 ปีมะเส็ง ตรงกับวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2485 สิริอายุ 80 ปี พรรษา 62 คณะศิษย์ได้เชิญศพของท่านกลับมา ณ วัดบูรพาราม อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี และได้ทำการฌาปนกิจในวันที่ 15 - 16 เมษายน พ.ศ. 2486
ศิษย์องค์สำคัญ[แก้]
- พระครูวินัยธร พระอาจารย์มั่น ภูริทตฺโต
- พระญาณวิศิษฏ์สมิทธิวีราจารย์ พระอาจารย์สิงห์ ขนฺตยาคโม
- พระครูญาณโสภิต พระอาจารย์มี ญาณมุนี วัดป่าสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา
- พระอาจารย์สีเทา บ้านแวง จังหวัดยโสธร
- พระอาจารย์พรม บ้านโคกก่อง จังหวัดยโสธร
- พระอาจารย์บุญมาก ฐิตปญฺโญ วัดอำมาตย์ แขวงจำปาศักดิ์ ประเทศลาว
- พระอาจารย์ดี ฉนฺโน
- พระอาจารย์กินรี จนฺทิโย วัดป่ากันตสีลาวาส จังหวัดนครพนม
- พระอาจารย์ทองรัตน์ กนฺตสีโล วัดป่าบ้านคุม จังหวัดอุบลราชธานี
- พระครูภาวนานุศาสตร์ พระอาจารย์อสาย จารุวณฺโณ วัดป่าหนองยาว จังหวัดอุบลราชธานี
- พระอาจารย์พรม กุดน้ำเขียว อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด
- พระอาจารย์ทา วัดถ้ำซับมืด อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา
- พระอาจารย์กงแก้ว ขนฺติโก วัดป่ากลางสนาม จังหวัดมุกดาหาร
- พระอาจารย์ปุ่น ฉนฺทโก วัดป่าฉันทาราม บ้านคำแดง จังหวัดยโสธร
- พระอาจารย์กิ ธมมุตตโม วัดป่าสนามชัย จังหวัดอุบลราชธานี
- พระอาจารย์พร สจฺจวโร วัดบ้านแก่งยาง อำเภอบุณฑริก จังหวัดอุบลราชธานี
- พระครูปัญญาวิสุทธิ์ พระอาจารย์บัวพา ปญฺญาภาโส วัดป่าพระสถิตย์ จังหวัดหนองคาย
- พระเทพสังวรญาณ พระอาจารย์พวง สุขินฺทริโย วัดศรีธรรมาราม จังหวัดยโสธร
- พระอาจารย์กองแก้ว ธนปญฺโญ วัดป่าเทพบุรมย์ บ้านแก่งยาง อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี
- พระอาจารย์อวน ปคฺคุโณ วัดจันทิยาวาส บ้านนามะเขือ อำเภอปลาปาก จังหวัดนครพนม
อ้างอิง[แก้]
- หลวงปู่เสาร์ กันตสีโล. jedeethai.com พระราชวุฒาจารย์ หลวงปู่ดูลย์ อตุโล วัดบูรพารามเฉลิมพระเกียรติ พระอารามหลวง จ.สุรินทร์↵หนังสือหลวงปู่ฝากไว้ หลวงปู่ดุลย์ อตุโล